Morgunblaðið - 02.04.1969, Blaðsíða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 2. APRÍL 1968
„Skyldi þorskurinn vera listrænn“?
BATAR voru að koma og fara
í Vestmannaeyjahöfn, þegar
við vorum þar fyrir skömmu.
Þetta var venjulegur vertíð-
ardagur, allsstaðar líf og eitt-
hvað um að vera. í Friðar-
höfninni, þar sem tugir báta
geta nú athafnað sig, voru
m.a. kálgarðar Eyjaskeggja
fyrir þremur áratugum. Sand
inum hefur verið dælt upp og
hann notaður í byggingar, en
Friðarhöfnin er nú mjög
snyrtileg höfn með malbikuð-
um bryggjum og uppgrónum
grasbölum í kring.
Þeir voru að landa úr troll-
bátum og þrír loðnubátar
dældu upp sildinni og í þeim
fáu bátum öðrum sem voru í
höfninni voru annir við að
gera klárt og ganga frá sitt-
hverju, því að. á miðunum var
blíða og það er eins gott að
reyna við þorskinn á meðan
færi gefst. Flotinn var á sjó.
Við héldum í Vinnslustöð-
ina frá Friðhafnarbryggju, en
segja má, að þetta stóra frysti
hús standi á sjálfri bryggj-
unni.
í einni álmu Vinnslustöðv-
arinnar var verið að frysta
loðnu í beitu fyrir Færeyinga
og einnig var verið áð frysta
loðnu fyrir japanskan mark-
að. Stúlkurnar pönnuðu af
kappi og piltarnir fluttu pönn
urnar jafn harðan í frysti-
tækin. í öðrum sölum var ým-
ist flakað, pakkað eða saltað.
Stóru frystihúsin í Eyjum eru
4 taisins.
Steinsnar frá Vinnslustöð-
inni, eða rétt yfir götuna, var

Vertíðardagur í Vestmarsnaeyjum
Bátarnir voru rétt steinsnar
frá landi í loðnu og þorsk-
veiði.
hins vegar verið að mala
loðnu í Fiskimjölsverksmiðj-
unni h.f., en þar er alltaf
keyrt á fullu allan sólarhring-
inn og starfsmennirnir vinna
á vöktum. Þeir vinna í átta
tíma, hafa þá frí í átta tíma
og svo tekur vaktin aftur við.
Þetta er ströng vinna, en kaup
ið er líka mikið og getur farið
yfir einn tug þúsunda yfir vik
una.
Tvær fiskimjölsverksmiðj-
ur eru í Vestmannaeyjum og
lætur nærri að þær mali fyr-
ir 3 milljónir króna á sólar-
hring. Að undanförnu hafa
Það er unnið hratt og ákveðið í frystihúsunum, enda byggist bónuskerfið á því.
l
þrær verksmiðjanna verið
fullar og loðnunni hefur ver-
ið ekið út í hraun til geymslu.
Á Básaskerstoryggju, sem
er miðbryggjan í höfninni,
voru nokkrir aðkomubátar, en
mest var þar hreyfingar vart
hjá ritum og máfum sem flögr
uðu þar í hundraða tali. Þó að
vargurinn, eins og veiðibjall-
an er kölluð í Eyjum, sé frem-
ur illa liðin vegna ótuktar-
skapar í lundabyggðum Eyj-
anna, þá gerir hún töluvert
gagn í sambandi við hreinsun
úrgangs og fiskflyksna við
höfnina. Enda er veiðibjallan
vel alin við þessa 100 báta
höfn og að sögn lundaveiði-
manna í úteyjum er það oft
reglubundið, að veiðibjöllur
sem halda sig venjulega í út-
eyjum fara inn til hafnarinn-
ar í ætisleit.
Við komum einnig í ísfélag
ið, elzta frystihús á landinu,
stofnað 1901, en það er í
flokki glæsilegusfu frystihúsa
hérlendis og verbúðir ísfélags
ins eru mjög vandaðar og að-
búnaður góður. í þessu frysti-
húsi, sem starfa á þriðja
hundrað manns vinrta aðeins
tveir á skrifstofu við allt bók-
hald og blómstrar fyrirtækið
samt. Það er ekki hægt að
tala um afætustarfsemi í skrif
stofuvinnu þar.
Á jarðhæð ísfélagsins var
verið að gera að fyrir flökun-
Línufisknum sturtað úr
háfnum.
ina og salta. Á annarri hæð
er svo pökkunarsalurinn og
frystiklefarnir eða tækin, eins
og það er kallað í daglegu
tali.
f pökkunarialnum voru yf-
ir hundrað konur, allar að
vinna í ufsa þann hluta dags-
ins. Þær voru hressar konurn-
ar og það var unnið hratt,
markvisst og lögð áherzla á
að vinna sem mest magn, því
að það er unnið eftir bónus-
kerfi í öllum frystihúsunum
í Eyjum.
Sambyggt íifélaginu er
Fiskiðjan h.f. glæsilegt frysti-
hús, byggt upp af dugnaði og
athafnasemi ungra Vest-
mannaeyinga, en fjármála-
spiiling fjármálagosa úr höf-
uðstaðnum raksaði rekstri
þess kyrfilega, en markvisst
er unnið að því að ná upp
rekstri þessa mikilvæga fisk-
vinnsluhúss í Vestmannaeyj-
um.
í pökkunarsal Fiskiðjunnar
var aldeilis handagangur í
öikjunni, eins og í hinum
frystihúsunum og þar var
einnig verið að vinna ufsa. Eft
ir bónuskerfinu er hagkvæm-
ast fyrir konurnar að vinna
við ufsann, því minnst vinna
er við að snyrta ufsaflökin af
bolfisknum. Konurnar hafa í
kaup yfir daginn 4—500 krón-
ur, en þær geta komist upp í
7—800 krónur í bónus fyrir
utan faitakaupið. Líklega
skapar bónuskerfið 30—40%
kauphækkun hjá verkafólk-
inu yfir árið, en vinnan er
miklu strangari og erfiðari.
Þar sem bónuskerfið er not
að þurfa færri að vinna verk-
ið, en þeir fá mun meira kaup.
Frystihúsin í Eyjum hafa
sameiginlega vinnuhagræð-
ingarskrifstofu og þar vinna
7 manns sem gera ekkert ann-
að en að skipuleggja og sam-
ræma vinnuhagræðinguna og
reikna út möguleika sem sú
skipulagning gefur í kaup-
hækkun.
Eitt nýtt frystihús, sem Sig
urður Þórðarson á, er að hefja
rekstur í Eyjum og er þegar
byrjað að frysta, en auk þess
eru nokkur saltfiskverkunar-
hús.
Margar húsmæður í Vest-
mannaeyjum vinna hluta dags
í frystihúsunum og vinna sér
þannig inn aukapening.
Síðan vertíð hófst eftir
verkfall hefur fjöldi aðkomu-
fólks komið til Vestmanna-
eyja og ráðið sig þar í vinnu
hjá frystihúíunum. Flest fólk
hefur veiið ráðið hjá Hrað-
frystistöðinni, eða á annað
hundrað manns.
Við litum aðeins inn í eina
verbúð Hraðfrystistöðvarinn-
ar, Edinborg, og spjölluðum
við nokkrar aðkomustúlkur
sem voru ráðnar í frysti'húsið.
Við hittum eina úr Garðinum,
20 ára gamla, og hún h-eitir
Eíter Aðaibjörnsdóttir. Hún
kom til Eyja fyrir mánuði, en
fyrr hafði hún ekki komið
þangað. Ester sagðist veia bú-
in að eiga heima í Garðinum
sl. sex ár og oftast unnið þar
að vetrinum, en þó alltaf í
síld á haustin á Seyðisfirði.
Við spurðum hana af hverju
hún h-efði farið á vertíð í Eyj-
um. Hún svaraði um hæl og
sagði broiandi: „Ég kom hing
að af því að ég hafði heyrt
Það er gott að slappa af frá vinnunni. Guðrún Rósa í herbergi sínu.
Ester gerir „klárt“ fyrir ballið
um kvöldið.
að það væru svo margir sætir
strákar í Vestmannaeyjum,
og mér líkar vel hér, það er
líka svo fallegt hérna“. Við
vildum ekki trufla Eter
meira, því hún dundaði af
miklum ákafa við 'höfuð sitt
og snyrtidót, því að það var
vertíðardansleikur um kvöld-
ið og hún sagðist vera að gera
klárt.
Herbergisfél-agi Ester er
Guðrún Rósa Guðmundsdótt-
ir, 19 ára gömul stúlka frá
Selfossi. Hún var í Eyjum í
sumar og kom svo aftur á
vertíðina. Guðrún sagði, að
Framhald á bls. 13