Morgunblaðið - 28.07.1973, Blaðsíða 4

4
MORGUNBLÁÐIÐ — LAUGARDAGUR 28. JÚLÍ 1973
® 22-0-22-
RAUDARÁRSTÍG 31
BILALEIGA
CAR RENTAL
BORGARTÚN 29
BÍLALEIGA
CAR RENTAL
TS 2tI90 21188
STAKSTEINAR
Ábyrgð ungra
krata og fram-
sóknarmanna
Um þessar mundir sitja a.
m. k. sjö fulltrúar hins svo-
nefnda Æskulýðssambands Is
lands ogr Stúdentaráðs alheims
mót æskunnar í Austur-
Berlin. Morg-unblaðið hefur áð
ur vakið athygli á því, að
fulltrúar þessir hafa þær fyr-
irskipanir frá austur-þýzk-
um yfirvöldum að njósna um
félaga sína og tilkynna lög-
reglu, ef þeir verða varir við
menn, er þeir telja líklegt að
hafi grunsamlegar skoðanir.
Sjaldan hafa islenzk sarntök
lagzt jafn lágt í auðsveipni
sinni við erlent einræðisvald.
Formaður Æskulýðssam-
bandsins upplýsti í viðtali við
Morgunblaðið í gær, að stjórn
samhandsins hefði aldrei rætt
þá fyrirskipan Austur-Þjóð-
verja, að fulltrúum á mótinu
væri skylt að njósna hverjum
um annan. Svo sjálfsögð hefur
þeim þótt þessi sósíalíska fyr
irskipun að á hana var ekki
minnzt og því síður gerð við
hana athugasemd. En formað
urinn upplýsti hins vegar að
góðlátlegt grín hafi verið
gert að þeirri fyrirskipun, að
þátttakendur kæmu með stutt
hár. Það var eina athugasemd
in sem stjórn Æskulýðssam-
bandsins sá ástæðu til að gera
við boðorð austur-þýzkra
kommúnista.
Rétt er að vekja athygli á,
að enn eru í Æskulýðssam-
bandinu nokkur lýðræðissinn-
uð félög. Má þar t. d. nefna
Samband ungra framsóknar-
manna og Samband ungra
jafnaðarmanna. Þau eru þann
ig þátttakendur í þeirri smán
að senda út fulltrúa undir
merkjum íslenzkra æskulýðs-
félaga. Enginn efast um hug
íslenzkra kommúnista; þeir
hafa alla tíð i nafni sósialism
ans lagt lið þeim öflum í
Austur-Evrópu, sem lagt liafa
skoðana- og átthagafjötra á
alþýðu manna. Það vekur því
ekki furðu, þó að þeir leggi
flokksbræðrum sínum í Aust-
ur-Þýzkalandi lið með því að
senda fulltrúa á þetta mót.
Hitt vekur meiri furðu, að
ungir jafnaðarmenn og ung-
ir framsóknarmenn skuli at-
hugasemdalaust taka þátt i
þessari herför svonefnds
Æskulýðssambands til Austur
Þýzkalands gegn frjálsri skoð
anamyndun. Með aðild sinni
einni bera þeir ábyrgð á þessu
kommúníska athæfi.
Lofsöngur
Þjóðviljans
Málgagn sósíalismans á ís-
landi, Þjóðviljinn, greinir frá
þessari æskulýðshátíð í gær
með sýnilegri velþóknun. Þar
er ekki minnzt einu orði á,
að allar umræður um stjórn-
mál utan ramma kenninga
Marx og Lenins séu bannað-
ar; þar er ekki heldur gerð
grein fyrir þeirri sósíalísku
fyrirskipun, að þátttakendum
sé skylt að njósna hverjum um
annan í því skyni að koma
mönnum með grunsamlegar
skoðanir að dómi valdhafanna
í hendur lögreglunnar. Ekk-
ert af þessu þykir Þjóðvilj-
anum markvert; það fellur
allt mæta vel undir grundvail
arviðhorf blaðsins.
Blaðið greinir frá því, að
vinstri sinnuð æskulýðssam-
tök á Vesturlönduiu fylki liðl
með skoðanabræðrum sínum
á móti þessu. Orðrétt segir
Þjóðviljinn siðan: „Framan
af var algengt að afgreiða
þessar hátiðir á Vesturlönd-
um sem komnuinisk áróðurs
fyrirtæki. Síðan fóru menn
að vestan að sækja þessi mót
gagngert til þess að rökræða
við austanmenn." Svo mörg
voru þau orð. Lýðræðishug-
sjón Þjóðviljans takmarkast
sem sagt við það, að rökræð-
ur skuli einvörðungu fara
fram innan ramma kenninga
Marx og Lenins. Og blaðið
hneykslast á því, að mót af
þessu tagi skuti nefnd komm
únísk áróðursfyrirtæki. Það
stafar þá einvörðungu af því,
að blaðinu þykir í hæsta máta
eðlilegt, að rekin sé njósna-
starfsemi fyrir lögreglu aust
ur-þýzkra kommúnista.
CAR RENTAL TDAIICTI
BÍLALEIGA TRAUSTI
ÞVERHOLT 15ATEL. 25780

F
BlLALEIGA JÓNASAR & KARLS
Ármúla 28 — Simi 81315
ÞAKKARÁVARP
Sendi mímar inmilegustu þakk-
ir til alllra þeirra, sem minnt-
ust mím á átitræðisafmæU
míinu þann 17. júM með heim-
sóknum, gjöfum, skeytum og
hlýjum haindtökum.
Guð blessi ykkur öll.
Jórunn Ólafsdóttir,
Eyjum.
Innilegt þakklæti mitit til ykk-
ar al'lra, sem auðsýndu mér
vinátitu og virðiingu á 80 ára
afmæKsdegi minum 12. júM sl.
Lifið heil.
Jón Eiríksson,
Austurgötu 33,
Hafnarfirði.
margfoldar
morkað yönr
Kartöf lus j úkdómar
NÚ ER sá tími, sem kartöflu-
ræktendur ættu að huga vel
að görðunum sínum. Einkum
eru það sjúkdómar sem nú
eru að gera vart við sig og
nauðsynlegt er, ef mögulegt
væri að hefta útbreiðslu
þeirra.
Fyrst og fremst ættu menn
að vera vel á verði gagnvart
stöngulsýki. Hún getur borizt
um allan garðinn ef óvarlega
er farið. Stöngulveikin er
bráðsmitandi bakteríusjúk-
dómur og menn geta, ef óvar-
lega er farið, borið bakterí-
una milii grasa. Eftir sýk-
ingu verða stönglarnir linir,
svartir og blautir viðkomu
niðri við moldina. Blaðliturinin
verður Ijósgrænn og blöðin
verpast lítillega. Fljótlegt er
að komast upp á lag með að
sjá sjúk grös og fyrsta og
eina ráðið er að fjarlægja
þau úr garðinum. Miki'lvægt
er að brenna grös og kartöfl-
ur. Þegar sjúkar kartöflur
finnast við uppskeru eru þær
auðþekktar frá heilbrigðum
af votum og dökkum bletti í
naflanum og hálf rotnuðum
stöngli. Oft er veikin þá kom-
in á það stig, að með smá
þrýst'ngi á kartöfluna vellur
út gulhvítur þefsúr grautur.
Fari slíkar kartöflur i
geymslu, þá er hætta á, að
öll uppskeran sýkist.
Mesti skaðvaldurinn í
kartöflugarðinum verður
kartöflumyglan, ef hún nær
að þróast, en hætta á slíku
er mikil, ef veruleg hlýindi
verða eftir mitt sumar. Miki‘1-
vægt er að fylgjast vel með,
hvort myglusveppsims verður
vart, svo hægt sé að ráðast
gegn honum með lyfjum, sem
eru fáanleg til varnar. Fyrstu
eiinkenni sveppsins eru gTæn-
gráir blettir á blaðröndunum,
sem smám saman stækka og
dökkna og innan tíðar verð-
ur vart visnunar í blöðum.
Sveppagróin berast niður i
moldina og sýkja kartöflum-
ar, sem fá örsmáa blálita
bletti er breiðast út þegar
kartöflumar eru komnar i
geymstu og þá er þess ekki
langt að bíða, að kartaflan
verði öll undirlögð, ef hlýtt
er í geymslunni.
Margir kannast við smáar,
svartbrúnar skellur, sem oft
koma fram á hýði kartaflna.
Skellur þessar má stundum
kroppa af með nögl og virðist
þá hýðið vera óskemmt und-
ir. Þetta er svonefndur rótar-
flókasveppur. Velja þarf heil-
brigt útsæði, því hætta er á,
að sveppurinn geti tafið eðli-
lega spirun og jafnvel að litið
eða ekkert komi upp af grös-
um frá útsæöinu og geta þá
orðið verulegar eyður í beð-
unum og léleg uppskera.
Að öllum likindum hefur á
þessu sumri orðið nokkuð
vart við svokallaða hrukku-
veiki. Hún lýsir sér í því, að
blöðin hrukkast og herpast
saman. Neðri blöðin falla oft
af. Grösin verða lág og lítil-
fjörleg eða visna innan táðar.
Undiirvöxtur verður lítill sem
enginn. Orsök veikinnar er
fyrst og fremst sjúkt útsæði.
Sem betur fer eru Mkur til,
að tekizt hafi að hefta út-
breiðslu þeirrar plágu, sem
hingað barst á styrjaldarár-
unum, kartöfluhnúðorminn,
en hann er örlitill ormur,
sem Mfir á rótum kartöflu-
grasanna. í smásjá sést hann
eins og Mtil perla, hvít á lit,
en dökknar með aldrinum og
verður að lokum rauðbrúnn.
Hann er aðeins á rótum, en
aldrei á sjálfum kartöfluhnýð
unum. Uppskeran verður litil
sem engin og mjög hættuleg-
ur smitberi. Hnúðormurinn
getur lifað árum saman í
moldinni, en fjölgar sér ekki
nema þegar kartöflur eru
ræktaðar þar sem hann er til
staðar í jarðvegi og e'na ráð
ið er að leggja garðinn al-
gjörlega niður.
Einn algengasti sjúkdómur
í kartöflum er kláðinn. Sýkin
er oft mjög áberandi i sand-
görðum, einkanlega í skelja-
sandi, en verður sjaldan vart
í mýrarjörð, nema þar sem
verulegt magn af kalki hef-
ur verið borið á til að eyða
sýrum úr jarðveg:num.
Að lokum skal svo aðeins
minnzt á sprungur í kartöfl-
um, sem oftast koma vegna
vaxtartruflana. 1 miklum
þurrkum stöðvast oft vöxtur-
inn, einkum í mildum og loft
ríkum jarðvegi, vegna raka-
vöntunar. Við vænar regn-
skúrir örvast hins vegar vöxt
urinn og verður korkmyndun
i hýði tiltölulega minni en
mjölmyndun í kjarnanum og
þá orsakast sprungurnar. Við
geymslu er sprungnum
kartöflum hætt við hvítrotn-
unarsvepp og er þvl ráð að
nota þær sem fyrst til matar
á haustin.
Athuga-
semd
frá læknaráði
Landspítalans
Blaðinu liefur borizt eftirfar-
andi frá stjórn laeknaráðs
Landspítalans
1 Morgunblaðinu 30. júní sl.
eru m.a. tilfærð þessi ummæli
heilbrigðiismálaráðherra við mót-
töku gjafar Guðríðar Jónsdótt-
ur til Kleppspítalans:
„Það er til að mynda stað-
reynd, þótt hún sé ótrúleg, að til
skamms tíma voru uppi ráða-
gerðir um það að skipuleggja
Landspítalann að fullu, án þess
að þar yrði nokkur geðdeild. Nú
þegar ákveðið hefur verið að
reisa þar nútímalega geðdeild —
og framkvæmdir við hana hef jast
vonandi i haust —. er reynt að
beiitia hinum ótrúlegustu aðferð-
um til þess að torvelda þá fram-
kvæmd."
Við þes9i ummæli ráðherra vitl
stjóm læknaráðs Landspítalans
gera eftirfarandi athugasemd:
Allit frá árinu 1963 hefur yfir-
læknaráð Landspitalans gert ráð
fyrir því í tillögum sínum um
uppbyggimgu Landspítalans sem
heiilbrigðis- og kennslustofnunar,
að þar skyldi vera 50—100 rúma
geðdeild.
Byggingamefnd Landspitalans
hefur stuðzt við þessar tillögur,
en áætlunargerð um geðdeild var
tekin úr hennar höndum með
skipun sérstakrar geðdeildar-
nefndar.
Stjóm læknaráðs Landspítal-
ans vil’l vekja athygli á því, að
ráðið hefur gert tiMögu um að
geðdeild verði byggð sem allra
fyrst inni í sjálfri spítalasam-
stæðunni. Það er skoðun okkar,
að sjúkl’ingar með geðræna sjúk-
dóma eigi að sitja við sama borð
og aðrir í Landspítalanum.
F.h. stjómar læknaráðs Land-
spítalans og Rannsóknastofu
Háskólans.
Jón Þorsteinsson
formaður.