Morgunblaðið - 16.05.1968, Blaðsíða 16

16
MORGUN'BLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 1«. MAÍ 196«.

Útgefandi:
Framkvæmdastjóri:
Ritstjórar:
Ritstjórnarfulltrúi:
Fréttastjóri:
Auglýsingas t j óri:
Ritstjórn og afgreiðsla:
Auglýsingar:
ílausasölu:
Áskriftargjald kr. 120.00
Hf. Árvakur, Reykjavík.
Sigfús Jónsson.
Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Þorbjöm Guðmundsson.
Björn Jóhannsson.
Árni Garðar Kristinsson.
Aðalstræti 6. Sími 10-100.
Aðalstræti 6. Simi 22-4-80.
Kr. 7.00 eintakið.
á mánuði innanlands.
VERNDUN
FISKSTOFNANNA
k sjötta fundi Norð-austur-
Atlantshafs fiskveiði-
nefndarinnar, er haldinn var
hér í Reykjavík, var sam-
þykkt tillaga frá íslandi um
yfirgripsmiklar heildarrann-
sóknar á ástandi þorsk- og
ýsustofnsins hér við land,
sem skera eiga úr um það,
hvort þeim stafar hætta af
því veiðiálagi, sem nú á sér
stað. Munu þessar alþjóðlegu
rannsóknir m.a. beinast að
því, hvort nauðsynlegt kunni
að vera að friða ákveðin haf-
svæði við ísland, þar sem
mikið er af ungfiski, einkum
út af Norðausturlandi. Rann-
sóknir þessar munu standa í
þrjú ár og verður Alþjóða-
hafrannsóknarráðinu falið að
annast þær. íslendingar lögðu
fram tillögur á fundinum um
lokun ákveðinna hafsvæða,
en ákvörðun um hana verður
tekin, þegar framangreindar
rannsóknir hafa átt sér stað.
Öllum ætti að vera það
ljóst, hversu mikilvægt það
er fyrir íslendinga, sem
byggja afkomu sína enn að
mestu á sjávarafla, að fisk-
stofnunum umhverfis landið
verði ekki útrýmt með of-
veiði og drápi ungfisks. Til-
laga íslands, sem samþykkt
var á fiskveiðiráðstefnunni,
er spor í rétta átt.
Sókn íslendinga í landhelg-
ismálum hefur ætíð beinzt
að því meginmarkmiði, að
verndun fengist á fiskimiðum
landgrunnsins og í stefnuyfir-
lýsingu ríkisstjórnarinnar sl.
haust kemur m.a. fram, að
hún hyggst vinna áfram að
friðun fiskimiða umhverfis
landið og viðurkenningu á
rétti íslands yfir landgrunn-
inu öllu.
Þörf mannkynsins fyrir
fiskmeti fer stöðugt vaxandi
og unnið er að því á vegum
alþjóðastofnanna, að kynna
fisk og fiskmeti í hinum van-
þróaðri löndum. En þar er
víða mikill skortur þeirra
næringarefna, sem mest finn-
ast í fiski. Hafa verið gefnar
út skýrslur um rannsóknir á
þörfinni fyrir fiskfæðu
næstu áratugi, sem sýna að
stórauka þarf framleiðslu
fisk- og sjávarafurða.
íslendingar hljóta að fylgj-
ast vel með öllu, sem gerist á
þessum vettvangi og má í því
sambandi minna á ræður ut-
anríkisráðherra á tveimur síð
ustu Allsherjarþingum Sam-
einuðu þjóðanna, en þar legg-
ur hann áherzlu á að nýta beri
fiskinn betur til manneldis
og bendir á þá miklu mögu-
leika sem ónýttir eru á því
sviði.
Enda þótt allar líkur séu á
því, að eftirspurn eftir fiski
og fiskafurðum muni aukast
í framtíðinni, má sú stað-
reynd aldrei gleymast, að fisk
stofnanir þola hvorki ofveiði
né dráp ungfisks. Og þess
vegna ber að fagna því, að
tillaga íslands um rannsóknir
til verndar fiskstofninum
norðaustur af íslandi náði
fram að ganga á fundi fisk-
veiðinefndarinnar.
/ SMIÐJU
TIL PEKING
í hugaleysi og fálæti ráða-
mannanna í Peking á
samningaviðræðunum um
frið í Víetnam hefur vakið
furðu. Hafa fréttastofur í
Kína ekki minnst á viðræð-
urnar einu orði og sendimenn
Hanoistjórnarinnar hafa feng
ið kuldalegar móttökur í Pek-
ing. Þá hafa kommúnistaleið-
togarnir þar látið það berast
til stjórnar Norður-Víetnam,
að það sé rangt af henni að
setjast að samningaborði með
Bandaríkjamönnum og með
því sé hún raunar að bregð-
ast byltingarbræðrunum í
Suður-Víetnam. Vegna þess-
arar afstöðu kommúnista í
Kína benda stjórnmálasér-
fræðingar í Asíu á, að til lít-
ils sé að semja frið í Víet-
nam, án vilja og samþykkis
Kínverja, þar sem þeir líti á
landið sem peð í þeirri skák,
er þeir tefla í Asíu, og missi
þeir það, muni þeir aðeins
snúa sér að því að vinna önn-
ur.
Þegar sendimenn Hanoi-
stjórnarinnar komu til Pek-
ing til þess að leita ráða
vegna samningaviðræðnanna,
var þeim bent á að snúa sér
til rússneskra vina sinna, þar
sem þeir hefðu fengið þá til
að falla í gildru Bandaríkja-
manna og hefja friðarviðræð-
ur. Áður hefur verið vakin
athygli á því hér í blaðinu,
hvernig kommúnistablaðið á
fslandi hefur tekið undir
friðarviðræðurnar um Víet-
nam. Hefur einn ritstjóra
þess talið, að þátttaka Banda
ríkjamanna í viðræðunum sé
aðeins kosningabragð af
hálfu Johnsons, en lýsi á eng-
an hátt raunhæfum friðar-
vilja af hálfu Bandaríkja-
manna.
Augljóst er nú, eftir að við-
á .. ‘A lll p h
% ys j U IJF 1 h N 1 Ul l H IEI iy ii i
Fórnar Ho draumi
sínum fyrir frið?
MÖGULEIKAR friðar í Víet-
nam og Suðaustur-Asíu hvíla
kannski á herðum grannvax-
ins 78 ára gamals byltingar-
manns. Hvers konar rhaður er
hann? Hvers konar kommún-
isti er hann?
Það er ekki óhugsandi, að
mannkynssaga framtí'ðarinn-
ar muni telja Ho Chi Minh
forseta einn misskildasta og
rangtúlkaðasta leiðtoga síns
tíma. Hluti af sögulegri arf-
leifð hans verður líklega lang
líf rökræða um það, hvað
kynni að hafa skeð, ef Banda
ríkjamenn, Frakkar, Rússar
og Kínverjar og allar aðrar
þjóðir hefðu lagt annan skiln
ing í ræður hans og skrif.
Rökræðurnar munu halda
áfram endalaust og snúast
um það, hvort Ho hafi verið
meiri þjó'ðernissinni en
kommúnisti, hvort hann
hefði getað orðið „Tító Asíu“
og haldið stórveldum komm-
únista í hæfilegri fjarlægð,
og hvort Bandaríkjamenn
hefðu getað sætt sig við ríki
af þeirri tegund kommún-
isma á meginlandi Suðaustur-
Asíu.
Þeir, sem tekið hafa þá af-
stöðu, að Frakkar og síðan
Bandaríkjamenn hafi farið
óskynsamlega áð ráði sínu í
viðskiptum sínum við Ho,
benda á að hann talar hvorki
né hegðar sér eins og fjölda-
framleiðslumanngerð komm-
únista frá Sovétríkjunum eða
Evrópulöndum og að hann
virðist fátt eiga sameiginlegt
með þeim ofstækismönnum,
sem stjórna Kína.
Hvaða kommúnistaleiðtogi
annar en Ho kallar þjóð sína
í „frændur og frænkur", eða
7 jafnvel „börnin góð“? Hváða
kommúnistaleiðtogi annar
sneiðir hjá flóknum rök-
semdafærslum og orðatiltækj-
um Marxisma og Leninisma,
en notar í þess stað látlaust
og einfalt orðfæri bændar
fólksins?
„Nú spyr ég ykkur“, sagði
Ho Chi Minh í fyrra, er hann
heimsótti þorp nokkurt,
„hvort þið karlmennirnir
haldið enn áfram að berja
konur ykkar? Það er ljótt að
berja konuna sína. Ég hef
komizt að því, að þeir eigin-
menn, sem berja kónur sínar,
snúa bökum saman um að
hylma hver yfir öðrrum. Þið
verðið að sporna gegn þessu
ljóta háttarlagi. Og þið kon-
urnar, frænkur mínar, hafið
lögin ykkar megin.“ Honum
tekst að láta fólkinu þykja
hann standa sér mjög nærri.
Að sögn þeirra, sem þekkt
hafa Ho áratugum saman, er
hann einfaldur maður í fram-
komu, en geysilega marg-
slunginn í hugsun og getur
verið allra manna harðastur
í horn að taka, ef svo ber
undir.
„Ho frændi" fékk snemma
orð fyrir að kunna að beita
einhvers konar dáleiðsluvaldi
vfð þá, sem hann komst í
beint samband við. Hann
komst upp á að bregða fyrir
sig feimnislegri og dálítið
klunnalegri framkomu við
ókunnuga, einkum útlendinga,
sem hafði aðlaðandi áhrif á
fólk. Hann gerði sér mjög far
um að sýna mönnum kurteisi
og tillitssemi. Andlit hans var
oftast prýtt dýrlingslegu
brosi, rödd hans lét ljúflega
í eyrum, klæðaburður hans
var grófur og einfáld'Uir og eft
irlætisfótabúnaður hans var
verja, þótt honum hafi alltaf
tekizt að sigla milli skers og
báru og komast hjá því að
ganga cfðrum hvorum á hönd.
Enginn einstaklingur hefur
unnið svo hugi byltingar-
sinna í dag sem þessi maður,
sem sigraði frönsku nýlendu-
stjórnina og hefur staðizt
mesta herveldi heims snúning
í átökum síðustu ára.
Af staðföstum ákafa kross-
faranna, ruddist Ho inn í
sögu Suðaustur-Asíu og átti
mikinn þátt í þróun hennar
síðustu áratugi. Hann áttist
við hvern andstæðinginn á
fætur öðrum, — fyrst jap-
anska hernámsliðið í síðari
heimsstyrjöldinni, siðan kín-
verska hernámsli’ðið, þá
Frakka og loks Bandaríkja-
menn.
Á meðan Ho vígbjóst gegn
Frökkum árið 1945, ræddi
hann um frið. Hann fullyrti,
að hann væri fús til að fall-
Ho Chi Minh
sandalar úr gömlum gúmmí-
slöngum, svo að hann gat
gengið um hljó’ðlausum skref
um í fábrotnu húsi sínu í
Hanoi.
Saga Hos nær yfir meira en
hálfa öld samsæra, byltinga
og stríða. Persónuleiki hans
er óafmáanlega greiptur, ekki
aðeins í huga norður-víet-
nömsku þjóðarinnar, sem
hann hefur stýrt sem forseti,
heldur einnig í allan komm-
únisma í Suðaustur-Asíu.
Svo mikið er víst, að hefði
Ho ekki verið á lífi og nálæg-
ur, kynni Víetnamstríðið að
hafa gengið með öðrum hætti.
Bæði fjandmenn hans og vin-
ir eru allir á einu máli um
að það sé „föðurímynd“ Hos,
sem hafi verið sameiningarafl
skæruliðahreyfingarinnar í
Suður-Víetnam.
Enginn annar kommúnista-
leiðtogi í Suðaustur-Asíu
skipar svo háan sess, að hann
sitji við hægri hönd voldug-
ustu manna Rússa og Kín-

ast á stjórnarsamband milli
Víetnams og Frakklands, ef
það þýddi frelsi innan þeirra
takmarka. Með þessari yfir-
lýsingu hætti hann á fordæm
ingu innan síns eigin flokks.
Kannski var það aðeins her-
bragð. En það þurfti hverja
ögn af hinum fræga sannfær-
ingarmætti Hos til að fá hans
eigin menn, Viet Nam Doc
Lap Dong Minh Hoi (Sjálf-
stæðissamband Víetnams)
eða Víetmín, eins og þeir eru
yfirleitt nefndir, til að kyngja
þessari hugmynd.
Ef Frakkar hefðu gengið að
þessu, má vera að Víetmín-
hreyfing Hos hefði smám
saman náð öllum völdum í
Víetnam. En hvað sem því
líður, voru það Frakkar, sem
feomu í veg fyrir samkomu-
lag, hófu sprengjuárásir á
Haiphong í árslok 1945 og
hrundu þannig stríðinu af
stað.
Ho Chi Minh hefur verið
Framh. á bls. 20

brögð kommúnistaleiðtog-
anna í Peking við friðarvið-
ræðunum hafa komið fram,
hvert þessi ritstjóri hefur
farið í smiðju við mótun
hugmynda sinna um viðræð-
urnar. Kínverjar hafa ekki
vísað honum til Moskvu,
heldur veitt honum ráð og
styrk. Ritstjórinn telur eins
og Chou En Lai, forsætisráð-
herra Kína, að Norður-Víet-
namar hafi fallið í „gildru
Bandaríkj amanna.“