Morgunblaðið - 02.12.1971, Síða 16

16
MORGUiNBLAÐIÐ, FIMMTUOAGUR 2. DBSBMBHR 1971
Útgafandl hf. Arvakur, Raykjavfk.
Fr»mkve»mdaatjóri Hamldur Svainaaon.
Rilotjórar Matthfas Johannoaaon.
Eyjólfur KonriS Jónaton.
AðatoSarritatjóri Styrmir Gunnaraeon.
RitatjómarfulKrúi Þorbjðrn Guðmundaaon.
Fróttaatjóri Bjöm Jóhannaaott.
Auglýainoaatjóri Ami Garðar Kriatinaaon.
Ritatjóm og afgroiOala AOalatraati 6, aími 10-100
Augfýaingar Aðaletretti 6, aími 22-4-80.
Aakriftargjald 195,00 kr. S mónuði innanlands.
í lowaosðlu 12.00 kr. eintakið.
FRESTUN VERKFALLA
T gærmorgun tókst sam-
komulag milli samninga-
nefnda verkalýðsfélaganna og
vinnnuveitenda um frestun
hins boðaða verkfalls til n.k.
sunnudags til þess að frekari
tími gefist til samningavið-
ræðna. Þessari frestun verk-
fallsins munu allir landsmenn
fagna, og væntanlega er hún
vísbénding um, að deiluaðilar
hafi nú nálgazt svo sjónarmið
hvor annars, að verulegar
líkur séu á lausn kjaradeil-
unnar án verkfalla. Verkföll
eru alltaf slæm og öllum til
tjóns, launþegum, atvinnu-
vegunum og þjóðarbúinu í
heild. En verkfall í desember
er þó öllu verst, enda sérstaks
eðlis, og er því mikið fagnað-
arefni, ef tekst að forða því.
Kjaradeilan er nú á við-
kvæmu stigi, og því hafa fæst
orð minnsta ábyrgð. Hitt
verða menn þó að gera sér
ljóst, að þótt svo farsællega
takist til, að lausn finnist á
þessari erfiðu deilu og ekki
komi til harðra verkfalla, er
vandinn, sem við blasir í
efnahagsmálum engan veginn
leystur. Fyrirsjáanlegt er, að
með þeim hugmyndum, sem
nú eru uppi um beinar kaup-
hækkanir í áföngum, vinnu-
tímastyttingu og orlofsleng-
ingu eru miklar byrðar lagð-
ar á atvinnuvegina. Eins og
jafnan er aðstaða þeirra til
þess að taka á sig þessar byrð
ar mjög misjöfn. Sumar at-
vinnugreinar eru betur til
þess hæfar en aðrar. Á hinn
bóginn verður ekki séð,
hvernig hjá því verður kom-
izt, að þær kjarabætur, sem
nú virðast líkur á, að samið
verði um, komi með einhverj-
um hætti út í verðlagið. Við
stöndum því frammi fyrir
hættunni af nýrri verðbólgu-
öldu, sem takast verður á við
af festu og dirfsku. En meðan
ekki liggja fyrir frekari upp-
lýsingar um efni væntanlegra
samninga geta menn ekki
gert sér fulla grein fyrir
umfangi verðbólguvandans.
Ekki þingmeirihluti
¥ stúdentablaði, sem Vaka,
*■ félag lýðræðissinnaðra
stúdenta, hefur gefið út í til-
efni af fullveldisdeginum,
koma fram athyglisverðar
upplýsingar um afstöðu nokk
urra þingmanna stjórnar-
flokkanna til varnarmálanna.
Benda ummæli þeirra í Vöku-
blaði eindregið til þess, að
þingmeirihluti sé ekki fyrir
hendi á Alþingi til þess að
fylgja fram þeirri stefnu, sem
ríkisstjómin boðaði í sumar í
vamarmálunum.
Björn Pálsson, alþingismað
ur frá Löngumýri, segir m.a.
í víðtali við Vökublað: „Álíti
meðlimir Atlantshafsbanda-
lagsins það nauðsynlegt að
hafa hér gæzlustöð, svipaða
og verið hefur, tel ég óger-
legt að neita því. Miðað við
það ástand, sem ríkir í heims-
málunum í dag er ég á móti
því, að gæzlustöð sú, sem hér
er nú, verði lögð niður.“
Bjöm Fr. Björnsson, alþing
ismaður og sýslumaður, segir
svo í Vökublaði um þessi mál:
„Ég er mjög hlynntur
vestrænu samstarfi og því
samstarfi, sem við höfum
haft við ríki Atlantshafs-
bandalagsins. Ef könnun leið-
ir það 1 ljós, að varnarliðið
þurfi að vera hér til öryggis
og frelsis íslendinga og banda
manna þeirra í NATO tel ég
sjálfsagt að svo verði. Ég er
ákaflega fylgjandi veru okk-
ar í Atlantshafsbandalaginu
og tel sjálfsagt að við látum
þeim í té þann stuðning, sem
nauðsynlegur er álitinn. Vera
okkar í NATO er í raun og
veru okkar einasta vörn eins
og málin standa í dag.“
Jón Skaftason, alþingis-
maður, segir í viðtali við
Vökublaðið: „Það er mín
persónulega skoðun, að nú sé
óheppilegt að veikja Atlants-
hafsbandalagið með því að
svipta það þeirri aðstöðu, sem
það hefur hér. . . .“
Loks vekur það athygli, að
jafnvel innan sjálfrar ríkis-
stjórnarinnar eru efasemdir
um hið umdeilda ákvæði í
málefnasamningi stjórnar-
flokkanna. í viðtali við Vöku-
blað skýrir Hannibal Valdi-
marsson, samgönguráðherra
frá því, að honum hafi í upp-
hafi þótt í of mikið lagt að
taka bæði varnarmálin og
landhelgismálið upp í mál-
efnasamning stjórnarflokk-
anna, og hann bendir jafn-
framt á, að landhelgismálið
hafi verið mál málanna í
kosningabaráttunni, en varn-
armálin hins vegar alls ekki,
og þess vegna hefði ríkis-
stjórnin átt að einbeita kröft-
um sínum að landhelgismál-
inu.
Kristján Albertsson:
Hvemig farið getur
fyrir litlum þjóðum
1.
Mikla athygli hefur vakið ný
útkomin bók eftir Robert Con-
quest, eirin fremsta sérfræðing
Breta í stjórnmálasögu Rússa.
The Nation Killers (Þjóðarmorð
ingjar) nefnir hann rit sitt, sem
fjallar um örlög nokkurra smá-
þjóða í suðurhluta Sovétríkj-
anna, á Krímskaga og í Kákasus
löndum.
Þjóðir þessar lögðu Rúss-
ar undir sig á 18. og 19. öld.
Segir margt að þvi, eftir óta!
heimildum, af hve miskunnar-
lausri harðneskju þær voru
brotnar á bak aftur og sviptar
sjálfstæði sinu. Meðal þeirra höf
unda, sem Conquest vitnar í er
Leo Tolstoj. Hann var á yngri
árum liðsforingi í rússneska
hemum í Kákasus, og hefir skrif
að margar sögur úr lífi þjóð-
anna sem byggja þessi fallegu
fjallalönd. 1 Hadji Murad lýsir
hann hertöiku þorps í iandi
Tsjetsénanna; hús, tré og hey er
brennt, börn drepin, vatnsból-
um spdllt og guðslhús svivirt. Þeg-
ar íbúarnir hurfu aftur ofan úr
fjöilunum, þangað sem þeir
höfðu flúið, „talaði enginn af
hatri til Rússa. Tilfinning allra
Tsjetsjénanna, frá hinum
yngstu til hinna elztu, var sterk
ari en hatur. Það var ekki hat-
ur, þvi þeir litu ekki á þessa
rússnesku hunda sem mannleg-
ar verur; það var slík viður-
styiggð, hryllingur og upp-
nám eftir glórulausa grimmd
þessara kvikinda, að löngunin
til að tortíma þeim — eins og
löngun til að útrýma rottum, eit
urköngulóm, eða úlfum — var
jafneðlileg og sjálf lífshvötin."
Þessum Kákasusþjóðum —
Tsjetsénum, Ingusjunum, Kalm-
ykum, Bakarum — var yfirleitt
lýst sem failegu, fjörmikiu og
greindu fólki. Þær eru skyldar
Mið-Asíu þjóðum og sumar
Mongólum, og ýmist Búddatrúar
menn eða Múhameðstrúarmenn.
Tatarar á Krím eru af tyrknesk-
um uppruna, voru miklir garð-
yrkjubændur, ávaxta- og vln-
framleiðendur, og frægir af ým-
iss konar listiðnaði úr málmum,
leðri og tré.
Hin fjölmennasta af þessum
þjóðum, Tsjetsjénar, voru sam-
kvæmt manntali 1939 yfir
400.000, hinar voru minni.
Nú brá svo við að eftir seinni
heimsstyrjöld kom nafn þessara
þjóða ekki lengur fyrir í sovézk
um blöðum né bókum — ekki
annað sýnilegt en að þær hefðu
gufað upp, án þess að vitað væri
með hvaða móti. Þó fór smám-
saman að spyrjast, að þær hefðu
blátt áfram verið upprættar úr
heimahögum, hvert mannsbam
— og þeim komið fyrir einhvers
staðar i Síberíu.
2.
Það var Krúsjef sem fyrstur
Hljómsveit
Ingimars til
Hafnar og Osló
Akureyri, 30. nóv.
HLJÓMSVEIT Ingimars Eydals
hefur verið valin af Islendingafé-
laginu í Kaupmannahöfn til þess
að leika á fullveldisfagnaði félags
ins 1. desemlær. Hljómsveitin er
farin utan í þessu skyni og mun
einnig leika í Osló á heimleið-
inni.
Hljómsveitina skipa: Helena
Eyjólfsdóttir, Bjarki Tryggva-
son, Ingimar Eydal, Arnl Frið-
riksson, Finnur Eydal og Grímur
Sigurðsson. — Sv. P.
þeirra, sem bezt vissu til, skýrði
frá örlögum þessara þjóða, í
sinni frægu ræðu á flokksþingi
kommúnista í febrúar 1956, þeg-
ar hann gerði upp reikningana
við stjómarhætti Stalíns. Hon-
um fóruist þannig orð:
„Félagar, snúum okkur að
nokkrum öðrum staðreyndum.
Ráðstjórnarríkin eru réttilega
talin þeim ríkjum til fyrirmytnd-
ar, sem hafa margar þjóðir inn-
an sinna vélbanda, því að við
höfum í reynd tryggt jafnræði
og vináttu allra þeirra þjóða,
sem lifa í okkar víðáttumikla
föðurlandi.
En þvi andstyggilegri eru þær
atihafnir sem Stalín var upp-
hafsmaður að og brutu blygðun
arlaust í bága við grundvallar-
reglur leninismans um stefnu
ráðstjórnarrikisins í þjóðemis-
máium. Við eigum hér við nauð-
ungarflutninga heilla þjóða úr
átthögum þeirra, þar á meðal
allra kommúnista og ungknmm-
únista, undantekningarlaust.
Kristján Albertsson.
Enga hernaðarlega nauðsyn bar
til þessara nauðiingarflutninga
(auðkennt hér).
Þannig var í árslok 1943, þeg-
ar vígstaða ráðstjórnarríkjanna
hafði batnað við það, að her
þeirra brauzt alveg í gegn-
um vígstöðvar óvinanna, tek-
in og framkvæmd ákvörðun um
að flytja alla Karatsjaiþjóð-
ina nauðuga í útlegð úr átthög-
um sínum. Um sama leyti, í lok
desembermánaðar 1943, hlutu all
ir iíbúair sjálfstjórnftrlýðveld-
is Kalmúka sömu öriög. 1 marz
1944 voru Tsjetsén- og Ingusj-
þjóðirnar fluttar nauðugar úr
átthögum sínum og sjálfstjórnar
lýðveldi þeirra þurrkað út. 1
apríl 1944 voru allir Balkarar
fluttir nauðugir af land-
svæði s j álfst jórnarlýðveldis
Kabardina og Balkara til fjar-
lægra staða og lýðveldi þeirra
gefið nýtt nafn: Sjálfstjómar-
lýðveldi Kabardína. Ukraine-
menn sluppu við þessi örlög að-
eins vegna þess, að þeir voru
of margir og enginn staður til að
flytja þá á. Annars hefði hann
einnig flutt þá í útlegð.
Það er ekki aðeins hverjum
marxista-lenista, heldur og
hvaða manni með heilbrigða
skynsemi, sem er, óskiljanlegt,
hvernig hægt sé að láta heilar
þjóðir, þar á meðal konur, böm,
gamaimenni, kommúnista og ung
kommúnista, sæta ábyrgð á
fjandsamlegum athöfnum ein-
staklinga eða samtaka, beita þær
fjöldakúgun og ofuirselja þær
skorti og þjáningum þeirra
vegna." (Þýðing Stefáns Péturs
sonar, sem birti ræðuna í bæld-
ingi 1957).
Krúsjéf minnist elkki á allar
þjóðir sem fluttar voru til; ekki
á Tatarana á Krím, sem líka
voru hraktir austur á bóginn;
ekki á þá liðlega milljón manna
frá baltnesku löndunum, sem
sendir voru í þrældóm til
Síberíu.
Skortur og þjálningar seg-
ir hann að orðið hafi hlutskipti
útlegðarfólksins. Seinna hef-
ur margt um það vitnast, hvem-
ig þessir þjóðaflutningar voru
framkvæmdir, og er margt af þvi
rakið í bók Conquests. Tíðast
var herlið látið smala fólkinu
saman eins og fénaði i kví, sið-
an var hverri fjöllskyldu leyífc
að taka með sér 100 kíió af eig-
um eða matvælum — og svo af
stað inni í Síberíu, þar sem biðu
þess margfalt ömurlegri kjör en
það hafði áður búið við.
Seinna, eftir ræðu Krúsjefs,
og fordæmingu siðaðs heims á
meðferð þessara varnarlausu
smáþjóða, var mörgu af útlegð-
arfólkinu leyft að hverfa aftur,
sumu til fyrri heimkynna eða ná
lægra landshluta — en engu
skilað aftur af eigum þess.
S.
Þíðviðrið, sem kom með Krús-
jéf eftir dauða Stalins, stóð ekki
lengi; sáðan komu nýjar hörkur.
Þó voru Ungverjar og Tékkar,
eins og Ukrainumenn, fjölmenn
ari þjóðir en svo, að komið gæti
til mála að reyna að hola þeim
niður í Síberíu.
En því skyldi það ekki geta
orðið hlutskipti miklu minnt
•þjóða, sem ættu eftir að verða
á valdi Rússa?
Robert Conquest minnir á að
ein meginkenning kommúnista sé
sú, að fórna beri hagsmunum og
jafnvel tilveru einstakra þjóða
ef þar með sé betur borgið fram-
gangi heimsbyltingarinnar. Það
sé líka viðurkennt af Rússum að
þannig hugsi — Kínverjar.
Hann vitnar í þessi orð úr ræðu
sem Suslov hélt á flokksþingi í
Moskvu 1962, og prentuð var í
Pravda:
„Þegar tékkó-slavneskur
blaðamaður hafði orð á þvi við
Tao Sjú, meðlim i miðstjórn kín-
verska kommúnistaflokksins, að
í Tékkó-Slóvakíu væru 14 millj-
ónir íbúa, og að öll þjóðin kynni
að tortímast ef til kjarnorku-
stríðs kæmi, þá fékk hann þetta
svar: „Ef til slíkrar styrjaidar
kæmi, yrðu litlu löndin í sósíal-
ista herbúðunum að láta hags-
muni sína þoka fyrir hagsmun-
um hins sósíalistíska heims í
heild sinni."
Conquest minnir líka á frá-
sögn Nehru af viðtali hans við
Mao Tse-tung, þar sem hinn síð-
arnefndi sagði, að þó að ’helm-
ingur mannkynsins væri drep-
inn í heimsstyrjöld, þá myndl
hún leiða til sigurs sósíalismans,
og hann bráðlega bæta úr því
tjóni.
Hvort munu kínverskir for-
sprakkar enn harðsoðnari en
rússneskir—- eða aðeins hrein-
skilnari?
Að reyna að skera úr því,
væri ekki viðfangsefni við okk-
ar hæfi.
Aftur á móti sýnist tilvalið um
hugsunarefni, hvort þau öfl sem
mestum usla valda í heimssögu
vorra tíma muni bera æskilega
virðingu fyrir tilverurétti lítilla
ríkja; og okkur þvi nú ekki
bráðliggja á öðru meir, en að
brjóta af okkur vernd og vin-
áttu þeirra þjóða, sem okkur
eru skyldastar jafnt að blóð-
böndum sem allri hugsun.