Morgunblaðið - 03.03.1971, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 3. MARZ 1971
1
17 N
Skólavörubúðinni,
(Ljósm. Mbl.: Kr. Ben.).
„Og: auðvitað nær útgáfan
aldrci neinu endanleg-u tak-
marki í þjónustustarfi sínu við
skóla og nemendur. Hún á allt
af að reyna að bæta þær bæk-
ur, sem til eru, og jafnframt sí-
feilt að leita nýrra úrræða til
þess að gefa út góðar, nýjar
bækur.“ Þannig fórust Jóni
Emil Guðjónssyni, forstjóra
Bíkisútgáfu námsbóka, m.a. orð
i grein, sem hann ritaði fyrir
fjórum árum um útgáfuna 30
ára. Á síðasta ári gaf Ríkisút-
gáfan út 55 bækur; þar af 31
frunuitgáfu, í samtals 480 þús-
und eintökum og hafði þá gef-
ið út frá byrjun 410 bækur í
7,8 miiljón eintaka.
Morgunblaðið heimsótti fyrir
6kemmstu Ríkisútgáfu náms
bóka og leitaði upplýsinga um
starfsemi hennar hjá Jóni Emil
Guðjónssyni og Braga Guðjóns
syni, sem veitir Skólavörubúð-
inni forstöðu, en Skólavörubúð
in er sjálfstæð afgreiðslu- og
söludeild Ríkisútgáfunnar.
N á msbókag j ald
liækkar í ár
Samkvæmt fyrstu lögum rik-
isútgáfunnar skyildi hún sjá 7
—13 ára börnum við skyldu-
nám fyrir ókeypis námsbók-
um, og var þetta fyrst gert
haustið 1937. Fyrstu tuttugu
árin var enginn sérstakur
starfsmaður við stofnunina, en
prentsmiðjustjóri Ríkisprent-
smiðjunnar Gutenberg sá um
útgáfuna og Menningarsjóður
lengst af um dreifingu og sölu.
Árið 1956 samþykkti Alþingi
ný lög um útgáfuna og urðu
með þeim lögum þáttaskil í sögu
hennar.
Ákveðið var, að tekjur útgáf
unnar skyldu vera námsbóka-
gjaldið og framlag frá ríkis-
sjóði í hlutföllunum % og Vs.
Starfssvið útgáfunnar var með
þessum lögum stækkað mjög,
þannig að síðan hafa einnig
unglingar við skyldunám feng-
ið ókeypis bækur frá útgáf-
unni. Þá var nú ráðinn sérstak-
ur starfsmaður til stofnunarinn
ar; Jón Emil Guðjónsson, for-
stjóri hennar.
Á s.l. ári hafði Rikisútgáfa
námsbóka 13,6 milljónir króna
(námsbókagjald og ríkisfram-
lag) til að starfa fyrir. —
Námsbókagjaldið 1970 var 500
krónur á hvert heimili, sem
sendir barn i skóla, og er þá
samkvæmt útreikningum að
meðaltali 376 krónur á hvern
nemanda á skyldunámsstigi.
Hvað nemendur fá í aðra hönd
fyrir námsbókagjaldið má sjá á
eftirfarandi yfirliti, sem gert
var fyrir skólaárið 1969—70:
Barnaskólar:
Námsbækur, eign skólans,
Námsbækur, eign nemenda,
U nglingaskólar:
Námsbækur, eign skólans,
Námsbækur, eign nemenda,
Þessar tölur eru miðaðar við
útsöluverð bókanna að viðbætt
um söluskatti.
— „Að sjálfsögðu var þessi
fjárhæð, 376 krónur á hvern
nemanda, of lág til þess, að
rikisútgáfan gæti sinnt skyld-
um sínum nægilega vel, segir
Jón Emil Guðjónsson. En nú
hafa Alþingi og ríkisstjórn
hækkað tekjur útgáfunnar til
mikilla muna, þannig að náms-
bókagjaldið, sem lagt er á í
marz-apríl, verður nú sennilega
meira en tvöfalt hærra en var.“
Á skyldustigi ern nú 36.300
nemendur í landinu, en að auki
selur Ríkisútgáfa námsbóka allt
af eitthvað til nemenda í 3ja og
4ða bekk gagnfræðastigsins, en
þeir eru nú 6.100 talsins.
Það er námsbókanefnd, sem
ákveður útgáfustarfsemi ríkis-
útgáfunnar. 1 nefndinni eiga
nú sæti fimm men og skipar
menntamálaráðherra nefndina.
Tveir nefndarmanna «ru skip-
aðir samkvæmt tillögum Sam-
bands íslenzkra barnakennara
og einn er nefndur til af Lands
sambandi framhaldsskólakenn-
ara. Formaður nefndarinnar er
skipaður án tilnefningar og
fræðslumálastjóri er sjálfkjör-
inn í nefndina hverju sinni.
Stjórn útgáfunnar er því að
meirihluta skipuð samkvæmt til
lögum kennarasamtakanna og
hefur svo verið frá byrjun.
Sem fyrr segir hefur Rikis-
útgáfa gefið út samtals 410
bækur í 7,8 milljónum eintaka,
og er þá allt meðtalið, bæði
stór rit og lítil. Algeng upp-
lagastærð hjá útgáfunni er nú
um 20 þúsund eintök, en
stærsta upplag, sem um getur í
kr. 154,32
kr. 353,75
Alls kr. 508,07
kr. 44,30
kr. 843,68
Alls kr. 887,98
sögu útgáfunnar er um 40 þús-
und eintök — það var „Landa-
bréfabókin", en „Gagn og gam-
an“ hefur mest verið gefið út í
35 þúsund eintökum í einií.
Vantar bækur og gögn
fyrir vangefna
nemendur
— Hverjir eru stænstu þætt-
irnir í útgáfunni nú, Jón?
-— Bókaútgáfa rikisútgáfunn
ar skpitist að meginmarki í tvo
hluta. 1 fyrsta lagi er útgáfa
hinna eiginlegu kennslubóka,
sem nemendur eða skólarnir fá
frá útgáfunni fyrir námsbóka-
gjaldið og framlag ríkissjóðs. 1
öðru lagi er svo útgáfa hjálp-
arbóka og hjálpargagna til að
létta skólastarfið og gera það
fjölbreyttara og árangursrík-
ara.
Af nýjum þáttum í útgáfu-
starfseminni eru nú mest áber-
andi kennslubækur í mengja-
stærðfræði og eðlisfræði, en
segja má að í þessum námsgrein
um sé að verða bylting. 1 þess-
ari útgáfu höfum við nána sam
vinnu við Skólarannsóknir
menntamálaráðuneytisins, en
samkomulag um samstarf þarna
í milli var undirritað í ágúst
1969.
Við erum að gefa út nýjar
bækur fyrir íslenzkukennsluna
í barnaskólunum. Þessar bæk-
ur eru mjög svo ólíkar fyrri
kennslubókum I þessu fagi.
Þessi bókaflokkur heitir: „Móð
urmál“ og eru tvö hefti komin
út. Höfundur er Ársæll Sigurðs
son og hafði hann samið að
meiri hluta handritið að þriðja
heftinu, er hann lézt. Gunnar
Guðmundsson, skólastjóri, mun
ljúka því og við svo gefa það
út. Þessar bækur eru nýstár-
„Við gefum
aldrei út
„jólabækur6tíí
Um Ríkisútgáfu námsbóka
og Skólavörubúðina
legar meðal annars að því leyti,
að í þeim er leitazt við að sam-
eina þrjá þætti móðurmáls-
kennslunnar: stílgerð, stafsetn-
ingu og málfræði, þannig, að
hver þáttur veiti öðrum nauð-
synlegan stuðning.
Nú, af nýjungum á þessu ári
get ég nefnt, að við munum
halda áfram með nýjar bækur,
ýmist^. tilraunaútgáfur eða full-
unnar í þremur námsgreinum;
eðlis- og efnafræði, líffræði og
mengjastærðfræði. Og einnig
munum við halda áfram með
dönskuverkefni fyrir 12 ára
bekki barnaskólanna.
Ýmislegt annað er í bígerð,
sem of snemmt er að segja
nokkuð frá nú. Ég vil þó geta
þess, að ég vong, að okkur tak-
ist fljótlega að auka og endur-
bæta eitthvað lesbókakost út-
gáfunnar.
— En hvað með hjálparbæk-
ur eða hjálpargögn?
— Á þessu sviði hefur útgáf-
an — eða nánar tiltekið Skóla-
vörubúð hennar, reynt að bæta
úr vöntunum eftir föngum, þótt
miklu fleira sé þar ógert, en
ætti að vera.
Sem dæmi um hjálparbækur
get ég nefnt „Söguna okkar“,
myndskreyttar frásagnir úr Is-
landssögunni, og „Landið okk-
ar“, en þá bók prýða m.a. tutt-
ugu litmyndir. Af hjálpargögn
um má nefna föndurverkefni og
myndir og útlinukort við gerð
vinnubóka. Veggspjöld með
myndum af jurtum og islenzk-
um fuglum eru komin út og á
næstunni koma spjöld með ís-
lenzkum spendýrum. Og síðast
en ekki sízt vil ég nefna efni
á segulböndum til tungumála-
kennslu.
Ef ég ætti að nefna eitt svið,
sem mér finnst ríkisútgáf-
an verði að fara að beita sér
á, yrði það bækur og hjálpar-
gögn fyrir vangefna nemendur.
Á þessu sviði má segja, að
flest sé ógert hjá okkur og tel
ég ekki vansalaust að svo verði
áfram.
— Hvað með „Bólcmenntaúr-
val skölanna?"
— Já „Bókmenntaúrval skól-
anna“ er nýjung, sem við
hleyptum af stokkunum í fyrra.
Mikið hafði verið rætt og rit
að um nauðsyn þess, að auka
kynningu islenzkra bókmerinta
í skólum með þvi að nemendum
gæfist kostur á að lesa ekki að-
eins valda bókmenntakafla og
einstök kvæði, heldur og heil
ritverk. Frumskilyrði þess, að
þetta megi takast, er auðvitað,
að skólarnir ættu kost á slík-
um ritum til að lána nemend-
um sinum, þar sem tæpast er
við að búast, að nemendur al-
mennt myndu eignast þessar
Framhald á bls. 24
Jón Emil Guðjónsson, forstjóri Ríkisútgáfunámsbóka, við nokkr
ar af bókum útgáfunnar.