Morgunblaðið - 23.01.1968, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 23. JANÚAR 1968
17
Attræð í dag
Þorbjörg Eiríksdóttir
Jónas Pétursson, alþm.:
Það bar við þrem nóttum fyr-
ir Pálsmessu á vetur, mánu-
daginn í fjórtándu viku vetrar
23. janúar 1888, að í lágreist-
um bæ í Ólafsvallasókn í Ár-
nesprófastdæmi, að Eiríki Vig-
fússyni bónda að Útverkum á
Skeiðum og konu hans Þuríði
Halldórsdóttur fæddist mey-
barn, var það smátt en föngu-
legt að allri gerð og svipmóti.
Eins og þá hafði tíðkast um
iangan aldur austur þar var
barn þetta að kristilegri siðvenju
fært til skírnar að sex nóttum
liðnum og ausið vatni af hinum
þjóðkunna Ólafsvallaklerki, séra
Brynjúlfi Jónssyni, og nefnt
Þorbjörg.
Ekki verður sagt að miklar
sögur gengju af þessu litla telpu
barni framar en öðrum börnum
nema hvað hún bar gæfu til
að alast upp með foreldrum
sínum þar til að hún náði full-
um þroskaaldri var það meira
en mörgum öðrum börnum
fellur í skaut fyr og síðar. En
varð þó sem önnur börn á þeim
tímum nauðþurfta vegna haldið
fast að vinnu foreldrum sínum
tii aðstoðar. Enda varð það hlut
skipti hennar síðar á ævinni að
vinna hörðum höndum fyrir lífs
framfæri sínu, En það má að
minni hyggju reikna henni það
til vegsauka svo óvenjulegt sem
það þó er að vistirnar á hennar
löngu lífsgöngu hafa ekki orðið
nema aðeins tvær til þessa. Svo
vinsæl varð hún hjá fyrri hús-
bændum sínum meðan beggja
þeirra naut við, en því aðeins
skipii hún þó um vistir að slys-
farir ollu dauða húsbónda henn
ar, svo að ekkjan varð að hætta
búskap sínum. Valdi Þorbjörg
sér þá aðra vist, og þar hefur
hún verið til heimilis til þessa
dag; eða nálega fjóra áratugi.
Hirðuleysi mitt að afla mér
ekki upplýsinga um ættir Þor-
bjargar veldur því að ég er
næsta ófróður þar að lútandi
nema hvað óljúgfróðir Skeiða
menn hafa tjáð mér að ættir
hennar báðar séu kunnar þar
eystra að gáfum og öðru at-
gerfi, og sé svo sem ekki er
ástæða til að draga í efa er
víst um það að þá sver Þor-
björg sig sjálf í ættir fram,
enda er hún náttúrugreind í
besta lagi, og kemur það heima
við það sem mér hefur verið
tjáð að hún ætti kyn til. Hún
er minnug og fróð og kemur
það best fram í viðbölum við
hana þótt mikið bagi hana
heyrnardeyfa sú er hún hefur
þjáðst af lengst æfinnar og hún
fékk upp úr þúngum veikind-
um í gesku. En þrátt fyrir þenn
an annmarka var dugnaði henn
ar og tápi viðbrugðið þótt nú
hin síðari árin hafi dregið úr
starfsþreki henr.ar og lífsorku
þá heyrist hi'in þó aldrei kvarta
og er jafnan glöð og hress í
anda og viðmóti.
Þ' ’-’ojörg :r trúuð kona af
innr rót og vill aldrei heyra
gálai s orð né ljót og trúir ein-
i;r. a á miskunn guðs og
mátt bænarinnar og lætur ekki
glepjast af fjarstæðukenndum
raupyrðum trúleysingjans og
heldur fast við sína barnatrú
og þykir sem hún muni ekki
hér eftir verða fengsælli á betra
veganesti í ferðina yfir landa-
mærin en hún hefur nú þegar
öðlazt fyrir barnatrú sína.
Því hripa ég þessar línur að
mér finnst úrhættis í meira lagi
að færa ekki í letur með fá-
einum orðum lítið brot úr sögu
svo merkrar samferðakonu sem
Þorbjörg er að allri gerð og
lyndiseinkunn, þótt í færri orð-
um verði en efni standa til, og
þó mest fyrir hræðslu mína við
óþökk hennar á s líku atferli
sem hún telur skrif um lifandi
menn vera. En góðvild hennar
og látlaus framkoma hafa snort
ið mig svo djúpt í hinum löngu
kynnum okkar að ég fæ naum-
ast komið orðum að þakklæti
mínu og virðingu henni til
handa.
Þorbjörg giftist ekki og stófn
aði aldrei eigið heimili en unn-
usta átti hún ung að árum en
misti hann eftir stuttar samvist
ir og síðan hún fór alfarin úr
foreldrahúsum hefur hún dval-
ið á þeim tveimur heimilum sem
að framan er min.nzt á, en síð-
ustu þrjátíu og sjö árin hefur
hún dvalið og átt athvarf á
heimili hinna valinkunnu sæmd
ar hjóna Guðmundar Júlíusson
ar járnsmiðs og konu hans Jar-
þrúðar Vernharðsdóttur að Bás-
enda 3. hér í borg.
Á hún þar við mikla virðingu
og gott atlæti að búa af þeim
hjónum og börnum þeirra enda
er það með ólíkindum hve Þor-
björgu hefur tekizt að laða að
sér börnin pg barnabörnin sem
bezt sést á því hve mikla ást
og virðingu þau sýna henni, og
sama er reyndar að segja um
samskipti hennar við aðra þá er
hún umgengst. Býður mér því
í grun að þeir verði margir sem
sjá ekki í skósólana heim til
hins áttræða afmælisbarns, til
að votta hinni góðu og göfugu
konu verðskuldaða virðingu sína
og þakklæti fyrir liðnar sam
veru stundir.
Eg sem set stafina mína undir
þessar fáu og fátæklegu línur
óska Þorbjörgu heilla og far-
sældar árin sem óliðin eru og
sem ætluð eru til að færa henni
hjartans þakklæti mitt fyrir
góðmennsku hennar og hjarta-
hlýju við mig munaðarlausan
drenghnokkann fyrir hálfum
fimmta áratug, og hafi húrl
blessuð gert það. Einnig sendi
ég mínar hlýjustu kveðjur og
árnaðaróskir heim á heimilið
sem hún hefur svo lengi átt ■ á
sama stað.
Að lokum vil ég svo mega
óska þess hinni íslenzku þjóð
til handa að henni auðnist að
njóta þeirrar gæfú um ókomin
ár að eiga þess kost að ala sér
við brjóst sem flestar konur
sömu gerðar og Þorbjörg Ei-
' íksdóttir er.
K. Þ.
inn nýi Bjargráða-
sjóður íslands
RÉTT fyrir jólin afgreiddi Al-
þingi stjórnarfrv. sem lög um
Bjargráðasjóð íslands. Slík lög
hafá að vísu lengi verið í gildi.
En nú var gerð á þeim mikilvæg
breyting, þar sem sjóðnum er nú
fengið tryggingarhlutverk fyrir
landlbúnaðinn með stofnun af-
urðatjónadeildar.
Mér þykir rétt að vekja at-
hygli á þessari löggjöf, og þá sér
staklega meðal bænda. Þetta er
ekki dægurmál, heldur er það
mál, sem felur í tímans rás. ör-
yggismál til frambúðar. Án efa
þarf lagfæringar við með reynsl-
unnar dómi. Líklega þarf öflugri
sjóð. Þrátt fyrir það er þetta
með merkari löggjöf, er sett hef-
ur verið, þar sem þetta markar
riýtt spor til frambúðar.
Frumvarp að þessari löggjöf
var samið af stjórnskipaðri
nefnd er sett var á fót sam-
kvæmt þingsályktun Alþingis 1.
apríl 1964. Hafa þó verið gerðar
nokkrar breytingar frá því frv. I
hinni stjórnskipuðu nefnd, er
skipuð var 15. júní 1964, áttu
sæti: Ólafúr E. Stefánsson, sett-
ur búnaðarmálastjóri, formaður,
Þorsteinn Sigurðsson, Vatnsleysu,
formaður Búnaðarfélags íslands,
Gísli Kristjánsson ritstjóri og
Kristján Karlsson erindreki.
Greinargerð, sem nefndin samdi
með frumvarpi því, er hún lagði
fyrir landbúnaðaráðherra, fylgdi
með fumvarpinu, er lagt var fyrir
Alþingi. Segir svo í upphafi
greinargerðar nefndarinnar:
„Á Alþingi 1963 komiu fram
þrjár þingsályktunartillögur um
tryggingamál landbúnaðarins.
Þessar tillögur voru: 1. Tillaga
til þingsályktunar um endur-
skoðun laga um bjargráðasjóð
o.fl. Flutningsmenn: Jóna-s Pét-
ursson og Magnús Jónsson. 2.
Tiilaga til þingsályktunar varð-
andi búfjártryggingar, tryggingar
gegn uppskerubresti o.fl. Flutn-
ingsmenn: Ásgeir Bjamason,
Gísli Guðmundsson, Ágúst Þór-
valdsson og Karl Kristjánsson.
Tillaga til þingsályktunar um
tryggingarsjóð landbúnaðarins.
Flutningsmenn: Björn Jónsson.
Ragnar Arna'lds og Gils Guð-
mundsson.
Öllum þessum tillögum var vís-
að til allsherjarnefndar, er hún
sendi þær til Bjargráðasjóðs ís-
Lands, Búnaðarfélags fslands og
Stéttarsambands bænda til um-
sagnar, og töldu allar þessar stofn
anir nauðsyn á aúknum trygging
um í landbúnaði. Allsherjarnefnd
sameinaði því í eina tillögu öll
þessi meginsjónarmið í áður-
grendum þingsályktunartillögum.
og flutti svo látandi þingsá'lykt-
'un um tryggingar gegn upp-
skerubresti og afurðatjóni, er var
samþykkt á Alþingi 1 apríl
1964:
,,A_lþingi ályiktar að fela íkis-
stjórninni að skipa 4 menn í
Nauðuiigaruppboð
sem auglýst var í 66., 68. og 71. tibl. Löglbirtinga-
blaðsins 1967 á hluta í Granaskjóli 28, hér í borg,
þ',ngl. eign Sigurðar Kriistinssonar, fer fram eftir
kröfu AxeLs Kriistjánssonar hrl., á eigninni sjálfri,
föstuidaginn 20. janúar n.k. kl. 4 síðdegis.
Borgarfógetaembættið í Reykjavík.
nefnd, einn tilnefndan af stjórn
Bjargráðasjóð íslands, annan af
Búnaðarfélagi íslands, hinn
þriðja af Stéttarsambandi bænda
og hinn fjórða án tilnefningar,
til að endurskoða lög um búfjár-
tryggingar og önnur lög, er mál-
ið varða, í því skyni, að komið
verði á fót fyrir landbúnaðinn
trygginigum gegn uppskerubresti
og afurðatjóni með hliðsjón af
aflatryggingum sjávarútvegsins.
Sá nefndarmaður sem skipaður
er af ríkisstjórninni án tilnefn-
ingar, skal vera formaður nefnd-
arinna‘.
Er rét að vekja atlhygli á þessu
hér, þar sem það sýnir glögglega
■áhuga og skilning alþingismanna
á þessu miki'lvæga tryggingamáli.
Síðan þessar tillögur komu
fram, hefur hver óáranin rekið
aðra, sem óhjákvæmilegt hefur
verið að mæta með opinberri að-
stoð. Var því einsýnt að lög-
festa nú tryggingasjóð svo sem
gert var nú fyrir jólin. Höfuð-
atriði laganna og nýmæli eru
þessi:
1. gr.
Bjargráðasjóður ÍSlands er
sjóður til hjálpar landsmönnum
í hallæri, til að koma í veg fyrir
bjargarskort og til að bæta úr
stórtjóni á mannvirkjum og bú-
fé af völdum náttúruhamfara og
sjúkdóma, allt eftir þeim regl-
um, sem gilda um einstakar deild
ir sjóðsins. Heimili hans og vara-
þing er í Reykjavík.
2. gr.
Sjóðurinn skiptist í þrjár deiid
ir: Sameignardeild, séreignar-
dei'ld sýslu- og bæjarfélaga og
afurðatjónadeild landbúnaðar-
ins“.
Síðasta málsgrein 3. gr. hljóð-
ar svo:
Hlutverk afurðalánadeildar
er að hjálpa bændum, sem verða
fyrir tilfinnanlegu uppskeru-
tjóni vegna gragbrests og ' ó-
þurrka og afurðatjóni á naut-
gripum og sauðfé af völdum al-
varlegra smitsjúkdóma".
4. gr.
Árlegar tekjur Bjargráðasjóðs
eru þessar:
a. Framlag sveitarfélaga, er
skal vera 10 kr. fyrir hvern
íbúa sveitarfélagsins samkv.
þjóðskránni 1. desember næsta
ár á undan.
b) Framlag ríkissjóðs, er
nemi 10 kr. fyrir hvern mann
samkv. þjóðskránni 1. desember
næsta ár á undan.
c) 0.25% gjald af söluvörum
landbúnaðarins, sem um ræðir í
2. gr. 1. nr. 38 15. feibrúar 1945,
um stofnun búnaðarmálasjóðs.
d) Framlag ríkissjóðs, er nem-
ur jöfnu framlagi bænda sam-
kvæmt c-lið þessarar greinar.
e) Vextir af fé sjóðsins.
f 5. gr. segir m.a.:
„Stjórn sjóðsins, er nefnist
bjargráðastjórn, skipa ráðuneyt-
isstjórinn í félagsmálaráðuneyt-
inu, sem er formaður stjórnar-
innar, formaður Búnaðarfélags
íslands. forseti Fiskifélags ís-
lands, formaður Sambands ísl.
sveitarfélaga og formaður Stétt-
arsambands bænda“.
í 9. gr. segir svo:
„Tekjur sjóðsins skiptast
þannig mi'lli deilda:
í sameignardeild rennur a’lt
framlag íkissjóðs samkv. 4. gr.
b og 25% af framlagi sveitarfé-
laga samkv. 4. gr. a. og er það
sameign alla landsmanna. í sér-
eignardeild sýslu- og bæjarfé-
laga rennur 50% af framlagi
sveitarfélaga samkv. 4. gr. a og
skal það vera séreign þess kaup-
staðar, er framlagið greiddi eða
sýslu vegna þeirra fremlsga,
sem hreppar sýslunnar hafa
greitt. í afurðatjónadeild l.-nd-
búnaðarins rennur allt framiag
bænda samkv. 4. gr. c og ríkis-
sjóðs samkv. 4. gr. d enn femur
25% af framlagi sveitarfélaga
samkv. 4. gr. a“.
12. gr. er svo hljóðandi:
„Bjargráðastjórn er heimilt að
veita sveitarfélögum og einstaka
bændum lán eða óafturkræft
framlag eða hvort tveggja úr
afurðatjónadeild. Lán tdl e:u-
stakra bænda skulu tryggð með
ábyrgð hLutaðeigandi sveitarté-
laga eða annarri öruggri trygg-
ingu:
| a) Til að afstýra óeðlilega
i mikilli förgun búfjár vegna gras
brests eða óþurrka svo að til
stórhnekkis gæti orðið fyrir a£-
komu bænda.
b) Vegna afurðatjóns á nauf-
gripum og sauðfé af völdum al-
valegra smitsjúkdóma. svo sem
lamibaláts, veiruskitu í kúm og
sölubanns afurða.
c) Til að bæta stórtjón vegna
dauða nautgripa og sauðfjár af
völdum sjúkdóma, enda hafi
ekki verið vátryggt fyrir tjón-
inu eða það bætt samkv. lög-
um“.
15. gr. segir svo:
„Nú hrekkur fé sjóðsins eigi
til þess að veita þá aðstoð, >sm
nauðsyn krefur samkv. 11. gr.
a-d og 12. g. og er þá ríkisstj.
heimilt að ábyrgjast nauðsyn-
I legt Lán fyrir sjóðinn eða veita
| honum lán úr ríkissjóði. Tryggja
má slíkt lán með veði í eignum
og tekjum sjóðsins.
16. gr.
í reglugerð. er biargráðastjórn
semur og staðfest er af ráðherra,
skal setja nánari reglur um
rekstur sjóðsins og ákvæði um
i lán og bætur úr honum- þar á
( meðal ákvæði um greiðslu drátt-
, arvaxta. ef vanskil verða. Skal
! leitað til'lagna Búnaðarfélags ís-
! lands og Stéttarsambands bænda
um þau atriði, er varða afurða-
tjónadeild landbúnaðarins.
Lög þessi öðlast gildi 1. jan-
úar 1968.
1 atihugasemdum, er frumvai-p-
inu fylgdu, kemur fram, að á-
ætlað er, að árlegar viðbótar-
tekjur afurðatjónadeildar land-
búnaðarins verði um 9 millj. kr.
Ýmsum kann að virðast, að hér
sé um of lítinn sjóð að ræða,
einkum þegar höfð eru í huga
hin tíðu áfölL í landbúnaði síð-
ustu árin. Hins er þó að vænta-
að árferðissaga íslands endur-
taki sig, þannig að blítt og s. rítt
akiptist á. Munu þá góðu árin
skila nokkrum stofni í þennan
'sjóð, en það er einmitt sá grund-
'völlur, sem tryggingar byggjast
á.
28. des. 1967.
N auðimgar uppboð
sem auglýst var í 66., 68. og 71. tbl. Lögbirtinga-
blaðsins 1967 á hluta í Ármnila 24 hér í borg, þingL
eign Blikksmiðjunmar Glófaxa h.f. fer fram eftir
kröfu Guðmundar Péturssonar hrl., á eiigninni sjálfri,
fös'tudaginn 26. janúar kl. 2 síðdegis.
Borgarfógetaembættið í Reykjavík.
Nauðimgaruppboð
sem auglýst var í 56., 68. og 71. tbl. Lögbirtinga-
bÍ3ðsinis 1967 á hluta i DrápuhLíð 42, hér í borg, þin.gl.
eign Jóns Ásgeirsisonar, fer fram eftir kröfu Skúla J.
Fálmasonar hdl. og Iðnaðarban'ka ís'lands h.f. á eign-
inni sjálfri, föstudagin 26. janúar n.k. kl. 3 síðdegis.
Borgarfógetaembættið í Reykjavík.