Morgunblaðið - 28.07.1973, Blaðsíða 8

8
MOR.GUNBLAÐÍÐ — LAUGARDAGUR 28. JÚLÍ 1978
Bandarlsk vörubílatnnrás:
30 nýir Ford vörubílar til
landsins fyrir áramótin
SÍÐUSTU 15 árin, má sefja, að
þvi sem næst allir vörubiiar, sem
til íslands hafa verið keyptir
hafi komið frá Evrópulöndunum,
en áður voru flcstir vörubílanna
fluttir til landsins frá Bamlarik.j-
íinum. Nú er þetta að snúast við
aftur, osf um þessar mundir eru
margir nýir bandarískir vörubíl-
ar að koma tii landsins. Þessa
breytingu á vörubílainnfiutningn
um má rekja til þeirra breytinga,
sem hafa orðið á gengi hinna
ýmsu gjaklmiðla heimsins á síð-
ustu árum, og þá sérstaklega á
síðastliðnu ári og það sem af er
þessu ári. Gengi dollarans færist
sifellt í þá áttina, að betra og
betra er fyrir Islendinga, að
flytja inn vörur frá Bandaríkjun-
um, en sífellt óhagstæðara frá
helztu viðskiptalöndum okkar i
Evrópu eins og til dæmis Þýzka-
landi, þó má segja að Bretiand
sé hér undanskilið, þar sem pund
Ið hefur fallið nokkuð síðustu
niánuði.
Það eru eirvkum tvö fyrirtæki
hér á landi. sem flytja iinn vöru-
bíla frá Bandarikjunum, en það
eru Sveinn Egiissson h.f. og SÍS
Annað fyrirtækið er búið að fá
og afgreiða nokkra bíia úr fyrstu
pöntuninni, en hitt fyrirtækið
Sveinn Egiísson á von á fyrstu 17
bílunum í október.
Við hittum Þóri Jónsson fmm-
kvæmdastjóra Sveiins Egilssortar
að máli fyrir nokkrum dögum og
ræddum við hann um þennan ný
endurvakta innfíutning, ef svo
má að orði komast
Þórir sagði, að bandarískur
Ford vörubil hefði vart verið
fluttur inn síðan á éurinu 1958,
en nokkuð margir Ford Trader
vörubílar hefðu verið fluttir til
iandsins frá Bretlandi frá 1964
til 1966, en síðan mætti segja, að
vörubílainnflutningur frá Ford
hefði legið niðri. En þrátt fyrir
þessa stöðnun væru Ford vöru-
biiarnir fiestir að tölu á íslenzk-
um vegum, — enda hefðu Ford
vörubilarnir ekki verið kallaðir
„gamli Ford“ að ástæðulausu.
Við síðustu skráningu Bifreiðaeft
irlitsins reyndust Ford-vörubilar
vera 1130 talsins eða 19,7% af
vörubílaeign landsmanna. Sýniir
þetta glöggt hve lengi Ford-vöru-
bílarnir endast.
Ford umboðið Sveinn Egils-
son mun leggja áherzlu á, alla
vega fyrst í stað, innflutning
þriggja tegunda af bíium. Fyrsta
gerðin er af tegundinni Ford-C,
eru það bílar með tveim aftur-
hásimgum og hafa þeir allt að 16
tonna burðarþol, cwtnur gerðtn
er Ford-1. Eru þetta bílar með
tveirn griphásingum og hafa 22
tonina burðarþol. Þriðja gerðin
er svo Ford-W. Þessir bílar hafa
einniig 22 tonna burðarþol, og eru
þeir taldir einkar heppilegir, sem
dráttarbílar. Það sem vekur
hvað mesta athygli við þessa
bíla er hvað þeir eru léttbyggðiT.
Sjálfir bílarnir eru yfirleitt tveim
toninum léttari en almennt ger-
sst um sams konar bila frá
Evrópu. Þetta eina atriði hefur
ekki svo lítið að segja fyrir vöru-
bílstjóra. Bíil af þessari gerð, sem
færi tvær ferðir i vi'ku á rnilli
Reykjavíkur og Akureyrar atlt
árið um kring gæti flutt um 400
tonrtum meira af vörum á þess-
ari leið yfiir allt árið en þeir bíi-
ar, sem almennt hafa venið not-
aðir tiil þessara flutninga. Að
sjálfsögðu hefur léttleiki bílanna
því gifurlega mikið að segja fyr-
ir viðkomandi bílstjóra.
Á þessn ári eru liðln 60 ár sið-
an fyrsti Ford bíllinn var
fluttur tJiil landsins, og eins og
flestir vita, þá hefur Ford ávallt
staðið í fararbroddi í bifreiða-
iðnaðinum. Þeir vörubilar, sem
verða fluttir til íslands eru aJllir
framileiddir i verksmiðjum Ford
í Kentucy, en það eru stærstu
vörubítaverksmiðjur heimjsins.
Vélarnar, sem til boða standa í
þessa bíla eru frá 210—320 hest-
öfl (án forþjöppunar) og eru þær
af Caterpiliar og Cummings gerð
um. Þá er möguiegt að fá þessa
bíia með loftfjSðrum, sem er
geysiíegur kostur. Þá má sagja
frá þvt að verksmiðj'umar veita-
100 þúsund míina ábyrgð á baun-
um, og um Ieið og fyrstu bflam-
ir koma til lamdsims kemur hing-
að maður frá verksmiðj urmm til
að kenna starfsmönmum Ford á
Islandi viðgerðir og viðhald á
vörubiiunum.
Að sögn Þóris er verðið á þess
um bíium 2,4—2,7 milljóniir, en
til samanburðar má geta þess, að
evrópskir vörubílar í sama stærð
ar- og gæðaflokki kosta nú nokk-
uð á fjórðu miillján kr. Gert er
ráð fyriir, að 30 bandarískir Ford-
vörubílar verði komnir á götwr
hérlendis fyriir áramöt og fana
þöiir vítt og breitt um landið.
Áð lokum sagði Þórir, að sömu
sögu væri að segja af bandarísk-
um fólksbílum. Um helminguir
þeirra fólksbila, sem Sveinn Egiils
son myndi flytja tnn á þessu ári
kæmi frá Bandaríkjunum, en
hintir kæmu frá Bretlandi.
Jón í Belgjagerðinni áttræður
MÉR hefur ekki verið það
óbtemdin ánægja að ferðast um
Vestfirði síðustu áraitugina.
Veldur þvi hin mikla eyðing
byggðarinmar. Mátti svo heita, að
á bernskuárum mínum væri þar
byggt ból, hvar sem unnit hafði
reynzt að rækta túnskækil og
bjarga báti undan sjó, og þó að
ekki væri þar mikil reisn yfir
smábýLunum, var þar í óáran
fágæt áMka búsvelta og viðast
annars staðar á þessu Iiandi,
enda samhjálp mianna frábær og
á bernskuárum minum rikjandi
sá jöfniuður, að hver maður,
hvort sem hairm var snaiuður eða
vel efinum búimm, var metirm eft-
ir mannkostum hans. Sú varð
og raunin, þá er sums staðar lá
við iandauön vegna Ameríkufar-
aldurs, að fágætt var, að fólk
á Vestfjörðum flyititiisit vesitur um
haf. En þarna sótti og hver mað-
ur sjó lengst sinnar ævi. Var
lengi vel fiskað mest á fjörðum
immii, en þó farið í hákarlalegur
á haf út á vetrum og steinbítur
sóbtur á vorim um það bil út að
tóiif milna mörkunum. Þá var
og stunduð sela-, hvaia- og fugla-
veiði, og fengur var sóttur í
björg, hvar sem þess var kost-
ur. Það var svo um miðja síð-
usitu öld, að þiLskipaútgerð tók
að blómgast vestra, og upp úr
því hófst þar sjómannafræðsla.
Þvi var það, að Geir Zoéga brá
á það ráð, þá er honum reynd-
ust miður vel sem skipstjórar
Darúr, sem voru hálærðir í sigl-
ingafræði, að ráða sér skipstjóra
aö vestan, og úr því fór margt
ungra manna á vertíð suður,
sumir staðfestust þar, en flest-
ir hiurfu vestur með vori og
stunduðu vettðar á hinum tiltölu-
lega Litlu þilskipum vestfirzkra
bæmda eða verzlana. Þarna vest-
ur í fjörðunum ókist upp rösk-
ir menm og gæddir mikiilíli seiglu,
djarfir, en þó um leið gætnir og
margir gæddir mér liggur við
að segjla ófreskri athygliisgáfu á
sjó og veður og fiskigöngur.
Drengurinn fór á sjóinn tólf tál
fjórtán ára, og hvort sem hann
áiBBi að standa á þiifari við færi
eöa sitja í andófi á árabáti, var
þess af honum krafizt, að hamn
setrti ekki fyrir ság sjóveiiki eða
þreytu, hektur þnaukaði, harkaði
af sér og þjálfaði sig til feemi
og manndóms við verk sitt.
Hann átti og ekki annars úr-
kosta, ef hanin vildi teijast mað-
ur með mönnum. Þebta var
harður en holiur skóli, þvi að
drengurinn varð ekki aðeirns óvíl-
imn, heldur varð hamn sér þess
fljótlega meðvitandi, að han-n
væri einn af mátbarstoðum fjöl-
skyldu sinnar og á vegi til að
verða ábyrgur og sjáifstæður
þegn þjóðfélagsins. En landbrim-
ið, fjarðarokið og holskeflur
hafsins, ásamt hinni illræmdu ís-
iingu á Vestfjarðamiðunum,
kröfðust mikilia fóma, og hef
ég athugað það, að á bemsku-
og umglingsárum minuim var
marmfaLI úr hópi Vestfirðinga
meira að tiltölu en þær mann-
fórnir, sem stórþjóðir heims
færðu í stórstyrjöldum. Og varia
mum nokkur í þann tíð hafa
sbumdað svo sjó, að hiann sæi
ekki einhvern tírna sigðima vofa
sér yfir höfuðsvörðum. En ekki
hefur harðlsækni, fæmi eða fervg-
sæld vestfirzkra sjómanna farið
þverrandi. Menn hafa till dæmis
sagt mér, að í vonzkutið siðast-
iiðins vetrar hafi þeir slysalaust
sóbt ofit á mjög fjarlæg mið,
þrábt fyrir stóra strauma og sjói
og hina illræmdu isiingu og afl-
að um þrjátíu af hundraði alls
bolfiiskaffa hins íslenzka fiski-
flota. Og syðra og viðar um land
hafa vestfirzkir skiipstjórar verið
fengnir á glæsileg veiðiskip,
merun, sem eiga biii að telja
hörkusjómainmia langt aftur í
ætbir, og ótrúlega oift hefur mér
nú í vetur orðið hugað til Sig-
urjóns skipstjóra Stefánssonar
frá Hólum í Dýrafirði, sem bíð-
ur þess og bíður, að hinn glæsti
kmörr, sem hanum hefur verið
ætiaður og ber nafn eins hirns
vitrasba og bezta sonar, sem
þjóðin hefur eignazt á síðustu
mannsöídrum, verði gerður þeiim
báðum samboðinn að sjófæmi
og öðrum búnaði til þjámustu við
þjóðarbúið.
Ég á enn nokkra trausta viini
í hópi Vestfirðimiga, sem kommir
eru á efri ár og manmazt hafa
í þeim harða og holla skóld, sem
ég hef i fáum og fátækJegum
orðum lýst hér að framan. Eimn
Jón Guðmundsson.
þeirra er áttræður í dag. Það
er Sigurður Jón Guðmundsson,
sem oftast hefur síðustu ára-
tugi verið ka-llaður Jón í Belgja-
gerðinmi. Fyrir fimm árum skrif-
aði ég um hann bókarkom, sem
ég kaHaði Son bjargs og báru.
Tilgangur minn var einkum sá,
að sýna eiitt dæmi þess, hvemig
arfgengir vestfirzkir menintingar-
hættir, vesitfirzk náttúra, aðstæð-
ur og hjargræðisvegÍT hefðu náð
að móta menrt undir lok síðuistu
aldar og í byrjun þessarar svo
heiilavænlega, að jafnvel þó að
lgfið léki þá það grátit, að þeir
mættu ekki njóta sin við það,
sem þeir voru þjálfaðir bill á
unga aldri og ætluðu sér sem
lífsstarf, stæði manndómur
þeirra og lífsseigla svo föstum
fótum, að þeir gætu orðið þjóð-
nýtir forystumenm á aillit öðru
sviði og við gerbreytitar aðstæð-
ur.
Jón er fæddur á vestasta býii
á ístemdi, Hvallátruim í Rauða-
sandshreppi, 28. júlí 1893. Fað-
ir hans var Guðmundur Sigurðs-
son, fæddiur á Vaðli á Barða-
strönd, kominn af gáfuðu og
bókhneigðu hagleiksfóllkii, enda
varð hann einm af helzbu forvíg-
ismönnum sveiitar sininar, þó að
hvorki byggi hiann srtóru búi né
væri mjög hneigður tM sjósókn-
ar, en hins vegar natimn og
hirðusamur bóndí og heppinn
voiiðeimaður. Hanin var kvæntur
Helgu, dóttur Árna Thoroddsens,
sem var fyrst bóndi í Kvígindis-
dail, en síðan húsmaður á Hval-
látrum, hörkusjómaður og róm-
aður fygLingur. Þeir Árni og
skáldið Jón Thoroddisen voru
bræðrasynir. Heiga vtar góð
kona, mikili húsfreyja og um-
kyggjiusöm móðir. Á guftbrúð-
kaupsdegi þeirra hjóna var mik-
ið um að vera á he’iimiili þeirra,
þeim færðar góðar gjafir og
Guðmundi skraiuitriibuð þakkar-
ávörp fyriir störf hians i mer«n-
ingar-, félags- og fjármálum
sveitar siinnar.
Jón var aðeins fimim ára, þeg-
ar foreldrar hans fluttust frá
Hvaliátrurn að Vatnsdal í samia
hreppi, og þar vamdist hann
snemma veiðimennsku og yfir-
leitt þeim bjargræðisvegum, sem
að framam getiur. Tólf ára fór
hann á seglskútu — og 23 ára tók
hann skp.stjórapróf. í aldarfjórð
ung var hann sjómaður á ýmiss
konar skipum, var háseti og síð
an stýrimaður á sel'veiðuim norð
ur í Dumbshafi, skipstjóri á
vélbátum, á síldveiðum og í áJfcta
ár háseti á togurum, þó stundurn
veiöstjóri eða skipstjóri á síld-
að sumriiniu, unz hann samkvæmt
ábendingu frá himum mikla afla
mamni, Vilhjáhni Árnasyni, þá
skipstjóra hjá togarafélaiginu
Sle'pni, fékk tilboð um verk-
stjóm við netagerð félaigsins. Þá
var heimskreppan farin að segja
tiil sín, óvist um örugga aitvinniu,
jafnt á sjó og landi, og þar eð
Jón hafði aldrei unað vel vist eða
vinnu á togurum og raunar sjó
mennskan á vélsk'pum alltaf ver
ið hawurn síður að skapi en hin
kröfubairða, en allt að því list-
fenga stjóm á seglskipunum, á-
kvað hainn að taka tiíboðinu, enda
hafði hann þá fyrir að sjá stórri
fjölskyldu. Bn þegar heimsl^repp
ain var komin í aligleyming, varð
Sieipnir gjaldþrota, og í ársbyrj-
un 1934 var Jón orðinn atvinmu
laus, en au'k þess var hanm um
þetta leyti veill á heilsu. Haraum
hrarus því hugur við að hefja á
mý sjómeransku, og svo var þá
úr vöndu að ráða og þótti horaum
raú í rauminmii í fyrsta skipti á
æviinni nokkur sorti hvíla yfir
framtíðinm.
Hinn 7. deisember 1918 kværat-
ist Jón Jórurmi, dóbtur Gmðna
bónda Síiimaniarsonar á Kröggólifs
stöðum í ölfus:. Þar féHu hús ölll
í jarðskj álf tunum mikiu árið
1896, en þeir ollu þvi, að ýmiis
myndarheimiii i Reykjavik tóku
böm af jarðskjálfitasvæðiffiiu í
fóstur. Þau voru svo kölluð jarð
skjálftaböm. Myndarhjónin Er-
lendur verkstjóri Zakaríasson og
Ingveldur Guðmundsdóttir tóku
Jóruninii, þá á fyrsta ári, og þaiu
festu siíka ást á henini, að þau
gátu ekki fengið af sér að sjá af
hemni, þegar rætzt bafði úr höig
um foreldra hermar. Jóruran
hlaiut goitt uppeldi og góða
fræðslu. Vel var hún gefin til
muirans og hamda og auk þess frfð
sýraum og góðrar og mikiiHar
gerðar. Jón fór svo ekki í geibar
hús að leita uLLar, þegar hainn
ráðgaðist ' um framtíðima við
komu sína. Hún var heizt á því,
að hanm, svo laginn sem hann
væri, fitjaði upp á eárahverri þjóð
nýtri framleiðslu, þótt í smáuffn
stíl yrði í fyrstu. Hciran tók svo
að velta þessu fyrir sér, fanrasit
eðMegast að i’e.ita verkefna á því
sviði, sem hamn þe'kkti bezt. Og
svo datt horaum þá í hiuig frarn-
Leiðs'a lóða- og netabelgja. Síðan
hófst slík framleiðsla í kvöld-
vinrau I kjallara hússins númer
7 við Spitalastíg, og fékk Jón ti'l
samvinirau við sig gáfaða, verk-
haga og áhugasama stúlku, sem
uranið hafði hjá honum í netagerð
irani, Guðrúniu Vigfúsdóttur,
bónda og bátasmiðs E'ríkssonair
í Tungu í Valþjófsdal í öniumdar
firði. Upp af grurani þessa saim-
starfs, sem hófst í kjallarahoLu á
Spítalastig 7, er það risið, hið
mikia og þjóðnýta fyrirtæki Skjól
fata- or belgjagerðin, sem reisit
hefur handa starfsemi sinirai stór
hýsið Bolholt 3, þar sem er mangis
koraar framleiðsla, sem bæði er
seld á erlendum og iranienduim
markaði, og níu tugir manina í
fastri vinirau. En þau hjónira, Jón
og Jórunn, búa raú í húsi, sem
þau létu retsa i Nökkvavogi 27
og fluttust i árið 1948 — eða að
eiins 14 árum efitir að Beigjiageirð
in hófst á Spítalastígraum. Þaiu
Jón og Jórunin hafa e gnazt ábta
böm, tvær dætiur og sex synii, og
eru dæturnar og fjórir sonarana
á lífi. Þá eiga þaru eiffiin fóstiurson.
Til marks um það, hverraiig sam-
iymdið hefur verið ag er iranajn
FramhaM á bls. 25.