Morgunblaðið - 02.12.1971, Blaðsíða 13

MOKGONBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 2. ÐBSEMBER 1971
13
BÓKMENNTIR ~ LISTIR
BÓKMENNTIR - LISTIR
BÓKMENNTIR - LISTIR

Lrlendur Jonsson skrifar um J 0 1 Kj M [] EJ NNTIR
Heimuriim þinn
Florence EUiot:
HEIMURINN I-INN
örn og örlygur, 1971.
Uppslét'tarfonmið er það, seim
toaða riúti’manis hæfir. I>aMnig er
Í>ottta rát, Heiimiuiriinin þinin, aiiiit í
stafTóf'sröð, svo uppiýsiinigar
þær, sem þair etru að finna, eru
hrverjuim handhægar, þeion seim
stiaifrófið toairun, á fáeinuim sek-
únduim. Að stofni tál er þetta er-
lemt ritviark, sáðain þýtt og
þá um ledð aukið að efná um Is-
land. Þýðendur eru tiligreiindár
Jóu Ögmuinduir Þormóðsson, seim
jafnifiramt er skráðuir ráf-
stjóri bóácariinnar, Gunnar Jóns-
t:on og Siguirður Raignars-
son. Seigir rifst jórinn í fonmála,
að „Tnarkmiðið mieð útgáf.u bók-
airinnar á í jstuttu málá að vera
það, að geía ÍsBiendingum kost á
aðgenigáíieigum og hiutáausum
fe-óðieik um hina margslungnu
þælti hieimsmiá]anna.“
MeðaJ ísáen^ks efnis eru
þama u.ppiýsingar um hina
nýju ríkisstjóm og ráðlherra
ihtennar.
En bókin íjaátór ekki aðeims
'um mienn o,g nafnkienndar stofn
aniir, helduæ iika hugtök, póli-
tásik hugtök. Til að mynda er
þaama mieðai uppsiátitairorða
nokkuð, sem beáitir ,Jijartanlegt
saimkomu5ag“ og annað, sem
meifnist „M‘uitdeá]darsök“. Og uan
stiri'ðsgflæpi er fjallað ýtariega í
sérsitakri greán undir þvi orðá.
Neiiunarvaáti fær meira en háálfa
sáðu. Qg þannig mætti ien.gi
teáija.
Gaign®emi rits af þessu ta<gi
er ótvíræð. Veröidin er orðin
margiþœtt og hröðum breyt-
wrgum un-dirorpin, og rikj-
um heims hefur f jölgað m-jöig sáð
uisiru áratugina. Tæpast er leng-
ur á vaQdá marmJeigs minnis að
gieyma tiátæk nöfn aiHra þeinra
sitjórnmáttamanna, sem við sögu
koma daigsdaiglieiga; dompa ef tdll
vill upp skyndiáeiga vegna eán-
hvema frétta, en hverfa svo aft-
ur í skugigann jafnsnöggllega óg
þeir komu. Þykja þó kannski
hafa skáflið eftir sáig spor, sem
tefl jasit nruiw mánni’nigamerk.
Þó nútima íjölmiðiar aíli
heimsfrétta af mikiiii röggsemi
og fjytji þær ieifturhratt um
heim aiian, er ekkí þar með sagt,
að þær fregndr gefi ávalflit rétta
mynd af ,gangi mála. Ekki svo
að skilja, að þær séu yfirieitt
ranigar. Hins vegar sýnóst frétta
kerfið haldið þeirri áráttu, að
sietja eánungás örfá, eða jafnvel
aðeins eitlt miáieíni undir brenná
gfter sáns risavaxna fréttaauga
hwrju sánná og beina svo at-
hygli alils heámisáms að því eámu,
jafnvel támumum saman. Á með-
an vdll neyíanda fréttanna —
heimsbyggðinni má í þessu dæmi
segja — gfleymast, að nokkuð
anmað sé að gerast; aðei.ns eiitt
skiptir máli þá stundina: ná-
kvœmflega það sem f jökniðlamár
beána athygM sinnd að. Erfitt er
að verjast þeirrá tiigátu, að það
kunni að vera tilvilijun háð,
stundum að mmnsta kos,;i, hver
málefmi komast í brenni-
depil fnétitastofnana og hver
ekki. Sem dæmá koma mér i hug
stríðiö í Bíafra annars vegar,
sem varð fieikááieigt fréttaefnd, áð
ur en yfir iaulk, en uppreásnán
í Súdan hins vegar, siem frétta-
stofur heims hafa hingað til lát-
Tvær skáldsögur
ið sig JátOfu skáipta; hvers ve-gna
vedt ég eikki. Þessi bók er fáorð
um hana, en segir þó, að „leið-
togar uppreisnairmanna hafa á
vetrtvangi sameinuðu þjóðanna
ásaáíað stjómina um þjóðar-
morð“ (sams konar ásökun otg
Bíaframienn báru ftam). Bíaíra-
stríðinu eru gerð þama miun ýt-
arleigri sikdll, þó í stuttu málá sé.
Ekki flleákur á tveom tungium,
að heimurinn er í miikiffli póM-
táisíkri um'sköpun þesi árin, með-
al annars vegna tiikomu hinna
mörgu nýfrjáteu rikja, sem voru
til slkamms táma nýlendiur heims-
veflldanina, en eru ná af veikum
mætti að tillbinka sér menning og
tækni sánna fyrri húsbænda,
Mun þykja ékki hvað minnstur
fenigur að þessari bók fyrir þá
sölk, hve vefl hún grednir
frá málefnum þei.rra. Við þrum-
um hér kirfiiega inniilokaðir á
fröttassvæði Breta og SkandS-
nava — einkum hinna fyrr-
nefndu. Ég ásaka efldki okkar
Ikæru f jöknáðlia, þó þeir t. d. færi
ofltikur sem fyrst u fne,gn morgiuins
ins, að ,4 nótt xáigndá á Suður-
Englandi" eða að „fonsætisráð-
hema hennax hátignar muni
dveljast á sveiitasetri sínu um
hefligina", en ég verð að seigja,
að við þyrftu m stundum að
skj’ggnast nokkru lengra. Fjar-
lægira smáþjóða er hér sjaldan
að neinu getið, og megum við þá
gerr skil'ja, að IsJand er ekki
heJdur daglegt fréttaefná úti um
heim, þar eð mikiM hluti heims
situr við sama borð og við i þess
um efnum.
Ég vil því seigja, að þessd bók,
Heimurinn þinn, eigi brýnt er-
indi til okkar, og hafa útgef-
endur hennar, riltst jóiri og þýð-
endur, urinið þakkarver: starf
með útgáfu hennar.
Óskar Aðalsteiim:
DÍSIR DKAUMA MINNA.
Skáldsaga.
Skniggsjá. Hafnarfirði 1971.
Steinar Sigrurjónsson:
FAKDl BUBT SKUGOI.
Helgafell. Reykjavik 1971.
Óskar Aðalsteinn er um margt
sérkennilegur rithöfundur. Með
bestu skáldsögum sínum vinnur
Sigurður Haukur Guðjónsson:
Barna- og unglingabækur
Kötturinn
með höttinn
Höfundnr: I)r. Seuss.
Þýðing: Eoftur Guðmundsson.
Setning: Prentsmiðjan
Edda h.f.
Prentun: Wm. Collins Sons
& Co Etd„ Glasgow.
Útgefandi: Bókatitgáfan
Örn og Örlygur h.f.
Þetta er bók fyrir byrjendur
í Jestri, bráðskemmtileg, manar
rtúQ kynha. Kémur þar fyrst tdl, að
myndirnar eru gerðar af mikilJi
list og ekkert til sparað, að þær
fái notiö sin, og í annan stað,
skýringartexti er rimaður. Sliikt
auðveldar lesturinn, gerir máJið
skemmtilegra.
» Sögupersónur eru drengur og
telpa, er bíða rrióður sinnar ein
heima. Þettaér að vísu ekki rétt,
hjá þeim er og rauður fiskur í
krús, og það er enginn venjuleg
«ur fiskur, hann talar og gefur
ráð. Til sögunnar er nefndur
köttur, kötturirin með höttinn,
anikill pflátungur. Hann leggur
heimilið undir sig og heffr uppi
furðulegustu Jistiir. Það skal
ekki orðlengt, að kötturinn legg
oir sig svo., fram við að sýna
ágæti sitt, að vart ef nokkur
Mutur heimíiisins á réttum stað
eftir. Hjálpendur hans, Einn og
Tveir eru líka heldur betur ær-
ingjar. Það horfir því ekkl vel,
er móðir barnanna gengur heim
að húsinu. En kötturinn
með höttinn átti undravél
og blómín blotni i,f.raman,
Meðferð Lofts á textanum er
snjölk
„Þó sjái ekki sól,
og blómin blotni í framan,
við iátum það eiga sig
og ieikum okkur saman."
segir kötturinn á einum síað. Það
er fagnaðarefni, er svona snjall-
ir höfundar leyfa börnum að
njóta listar sinnar.
Prentun er hreinleg og stafa-
gerð við hæfi byrjenda í lestri.
yillur? Á að tína til „3“?
Ég sleppi þvi. Frágangur allur
er útgáfunni til mikils sóma,
þetta er prýðisbók.
P.S. Enn er ég ekki sáttur við
merki útgáfunnár á forsiðu. Ég
hefði sleppt því og sett útgáfu-
ár í staðinn á saurblað. Það
vantar!
Stúfur
tryggðatröll
Höfundur: Anne Ca4.1i VestJy.
Þýðing: Stefán Sigtirðsson.
Myndir: Johan Vestly.
Prentun: Prentsmiðjan
Eddah.f.
Útgefamli:
Valdimar Jóhannsson.
Þetta er önnur bókin um æv-
intýri Litla bróður og Stúfs vin
ar hans. Sögusviðið hið sama og
áður og enn er greint frá sömu
persónunum. Litli bróðir er þó
þroskaðri sem fyirr, héfir öðlazt
aðrar þrár. í þessari bók er
hann tekinn að rétta fram hend
ur til starfa og á einum stað
gerist hann svo sjálfstæður, að
hann fllyzt að heiman. Smiður-
inn, vinur hans, gerir þá útlegð
þó stutta, hnýtir fjölskyldu-
böndin á ný. Já, margt hendir
þá féiaga, og margt gáfulegt fer
þeim á milli vinunum Stúfi og
Litla bróður. Það fer ekki milli
mála að höfundur kann að segja
sögu og skilningur hans á börn-
um og hugarheimi þeirra er
einkar sannfærandi. Engin
furða, að norskir séu stoltir af
þessum höfundi og hlaði hann
verðlaunum fyrir vel unnin
verk.
Þýðing Stefáns er góð og lip-
ur, og hann kann að orða hugs
anir, svo hverju barni ættu að
vera auðskildar.
Prentunin er skýr og frágang
ur góður, þó vantar nokkur blað
siðutöl og á einum stað (68)
hefer „n“ hallað sér að skökku
orði. Bókin er mjög snotur og
eiguleg.
Framh. á bls. 20
hans í útgáfu Almenna bókafé-
lagsins (Blandað i svartan dauð
ann) var til dæmis ótvíræður
sigur fyrir hann. Farðu burt
skuggi er með heillegustu sög-
um Steinars, vel gerð saga þó að
hún bæti ekki mikJu við Stein-
ar Sigurjónsson sem sikáldsagna
höfund.
Sögusviðið í Farðu burt skuggi
er heldur óhrjálegt. Það er
gjfiaBMfflBj
Óskar Aðalsteinn.
hann á hægt og sigandi. Eplin í
Eden, sem kom út fyrir tveimur
árum, var athyglisverð skáld-
saga og sama er að segja um
Dísir drauma minna. Ósikar Aðal
steinn fjallar um ástina, sál-
fræði ástarinnar i lífi ungs
fólks. Söguhetjuna Hring í Dis-
um drauma minna þekkjum við
aftur úr Eplunum i Eden. Þess
vegna er ekki ólíklegt að Óksar
Aðalsteinn stefni að sagnaflokki
um æsku og ástir. Það er verð-
ugt verkefni hverjnm rithöfundi,
ekki síst þeim, sem augljóslega
leitaist við að endurnýja frá-
sagnarhátt sinn, skapa sér nýj-
an stíl, ná óvæntum tökum á við
fangsefninu.
Dísir drauma minna sýna, svo
að ekki verður um villst, að róm
antísk Ififsmynd Ós'kars Aðal-
steins er í þann mund að taka
á sig varanlega mynd í skáld-
skap. Óskar Aðalsteinn hefur að
vísu ekki lært þá list enn að
takmarká sig, fága og stytta
verk sitt, eins og hver rithöf-
undur verður að læra. Hringur
er dálítið óraunveruleg persóna
í aðdáun sinni á öllu kvenlegu,
en þó traustur fyrir þrátt fyrir
allt, leitandi unglingur enn sem
komið er. Það hefði verið auð-
velt að gera Hring hlægilegan í
„hugljúfri ástarsögu" af gamal-
kunnri tegund, en það forðast
Óskar Aðalsteinn. Óskar Aðal-
steinn er ekki að skrifa neinn
eldhússreyfara; hann er að svip
ast um í heimi ungs fólks og
gerir það af umtalsverðri skarp
skyggni þegar best lætur. Stutt-
ir og oft hraðir kaflar bókarinn
ar vekja eftirvæntingu. Sögu-
hetja bókarinnar, Hringur, er í
bókarlok „ekki lengur einn.'
Hann er á leið frá því umhverfi,
sem hefur sniðið honum stakk,
en um leið þroskað hann: „Hér
eru menn að búast til langrar
ferðar. Ég er einn þeirra, og öll
jörðin heimkynni mitt.“ Lesand-
inn hefur áhuga á að fá að vita
meira um þennan unga mann.
★
Steinar Sigurjónsson á ekkert
til af hinni elskulegij róman-
tísku Óskars Aðalsteins. En
Steinar er einn þeirra rithöf-
unda, sem miklar vonir eru
bundnar við og reyndar í
fremstu röð ungra íslenskra
skáldsagnahöfunda. Ástarsaga
Steinar Sigurjónsson.
Reykjavik hinna vonlitlu og um
komulausu, sem skáidsagan
dregur upp. Hansi, tónskáldið
og hljóðfæraleikarinn, er utan-
garðsmaður, getur ekki samlag-
ast umhverfi sínu, allra síst eft-
ir að hann fær arf eftir frænda
sinn og þar með tækifæri til að
hefja nýtt líf. Um vandræði
Hamsa fjallar skáldsaga Steín-
ars á nakinn og oft skoplegan
hátt, svo að lesandinn veltist
stundum um af hlátri.
Farðu burt skuggi er saga
Framh. á bls. 20
REFUR
BÓNDI
SEGIR SÖGUR
REFSKINNA I.
Safnað og skráð hefir
Bragi Jónsson frá Hoftiinnni
(Refur bóndi)
Hörpmitgáfan. Akranesi 1971.
Af formálsorðum Braga Jóns-
sonar frá Hoftúnum (Refs
bónda) má ráða, að hann hafi
ekki gert ráð fyrir, að safn hans
rneð þjóðlegum fróðleik yrði
prentað. Þetta er óþarfa hJé-
drægni, því að margt er
skemmtilegt í þáttum hans, ann-
að á litið eða ekkert erindi i
bók. Skopsögurnar eru til dæm-
Framh. á bls. 20
Bragi Jónsson frá Hoftúmim.
Jóhann Hjálmarsson
skrifar um
BÓKMENNTIR