Morgunblaðið - 02.04.1969, Blaðsíða 11

MORGUNBiLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 2. APRÍL> 1969
11
Sjdefnaverksmiöja á Reykjanesi hagkvæm
— Full ásfæða fil áframhaldandi rannsókna
— Úr skýrslu sjóefnanefndar
SJÓEFNANEFND, sem skipud Tair UI að kanna hagkvæmni 25®
þósniMl tonna saltverksmlðju á Reykjanesi, skiiaði skýrslu siniri
1*. marz sl. Aðalniðurstaftan er sú, að saitverksmiðja af þeirri
stærð, se*n hér nm ræðir, virðist hagkvæm og að full ástaeða sé
tíl áframhaldandi rannsókna. Sérstaklega telur hún athyglisvert ef
hagkvæmt reynist að framleiða salt á Reykjanesi, jstfnvel U1 út-
flutnings, því það mundi gera kleift að hyggja saKverksmiðjuna
óháða öðrum efnaiðnaði hér á landí og þvi gera framkvæmdina
auðveldari fjárhagslega.
f skýrslunni, sem birt verður ágrip af hér á eítir, kemur ýmis-
legt fram um fyrirhugaða tilhögun. Id. að hagkvæmast verði að
nota höfnina í Straumsvik tij útskipunar og gera ráð fyrir flutn-
ingakerfi milli Reykjaness og Straumsviknr með 27 tonna aftaní-
vögnnm. Einnig að allstórir markaðir eru fyrir salt og kalsíura-
klóríð á Norðurlöndum og að bæðí tækniiega og efnahagslega
virðist hagkvæmt að framleiða iðnaðarsalt til innlends iðnaðar fyr-
ir 4—5 $ á tonn á staðinn. En þar sem óvæntar tafir hafa orðíð á
jarðhitarannsóknum, Ieggnr sjóefnanefnd áherzlu á nauðsyn þess
að Ijúka þeim athugnnum sem fyrst, og mælir einnig með mark-
aðsathugnnum hið fyrsta og ákveðnum tækuilegum rannsóknum.
ist. króna) ef 5H framleiðslan
selstL Rekstur yrði hallalaus ef
framleið.-Ian og salan nœr 92—
93% af áætluðum heildarafköst-
I uim.
Þess ber að gæta, að á þessu
■ stigi málsins er byggingarkostn-
; aðtir, rekstrarkasínaður og
: vinnnltimagn mjog varlega áætl-
; að. í framkvæmd gætu viðbót-
artekjur því orðið töluvert meiri
og jafnvel allt að $700.000,0(1 á
árk þannig að heildargreiðslu-
! afgangur gæti verið um
($1.000.000,00 (80—90 mtllj. isi.
| króraa). Talið er, að til viramsl-
unnar þurfi saltvérksmiðjan am
270 1/sek af jarðsjó, 270 t/klst
af jarðgufu, 2500 kW raforku og
heildarþörf fyrir starfefólk
verði um 1T0—120 manras.
Sjóefnaraefnd skipa Seiragrím-
tir Hermararasso-n, framkvæmda-
stjóri Ranrrsóknarráðs, formað-
ur, Rttraólftir Þórðarson, verk-
smiðjustjóri Áburðarverksrrtiðj-
unraax og Ágást Valfells, efna-
verkfræðiragur. Sigurgeir Jóns-
son, hagfræðingur, fór utan til
Alþjóðabankans áður en störf-
'tim lauk. Baldur Líndal, ráð-
gefandi efnaverkfræðingur, hef-
ur annast allar athuganir og út-
reiknínga innan verksmiðja-
markanna og dr. Vilhjálmur
Lúðvíksson, efnaverkfræðingur,
hefur annast aðrar athuganir og
samræmingu verksins. Minnist
sjóefnanefnd hins ágæta starfs,
sem þeir inntu af höndum og
segir að þessarí athugun hefði
ekki verið iokið á svo- skömmum
tíma án sanastarfcins við þá.
Hér fer á eftir ágriip það um
sjóefnavinnslu á Reykjanesi,
sem birtist frernst í skýrslunni:
FORSAGA
Hndanfarin 3 ár hefur Rann-
sóknaráð ríkrsins látið fara
fram rannsóknir á vinnslu efna
úr sjó og söltum hveralegi með
hjálþ jarðgufu frá hverasvæðinu
á Reykjanesi. Fyrst var samin
yfirlitsgreinargerð og tillögur
varðandi rannsóknir á sjóefna-
vinnslu (ágúst 1966). Næst var
gerð samanburðarkönnun á
50.000, 100.000 og 150.000 tonna
saltverksmiðju (maí, 1967).
Loks fór frarn frumathugun á
16.000 tonna magnesíum verk-
smiðju ásamt 150.000 tonna salt-
verksmiðju og 83.000 torana
sódaverksmiiðju (júlí, 19®8).
Síðastliðið haust var ákveðið
að athuga tæknilega o.g hagræma
möguleika á byggingu og rekstri
250.000 tonna saTtverksrraiðju í
þeim- tilgaingi að framleiða iðn-
aðarsalt fyrir klór-vítissóda-
verksmiðju, eða til útflutnirags.
Athugun á framleið>slu auka-
efna er einnig gerð. Þessi skýrsia
fjaliar um þær athuganir.
VERKSMIBJAN OG
KOSTNAÐUR
Megin niðurstaðan er, að
byggiragarkostnaður verk;mrðju,
sem framleiðir 250.000 tortn af
salti, 58.000 tonn af 80% kalsí-
um-klóríði, 25.000 tonn af kalí og
700 tonra af forómi, sé um
$11.475.000.00 (um 1000 millj.
ísl. króna) á sjálfu verksmiðju-
svæðinu, og $1.29'0,.00'0.00‘ (112
millj. ísl. króna) vegna geymslu
og flutnrngatækja utan verk-
-miðjusvæðisins, eða samtals
$12.765.000.00 (1120 millj. ísL
króna).
Árlegur kostnaður við starf-
rækslu verksmiðju og flutninga-
tækja til útflutningshafnar eða
innlendra viðskiptavina er áætl-
aður $3.931.000,00 (343 millj. ísl'
króna) að meðtöldum 15% fjár-
magnskostnaði. Við full fram-
leiðsluafköit er áætlað söluverð-
gildi (fob) innanlands eða í út-
flutningshöfn $4.169.000,00 (um
367 miilj. isL króna) á ári.
Þannig er greiðsluafgangur áætl
aður $265.000,00 (rúmL 24 millj.
MARKA8SATHCGUN
JÁKVÆÖ
Markaðsathugun, sem gerð
var fyrir Rannsóknarráð ríkis-
iras atf Battelle Imstiíute í Genf,
hefeir sýrat, að ekki ætti að verða
rteimim vandkvæðum bundið
að selja áætlað magn af kalí og
brónri í Norður- og Vestur-
Bvrópu á því verði, sem gert
er ráð fyrir i þessari skýrslu.
Bráðabirgðaathugun á markaði
fyrir salt og kalsíumklórið hefur
sýnt, að allstórír markaðir eru
fyrir hendi á Norðurlöndum.
Ekki er enn vitað hvemrg not-
kunarcfreifingu er háttað né hve
stóran hfuta markaðsins íslenzk-
ur framleiðandi. gæti unnið og
því eru nánari athuganir nauð-
synlegar. Þess ber að gæta, að
cíf-verð á iðnaðarsalti í Noregi
og Svíþjóð virðist vera það hátt,
að íslenzk saltverksmiðja gæti
vel orðíð samkeppnisfær. Þann-
ig kanri að vera mögulegt að
flytja út salt, þangað til innan-
landsmarkaður fyrir iðnaðarsalt
mær áætluðu framleiðslumagni
saltverksmiðjunnar.
ÚTSKIPUN í STRAUMSVÍK
Gerð hefur verið áætlun um
nauðsynlegt kerfi til flutninga
og geymslu á salti, kalí og kal-
síumklórið við höfnina L Straums
vík, sem væntaralega yrði aðal-
útflutntingsfröfnira fyTir slík
efni í stórum stíl.
Það virðist bæðl tæknilega og
efnahagslega hagkvæmt að fram
verksníCJu
2____________£__________ 2Qkm
FfG. 5.1
REYKJANES
Á þessa korti sést fyrirhuguð staðsetning sjóefnaverksmiðju. Á verksmiðjan að standa á hraun-
breiðunni norðan uradir Litlafelli á Reykjanesi. Einníg sést flutningateið og aðalútflutningshöfn
í Straumsvik.
Líklegur þverskurður jarðhitasvæðis á Reykjanesi, hyggt á
bráðabirgðaniöurstöðum af borumun og athngunnm. Samkvæmt
reynslu frá öðrum jarðhitasvæðum er svæðið sveipað kápu af
fremur lítið vatnsgengu umbreyttu bergi. Ef svo er, myndar
vatnsstreymið á svæðinu lokaða hringrás og lítið vatn eða jarð-
sjór tapast til umhverfisins. Tfl að gefa hugmynd um stærðar-
gráðu er reiknað með minrasta áætlaða saltvatnsgeymi, 180 mill
jón m;t. Saltvatnið í þessum nrinnsta geymi svarar til 15 ára
notknnar á saltlegi og gufn til verksmiðjunnar. Ætti iRil breyt
ing að verða á hitastigi svæðisins með einni skiptingu á vatn-
inu í geymunum á 15 árum.
leiða iðnaðarsalt og selja til inra-
lendr rðnaðar fyrir $4-5 á tonn-
komið á staðinn. Þetta er
sambærilegt við beztu aðstæður
annars staðar og gæti verið
mjög mikilvægur liður í þróun
íslenzks efrraiðnaðar. Til saman-
fourðar má geta þess, að verð á
iðrtaðarsalti er uim $7 torara í
Marlhéraðirau í Þýzkalartdi og
$12-14 á tonn í Noregi og Sví-
þjóð.
ERFIBLEIKAR VIÐ
JARÐHITARANNSÓKNIR
Enn sem komið er, eru niður-
stöður jarðborana og raransókraa
á Reykjaraesi, sem framkvæmd-
ar hafa verið af Orkustofnun,
ekki nægilegar til þess að skera
úr um stærð og aíkastagetu
svæðisiras. Óvæntir erfiðleikar í
borunum og fóðrun borhola
hafa valdið töfum og rannsóknir
þannig dregist nokkuð á lang-
irara. Þó bafa nokkrar niðurstöð-
ur fengizt, sem gefa til kyrana,
að svæðið ié bæði stærxa og
beitara en áður var talið. Einra-
ig hafa mikilvægar upplýsingar
fengizt ura jarðfræði svæðkiras,
sem auðvelda áætlainir um
áframhaldaindi borunarfram-
kvæmdir.
ÁFRAMHALDANDI
RANNSÓKNIR
Aðalniðurstaðan er sú, að salt
verksmiðja af þeinri staerð, sem
hér um ræðir, virðist hagkvæm
og að full ástæða. sé til áfram-
haldandi rarmsókna. TiHögum
um áframihaldaradi rannsóknir
er lý.-t í skýrslunni. Þar á meðal
eru rannsóknir á jarðhitasvaeð-
inu, tæknilegar athuganir og
tæríngar- og skeljunartilraunir,
svo og athuganir á framleiðslu
aukaefna til viðbótar því, sem
gert er ráð fyrir í þessari
ikýrslu. Gert er ráð fyrir, að ná-
kvæmar markaðsathuganir
vegna salt og kalsíumklóríð
framleiðsluraraar verði fram-
kvæmdar af markaðssérfL'æðing
um. Kostnaðurinn við nauðsyra-
Iegar jarðhitarannr óknir er áætl
aður $117.000, eða 10.3 millj. ísL
króna. Kostnaðurinn við áfram-
haldamdi verkfræðilegar athug-
anir, viranslurannsóknii og rraark
aðsathuganir er áætlaður
$83.000, eða 7,3 roiltjj. isl. króna.
Hægt verðux að Ijúka þessum
rarm;óknum á eirau ári. Ef niðor-
stöður þessara athugana verða
ekki áhagstæðar, ætti að verða
hægt að hefja undirfoúning að
framkvæmdum við byggíngu
saltverksmiðju á Reykjanesi.
Ferðaskrifstofa ríkisrns:
9,2 milljónir til land-
kynningar 1961 -‘68
bluti af rekstrarútgjöldum F.r. er
erfitt að áætla, era víst er um það
að hirara óbeirai kos.traaður nemur
milljónum kfóna á umræddu
tímabili. I ár ei ekkert beint
framlag af opinberra hálfu til
landkynningarstarfsemi F.r., en
þess ber að geta að skrifstofan
er uncfanþegin söluskatti á inn-
komnum gjaldeyri í minjagripa-
verzlu hennar á Keflavíkurflug-
velli, og má ætla að hann nemi ,
kr. 600 til 700 þúsund og verður
þessu fé, ásamt tekjum af annars
konar rekstri F.r. varið trl kynn-
ingar. Hver græddur eyrir fer til
laradkynningar og til þess að
bæta aðbúnað á Eddu-hótelunum
og er ástæða til þess að vera
bjartsýnn um að hægt verði að
verja 2,5 til 3 milljónum króna
til landkynningar á þessu ári,
og nokkru fé til endurbóta á
gistiaðstöðu í sumarhótelum".
BEIN útgjöld Ferðaskrifstofu
ríkisws við Iandkynningu á tíma
bilinu 1961 til ’68 voru kr. 9jl
milljdnir, að því er segír í skýrslu
Ferðaskrifstofunnar, sem Mhl.
hefur borizt. Framlag hius opin-
bera nam 6,1 milljón króna. I
skýrslunni segir:
„Ferðaskrifstofa ríkisins hefur
árlega varið miklu meira fé til
landkynningar en framlag þess
opinbera nemur í þessu skyni og
auk beins framlags af eigin afla-
fé hefur rekstur skrifstofunnar
staðfð uradir kostnaðinum við
framkvæmd landkynningarinn-
ar.“
Um kostnað við landkynning-
una segir og á þessa leið:
„Það ber að undirstrika, að
hinn beirai kostnaður, 9,2 millj-
©nir sýnir ekki nema eina hlið
kostnaðarins við landkynningu,
hina hliðina, sem er kostnaður
við framkvæmd hennar og er