Morgunblaðið - 20.11.1973, Síða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 20. NOVEMBER 1973
Starfsemi Blóð-
bankans
æ víðtækari
Minnzt 20 ára afmælis hans
ÞANN 14.nóvemberl953
tók Blóðbankinn form-
lega að veita viðtöku
blóðgjöfum, en fáeinum
dögum áður höfðu fyrstu
blóðgjafarnir gefið blóð f
bankann. Af þessu tilefni
ræddu fréttamenn við
Ólaf Jensson lækni, for-
stöðumann Blóðbankans,
á afmælisdaginn og
skýrði hann frá þeim viðh
fangsefnum, sem bank-
inn hefði á sinni könnu,
auk þess að taka á móti
blóðgjöfum.
Ölafur sagSi, að flokka mætti
meginverkefni bankans niður í
eftirtalda þætti: blóðsöfnun,
blóðtöku, rannsóknarstörf,
vinnslu, skrásetningu, af-
greiðslu og rhesusvarnir. Svo
og væri upplýsingamiðlun,
kennsla meintækna og erfða
fræðirannsóknir einnig á
starfssviði bankans. Starfslið er
um 15 manns, og eru deildir
þrjár, skrifstofudeild, blóðtöku-
deild og rannsókna- og vinnslu-
deild. Yfirhjukrunarkona
bankans frá upphafi hefur
verið Halla Snæbjörnsdóttir.
Ólafur Jensson sagði, að mjög
gott væri að leita til manna
vegna blóðgjafa og aldrei hefði
komið til álita, að bankinn
greiddi fyrir blóðgjafir, eins og
víða væri erlendis, enda hefði
slikt gefið misjafnlega góða
raun. Alls hafa um 70 þúsund
blóðgjafir ,,borizt“ bankanum
frá upphafi og lætur nærri, að
hverju sinni sé tekinn hálfur
lítri úr blóðgjafanum, en full-
friskur maður hefur um 5—6
lftra af blóði. Endurnýjun
tekur aðeins 1—2 vikur. Blóð-
gjafar mega ekki vera yngri en
18 ára og ekki eldri en sextugir,
og mjög umfangsmikið rann-
sóknarstarf fer fram á eigin-
leikum blóðsins, bæði fyrir og
eftir blóðtöku.
Ólafur sagði, að sjaldan hefði
alvarlegur skortur verið á
blóði, enda hefðu myndazt
harðsnúnar blóðgjafarsveitir,
sem jafnan hefðu verið reiðu-
búnar og mætti kalla út,
hvenær sem va?ri. Mætti þar
nefna fulltrúa lögreglu og
slökkviliðs, nemendur vél-
stjóraskóla og stýrimannaskóla
og starfsmenn í ýmsum fyrir-
tækjum. Sumir kæmu reglu-
lega til að gefa blóð, og margir
væru á skrá, sem hefðu gefið
blóð milli 20 og 50 sinnum.
Oftast hefur Stefán Jónsson á
Stokkseyri gefið blóð, eða alls
59 sinnum og Björgvin Magnús-
son, kennari hefur gefið yfir 50
sinnum. Sfðan koma þó
nokkrir, sem einnig eru nálægt
þessari tölu.
Ólafur rifjaði upp sögu blóð-
bankans i stuttu máli og sagði,
að 1949 hefði verið byrjað að
byggja yfir bankann og hann
hefði verið tekinn í notkun 4
árum seinna. Aðalhvatamaður
var próf. Nfels Dungal, sem
hafði enda hagnýtt sér eigin-
leika blóðflokkanna mikið
vegna vfsindastarfa sinna.
Aður var blóðbankinn undir
forsjá svæfingarlækna spítal-
anna og var Elías Eyvindsson
Ólafur Jensson, forstöðumaður blóðbankans, og Halla Snæbjörns-
dóttir, sem verið hefur yfirhjúkrunarkona frá upphafi.
fyrsti umsjónarmaður hans, en
forstöðumannsstarfið varð að
fullu starfi fyrir einu og hálfu
ári. GrundvöII að blóðflokka-,
flutningum lagði Austurríkis-
FuIItrúum ýmissa þeirra stétta,
kjarna blóðgjafarsveita bankans
sem fyrstar urðu til að gefa blóð f bankann og hafa sfðan myndað
var boðið til kaffidrykkju á afmælinu.
maðurinn Karl Landsteiner, og
skrifaði hann fjölda rita um
þessi efni. Árið 1940 lýsti Land-
steiner einnig Rhesusblóð-
flokkakerfinu og varpaði það
ljósi á eiginleika þess blóð-
flokks, en eins og kunnugt er
hafa nú verið teknar upp viða-
miklar Rhesusvarnir hérlendis
og unnu læknarnir Gunnar
Biering og dr. Gunnlaugur
Snædal það undirbúnigsstarf
fyrir fjórum árum, en síðan tók
Blóðbankinn við.
Ólafur kvaðst ekki nógsam-
lega geta lagt á það áherzlu, að
undirstaða allrar banka-
starfseminnar væri framlag
blóðgjafanna, sem væri
ómetanlegt. Blóð er ekki unnt
að geyma nema i takmarkaðan
tima, og verður því að safna því
nokkurn veginn jafnóðum.
Blóðsöfnunarbfl rekur bankinn
í samvinnu við Rauða krossinn,
og fer hann út um land frá vori
til hausts og safnar blóði.
Brýnasta framtíðarverkefni
bankans er að fá rýmra hús-
næði; og vonaðist Ólafur til að
bráðabirgðabygging yrði reist
við bankann eftir u.þ.b. tvö ár,
en síðar er fyrirhugað, að byggt
verði yfir hann við Hringbraut.
Er aðkallandi að bæta starfsað-
stöðu vegna þess líka, hve starf
hans verður stöðugt fjölþættara
meðal annars vegna mjög vax-
andi rannsóknarstarfa.
Sigurður Hjartarson:
Að hengja bakara fyrir smið
Fáein lokaorð til hr.
stúdents Jóns Jenssonar.
HERRA Jón Jensson sendir mér
kveðju (guðs og) sina í Morgun-
blaðinu sunnudaginn 28. okt.
sfðast liðinn í grein er hann nefn-
ir „Súra brauðið bakarans og stað-
reyndir um Chile".
Þar eð umræddur hr. Jón
Jensson titlar sig eigi lengur stúd.
theol., eður prelátaefni, heldur
birtír með greininni mynd af
sjálfum sér, ekki ýkja ógeðslegum
ungum manni með hvíta húfu, þá
treystist ég ekki Iengur að ávarpa
hann sem prelátaefni. Læt égþví
húfutitilinn nægja.
Þessi síðari grein húfumennis-
ins hr. Jóns Jenssonar stendur
þeirri fyrri sízt að baki í full-
komnu skilningsleysi höfundar á
þróun mála í Chile. Staðreyndir
um Chile nefnir hann grein sfna.
Eg hef lesið grein hans oft og
vandlega, en staðreyndir um mál-
efnið hef ég engar fundið. Er þá
síðari helmingur af nafngift
greinarinnar úr sögunni.
Grein húfumennisins hr. Jóns
Jenissonar er svo frábærlega
sneydd málefnalegri umræðu, að
ég tel ekki ómaksins vert, að
ræða um Chile frekar við áður-
nefndan Jón.
Augljóst er, að húfumennið hef-
ur lesið grein mína i Þjóðviljan-
um 4. okt. mjög illa. Og það sem
verra er, hann hefur ekkertskilið
af því, sem þar stóð. Hann hefur
heldur ekki farið að þeim ráðum
mínum, að lesa sér til í þeim
heimildum, er ég benti honum á.
Af þeim sökum mun ég ekki gera
frekari tilraunir í dagblöðunum
til að fá húfumennið Jón Jensson
til að skilja þau málefni, er hann
þykist vera að fjalla um.
En þar sem hvort tveggja er, að
e'g hef ánægju af kennslu, og svo
eru málefni og saga Rómönsku
Ameríku mitt hálfa lff, þá mun ég
gera þér, hr. Jón Jensson, tilboð
nökkurt.
Svo barnalega fávís sem þú ert
um sögu áðurnefnds heimshluta
þá skal ég bjóða þér einkakennslu
í fræðum þessum. Og þar sem þú
ert einn íslenzkur studiosus og
því væntanlega fátækismaður,
sem slíkra er háttur, þá skal ég
kenna þér gegn vægu gjaldi. Trúi
ég, að okkur semdist um
greiðslur.
Þetta tilboð mitt er þó háð þvf
skilyrði, að þú reynist námfús og
opinn fyrir ÖLLUM staðreyndum
og viðhorfum, og þú verðir þess
albúinn að mynda þér skoðun
eftir að hafa kynnt þér málin, en
ekki áður.
Ég gat þess áður, að ég hefði
engan grundvöll fundið undir
síðari hlutann á nafngift greinar
þinnar, þ.e. „staðreyndir um
Chile“. Hvað viðkemur fyrri
hluta nafngiftarinnar. „Súra
brauðið bakarans. . .“, svo og
ýmsum setningum í grein þinni í
þá veru að gera úr mér bakara, þá
verð ég því miður að hryggja þig
með nokkrum leiðréttingum.
Hér á Akranesi starfa að sönnu
nokkrir bakarar og er ég enginn
þeirra. Því miður er ég alls
ómenntaður í þeirri ágætu grein
bakaraiðninni. Auk þess dreg ég
mjög í efa, að bakarameistararnir
hér á staðnum vildu taka mig í
læri í kúnst sinni, þótt svo ég
sækti það fast. Eru því engar lík-
ur til að ég verði nokkru sinni
bakari. Allt tal þitt um súr brauð
og gamlar lummur missir því
marks, og er það mjög í stíl við
önnur þín skrif.
Þú gerir þvf einnig skóna í
ritsmíði þinni, að ég skrifi ekki
undir því nafni, sem vígður mað-
ur hinnar íslenzku þjóðkirkju gaf
mér á Akureyri á stríðsárunum.
Ég tel mig ekki þurfa að birtast
undir öðru nafni en þvf, sem
Akureyrarklerkurinn góði gaf
mér á sfnum tfma.
Hitt vil ég benda þér á, að
Sigurður Hjartarson bakari er til
í Hafnarfirði, og vitna ég þá í
stóru símaskrána, blaðsíðu 306
(útg. Po'st og sfmamálastjórnin
1973). Ekki veit ég hvort þú
ruglar okkur saman, en nafni
minn þessi í Hafnarfirði er að
sönnu alsaklaus af þeirri ósvinnu,
að voga sér að mótmæla hinum
einstöku skrifum þínum í
Morgunblaðinu.
Það þykir góður siður í landi
hér, að lofa það sem vel er gert og
rétt er með farið. Því vil ég bera á
þig mikið lof fyrir eitt atriði í
skrifum þfnum. Þú hefur síðari
grein þína á þessum orðum:
„Maður nokkur ofan af Akranesi.
Þarna er hárrétt farið með stað-
reyndir, ég er einmitt ofan af
Akranesi. Það fór ekki svo, að ein
staðreynd birtist í ritsmfðum þín-
um, en þessi er líka sú eina. Má
það teljast allnokkur árangur, að
þessi fimm orð skuli geta talizt
gild í svo löngu máli. Með sama
framhaldi blaðaskrifa nærðu um
aldamótin hálfri blaðsíðu af gagn-
merkum skrifum. Þá mun presta-
stétt vor líka minnast 1000 ára
kristni í landinu, og væri þáekki
ónýtt að lesa ritsmfðar séra Jóns
Jenssonar.
Að endinu, hr. Jón Jensson,
langar mig að varpa til þín einni
spurningu. Sem mottó fyrir grein
þinni hefur þú þessi orð: „Varið
yður á súrdeigi Fariseanna og
Saddúkeanna”, og vitnar þú þar
sennilega í orð Jesús eins og þau
birtast hjá guðspjallamanninum
Matteusi, kapítula 16, versunum 6
og 7.
Þar eð ég er jafnómenntaður í
guðfræði sem í bakaraiðn, þá
langar mig að spyrja í fáfræði
minni: Er þaðekki prestaaðallinn
meðal Gyðinga og kenningar
hans, sem Kristur er þarna að
gagnrýna? Ef svo er, hefði ég
talið þessa tilvitnun einkar heppi-
lega frá munni manns, sem vildi
gagnrýna hina íslenzku presta-
stétt, þá stétt, sem þú hyggst, eða
hugðist fylla.
Akranesi, 1. nóvember 1973
Sigurður Hjartarson