Morgunblaðið - 28.07.1973, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ — LAUGARDAGUR 28. JÚLÍ 1973 17
Gisli Guðmundsson:
Ferðaspjall
í FYRRX viku brá ég mér
austur yfir Fjall í þennjan
koppagö tu hrin g — Þingvöll,
Geysir, Gullfoss — sem lang-
þreyttir leiðsögumenn munu
famir að nefna vitahringinn.
í þetta sinn var ég ekki á
ferð með útlendinga, heldur
íslenzkt æskufólk, 30 nemend-
ur komna norðan úr Norður-
Þingeyjarsýslu til að skoða
höfuðborgina og þó enn frek-
ar eldeyna, Heimaey. Önd-
verðir veðurguðir meinuðu
þeirn ferðina þangað og því
var þessi ferð farin, frekar
en að aðhafast ekkert. Marg-
ur myndi ætla, að svona hóp-
ur af vonsviknum unglingum
hefði látið vonbriigðin fá útrás
í ærslum og öndverðum at-
höfnum en því var öðru nær.
Þessi hópur sýndi stökustu
kurteisi og stillingu í ferð og
á viðkomustöðum svo að hon-
um gamla mér fannst stilling
in næstum um of, hafandi
minningar um löngu liðin
strákapör, og að ekki væri
nema rétt eðlilegt, að þessi
stríðalda æska okkar kvikaði
dá’lítið, engu síður en ungvið-
ið í haganum.
Vandlætingarpostularnir
okkar, sem stöðugt eru að
reka upp ramakvein yfir sið-
leysi og spillingu æskunnar
okkar, hefðu gjarnan mátt
vera með í þessari ferð, en
sjálfsagt hefði þeim leiðst yf-
ir því, að hafa ekkert til að
hneykslast á. En hvenær
skyldu þeesir sjálfskikkuðu
dánumenn átta siig á því, að ef
æskan okkar er á refilstigum
þá á að ávíta okkur,
fuHorðna fólkið, fyrir að
hafa brugðizt skyldum okkar
gagnvart henni. „Vei þér
hræsnarar og farísear,“ sagðí
hinn mikill meistari forðum.
Eftir svona hraðferð er
máski ekki sanngjamt að
koma með umsagnir um þá
staði, sem staldrað var við á,
en eftir margra ára kynni af
þeim öllum þarf ekki langan
tíma til að átta sig á því
hverwig staðið er í ístaðinu.
Þvi er það, að ég ætla að víkja
nokkrum orðum að þessum
gamalkunnu stöðum, er ég
heimsótti í ferðinnii.
í héraðsskólanum á Laug-
arvatni er rekið eitt elzta
sumargistihús landsins og
það mun nú i betra ástamdi
en nokkru sinni fyrr. I mörg
ár hefur hann Bergsteinm
Kristjónsson ráðið þar rikj-
um og vaitt staðnum þá hlýju
og notalegheit, sem gamlir
landshornaflakkarar eins og
ég finna um leið og þeir stinga
höfðinu inn í gættina, og
þykir svo vænt um. Ég s'kauzt
þar inn og stakk út úr ein-
um piilsner, gekk dálítið um
salarkynmin og fann, að aílt
var eins og það átti að vera,
í góðum höndum.
Að Flúðum í Hrunamanna-
hreppi hefur Ingölfur Péturs-
son byggt upp afar umfangs-
mikinn rekstur á undanföm-
um árum, með stökum dugn-
aði og reglusemi. Fyrir um
20 árum síðan spáði ég þess-
um stað mikilli framtið, sem
ferðamiðstöð, og nú hefur sú
spá rætzt, þvi að dugandi mað
uir tók þar till hendi. Þarna
borðaði ég' góðan lax í mjög
aðlaðandi matsal en mest
þótti mér þó um vert að koma
frarn í eldhúsið og sjá þar al'lt
tandurhreint, bæði húsakynni
og starfsfólk, og var þó mjög
annrikur starfsdagur kominn
að kveldi.
Gróðrarstöðin Eden í Hvera
gerði var siðasti viðkomustað-
urinn í ferðinni og þar reka
nú alliir upp stór augu þá inn
er komið, jafnt heimamenn
sem útlendir gestir. Ég man
vel eftir því hve ailt var smátt
í brotunum hjá honum Braga
Einarssyni, er hann hóf rekst
ur siinn þarna fyrir einum 15
árum, en með fádæma at-
orku, og sjálfsagt töluverðri
kergju einnig, hefur hann
unnið fyrirtækið upp í það,
sem það er nú, glæsilegan sýn
ingar- og sölustað fyrir ís-
lenzkar framleiðsluvörur á
breiðum grundvelli. Nú ætti
hann að geta dregið nokkuð
úr framkvæmdum í bih og
um leið og ég óska honum
góðs farnaðar er ekki úr vegi
að vekja athygli á því, að
oft getur viðhaldið reynzt erf
iðara en sjálf uppbyggingin.
Að Gullfossi kom ég einniig
í þessari ferð og sá þá mér
til sárra leiðinda að spá mán
um hinar nýju snyrtingar er
þegar farin að rætast. Karla-
megin var búið að rífa merk-
ið af hurðinni (karlmanns
mynd) og það lá í einni þvag
skálánni og sú við hliðina á
henni var rækilega stáfluð af
sígarettustubbum. Gólfið var
á floti í vatni og þarna var
hvorki handklæði eða pappirs
þurrkur að finna. Þennan dag
munu um 500—600 útlendir
ferðamenn hafa farið þarna
um og víst hefði vörður getað
haft góð viðskipti við þann
fjölda ef hann hefði venið
þama á staðnum. Ég vonast
til að ráðuneytíð skerist nú í
leildnn aftur og setji vörzlu
á þennan stað áður en liann
verður eyðilagður.
Um daginn heimsótti ég fé-
lagsheimilið Aratungu í Bis'k
upstungum og fannst mikið
til um, hve þeim stað hefur
verið haldið skínandi vel við.
Ekki man ég fyriir víst, hve
gamall hann er örðinn, en
áreiðanlega eru það yfir 10
ár. Þó er naumast hægt að
segja, að þar sjái á nokkrum
hlut og tandurhreinn er hann
hvert sem litið er. Þetta er í
algerni andstöðu við sum fé-
lagsheimiM, er ég hefi heim-
sótt, og hafa verið látin drabb
ast niður í hirðuleysi og þá er
umgengnin í réttu hlutfaM
við það. Garðar Hannessoin
mun hann heita umsjónarmað
ur staðarins og hann á heiður
skilið fyrir sitt ágæta starf.
Það er augljóst, að hann á
efeki í neinum vandræðum
með að ráða við uniga fólkið,
sem þangað sækir á dansieiki.
Sverrir Hermannsson, alþm.:
Að ge
,,TÍMINN“ heldur áfram ó-
sannindastagli sínu í leiðara
fyrra föstudag um afstöðu
stjórnarandstöðunnar til af-
greiðslu stjórnar Fram-
kvæmdastofnunar á tillögunni
um stórbyggingu i'íkisvalds-
ins á Amarhóii. Hann ítrekar
gegn betri vitund, að minni
hlutinn hafi enga skoðun haft
á málinu. „Tíminn" er sér-
kennilegastur allra blaða. Þar
gilddr sú regla að endurtaka
ósannindi æ ofan í æ, þótt
sannanir liggi fyrir um ann-
að. Ég segi regla, liklega sett
fyrir 40—50 árum, vegna þess
að þannig eru þeir ekki alfar-
ið innréttaðiir ritstjómr „Tím-
ans“. Þeir þyrftu að gá að
þvi „Tímamenn", að þótt
þessi aðgerð heppnaðist vel
hjá seigum áróðursmönnum í
Þýzkalandi á sínum tíma,
stóð allt öðruvísi á fyrir
þeim, þar sem lygálauparnir
réðu einir öllu, sem í fjölmiðl-
um landsins birtist. Þannig
háttar sem betur fer ekki á
íslandi.
Nú hefiir verið upplýst,
enda sannanlegt af fundar-
gerð stjórnar Framkvæmda-
stofnunarinnar, að undirritað-
ur gerði tiiraun til að sam-
þykkt stjómariinnar um hina
opinberu byggingu færi skap-
legar úr hendii en raun varð
á, án þess að um skoðana-
mun á aðalefni málsins væri
að ræða. Á hinn hóginn: Hvað
eiga stjórnarandstöðumenn
að vera að skipta sér af því,
með hvaða vopnum þessir
herrar vegast á innbyrðiis?
Væri ekki maklegast að
svara til hinu sama og Mörð-
ur Valgarðsson, þegar griðk-
an saigði honum frá Rangár-
bardaga?
fnu ti
Mér er nær að halda, að
áform um Seðlabankabygg-
ingu séu ekki ný af nálinni.
Jafnvel að framkvæmdum
hafi áður verið frestað um
svo sem eins og einn áratug.
Það er fyrst nú, þegar nýir
valdamenn og glaðir fjárfest-
ingarmenn eru setztir að völd
um, að skriður kemst á mál-
ið. Um það þarf ekki að deila,
hver ræður yfir öllum bönk-
um og Seðlabankanum líka.
Það er auðvitað ríkisstjórn-
in. Það er hún sjálf, sem bygg
ir stórt á Arnarhóli. Enda
bendir sjálfur „Timinn“ ræki-
lega á þetta sl. fimmtudag,
þar sem hann segir:
„Líta verður svo á, að þess-
um eindregnu tilmælum
stjómar Framkvæmdastofnun
ar ríkisins sé fyrst og fremst
beint til bankamálaráðherr-
ans I ríkisstjórninni því að i
24. gr. laga nr. 10 frá 1961
um Seðlabanka íslands segiir:
„Yfirstjórn Seðlabankans
er í höndum ráðherra þess,
sem fer með bankamál."
Bankamálaráðhei'm er nú
Lúðvík Jósepsson."
Enda stendur svo þægilega
á fyrir Lúðvik Jósepssyni, að
hann getur aldrei litið svo út
um gluiggann í skrifstofu
sinnii i bankamálaráðuneytinu,
að ekki blasi við honum fmm
kvæmdir undirmanna hans í
hólnum. Og má mikið vera,
ef hanm og fjármálaráðherra
þurfa ekki væn eymaskjól til
að hafa vinnufrið.
Ritstjórnargreinar „Þjóðvilj
ans“ eru eiestöku sinnum
grátlega skemmtilegar. Ein
biirtist sl. fimmtudag. Þar seg-
iir, að Lúðvík Jósepsson hafi
lengi verið reiðubúinn að
Heggja fyrir ALþingi fulmót-
lef ni
aðar tillögur um sameiningu
og einföldun í bankakerfinu
í samræmi við niðurstöður
stjórnskipaðrar nefndar. Nú
lét „Þjóðviljinn" þess að visu
eigi getið, að i nefndina, sem
rammsaka átti nýskipan banka
kerfisins, skipaði Lúðvík nær
eingöngu menn, sem eru höf
undar þess bankakerfis, sem
við búum við í dag. Látum
það vera. Hitt er sannanlegt að
eini áhuginn, sem fram hefir
komið hjá Lúðvik Jósepssyni,
er að koma sinum mönnum
að í bankaráð gömlu bank-
anna, og hefir hann auk þesis
átt aðeins eina tillögu full-
mótaða i bankaimáium hingað
til, en hún er sú, að fjölga
um eimm bankastjói'a í Búnað-
arbankanum og er hún einnig
fullmótuð að því leyti hver
bnossið skuli hreppa.
Um afstöðu sjálfstæðis-
manna til efnahagsmálastefnu
núverandi ríkisstjómar þarf
ekfei að fara í grafgötur. Hún
hefir verið augljós frá upp-
hafi. Það þarf ekkd heldur
langt mál að rita til að upp-
lýsa allan ailmenning um,
hverniig ástatt er í efnahagis-
málum þjóðarinnar. Það er
engtnn svo skyni skroppiinm að
hann sjái ekki hvert stefnir.
Öll er stjórn þeiirra mála með
þeim hætti að gengur vitfirr-
ingu næst. Oft hafa Islending
ar mátt kenna á kólfinum í
verðbólguefnum, en aldrei
neitt nálægt því sem nú. Enn
sem komið er, höfum við að-
ins fengið smjörþefinn. Verð-
bólgualdan rís himinhátt, en
hefir ekki brotnað ennþá. Þeg
ar þar að kemur, sem er
skammt undan, þá mun yfiir
okkur ríða stærra ölag en
dæmi eru tii. Hvað um áliits-
Sverrir Hermannsson
gerð og tillögur valkosta-
nefndariinnar? Vi'Il ekki rikis-
stjórniin gera svo vel og upp-
lýsa, að hvaða leyti sú grand-
gæfilega athugun hefir verið
höfð að leiðarljósi? Það er
hætt við að fátt verði um
svör.
Sannleikurinn er sá, að rík-
iisstjórnin hefir látið reka fyr
ir sjó og vindi í þessum mál-
um. Að ekki er allt marg-
sokkið er eingöngu að þakka
ótrúilega hagstæðri verðlags-
þróun á íslenzkum afurðum í
viðskiptalöndum okkar. Bn sú
verðlagsþróun dregur að sjáif
sögðu ekki úr hinni brjálæðis
legu þenslu innanlands.
Og af því sem Fram-
kvæmdastofnunin er nú loks
fariin að láta til sín taka á því
sviði sem henni ber að hafa
heildarstjórn á .tjárfestingar-
málum — þá eru ýmis fleiri
atriði, sem hún ætti að rann-
saka sérstaklega. T. d. ber
brýna nauðsyn til að upplýsa,
hvort önnur ríkisstoínun, Við
lagasjóður, eigi langstærstan
þátt í þelm ofboðslegu yfir-
borgunum til jðnaðarmanna,
sem nú eru tíðkaðar. Það
verður fróðlegt að fylgjast
með því, hvernig nýja ráðherr
anum, sem jafnfiramit er for-
seti ASI, tekst í hauist til við
að hækka kaup aðeims við
hina allra lægstlaunuðu, eins
og hann orðaði það. Ef til vill
væri það mögulegt og ekki
skal i efa dregið, eftir að
ríkisstofnun eins og Viðlaga-
sjóður hefir um hríð haft for-
göngu um að tryggja iðnaðar
mönnum 120—130 þús. kr.
mánaðarlaun auk marghátt-
aðra fríðinda.
1 þessu sambandi munu
forráðamenn eflaust benda á
hina miklu nauðsyn þess að
leysa sem skjótast miikinn
vanda vegna Vestmannaeyja-
gossins. Rétt er það. En ef
nokfeur minnsía stjórn hefði
verið á hlutunuTn, þá
mátti ráðamönnum vera
ljós sú lifsnauðsyn, að
sá vandi yrði leystur, án
þess að lausnin hefði jafn-
framt í för með sér ofboðs-
lega spennu á vinnumarkaðn-
um, til viðbótar við þá
jienslu, sem fyrir var og átti
aðallega rætur að rekja til
fjármálastefnu rikisstjórnar-
innar.
Ekki skai hér fairdð mörgum
orðum um það sjónarspil, sem
gengishækkun ríkisstjómar-
innar var. Rikisstjómin velt-
iist nú í fangbrögðum við
verðhækkanir á ölium svið-
um. Tiil þess að geta leikið
ögn á visitöluna var nauð-
synlegt að gefa út sérstök lög
um lækkun verðlags, þar sem
gengialækkunin reyndist
áhrifaiaus. Enda kom fljót-
lega á daginn, að stórhækk-
anir biðu á næsta leiti. Eða
hvað segja bændur um 27%
hækkun á áburði, svo eitt-
hvað sé nefnt? Eða „Tíma-
menn“ um vaxtaokrið? Og
stjómarsáttmálinn um vaxta-
kjör atvinnuveganna? Eða
Kristinn Fiinnbogaison um vfei
tölu byggingakostnaðar, sem
hækkað hefir um rúm 20%
síðan á áramótum?