Morgunblaðið - 28.07.1973, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ — LAUGARDAGUR 28. JÚLÍ 1973
Járntjaldið er ekki
í hjörtum fólksins
Rabbað um fólk við Ernst
Helmut Wulle frá Lubeck
Þegar gosið hófst í Vest-
mannaeyjum þurfti í mörg
horn að líta, m.a. þurfti að
gæta þess að gasmyndun yrði
fólki ekki að fjörijóni. Þótt
björg u n a rs ve j tir væru tilbún-
ar að taka á sig áhættu vildu
yfirvöld ekki leyfa þeim að
vera nema hægt væri að mæla
gasmyndun og fylgjast með
hentni. En tæki til slSkra mæl-
iiniga voru enigiin til hér
á landi og eru yfirieitt ekki
til miklar birgðir af þeim er-
Iiendis.
Vitað var að Drager verk-
smiðjurnar í V—Þýzkalandi
framleiða slík mælitæki og
allf sett í gang til að fá þau.
Þar komu margir aðilar við
söguna, utanrikisráðuneytið,
sendiherra Islands í Bonn,
Flugfélag Islands og svo auð-
vitað starfsmenn verksmiðj-
unnar sjálfrar. Þeir brugðust
vel við neyðarkallinu og 24
klsf. eftir að beiðnin barst
voru mælitækin komin til
Eyja.
Fyrir nokkru var svo hér
í heimsókn Ernst Helmut
Wuiie, sonur annars eiganda
verksmiðjanna. Hann var hér
í heimsókn hjá vinum og til
að kynnast iandi og þjóð.
Ekki er hann tengdur verk-
smiöjum föður síns, en rek-
ur ferðaskritfstofu, sem heitir
Hœrsehelmann Ferienreise, í
Liibeck, og heldur m.a. uppi
ferðum til Stettin í Póliandi,
siem einu sinni var þýzk borg.
Ernst virðiisf heimsækja lönd
með nokkuð öðru hugarfari en
ferðamenn almennt, það er
manneskjan sem fyrst og
fremst vekur áhuga hans.
Því varð það sem hér fer á
eftir, till i óformlegu rabbi
eina kvöldstund.
XXX
— Það voru eiginlega margar
ástæður, sem urðu tiil þess, að
ég fór að hugsa um að flytja
ferðamenn til Póllands. Ég er
sjáifur fæddur í Stettin og þeg-
ar ég var kominn til vits og ára
hugsaði ég oft um, að það gæti
verið gaman að skoða fæðingar-
bæ minn. Ég hafði heimsótt Pól-
land oft, Pavlak, Póllandsmeistar
inn í judo, er einn af beztu vin-
um mínum og kannski fæddist
hugmyndin, þegar ég heimsótti
hann.
— Ég kynntist Pðlverjum og
komst að þvi að þetta er ein-
staklega hjáipsamt og elskulegí
fólk og þá fór ég að hugsa um
aðra Þjóðverja, sem höfðu búið
í Stettin og á öðrum stöðum, sem
er nú pólskt land, og hvort ekki
væri hægt að korna á sambandi
milli þeirra og fóiksins, sem býr
þar nú. Bezta leiðin til að bæta
sambúð rikja er að kynna íbúa
þeirra. Ef fölkið réði i raun-
inni væri margt öðruvísi í heian-
inum. Hægt er að sjá það, þegar
maður ferðast. Ef maður fer í
heimsókn til þess æm við köli-
um járntjaldsríki og hittir fólk-
ið og kynnist því, kemst maður
að raun um að járntjaldið er
ekki í hjörtum þess. Það er póli-
tískt hugtak, sem fólkinu er i
rauninni óviðkomandi, Austur-
Þjóðverji, Vestur-iÞjóðverji
Rússi, Bandarikjamaður, ef þetta
fóllk fengi tækifæri til að kynn-
ast persónulega, gætu engin tjöld
hindrað mannleg samskúpti.
— Hugmyndin greip miig sterk
um tökum og við byrjuðum að
vinna. Það voru mörg ljón á
veginum, margir erfiðleikar, sem
Við urðum að yfirvinna. En þótt
þetta tæki tima, þá örvæntum
við aldrei, því manniega samband
okkur. Pólverjarnir, sem við
þurftum að leita til, gerðu ailt
sem þeir gátu til að veiita okkur
aðstoð.
— Undirbúnimgsstarfið tók
eina níu mánuði, þvi það var í
mörg hom að líta. Það þurfti að
gera alls konar samninga, um
hótel, skoðunarferðir, vegabréfs-
áritanir og þar fram eftir götun-
um. En þetta gekk ailt saman
og við byrjuðum að flytja fólk
tU Stettin. Það er hrifandi að
vera i þessum ferðum. Fyrir
fólik, sem bjó í Stettim áður en
það varð pólskt land, eru þetta
eins og pilagrimsferðir, þegar það
nú fer og heimsækir gömlu borg-
ina sína í fyrsta skipti eftir 25—
30 ár. Rúturnar eru alltaf þétt-
setmar og við erum eina fyrir-
tækið, sem heldur uppi reglu-
bundnum ferðum milli Lúbeck og
Steftin. Burtséð frá því að þetta
eru „góð viðskipti" finmsí okkur
þetta mjög mikilvægt starf, sem
við erum að vinna. Við erum i
rauninni að vinna sð því að sam-
eima fólk og koma á sambandi
miiii þess.
— En þótt Þjóðverjar séu auð-
vitað i milklum meirihiuta, eru
farþegar okkar nú ekki allii'
þýzkir, við höfum t.d. haft tvo
islenzka farþega. Þið eruð furðu
leg þjóð, íslendingar, þið eruð
ekki nema rétt rúmlega 200 þús-
und, en samt rekst maður á ís-
lendinga, hvar sem er i heimin-
um.
— Nú, ferðirnar till S'tettin
voru upphafið á þessari ferða-
skrifstofu, en við höfum fæirt dá-
lítið út kviamar síðan og þá eink
um með ferðum til Norðurlanda,
sérstaklega Finniands. Það eru
fastar skipaferðir milli Lubeck og
Helsinki, sem við sjáum um af-
greiðslu á, og farþegafjöldinn
er svo mikill, að jafnvel skip-
sitjórarnir verða stundum að lána
káetur sinar. Þessar ferðir fer
fólk frá öiium heimshornum og
auðvitað eru íslendinigar þar á
skrá eins og annars staðar. Ég
hef sjálfur farið í þessar ferðir
auðvitað — og haft mjög gaman
af. Ég nýt þess lika að ferðas-t
og ég hef mjög garnan af að hitta
Norðurlandabúa, þeir eru friskt
fólk, sem er gaman að tala við.
— Nei, ég lendl eiginlega
aldrei í vandræðum með málið
og alls ekki á Norðurlöndum,
þvl ég get talað sænsku, dönsku
og norsku með nokkurn veginn
tilheyrandi framburði. Is-
lenzkuna á ég eftir, en þess i
stað tala ég ensku, frönsku og
pólsku og svo auðvitað þýzku.
Annars finnst mér lítið verra að
taia við fólk, þótt maður skilji
það ekki vel. Það er að visu
slæmt, ef verið er að ræða við-
Skiipti, en ef það eru bara tveir
menn að tala saman um daginn
og veginn, þá er furðuiegt hvað
hægt er að bjarga sér.
Þýzkir framkvæmdiamenn af
yngri kynslóðinnd vtrðast vera
mikið fyrir að halda sér í góðri
þjálfun og Ernst Helmut WuMe
ið var þegar farið að vinna fyrir
Frá Liibeck.
er þar engin undantekning.
Judo er hans íþrótt og hann
hefur tekið þátt í fjöimörgum
j udo-mótum víða um heim. Siðast
keppti hann fyrir Vestur-Þýzka-
land á Olympiuleikunum í
Múnchen (með hræðilegum
árangri, segir hann, og brosir
strákslega) og að þeirri keppni
lokinni var honum veitt 3ja
Dan, en Dan eru gráður sem taka
við, þegar búið er að fá ÖU
„beltin“ — og hæsta gráðan er
10 Dan. Ósigurinn i Múnchen
fellur þó í skuiggann af aivar-
legri atburðum sem þar gerðust:
— Við sáturn saman, nokkur
hópur, og vorum bara að rabba
saman og hvila okkur, þegar við
hieyrðum skothvell. Þetta var um
nótt. Við þögnuðum andartak, en
byrjuðum svo aftur að tala. Þá
heyrðum við anruan skothvell og
fórum að láta í kringum okkur,
og rétt í þvi heyrðum við skot-
hrynu úr vélbyssu. Þá varð
okkur órótt og svo sáum við
fóik á hlaupum í kringum og
uppi á þaki hússins, þar sem
israeiskia iþróttafólikið bjó. Það
var varla hægt að trúa
því, en ég held kannski samt að
við höfum rennt grun í, hvað
var á seyði, því einhver hróp-
aði: „Ó Guð minn góður, nei.“
Kannski var það ég sjálfur.
— Það, sem á eftir fyigdi, var
eins og hræðileg miartröð og ég
veit að það líður mér aldrei úr
minni. Þetta var eitthvað svo til-
gangs'laust og í svo mikiilli and-
stöðu við allt sem ég trúi á.
— Svo er að lokum ein spum-
ing, sem við alltaf spyrj-
um útlendinga, hvað finnst þér
um Island?
— Ég held að ég hafi orðið
fyrir sterkustu áhrifunum í
flugvéllnni á leiðinni hingað. Ég
hef kynnzt Islendingum eriendis
og veit að þeir eru sterkt fólk,
sem er erfitt að koma úr jafn-
vægi. Það kom mér því mjög á
óvart, að þeir íslendingar, sem
komu með sömu vél og ég, urðu
órólegir, þegar leið á flugið. Ég
er ekki fiughræddur maður en
mér varð ekki um sel og kikti
þvi út um giugga báðum megin
til að sannfæra miig um, að væng-
irnir væru ennþá á sínum stað
— og allt vi rtist í lagi.
— En óróleikine jókst og þar
með einnig spennan innra með
mér. Kunningi mlnn Isilenzkur,
sem sat við hliðina á mér, ráfaði
fram og aftur og virtist eiigin-
lega farinn úr sambandi, hann
svaraði ekki nema einsatkvæðis-
orðum, þegar ég yrti á hann.
Svo allt í ei-nu rak lítiM strákur,
sem sat fyrir framan miig, upp
skræk og hrópaði: — Mamma,
mamma, Island! ísland! AWir Is-
lendingamir litu út um gluggana
og þegar þeir litu upp aitur,
rann upp fyrir mér ljós: Þetta
fólk var að koma heim.
— Það voru allir brosleitir og
Emst Helmut Wulle.
þótt þeir segðu ekkert, fann ég
fyrir einhverri ótrúlega sterkri
tilfinningu, sem lá í loftinu. Og
svo þegar við lentum, tók flug-
freyjan hljóðnemann eins og
venjulega og byrjaði að tala á
lísitenzku.
En hún sagði ekki: — Herrar
minir og frúr . . ., og romsaði
svo upp úr sér að nú væri kom-
ið til Keflavikurfiughafnar, held
ur sagði hún einfaldlega: — Jæja
góðir farþegar, þá erum við kom-
in heim.
— Ég hef aldrei heyrt þetta
áður og ég er viss um að ekkert
flugfélag annars staðar í heimin
um segir að nú séum við komin
heirn, þegar lent er í eigin landi.
Þetta hafði mjög mikii áhrif á
mig.
— ÞesSa sömu tilifinningu hef
ég rekið mig á hjá Islendingum
aftur og aftur, meðan ég hef ver-
ið hérna. Fólkið héma skoðar
landið sitt svo mikið og virðist
vera í svo nánum tengslium við
það. I minni heimaborg, Lúbeck,
eru f jölmargar heimisfrægar bygg
ingar og ýmis undur sem við
erum eiiginlega stolt af. En samt
er auðvelt að hitta f jöldann allan
af fólki, sem veit að vísu af þesis-
um undrum, en hefur aldrei farið
að skoða þau.
— Þið eruð í svo mikiMi
snertingu við þessa hrikalegu
náttúru ykkar. Eitt sinn þegar
ég var með vini mínum við Veiði-
vötn, stóð hann á tali við annan
ístending 1 ausandi rigninigu. Þeir
héldu áfram að tala saman án
þess að taka eftir rigningunni.
Þeir struku öðru hvoru framan
úr sér regndropana, sem láku
niður eftir andlitum þeirra, en
það var eins og þeim dytti ekki í
hug að fara í skjól. Það var
rigning, hún var hluti af því
sem við má búast á Islandi — og
þá það!
— Ég hef nú oft séð Istend-
inga skoða landið sitt. Þeirhorfa
t.a.m. á foss, sem þeir hafa séð
margoft áður, jafnþögulir og
jafngiaðir og þegar þeir sáu hann
fyrst. Þetta er stórfengtegt og
mér finnst þið vera öfundsverð-
ir af þessu. Það hlýtur eigi-nlega
að vera eitthvað sérstakt að vera
ístendimgur.
— ót.
Kaupfélag Króksfjaröar:
Vörusala 1972
31 millj. kr.
AÐALFUNDUR Kaupfelags
Króksfjarðar var haldiinin iauigair
dagiinn 31. mai sl. í félaigsheim-
áliiniu Vogalandi, Króksfjarðar-
neai.
Formaður félagsins setti fund
itm og stýrði honum.
Samkvæmt efnahagsireifcninjgi
hafði stofnsjóður félagsmanna
hætokað uim 292 þús. og var í árs
lok 2.225.000,00 — bókfæirt verð
fasteigna að frádreginni fyrmin/gu
var 4,7 mffij., en fólaigið á þrjú
ibúðarhús, nýtegt verzliunarhús
ásamt vörugeymsluim auk slátur
húss. Innstæður viðskiptaimanna
höfðu vaxið um tæpar 4 mi'llj.,
en stouldir hætotoað um 1 millj.
Varasjóðuir hækkaðd um 232 þús.
og var í árslök 2,2 miiMj.
Á miiðju ári 1972 opnaði Sam-
vinn/uibantoi Islanids umboðsskriif
stofu frá útibúi sinu á Patreks-
firði en tnnlánsdeiM kaupfélags
ins um 11 mililj. var afhemt bank
anum, var þeirri ráðstöflun vel
tekið og hefuir refcstux skriifstof
unnair gengið mjög vei það ár
sem hún hefur starfað, veitt
miklia þjómustu til hagræðis hér
aðsbúum og aukið innstæður
verulega. Forstöðumiaður skrif-
sfcofunimar er Halldór D. Gunnars
son.
Á árinu var keypt ný bifreið til
vöruflutniniga en eldiri bifrelðir
seldar. Rekstur bifreiðariininar
gekk vel og skilaði nokkrum
hagnaði.
Umsetninig haifði aukizt veru-
liega frá áriniu áður og gaf retost
uirinn möguilieika til gnedðslu
tekjuafganigs er aðalíuindurinn á
kvað að skyMu verða 7% af
ágóðaskyldri úttekt félagsimanma
— af þeiirri upphæð skyldu 3%
gireidd i stofnsjóð félaigsmiannia
en 4% í viðskiptareiikniiiniga. Af
skriftir af eignum voru eins og
skattalöggjöfin heim'ilar.
Alls varð vörusalan rúmlega 31
mfflj. króna en fyrir landbúnað
arafurðir tetonar í umbo^ssölu
voru greiddar 29 miiHj. tor.
Á fumdimum mætti Agnar
Tryggvason, framkvæmdaistjóri
Búvörudeildar SÍS, hamn fluttii er
indi um afurðasöiumál landbún-
aðairims og svaraði fjöida fyrir
spurna bænda — var komu hains
faigniað og hún þökkuð.
1 stjórn voru em/durkosoir Jens
Guðmumdsson, Reykhólum og
Júffius Björnsson, Garpsdal, en
auk þeirra skipa stjómina Grím
ur Arnórsson, Tindum, form.,
Kairi Ámason, Kambi og Haratld
u.r Sæmiundsson, Klietti.
í apríl sl. urðu toaupfélagsstjóra
skipti, Ólafiur E. Ólafsson hætti
sitörfum en hafði þá alls starfað
fyrir kaupfélaigið i 35 ár en Eirik
ur Ásmundsson kaupfélagsstjóri
flrá Hagamesvik tók við starfdniu.
I fundariok þakkaði J úffius
Bjömsson o. fl. fráfarandi kaup-
félagssitjóna störf bans í þágu fé
lagsims og buðu hinn nýja kaup-
félagsstjóra veðikominn tii starfia.