Morgunblaðið - 07.05.1967, Blaðsíða 16

lb
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 7. MAÍ 196'
Kristmann Guðmundsson skrifar um
Norskor bækur
MÉR hefur nýlega borizt til
umsagnar skáldsagan „Blátind“,
eftir Johan Borgen, enda þótt
nokkuð sé liðið frá því að hún
kom út. — Borgen hefur, eins
og kunnugt er, hlotið bók-
menntaverðlaun Norðurlanda-
ráðs, og mun hann aðallega
hafa fengið þau fyrir smásögur
sínar. En víðkunnastur er hann
þó fyrir hinar staeru skáldsög-
ur, einkum „Lillelord" og Blá-
tind.“ Báðar vöktu þær mikla
athygli, innanlands og utan, og
er hin síðarnefnda engu lakari
en hin fyrrnefnda.
„Blátind“ er mjög forvitnileg
saga, rituð af mikilli kunnáttu
þótt stundum sé teflt nokkuð
djarft í byggingu hennar — en
það virðist höf. hafa gert að
gamni sínu, því að hann kann
býsna vel að setja sögur saman.
Einhver hefur ssgt um bókina,
að hún sé bæði .expressíonist-
Kottfer’s
Tegund 693.
Stærðir S, M, L, XL.
Litur skintone.
KANTER’S og
þér fáið það bezta.
IKjé’UjG/lftul
Kcuoífír’s
Tegund 834.
Stærðir 32—42. '
Skálar A, B, C.
Litir hvítt, svart
og skintone.
Úrval af KANTER’S vörum.

Ul
isk“ og „inpressiónistisk“, og
má vel verja það sjónarmið. En
fyrst og fremst er þetta saga
um manneskjur, og þó einkum
hið dularfulla í sálarlífi þeirra
— alls ekki laust við að andi
Ereuds gamla svífi þar stundum
yfir vötnum, en höf. hefur líka,
góðu heilli, lesið dr. Jung. Þá
hefur hann einnig haft dálitla
hliðsjón af nýtízKulegum stefn-
um í skáldskap, og er skemmli-
legt að athuga hvernig hann hag
nýtir sér þær, því að vinnu-
brögð Borgens hvíla annars á
hefðbundnum grundvelli. Hann
var einu sinni sakaður um að
líkjast Hamsun allmikið í smá
greinum sínum, er hann var
frægur fyrir um eitt skeið æv-
innar, en í bókum hans hefur
lítið borið á því. Það eru kafl-
ar í „Blátind" sem minna eilítið
á „Svermere", þótt hvergi sé
um eftiröpun að ræða. Og sag-
an er góð, ein af þeim beztu
sem gerðar hafa verið í Noregi
nýlega.
Bókin byrjar á endi sínum —
og þarna er það hæpa form vel
til fundið. Aðalpersónurnar eru
allar staddar á járnbrautarstöð
einni, í norskum dal: Frú Gra-
etz, sem er fögur kona af Gyð-
ingaættum, er að búast til ferð-
ar. Hún hefur um stund verið
„oldfrue" á fjallahóteli ofar
dalnum, og forstjórinn, Ole
Bakk, ásamt dyraverði hótelsins,
Claes Hermelin, fylgir henni á
stöðina. En fjórða aðalpersónan
mesti örlagavaldur sögunnar,
Peter Holmgren, er færður þang
að dauður og á einnig að fara
með lestinni, til greftrunarstað-
ar síns. Það kemur þegar í ljós
að Claes Hermelin, sem er
meira en hann sýnist í fljótu
bragði, elskar frú Graetz, og að
henni er einnig kær, en ýmis-
legt veldur því að hún verður
samt að fara. Allt er þetta mjög
dularfullt til að byrja með, en
skírist smám saman, er lesand-
inn kynnist persónunum og ævi
þeirra — aðallega gegnum huga
frú Graetz, er hún rifjar þetta
allt upp, meðan lestin ber hana
burt þaðan sem þræðirnir hafa
að lokum mætzt.
Peter Holmgren, líkið í lest-
inni, er í reyndinni eiginmaður
hennar. Hann hefur verið áber-
andi maður á sínum tíma, og
komið mjög við sögu þegar
tæmdar voru fangabúðir naz-
ista, eftir stríðið. Þar hittust
þau, frá Grfaetz og hann, og
urðu síðar hjón. Hún er belgisk
að uppruna, hefur um skeið
o x S • -»r
Jolian Borgen
verið fangi Þjóðverja og sætt
illri meðferð, sem örðugt reyn-
ist að gleyma. — Eftir að hún
giftist Holmgren hittir hún vin
hans — eða fjandmann — Bill,
er síðar reynist sami maður og
Claes Hermelin. En samband
karlpersónanna þriggja: Holm-
grens, Claes Hermeiin og Ole
Bakks er eldra, þeir hafa ver-
ið félagar í bernsku og æsku, á
landsetri einu í Svíþjóð — góð-
ir félagar og vinir a yfirborð-
inu, en undir niðri þróast þung
ur fjandskapur, sem höfundur-
inn skýrir ágætlega og færir rök
fyrir.
Allt þetta kemur smám saman
andi sögu Borgens, og persón-
urnar verða ljóslifandi fyrir hug
arsjónum lesandans. Höf. hefur
valið sér erfitt form, en kemst
feiknavel frá því; hin sálfræði-
lega rannsökun hans er meist-
araleg, einkum hvað viðvíkur
Peter Holmgren, sem er „holur“
maður, innantómur og kapps-
fullur, vill sýnast meiri en hann
er og svífst i því tilliti einskis
kemur jafnvel fram sem „stikk-
er“ gagnvart bernskuvini sín-
um Ole Bakk, er honum tekst
þó ekki að eyðileggja að fullu.
Claes Hermelin bjargar Bakk að
lokum, það er í raun og veru
hann sem á hótelið, er Bakk
veitir forstöðu að nafninu til.
Gangur sögunnar skal svo
ekki rakinn lengra, því að mér
þykir líklegt að hún verði þýdd
á íslenzku fyrr eða síðar, og
enda bezt til þess fallin af
stærri sögum Borgens. Og vel
þess verð. Þetta er forláta góð
bók. Persónurnar eru, sem fyrr
segir, ágætlega gerðar, og all-
ar mjög forvitnilegar. Atburða-
lýsingar eru einnig víðast hvar
góðar, svo og umhverfislýsing-
arnar, þótt yfir þeim hvíli á
stundum mistur æfintýrisins, en
það er bersýnilega gert af ráðn
um vilja höfundarins. Skáldið
kafar býsna djúpt í yfir- og und
irmeðvitund persóna sinna, og
gerir það af mikilli leikni svo
að allt verður ljóst og skírt fyr-
ir lesandanum, og hreinlega far
ið að öllu, og hvergi smeygt
sér undan erfiðleikunum, eins
og oft vill við bera i hinum ný-
tízkulegri skáldsögum, þar sem
ósjaldan er reynt að fela getu-
leysið undir hulu kjaftavaðals-
ins. Borgen þarf aldrei á svo
billegum úrræðum að halda.
Hann tekur efnið föstum tök-
um, veit hvað hann vill, og nær
ávallt settu marki. Það er því
hrein unun bókmenntaunnend-
um að lesa sögu hans, „Blátind.“
Norska Gyldendal hefur gef-
ið út og frágangurinn er ágæt-
ur.
„Vilhonníng", eftir Ivar Org-
land, (Fonna) er níunda ljóða-
safn þessa norska skálds, sem
er íslendingum kunnugt, með-
al annars fyrir góðar þýðingar
islenzkra ljóða.
Orgland hefur jafnan kveðið
mikið um ástina og gerir svo
enn; mætti vel segja mér að
hann væri afkastamesta ásta-
skáld Noregs, núlifandi, Og
mörg ástaljós hans eru falleg,
þótt stöku sinnum bregði fyrir
tilfinningasemi, og þau eru gerð
á hinni fegurstu nýnorsku.
Tungutak Orglands er ætíð til
fyrirmyndar, málið tært og ríkt.
Það er augljóst að náin kynni
Ivar Orgland
hans af íslenzku og íslenzkri
ljóðagerð hafa haft mikil og
góð áhrif ”á málfar hans.
Af ástakvæðum í þesari bólfi
eru bezt: „Ein solsonett", „Ett-
er dans“, „Stolne stunder“,
„Haustpurpur", „Skipbet með
kvite segl“ — sem er einstak-
lega vel gerður ljóðaflokkur, og
,,Eros-draum“ — er hljóðar
þannig:
„1 den augnablinken
dá ándselden
gjorde deg gjennomglöande,
sá auga dine lyste,
og lekman titra
i feberfrost,
medan eitt ord,
eitt einaste ord,
blömde pá lippende dine —
i den augnablinken,
i den heilage
nádestunde,
ville eg vore
din meister."
„Srandskulptur* er sérlega
fallegt og vel rímað kvæði. Þótt
þess sé ekki getið, býst ég við
að það sé ástarkvæði til ís-
lands. Til vesturlandsins í Nor-
egi er aftur á móti frískt og
fagurt kvæði: „Innanlands is
— og uthavs bygje.“ Og þarna
eru nokkur ágæt kvæði um haf
ið: „Einsamt skip í Skagerak",
„Mot flodmund", „Havfyren", og
fl.
Vel gert kvæði er „Ballade
om Jörgen Krabbe. En ljóðið
sem mér fellur bezt í bókinni,
nefnist „Einsemd:“
„Einsemd er leidi du sökjer
bort frá det öydande kiv.
JIAPPDJtÆTTI D.A.S.
Vinningar í 1. flokki 1967—1968
ÍBIJO eftir eigin vali kr. I millj.
59874 EgilsslaAir
BIFREIO eftir eigin vali fyrir 200 þús.
41128 ísafjör&ur
Bifrei& eftir eigin vali kr. 150 jiús.
8201 Selfosa
Aðalumboð
21Í91 Aðalumboð
24731 Aðalumboð
62728 Aðalumboð
60.’13 Akranes
Húsbúna&ur ef tir eigin vali kr. 20 þús.
42012 Aðalumboð
61804 Aðalumboð
Húsbúna&ur eftir eigin vali kr. 50 þús.
47003 Aðalumboð
Húsbúna&ur eftir eigin vali kr. 25 þús.
13798 Aðaluraboð
Húsbúnaður eftir eigin vali kr. 15 þús.
20729 Aðalumboð
48772 Aðalumboð
63023 Aðalumboð
Húsbúna&ur eftir eigin vali kr. 10 þús.
9444 Aðalumboð
9544 Aðalumboð
9628 Siglufj.
10030 Siglufj.
10107 Fáskr.fj.
10137 Reyðarfj.
30186 Eskifj.
108118 Grindavík
11120 Aðalumboð
11726 Grenivík
1184Í5 Siglufj.
11996 Aðalumboð
12127 Hreyfill
12148 Hreyfill
Í2309 Hafnarfj.
12544 Aðalumboð
12733 Keflavík
13655 Aðalumboð
33906 Aðalumboð
15131 Þórshöfn
15213 Raufarhöfn
15257 Verzl. Roði
15596 Bíldudalur
16047 Vestm.eyjar
16062 Vestm.eyjar
36594 Aðalumboð
16604 Akureyri
16654 Akureyri
16735 Vestm.eyjar
16821 Siglufj.
36967 Sauðárkrókur
37077 Aðalumboð
17154 Aðalumboð
17337 Aðalumboð
8756 Aðalumboð 36641 Vogar 53878 Aðalumboð 17386 Aðalumboð
G4M9 Vestm.eyjar 34)947 Aðalumboð 53905 Aðalumboð 1754)9 Aðalumboð
10403 Hafnarfj. 39699 Aðalumboð 54116 Aðalumboð 17570 Aðalumboð
104Í63 Aðalumboð 44034 Aðalumboð 57563 Flateyri 181641 Ólafsfj.
18916 Hvammst. 48869 Flateyri 63599 Aðalumboð 18543 Hafnarfj.
33353 Vestm.eyjar 52850 Aðalumboð 63887 Aðalumboð 18807 Aðalumboð
34203 Siglufj. 53862 Aðalumboð 19030 Aðalumboð
19059 Hrafniata
19144 Sjóbúðin
Húsbúna&ur eftir eigin vali kr. 5 þús. 19237 Hreyfill
865 Aðalumboð 2832 Aðalumboð 6435 Húsavík 19374 Hafnarfj.
672 Aðalumboð 8127 Hveragerði 6487 Akureyri 19502 Aðalnmboð
695 Aðalumboð 3406 Húsavík 7052 B.S.R. 19972 Aðalumboð
1304) Sándiir 8835 Siglufj. 7228 Aðalumboð 2034)2 Seyðisfj.
1507 Bolungavík 4318 Aðalumboð 7801 Aðalumboð 204)31 Keflavík
1539 Fiateyri 4700 Aðalumboð 8022 •Borðeyri 20681 Keflavík
1054) Sveinseyri 6411 Þingeyri 8196 Grafarneá 21053 Vestm.eyjar
164J6 Patrcksfj. 6492 Haínarfj. 8399 Akranes 21104 Hafnarfj.
1985 HÖfn í Hornaf. 6612 Patreksfj. 9064 Sjóbúðin 21211 Neskaupst.
204>2 Keflav.fL 6654 Keflavík 9075 Sjóbúðin 21549 Akureyri
2182 Sjóbúðtn 6605 Keflavík 94)89 Sjóbúðin 21594 Akureyri
2481 Aóuiurnbuð - 6078 Vestm.eyjar 9353 Aðalumboð 21722 Grenivík
22021
22450 Hafnarfj.
23147
24131
24176
24402
24443
24822
25210
26152
26466
27266
27338
27483
27536
27792
28902
28215
29449
29460
29587
29897
30005
80084
30104
30304
80583
30885
30977
81249
81339
31674
31972
321ÍK)
32330
32712
82845
33156
83181
33994
31433
34614
34673
84710
34789
85285
85890
86008
36144
86926
37048
87380
C7S97
87835
37921
38420
88544
88824
39085
Stykkish.
Aðalumboð
Aðalumboð
Aðalumboð
Aðalumboð
Aðalumboð
Aðalumboð
Aðalumboð
Aðalumboð
Aðalumboð
Aðalumboð
Aðalumboð
Aðalumboð
Aðalumboð
Aðalumboð.
Aðalumboð
Aðalumboð
Aðalumboð
Aðalumboð
Aðalumboð
Aðalumboð
Aðalumboð
Aðalumboð
Aðalumboð
Suðureyri
Húsavík
Siglufj.
Aðalumboð
Aðalumboð
Aðalumboð
Aðalumboð
Akureyri
Skagastr.
Keflav.flugv.
Sandgerði
Hafnarfj.
Hafnarfj.
Aðálumboð
Akranes
Aðalumboð
Aðalumboð
Aðalumboð
Aðalurhboð
Skagastr.
Aðalumboð
Akranes
Neskaupst.
Aðalumboð
Keflavik
Stykkish.
Stykkish.
Aðalumboð
Aðalumboð
Aðalumboð
Aðalumboð
Aðalumboð
Aðalumboð
39774
39844
40582
40649
40930
41094
41136
41653
4164»
41948
4214«
42279
42415
42544
42820
43006
43010
43432
444)15
44065
44516
44682
44868
44873
45167
45241
45587
45598
45918
45965
46201
4684)6
47602
47996
48061
48136
48338
48461
48686
48763
48847
48876
489452
49074
49204
49215
49229
49937
50385
50445
51250
51319
51741
52261
52421
52650
52815
Aðalumboð
Aöalumboð
Vestm.eyjar
Vestm.eyjar
Ólafsvík
lsafj.
lsafj.
Aðalumboð
Aðalumboð
Aðalumboð
Akureyri
Þingeyri
Vestm.eyjar
Aðalumboð
Aðalumboð
Aðalumboð
Aðalumboð
Aðalumboð
Aðalumboð
Aðalumboð
Aðalumboð
Aðalumboð
Aðalumboð
Aðalumboð
Aðalumboð
Aðalumboð
Hafnarfj.
Hafnarfj.
Akureyri
Akureyri
Aðalumboð
Aðalumboð
Aðalumboð
Aðalumboð
Aðalumboð
Aðalumboð
Aðalumboð
Aðalumboð
Aðalumboð
Aðalumboð
Grafarnes
Aðalumboð
Sjóbúðin
Fáskrúðsfj.
Aðalumboð
Sjóbúðin
Sjóbúðin
Aðalumboð
Húsavík
Keflavík
Laugarás
Bólstaðahlíð
Aðalumboð
Aðalumboð
Aðalumboð
Aðalumboð
Aðalumboð
52844
62881
53585
644)79
64210
64531
64548
64866
65162
65343
65406
65509
64>417
6699.3
67560
67627
67662
67850
67934
58068
68222
58343
58727
59050
59215
69267
69446
6984)1
69963
60331
60432
61045
61177
61325
61469
61691
61693
61726
61734
61891
61904
62177
62209
6234)9
6254)5
62521
62657
62893
63080
63343
63442
63507
63920
64340
64402
64793
64997
Aðalumboð
Aðalumboð
Aðalumboð
Aðalumboð
Aðalumboð
Aðalumboð
Aðalumboð
Aðalumboð
Aðalumboð
Aðalumboð
Aðalumboð
Verzl. Róttarholt
Aðalumboð
Aðalumboð
Reykholt
Vestm.eyjar
•Hreyfill
Aðalumboð
Aðalumboð
Aðalumboð
Aðalumboð
Aðalumboð
Aðalumboð
Vik í Mýrdal
Akranes
Eskifjörður
Aðalumboð
Keflavík
Aðalumboð
Aðalumboð
Aðalumboð
Aðalumboð
Aðalumboð
Aðalumboð
Aðalumboð
Aðalumboð
Aðalumboð
Aðalumboð
Aðalumboð
Aðalumboð
Aðalumbo.ð
Flateyri
Aðalumboð
Aðalumboð
Aðalumboð
Aðalumboð
Aðalumboð
Verzl. Roði
Litaskálinn
Vestm.eyjar
Siglúfjörðue
Aðalumboð
Aðalumboð
Sjóbúðin
Reykhólar
Aðalumboð
Aðalumboð