Morgunblaðið - 03.03.1971, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 3. MARZ J971
Séra Valdimar J.
Eylands sjötugur
ÞEGAR íslendingar fluttu vest
ur um haf til Ameríku og námu
nýtt land, fóru þeir oftast af
illri nauðsyn. — Möguleikar til
lífsbjargar voru þverrandi og
fiamtíðarvon um hag lands og
þjóðar — hverfandi í hugum
margra. — Sumir sáu ekki leið
til að bægja skortinum frá dyr
um og tóku sig þess vegna upp
til að hreppa lífvænlegri kjör í
annarri heimsálfu. — Aðrir fóru
af ævintýraþrá sem landnemam
ir forðum, þegar útþráin hvatti
þá til að yfirgefa Noreg og setj
ast að á íslandi. — Þannig varð
til Nýja-ísland í Norður-Amer
íku um og eftir aldamótin síð-
ustu.
Landar vorir vestra urðu að
heyja harða baráttu fyrir til-
veru sinni, og þá sýndu þeir
einnig hvað í þeim bjó. Þeir
hlutu í arf að heiman trú sína
og tungumál. Hvort tveggja var
þeim dýrmætur fjársjóður, helg
ur dómur, sem þeir varðveittu
og vildu sízt án vera. — Og
þjóðarbrotið vestra átti menn,
Sem gengu fram fyrir sköldu og
helguðu líf sitt þeirri hugsjóna
baráttu. — Vestur-íslendingar
minnast þeirra manna, sem
miklu hafa áorkað í þá átt að
efla sanna þjóðraekni og varð-
veita menningararfinn dýra. —
Og þeim eigum við þakkir að
gjalda bæði austan hafs og vest
an. — Einn þessara tryggu og
dáðriku sona fósturjarðarinnar
séra Valdimar J. Eylands, er sjö
tugur í dag.
Fæddur er Valdimar að Lauf
ási í Víðidal í Húnavatnssýslu
3. marz 1901. — Móðir hans var
Sigurlaug Þorsteinsdóttir, ættuð
frá Stóruhlíð í sömu sveit, en
faðir hans, Jón Daníelsson, var
fæddur á Lækjarmóti. — Tiu
ára gamall missti hann móður
sína. Seinni kona Jóns var Helga
Bjamadóttir frá Skarfshóli, Mið
firði og reyndist hún honum
sem hin bezta móðir.
Forfeður Valdimars voru
bændur í Víðidal og búhöldar
miklir. — Um einn föðurfrænda
hans, Daniel Daníelsson bónda
á Kolugili er sagt, að hann lét
sól ráða hættum og rismáli á
meðan dagur var lengstur, en
birtu, er líða tók á sumar. —
Sama er að segja um vinnudag
séra Valdimars. — Oft hefir
hann verið langur og eigi tími
gefizt til að unna sér hvildar.
Slíkur starfs- og vinnudagur er
helzt að skapi hans.
Valdimar ólst upp í Viðidal.
Hann var strax bókhneigður
sem drengur. Hér beygðist
snemma krókur til þess, sem
verða vildi, þ.e. að þeim bók-
menntaáhuga, sem einkennir
hann. — Ungur tók hann þá
ákvörðun að gerast prestur og
hvikaði aldrei frá þeirxi ákvörð-
un. Hann gekk í Alþýðuskóla
Húnvetninga, og upp úr áramót
um 1919 lagði hann leið sína í
gamla Möðruvallaskólann á Ak
ureyri. Sama vor tók hann gagn
fræðapróf og settist í 4. bekk
Menntaskólans um haustið. —
Sökum fátæktar varð hann að
hætta námi og tók þá ákvörð-
un að fara til Ameríku. — Þess-
ari ákvörðun Iýsir séra Valdi-
mar í bók sinni „Arfur og æv-
intýr“:
„Jafnframt varð ég að vin.na
fyrir mér, svo að mér varð
lítt ágengt með námið. Faðir
minn var látinm, og um fjár-
styrk að heiman var ekki að
ræða. Greip ég þá til hins marg
reynda örþrifaráðs hinna snauðu
og ákvað að fara til Ameriku."
Þegar séra Valdimar kom vest
ur, hélt hann námi áfram og
klauf þrítugan hamarinn á
námsbrautinni. Guðfræðingur
varð hann með heiðri frá Luth-
er Theologieal Seminary í St.
Paul og vigður prestur 24. júní
1925. — Prestur Fyrstu lúth-
ersku kirkjunnar í Winmipeg
varð hann 1928.
Séra Valdimar hefir um ára-
bil verið forvígismaður V-fslend
inga í kirkju- og þjóðræknis-
málum. — Forseti kirkjufélags-
ins var hann árfn 1953—1956 og
forseti Þjóðræknisfélags fslend
inga i Vesturheimi í mörg ár.
— Hann hefir ritað mikið um
kirkjuleg og kristileg mál og
þjóðræknismál íslendinga vest-
an hafs í blöðum og tímaritum
vestra. Sæmdur var hann ridd-
arakrossi Fálkaorðunnár 1955.
Eiginkona séra Valdimars er
Þórunn Lilja Johnson, fædd
vestra, en ættuð úr Dölum. —
Börn þeirra eru: Sigrún Dolor-
es gift W. R. Lower ofursta í
flugher Kanada; Elín Helga gift
D. R. Oakley augnlækni; Jón
Valdimar læknir í bænum Rug
by North-Dakota og Lilja María
gift prestinum séra Barry Day.
Séra Valdimar er skarpgáfað-
ur maður og einn í flokki
þeirra, sem eru „þéttir á velli
og þéttir í lund, þrautgóðir á
raunastund“. Hann sameinar
forkunnar vel trú sína og þjóð-
rækni eins og margir Vestur-
íslendingar gera. Hann er rök-
fastur og kraftmikill í prédikun
sinni og vandar málfar sitt og
talar fagurt og kjarnmikið mál.
— Hann er alvörumaður mikill
og oft í djúpum þönkum. — En
þegar minnst varir, færist gjarn
an bros um andlit hans, sem
ljómar og þá er hann hrókur
alls fagnaðar.
Fyrstu kynni mín af sr. Valdi
mar og hans ágætu konu, börn
um og heimili, voru þau, að
ég aðstoðaði hann í Fyrstu lút.
kirkjunni í Winnipeg sumarið
1945. — Síðan hafa leiðir okkar
oft legið saman, t.d. er hann var
hér prestur árlangt á Útskálum
1947—48 í sikiptum við séra Ei-
rík heitinn Brynjólfsison, sem á
sama tíma gerðist prestur
vestra. — Ég hefi fundið það
betur og betur hve mikill og
sannur íslendingur hann er. —
Það má segja um hann, likt og
sagt var um mikinn íslandsvin:
ísland er í hjarta hans.
Séra Valdimar er nú hættur
hinu umfangsmikla prestsstarfi
Fyrstu lút. kirkjunnar í Winni
peg fyrir aldurs sakir. — Þó er
hann ekki aðgerðalaus. — Það
getur hann ekki, og starfar sem
aðstoðarprestur í Rugby, þar
sem þau hjónin dvelja hjá syni
sínum og heimilisfang þeirra
er: Rugby, North-Dak., 58368,
USA.
Þangað berast honum margar
hlýjar kveðjur í dag frá gamla
Fróni. — Og þá trúi ég því, að
hugur afmælisbarnsins hvarfli
hingað heim í Víðidalinn, þar
sem spor smaladrengsins eru
geymd. Því að „römm er sú
taug, sem rekka dregur föður-
túna til“. Þau bönd vináttu og
þjóðrækni, sem binda þennan
son fósturjarðarinnar við ætt-
land sitt, eru óslítandi. — Hann
hefir á langri ævi verið árvak
ur og trúr þeirri æskuhugsjón
að helga Guði krafta sína í köll
unarstarfi lærisveinsins. Hann
hefir átt sinn þátt í að brúa bil
ið yfir Atlantsála með taugum
kærieikans og fölskvalausri ætt-
jarðarást.
Þannig styrktu þeÍT bræðra-
böndin, sem fóru og stækk-
uðu Island.
Til hamingju með afmælið. —
Heill og Guðs blessun fylgi þér,
fólki þínu og starfi um öll ó-
komin ár.
Pétur Sigurgeirsson.
Rétt eins og fjöll væru harla
litils virði, ef þau hétu ekki neitt,
mundu töfrar ýmissa landa
minnka óðfluga, ef ekki byggju
þar einhverjir þeir einstakling-
ar, sem bilið brúa í miUi og með
sögu sinni og starfi hafa gert
gagnvegi milli f jarlægra staða.
Kanada og ísland eru fjarlæg
lönd, fátt mun þeim sameiginlegt
utan eitt. 1 báðum löndum eiga
heitna þeir einstaklingar, sem
rekja ættir sínar til sömu stofna.
Blóðtaka var það mikil, þegar
fjölskyldurnar fluttu í vesturveg
héðan, en ríkidæmi er það meira,
þegar til þess er hugsað, hversu
vel hefur verið ávaxtað, og það
á stundum hinum báðum þjóðum
til góðs.
Ötull og öruggur brúarsmið-
ur i þeim efnum heldur í dag
hátíðlegt sjötugs afmæli sitt.
Presturinn Valdimar J. Eylands
hefur lagt til meiri efnivið i brú
arsmíð þá, sem saman tengir
löndin tvö, heldur en flestir aðr-
ir. Kemur þar til bæði aðstaða
sú, sem hann hafði og skapaði
sér, sem höfuðklerkur Islend-
inga vestra um árabil, svo og
upplag hans og áhugamál. Því í
honum má glögglega sjá, hversu
gjafimar ávaxtast gefanda til
góðs og heilla. Ekki þarf um það
að efast, að margt hefði hann af
rekað fósturjörðinni til heilla, ef
starfsvettvangur hans hefði all-
ur mátt vera hérna megin Atl-
antsála. En þó ber ekki hinu að
neita, að ómetanlegt er starf
hans vestan hafsins í þágu is-
lenzks þjóðernis, og í því að við-
halda tengslum í milli landa og
þjóða.
Ekki er það ætlunin með þess-
um fáu orðum að fara að rekja
æviferil og sögu séra Valdimars
J. Eylands, aðeins minna vini
hans á það, að afmælisdagur
hans er í dag, 3. marz, því þá
fæddist hann að Laufási í Víðidal
í Húnavatnssýslu. Hefur hann
sjálfur rakið sögu sína í fyrstu
þáttum í bók þeirri, sem kom út
í tilefni af sextugsafmæli hans
fyrir tíu árum, Arfi og ævintýr-
um. Geymir sú bók líka ýmsa
skrifaða þætti úr starfssögu
séra Valdimars, ræðum hans og
ritgerðum. Og er því í senn
merkilegt heimildarrit yfir
áhugamál hans og hvernig hann
hefur haldið á málum, svo og yf-
irlit yfir sum þau mál, sem þýð-
ingarmikil hafa verið í þvi að
viðhalda sambandi og styrkja
það milli þjóðanna tveggja.
En um leið og ég leyfi mér að
minna á merkisdag í ævi séra
Vaidimars, langar mig til þess að
þakka fyrir allt það, sem ég og
mín íjölskylda hefur þegið frá
séra Valdimar og hans góðu
konu, frú Lilju Eylands. Þar má
rekja þræði allt til þess dags,
er við hjónin stigum fyrst fæti
á kanadiskt land íyrir 16 árum
tæpum, til þess kölluð að þjóna
einhverjum þeim söfnuði, er laut
forystu og handleiðslu séra
Valdimars i hinu islenzka kirkju
félagi i Ameriku. Var upplitið
ekki djarft, þá séra Valdi-
mar leiddi hinn nýja prest inn í
Fyrstu lúthersku kirkju Winni-
pegborgar, sem hann hafði þá
þjónað af miklum skörungsskap
og forystuhæfileikum um marga
áratugi, sagði mér þar að
fara upp í prédikunarstólinn
sem mér fannst vegna sögu sinn
ar og þýðingar alltoí stór og veg
legur fyrir mig, og þaðan að
lesa guðspjall sunnudagsins
næsta á eftir. Er séra Valdimar
leiddi mig i það enskupróf, hafði
hann ekki að því langan
formála, siðar kynntist ég því,
að það var ekki hans aðferð, þvi
hann kom ætíð sem hreinast og
beinast að hverjum hlut og
verki, heldur sagði hann aðeins
með sinni djúpu rödd, sem ég
get enn heyrt óma mér til hug-
arlyftingar og fulltingis: „Lestu,
séra Ólafur." Og þá guðspjall-
inu hafði verið skilað, kom ekki
að heldur nein langloku athuga
semd, heldur aðeins, „þetta var
i lagi.“ Þannig var séra
Valdimar, hreinn og beinn og
vifillengjulaus.
Og þegar ferðirnar milli
Mountain i Norður Dakota,
Bandarikjamegin landamæranna,
og höfuðborgar íslendinga
vestra, Winnipeg, urðu fleiri, eft
ir því sem samstarfið jókst i
hinu íslenzka kirkjusamfélagi,
jókst lika virðingin og skilning-
urinn á starfi séra Valdimars.
Hann var ekki aðeins höfuð-
klerkur í dómkirkju Íslendinga
vestan hafsins, þar sem frábær-
ar ræður hans, hvort heldur á
ensku eða íslenzku vöktu verð-
skuldaða athygli, þvi maðurinn
er sá ræðumaður, að eftir hlýt-
ur að vera tekið, heldur var
hann líka um langt tímabil odd
viti í þjóðræknismálum, enda
hafa kirkjumál og þjóðræknis-
mál verið fastfléttuð í gott reipi,
og um leið var hann sá sanni
biskup í því að vera prestur
okkar prestanna og vinur fjöl-
skyldna okkar. Því kom maður
ætíð ríkari af fundi séra Valdi-
mars. Stundum rikari af bókum,
því sá bókasafnari var hann, að
hann naut þess að deila eign
sinni með öðrum, en ætíð ríkari
að einhverju góðu og þvi, sem
til heilla mætti vera i safnaðar-
starfinu.
Og þegar nú séra Valdimars
er minnzt á sjötugsafmæli hans
og kveðjur héðan berast honum
og hans ágætu konu og böm-
um, þá er það presturinn, sem
ætið er efstur i huga vinanna og
hvað hæst ber. Hann hefur rækt
köllun sina, og gott má það vera
honum að líta nú til baka, því
það má hann vita, að þrátt fyr-
ir allar þær breytingar í kirkju-
lífinu, sem starfstími hans
spannar, þá hefur hann ætíð ver
ið hinn rétti maður á réttum
stað, aðlagazt breyttum tímum
og kröfum, þegar þess var þörf,
en einnig stungið fast við fæti,
er ekki var stefnt i þær áttir,
er heppilegastar voru.
Hinum góða Islendingi, séra
Valdimar J. Eylands, guðfræði-
doktor, eru þvi færðar þakkir á
afmælisdegi hans fyrir mikið og
gott starf, er hann hefur innt af
hendi fyrir fólk af íslenzku
bergi beggja megin Atlantshafs-
ins, já, og ekki aðeins fyrir þá
frændur okkar, heldur alla þá,
er hans þjónustu vildu þiggja og
til hans leituðu. Guðs forsjá sé
hann falinn og heimili hans, og
gott til þess að vita, að hann
hefur að verðleikum verið boð-
inn til þess að heimsækja Island
í tilefni afmælisins, þó svo
að hann þiggi ekki það boð fyrr
en að sumri. Þá verður gott að
fagna hinum mæta brúarsmið is-
lenzks arfs beggja megin hafs-
ins, hans sem gert hefur lönd
lslendinga vestra okkur, sem
kynnzt hafa, enn dýrmætari.
Ólafur Skúlason.
SPUNAKONA
Óskum að ráða vana spunakonu.
UMarverksmiðjan Framtíðin
Frakkastip 8. sími 13060.
Aðsfoðarstúlka
óskast nú þegar í tannlækningastofu mina.
Uppiýsingar frá kl. 18—19 í kvöid.
BIRGIR J. JÓHANNSSON
Laugavegi 126
Hjúkrunarkona
Hjúk runarkonu vantar nú þegar til starfa við Sjúkrahús
Keflavíkurlæknishéraðs.
Nánari upplýsingar gefur forstöðumaður.
FORSTÖÐUMAÐUR.
Páskafferð
Cullfoss 1971
Farþegar vinsamlegast innleysið
farmiða fyrir 7. marz nœsfkomandi
EIMSKIP
Farþegadeild - Sími 21460