Morgunblaðið - 03.03.1971, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 3. MARZ 1971
Met-
aðsókn
í í»jóðleik-
húsinu
1 ÞiIÖSLEIKHCSIS komn rösk-
lcgra 16 þúsnnd leikhúsgrestir í
síðasta mánnði og mun það vera
algjört met hjá Þjóðleikhúsinu
hvað aðsókn snertir í febrúar-
mántiði. Sýningar urðu alis 33 á
28 dögum.
Fjögur leikrit voru á sýning-
arskrá leikhússins i þessum mán
uði og auk þess Listdanssýning
Helga Tómassonar, en ballett-
sýningamar urðu alls 5 og var
uppselt á þser allar. Leikritin
sem nú eru sýnd í Þjóðleikhús-
inu eru: Fást og verður 20. sýn-
ing leiksins nú i vikunni. Leikrit
ið Sóiness byggingameistari hef
ur verið sýnt 16 sinnum og eru
nú eftir örfáar sýningar á leikn
um. Þá er það hinn vinsæli söng
leikur, Ég vil, ég vil og verður
30. sýning leiksins n.k. föstudag
og barnaleikurinn Litli Kláus og
Stóri Kláus.
Merki norræna byggingadags-
ins.
Fræðsla um mengun
íslenzk löggjöf götótt vörn
MIKIL fræðsla kom fram á
ráðstefnunni um mengun um
helgina, svo að ekki ætti lengur
að þurfa að hlaupa í þessum mál
um eftir tilfinningunum einum,
sagði Hákon Guðmundsson, for-
maður Landverndar er hann
sleit mengunarráðstefnunni á
sunnudagskvöld. F.nda hefði það
verið ætlunin að gera nokkra
úttekt á þessum málum. Yrði nú
unnið úr erindum hinna 22 vís-
indamanna og þau jafnvel gefin
út í bók.
Á sunnudag talaði Bjarni
Helgason, jarðvegsfræðingur
fyrst um jarðvegsmengun. Sagði
hann, að hér væri sennilega
mesta hættan af skordýraeitri og
illgresiseyðandi efnum, sem ým-
11. norræni bygginga-
dagurinn í sumar
NORRÆNI byggingadagurinn,
hinn 11. í röðinni, verffur hald-
inn 9.—11. júní næst komandi í
Helsingfors í Finnlandi.
Norræni byggingadagurinn er
stærsta ráffstefna, sem bygging-
armenn halda meff sér á Norffur-
löndum. Síðasta ráffstefna var
haldin hér á íslandi 26.—28 ágúst
S j ómannasamningar
samþykktir í Grundarfirði
FUNDUR var haldinn í verka-
lýffsfélaginu Stjömunni í Grund-
arfirffi sunnudaginn 28. febrúar
1971. Til umræffu voru nýgerðir
sjómannasamningar. Kom fram
almenn óánægja yfir lögum nr.
79 1968 um ráðstafanir í sjávar-
útvegi. Taldi fundurinn að laga-
setning þessi mundi ávallt standa
Hrósar
íslenzku
skíðalandi
I SfÐASTA ársriti skíðakiúbbs-
íns i Aberdeen, sem nefnist Ab-
erdeen Ski Club Journal 70—71
er grein um fslandsferð eftár
Alan Burnett, sem er meðlimur
f Scottish National Ski Couns-
iL
1 greininni skýrir hann frá
ferð, sem hann ásamt hópi
Skozkra skíðamanna fór með
Gullfossi skipi Eimskipafélags-
ins. Tók ferðin alls 12 daga, en
þar af fóru 3 dagar í skíðaferð-
ir á ísafirði og Akureyri. Lætur
hann mjög vel af dvölinni á fs-
landi og hrósar ísienzkum skiða-
mönnum og skíðaiandinu á Ak-
ureyri og fsafirði mjög mikið.
í vegi fyrir eðlilegum samning-
um sjómanna og útgerffarmanna.
Erunfremur vitti fundttrkm
harðlega þau vin.miibrögð samn-
iingainefndair sjómanna við ný-
gerða kjarasaiminiinga, sem eru í
algjörri mótsögn við áður gerðair
samþykktir 7. þings Sjómiainina-
sambandsins og kröfur þær, sem
áðuir voru settar fram.
Funduirinin taldi vatfasamt að
fámenmu félögin gætu fellt samn
ingana, þegar ffiest félög Sjó-
mannasambandsins, og þ. á m.
þatu stærstu, hefðu samþykkt þá.
Því taldi fundurjnn þeim muin
meiri þörf fyrir sjómenn, að lög-
in frá 1968 yrðu felld úr gildi.
Um leið og fundurimn fagnar
fram komuu frumvarpi þeirra
Geirs Gunniarsisonar og Jóoaisar
Árniasonar um breýtingar á
nefndum löguim, beinir hann
þeim óskuim til háttvirts Alþimg-
is, og þá sérstókílega þingmanna
Vesturlandslkjöirdæmis, að standa
fast að afnámi nefndra laga. —
Ennfremur beinir funduxinn
þeirri áskorun till aíllra sjómianna
í landinu að sýnia hug sinn í
verki og senda Akþingi undir-
skrifaða áskorun í líkingu við
þá, sem sjómenn á Snæfeilisine&i
hafa nú þegar sent. Nýju sjó-
mannasamningamir voru sam-
þykktir með 2 atkvaeðum á
fundinum. Fimmtán sátu hjá.
1968. Þá komu hingaff 700 þátt-
takendur frá hinum Norffurlönd-
unum.
Forráðameran þessarar ráð-
stefnu hér á iandi, kölliuðu
blaðamenn á sinn fund á fösitu-
dag, till að kynma hina nýju ráð-
sitetfnu. Hatfði Hörður Bjamason
húsamieistari ríkisins aðaílllega
orð fyrir þeim félögum, en aðrir,
sem þama voru mættir, voru
Hjörtur Hj artarsion, formaður
Verzlunarráðs ísiiands, Sigu.rjón
Sveimsison, byggingairfulltrúi og
Sveinn Bjömsson, f ramikvæmda-
stjóri Iðnaðarmálaisitotfnuiniarinin-
ar.
Þeir Högðu áherzlu á, að þátt-
taka í þesisum byggingadegi,
væri einstakt tækifæri til að
kynmast finnsikri byggimgarlist.
Hörður Bjamason sagði, að Finn
ar ættu marga heimsþekkta arki
tekta, eins og Sa'arimenfeðgama
og Alvar Aalto. Sveinn Björnssom
bætti við, að Fimmar stæðu líika
mjög framarlega á sviði hús-
gagnaframleiðslu og húsmumia. —
Sigurjón Sveinssom sagði frá því,
að á eftir norræna byggimiga-
deginum fytlgdi heknilisiðnaðar-
sýning í Helsimgfors, og myndu
þiar sjálfsaigt verða einlhverjir
fslendingar.
Allir lögðu þeir félagar
áherzlu á, að þátttökutilkyranimg-
ar yrðu að ganga greiðlega, og
síðusitu forvöð til að tiilkynma
þátttöku væmu 15. marz, svo að
það er hálfur mámiuður til steínu.
Þeir voru sammála um, að þetta
væri einstakt tækitfæri til að
kymnast bygginigarlíigt Fimna, oig
verðimu á þátttöku er mjög í hóf
stilllt í samvimnu við ferðaslkritf-
stofuma Útsýn, og mun kostoað-
ur varíla verða meiri en ferða-
kostnaður fram og til baka, óg
er þá kmifalið uppihiald í 7 daga.
Nú er verið a® kamma, hvort
hægt verði að efna til ferðar
með skipi till Leningrad, og má
fuiTlvíst telja, að marga fýsi að
heiimisækja þá sögufrægu borg.
Einn ísleinzkuir fyrirlesari verður
á norræma byggingadeginium,
Guðmundiur Einarsson verkfræð
ingur. En tffl^ marks tum umdk-
búmirag ráðstefnuinimar gátu þeir
þess, að stoax eftir ráðstefinuna
í Rvík árið 1968, hefðu Funn-
ar byrjað að Skipuleggja þessa
ráðstefnu, og batfa vaílið verk-
efni byggingarstarfsemin end-
umýjuff, sem höfðuviðfanigsefni
þessa norræna byggingardaigs.
í tillefni atf þessari ráðstefnu,
varður að likindum efnt til Firan-
tendskvölds í samvinnu við
Suomi, Fininllamdsvimaifé’lagið hér,
og þá lamd og þjóð kynnt.
Að iokuna lögðu þeir félagar
sérstaika áherzlu á, að væntan-
legir þátttakendur gæfu sig
fram fyrir 15. marz, svo að hægt
væri að koma þeim fyrir á gisti-
stöðumn.
lofti
Saltmagn í
Rjúpnahæð
a
SÍÐAN 1958 hafa veriff gerffar
athuganir á saltmengun á
Svíar og Danir eiga fleiri bíla
en íslendingar
Erum í öðru sæti um símaeign
og þriðja um sjónvarpseign
í SAMBANDI viff þing Norffur-
landaráffs kom út hin árlega
hagskýrslubók Norðurlanda.
Tölur bera meff sér aff á Norff-
urlöndum búa 21.7 milljónir
manna, effa 1.2% af íbúafjölda
heimsins, en eiga hlut aff 20%
af heimsverzluninni. Það kemur
Jíka í Ijós aff Norðurlandaþjóff-
imar eru meðal auðugustu
þjóffa heims. Utflutningur land-
anna nam áriff 1969 í heild
16.650 sænskum krónum á hvert
mannsbam. Um fjórffi hluti út-
flutnings Svíþjóffar, Danmerk-
ur og Noregs fór til hinna Norff-
urlandanna, en um fimmti hluti
af útflutningi íslands og Finn-
lands.
í árbókinni kemur á ýmsum
sviðum fram hvernig lifað er á
Norðurlöndum. Ef tekin eru
„statussymbol“ eins og bílar, þá
kemur fsland með 334 síma-
ar eiga 274 bíla á hverja 1000
íbúa, 209 bílar eru á hverja
1000 íbúa í Danmörku, 183 bíl-
ar eru á hverja 1000 íbúa á ís-
landi, 182 á hverja 1000 íbúa í
Noregi og 137 á hverja 1000
íbúa í Finnlandi. Og er þá mið-
að við árið 1969 í öllum lönd-
unum.
Ef við tökum símann, þá eru
flest tækin á hverja 1000 íbúa
í Svíþjóð eða 537 talsins, næst
kemur ísiand með 334 síma-
tæki á hverja 1000 íbúa, þá Dan
mörk með 325, Noregur 282 og
Finnland með 232 síma á hverja
þúsund íbúa. Aftur á móti eiga
Finnar jafnmörg sjónvarpstæki
á hverja 1000 íbúa eins og Sví-
ar eða 371 tæki á 1Ö00 íbúa,
íslendingar áttu 320 tæki
hverja 1000 íbúa. Nörðmenn 304
og Danir aðeins 251 og enn mið-
að við árið 1969.
Ef svo er tekin læknisþjón-
usta, þá sést að á hverja 100.000
íbúa voru 1968 144 læknar í
Danmörku, 135 í Noregi, 126 á
Islandi, 124 í Svíþjóð og 99 í
Finnlandi.
Síðan má t.d. taka neyzlu
áfengra drykkja. Þá kemur í
ljós að Svíar drekka 5.59 lítra
af hreinu alkoholi á mann á
ári, Danir enn meira, eða 6,34
lítra á ári á mann, Finnar 4.21
lítra á mann, Norðmenn 3.33
lítra og íslendingar 2.09 lítra á
mann. Rétt er að taka fram að
í Danmörku er bjórdrykkja
stór híuti af áfengismagninu
eða 122,1 lítri á hvern íbúa yfir
15 ár aldri.
Hvað kaffi snertir, þá nota
Danir 12.19 kg á mann á ári,
Svíar 12.8 kg, Finnar 11.71 kg,
íslendingar 10.4 kg og Norð-
menn 10.1 kg.
Rjúpnahæff, aff því er Flosi
Hrafn Sigurffsson, veffurfræff-
ingur, sagði í erindi um loft-
mengim og veffur. En saltmeng-
un á sem kunnugt er veruleg-
an þátt í skemmdum af völdum
ryffs.
Hefur komið í ljós að á
Rjúpnahæð, í 120 m hæð nokk-
uð langt frá sjó, er klórmagn
a 80 kg í ha á ári og natrium 43
kg á ha á ári, en það er nokk-
urn veginn sama hlutfall og er
milli þessara efna í sjónum. Og
er þetta nokkuð mikið magn
miðað við hæð yfir sjávarmáli
og fjarlægð frá sjó.
Þá hafa verið gerðar lausleg-
ar vindmælingar á nokkrum
stöðum, þar sem mikill munur
er á vindum á Reykjanessvæð-
inu sjálfu. Bar Flosi saman
Straumsvík og Geldinganes, og
virtist honum að 40% vinda
gætu borið mengunarefni til
þéttbýlla svæða af Geldinganesi.
En 20% úr Straumsvík. Auk þess
er vindátt hagstæðari í
Straumsvík að vetrinum. Þá er
stöðugleikinn minni í útsynn-
ingnum og efni þynnast meira
út í loftinu. Annars lagði hann
áherzlu á að þetta þyrfti frek-
ari rannsókna við. Og aðrir
lögðu áherzlu á að rannsaka
þyrfti líka strauma og annað á
stöðunum.
ist væri úðað yfir plöntur eða
jarðveg, og nefndi 1 því sam-
bandi Bladan, sem mikið er not
að hér I garða og gróðurhús.
Agnar Ingólfsson, náttúrufræð
ingur talaði um áhrif mengunar
á villt dýr. Talaði hann um
mengúnarvalda m.a. DDT og
skyld efni, sem hafa margvísleg
áhrif á dýr og því meir sem
þau eru ofar í fæðukeðjunni. T.
d. valda þessi efni því að skum
fuglseggja verður þunn, þannig
ig að eggin brötna unnvörpum
og virðast heilir stofnar ætla að
Mða undir lok af þeim sökum.
Eyþór Einarsson grasafræðing
ur talaði um áhrif mengunar á
plönfur. Nefndi hann ýmsar teg-
undir slikrar mengunar, m.a.
loftmengun frá iðnaði og bílum
og hér ' mengun frá eldgosum,
olíumengun, sem í vaxandi mæli
veldur tjóni á gróðri sjávar,
bæði plöntusvifi og fastvöxnum
þörungum og sjávarrok, sem
hefði áhrif á plöntur og kvaðst
hann sjálfur hafa séð skemmdir
af þess völdum á reyniviði hér.
Þórhallur Halldórsson, íram-
kvæmdastjóri Heilbrigðiseftirlits
Reykjavíkur talaði um heilbrigð
iseftirlit og hlutverk þess. Og
sagði m.a. að vel þyrfti að vera
á verði varðandi staðsetningu
fyrintækja í borginni.
Guðbrandur Hlíðar, dýralækn-
ir talaði um mjólkurvörur og
mengun og sagði m.a. frá rann-
sóknum sinum varðandi fúkka-
lyf í mjólk, sem sagt hefur ver-
ið frá í blaðinu.
Eftir hádegi talaði Kjartan Jó-
hannsson um mengun og atvinnu
rekstur og sagði að skynsamlega
rekið fyrirtæki hlyti að sýna
sérstaka árvekni og tæki ekki á-
hættu á skaðlegum óhöppum,
sem rakin yrðu til mengunar.
Hins vegar yndu atvinnufyrir-
taaki þvi ilia, ef til þeirra væru
gerðar meiri kröfur en eðlilegt
gæti talizt svo að t.d. samkeppn-
isaðstaða þeirra skertist.
Baldur Johnsen, forstöðumað-
ur Heilbrigðiseftirlitsins skýrði
frá hinni nýju reglugerð um heil-
hrigðiseftirlit og sýndi myndir
er sýndu að viða er pottur brot-
inn hvað snertir hreinlæti og
umgengnishætti hér á landi.
Þorkell Jóhannesson, prófessor
og formaður eiturefnanefndar
talaði um mengun af eiturefnum
og hættulegum efnum. Sagði
hann m.a. að eiturefnanefnd
hygðist gera úttekt á eiturefna-
mengun hér. Mundi hún í sam-
vinnu 'við Rannsóknastofnun iðn-
aðep'ins gera úttekt á loftmeng-
uninni, þar með blýmengun frá
bílaútblæstri og skordýraeiturs-
mengun, þó að hún ætti lengra
í land.
Jón Ingimarsson, deildarstjóri
í heilbrigðismálaráðuneytinu tal-
aði um löggjöf og reglur í þessu
sambandi. Islenzk löggjöf væri
mjög götótt vörn gegn mengun.
Gat hann.ura þau fáu og dreifðu
ákvæði um þetta efni, sem til
eru og kvað nauðsynlegt að
feila þau saman i einn lagabálk,
þannig að þau næðu yfir allar
tegundir af mengun og óhreink-
un.
Loks dró Steingrímur Her-
mannsson saman í stuttu máli
niðurstöður um ástand og horf-
ur. Af opinberri hálfu þarf stór-
lega að auka allt eftiriiit og starf
semi á þessu sviði og ákvarðanir
þarf að byggja á rannsóknum.
Vísaði hann m.a. i orð enska fyr
irlesarans Roberts Boote um að
um mengun væru menn sekir
þar til annað hefði sannazt. En
bætti við að varast bæri öfgar.
Þetta væri í rauninni allt spurn
ing um hagvöxt.
Urðu í lokin miklar umræður
og virtust þeir sem til máls tóku
sammála um að ráðstefnan hefðd
vel tekizt, margs konar fróðleik-
ur komið fram og nær ekkert
verið um endurtekhingar hjá svo
mörgum ræðumönnum.
Framkvæmdanefnd ráðstefn-
unnar skipuðu Eýþór Einarsson,
Markús A. Einarsson, Steingrím
ur Hermannsson og Vilhjálmur
Lúðvíksson og framkvæmda-
stjóri Árni Reynisson.