Morgunblaðið - 01.02.1974, Qupperneq 22

22
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 1. FEBRUAR 1974
94 fórust
Pago Pago, Samóaeyjum 31.
janúar AP-NTB.
FARÞEGAÞOTA frá bandarfska
flugfélaginu Pan American fórst
f dag í lendingu á flugvellinum f
Pago Pago á Samóaeyjum og með
henni 94 farþegar og flugliðar af
102, sem um borð voru. Þeir átta,
sem lifðu slysið af, eru sagðir
mikið slasaðir.
Þotan skall til jarðar um 400
metra frá brautarendanum og
kom þegar upp eldurí henni. Hún
var af gerðinni Boeing 707. Ekki
er vitað um orsakir slyssins, en
mikið þrumuverður gekk yfir um
það bil er þotan var að koma inn
til lendingar. Þotan var á leiðinni
frá Nýja-Sjálandi til Los Angeles
i Bandaríkjunum og var að milli-
lenda á Pago Pago til að taka
eldsneyti. Flestir farþegarnir
voru Nýsjálendingar og Banda-
rfkjamenn og öll áhöfnin var
bandarísk.
— Bréf Geirs
Framhald af bls. 12
HM 74. Tékkarnir voru sekúndu
fram völlinn i hraðaupphlaupum
og gerðu þannig mörg mörk,
í seinni leiknum áttu
Þjóðverjarnir ekki i miklum
erfiðleikum með Norðmenn, en
leikur Þjóðverjanna er allt öðru
vfsi en Tékkanna. Þeir eru líkam-
lega sterkari og varnarleikurinn
grófari. Sóknarleikurinn þung-
lamalegur, en mjög kerfis-
bundinn. Miklar klippingar fyrir
utan og siðan dettur boltinn inn á
línu eða út á kantana.
Herbert Wehnert — örvhentur
— er hættulegastur skotmanna
þeirra, en hann þarf mikinn tíma
til að skjóta. Hansi Schmidt er
orðinn ragur og spilar mikið inn á
línuna, hann virkar þyngri en
hann hefur verið. Spengler og
Westebbe eru þeirra hættu-
legustu línumenn, varla er hægt
að stöðva þá, svo sterkir og þungir
eru þeir. Múller, Búcher og
Deekarne eru allir stórhættulegir
hornamenn, tveir þeirra fyrri eru
örvhentir. Kater, Doge og Meyer
eru hver öðrum betri í markinu.
V-Þjóðverjarnir unnu Norð-
mennina 20:14 og telja sig örugga
í 8-liða úrslitin eins og hinar þrjár
þjóðirnar, Tékkar, Danir og ís-
lendingar telja sig h'ka. Aðeins
— NATO-stöðvar
Framhald af bls. 2
þeirri könnun, sem þar fer fram.
Þeir fullyrða, að þjálfun helztu
sérfræðinga í slíkum radarstöðv-
um og öðrum sérhæfingarstörfum
taki mörg ár og af þeim sökum
einum sé tómt mál að tala um, að
Isléndingar geti tekið við þessum
störfum í næstu framtíð.
Áður en skihzt er við þetta mál,
er vert að geta þess, að í Græn-
landi, sem er hluti af Danmörku,
eins og öllum er kunnugt, er ein
stærsta herstöð Bandaríkjanna
utan Bandaríkjanna sjálfra, þ.e. í
Thule. Þar er fjöldi bandarískra
hermanna, en enginn danskur.
tvær þeirra komast þó áfram og
nú er það stóra spurningin
hverjar tvær það verða. Mitt álit
eftir að hafa séð þessi lið leika á
hápunkti æfingaundirbúningsins
að Island og Danmörk eiga undir
eðlilegum kringumstæðum og
þegar út i alvöruna er komið, ekki
möguleika á tveimur fyrstu sæt-
unum. Það er þó alltaf von og
hún eykst með sterkari vörn og
betri markvörzlu.
Að endingu vil ég minnast á
það, að það er oft betra að fara
með hræðslutilfinningu í keppni
eins og HM 74, heldur en með
einhverjadraumóra.Ég las nýlega
í blaði álit þýzkra handboltasér-
fræðinga um getu þjóðanna 16 í
úrslitunum og flokkuðu þeirliðin
svona:
1. flokkur: Júgóslavía,
Rúmenía, Austur-Þýzkaland og
Rússland.
2. flokkur: V-Þýzkaland, Tékkó-
slóvakía, Pólland og Svíþjóð.
3. flokkur: Danmörk,
Ungverjaland, Island, Japan og
Búlgaria.
4. flokkur: Spánn, Bandaríkin
og Marokkó.
Við skulum vona, að þessi spá
eigi eftir að breytast og að litla
Island setji strik í reikninginn,
því ég held að við séum komnir
með álit á getu okkar gegn stór-
þióðunum.“
... —
stöðina sumpart undir fs. Þeir
annast rekstur hennar og hafa
lagt gífurlegt fjármagn til Thule-
stöðvarinnar. Hún er ein helzta
varnar- og gæzlustöð Atlantshafs-
bandalagsins á norðurhveli jarðar
og þegar talað er um, að Danir
hafi enga erlenda hermenn á
danskri grund, er mönnum óhætt
að minnast þeirrar staðreyndar,
að Danir sjálfir a.m.k. telja Græn-
land hluta af Danmörku og þar er
ein öflugasta herstöð, sem Banda-
ríkjamenn hafa um þessar
mundir. Engum hefur dottið í
hug, hvorki Dönum né öðrum, að
Danir hafi misst sjálfstæði sitt
vegna þessarar bandarísku her-
stöðvar í Thule áGrænlandi.
— I Finnaveldi
Framhald af bls. 20
hefðu Finnar verið eina þjóðin,
sem veittu einhverja vopnaða
mótspyrnu að ráði og að Finnar
eru í dag eina sjálfstæða og
frjálsa þjóðin úrþeirra hópi.
I júlí 1973 kom til Helsing-
fors sendinefnd útlaga frá
Eystrasaltslöndunum til að
kynna fyrir þátttakendum í
öryggisráðstefnunni ástandið í
Eystrasaltslöndunum. Sovét-
menn kröfðust þess, að menn-
irnir yrðu handteknir og var
það þegar í stað gert. I sama
mánuði kom enn ein viðvörun
frá sovézkum ráðamönnum um,
að þeir myndu ekki þola meiri
gagnrýnisskrif í finnskum
blöðum. Athi Karjalainen utan-
rfkisráðherra mótmælti ekki
þessari ihlutun í finnsk innan-
rikismál, en setti ofan f við
finnska blaðamenn fyrir skrif
þeirra.
FLÖTTAMENN
FRAMSELDIR
I september upplýsti blaðið
Helsingin Sanomat frá því, að
finnsk stjórnvöld hefðu enn
framselt tvo flóttamenn til
sovézkra yfirvalda. Var hér um
að ræða tvo Eistlendinga, sem
höfðu komist til Finnlands
gegnum Svíþjóð. Þessar
aðgerðir brjóta í bága við
grundvallarreglurnar um rétt
flóttamanna til hælis i erlendu
landi, sem tryggður er í fjölda
alþjóðasamþykktum, sem Finn-
land er aðili að. Fýrr í sumar
voru uppi áætianir um að fram-
selja flóttamanninn Victor
Schneider frá Eistlandi, sem
hafði róið á gúmbáti yfir
Finnska flóann frá Eistlandi.
Hörð mótmæli gegn þessum
fyrirætlunum urðu til þess, að
Schneider fékk að fara frjáls
ferða sinna til V-Þýzkalands,
þar sem foreldrarhansbúa.
Finnar hafa hvað eftir dnnað
verið neyddir til að fresta sam-
þykkt fríverzlunarsamnings við
EBE. Gert var ráð fyrir því í
mai sl., að Rússar myndu gefa
þessu grænt ljós, eftir að Finn-
ar, fyrstir þjóða utan sósíalista-
þjóðanna, höfðu gert samning
við Comecon, sem er samsvar-
andi bandalag A-tjaldsríkjanna
viðEBE.
Þegar fréttamenn sænska
blaðsins Dagens Nyheter flettu
1972 ofan af trega Sovét-
stjórnarinnar til að leyfa
Finnum að gera samning við
EBE, olli það miklu uppnámi.
Kekkonen hótaði sem kunnugt
er að segja af sér forseta-
embættinu og krafðist þess, að
heimildirnar fyrir fréttinni
yrðu gerðar opinberar, hvað
sem það kostaði. Mörg erlend
blöð gagnrýndu Kekkonen
fyrir virðingarleysi hans fyrir
prentfrelsi, og Dagens Nyheter
sagði í leiðara um málið, að það
snerti stöðu tjáningar og mál-
frelsis í Finnlandi.
Ég gæti nefnt fleiri dæmi, en
tel mig þegar hafa sýnt fram á,
að sjálfstæði Finna er enn f
skrúfstykki, hlutleysið er yfir-
borðslegt og tjáningar- og mál-
frelsi takmarkað.
— Nixon
Framhald af bls. 1
þvi að hann varaði Araba við, að
Bandaríkin myndu ekki láta olíu-
framleiðsluríki Araba knésetja
sig.
Henry Kissinger utanríkisráð-
herra sagði á fundi með frétta-
mönnum í dag, að góðar horfur
væru á, að olíusölubanninu yrði
aflétt á fundi OAPEC-landanna
um miðjan næsta mánuð.
— Fálkinn
Framhald af bls. 1
við að lifa sem hræætur þar til
að því kæmi, að þeir gætu ekki
kyngt lengur vegna æxlanna og
vesluðust upp og dæju.
Náttúrufræðistofnuninni er
fengur að því að fá að fylgjast
með hvað verður um þennan
fálka og ef hann fyndist dauð-
ur, yrði hann sendur til Kaup-
mannahafnar til rannsóknar
og gæti hann komið að miklu
liði í sambandi við þær rann-
sóknir, sem nú standa yfir, en
dr. Finnur kvað þá ekki aflifa
neinn fálka.
— Israelar
Framhald af bls. 1
skurðinn. Fréttir frá Tel-Aviv
herma, að Egyptar séu byrjaðir á
að fækka í herliði sínu á Sinai-
skaga, en Israelar hafa nú yfir-
gefið um þriðjung svæðisins á
vesturbakkanum, sem þeir náðu á
sitt vald í stríðinu.
Dayan lagði á það áherzlu, að
efst á lista hjá Israelum nú væri
að komast að samkomulagi við
Sýrlendinga um aðskilnað
herjanna í Golanhæðum og síðan
að vinna að gerð varanlegs friðar-
sáttmála á friðarráðstefnunni í
Genf.
Heimildir i Tel-Aviv herma, að
ísraelar leggi áherzlu á að ná
aðskilnaðarsamkomulagi við Sýr-
lendinga til þess að fá lausa
stríðsfangana, geta kallað heim
þær þúsundir varaliða, sem eru á
sýflenzku landsvæði, svo þeir geti
hafið störf á ný í atvinnulffi
Israels og opna leiðina fyrir
frekari samningum til að binda
enda á áratuga fjandskap milli
þjóðanna.
— Andvígir
uppsögn
Framhald af bls. 40
Af gefnu tilefni vilja undir-
ritaðir stuðningsmenn Fram-
sóknarflokksins lýsa því yfir, að
þeir vilja fara með fyllstu gát í
mótun nýrrar stefnu í íslenzkum
utanríkismálum. Um leið og þeir
telja endurskoðun niígildandi
varnarsamnings við Bandaríki
Norður-Ameríku eðlilega og sjálf-
sagða, lýsa þeir sig andvíga upp-
sögn hans nú og telja ekki tíma-
bært að gera grundvallar-
breytingar á núverandi öryggis-
málasamstarfi við Bandarikin og
Atlantshafsbandalagið, sem að
þeirra dómi hefur reynzt íslend-
ingum vel og ekki sýnt, að annað
fyrirkomulag í grundvallaratrið-
um henti íslendingum betur, mið-
að við þá reynslu, er þeir hafa
þegar fengið, og það ástand, er
enn ríkir í alþjóðamálum. Um
þær breytingar, er til mála getur
komið að gera á núverandi
varnarsamningi, telja undirritað-
ir rétt og sanngjarnt að hafa um
það fullt samráð við bandalags-
þjóðir Islendinga, ekki sfzt Norð-
menn og Dani.
Vegna orkuskortsins í heimin-
um hafa skapast ný viðhorf og
auknar áhættur, sem nauðsynlegt
er að taka mið af.“
Sem fyrr segir voru það 32
félagar í Framsóknarflokknum,
sem afhentu forsætisráðherra
ávarpið fyrir hönd 170-menning-
anna. Þeir eru: Jón Kjartansson,
Guðmundur Skaftason, Sigurjón
Guðmundsson, Örn Björnsson,
Vilhjálmur Jónsson, Gylfi Sigur-
jónsson, Vilhjálmur Arnason,
Guðjón Friðgeirsson, Gunnar G.
Þorsteinsson, Sigurður Markús-
son, Sigurður Jóhannesson, Al-
freð Þorsteinsson, Björn Guð-
mundsson, Þórhallur Björnsson,
Páll Heiðar Jónsson, Þorsteinn
Hannesson, Jóhann H. Nfelsson,
Agnar Tryggvason, Kristján
Friðriksson, Páll Hannesson,
Tómas Karlsson, Óskar Gunnars-
son, Skúli Sigurgrímsson, Heimir
Hannesson, Einar Birnir, Jón
Aðalsteinn Jónasson, Guðrún
Flosadóttir, Jón Rafn Guðmunds-
son, Björn Stefánsson, Stefán
Jónsson, Jón Abraham Ólafsson
og Sigurkarl F. Torfason.
Þess má og geta, að Erlendur
Einarsson, forstjóri SÍS, Ásgeir
Magnússon, forstjóri Samvinnu-
trygginga og Tómas Árnason,
framkvæmdastjóri og vara þing-
maður flokksins, störfuðu allir að
undirbúningi við ávarpið, enda
þótt nöfn þeirra séu ekki f þess-
um hópi.
— Minning
Framhald af bls. 26
Frú Valgerður var fríðleiks-
og skörungskona, mikil hús-
freyja og frábær móðir. Og það
vita þeir, sem til hennar þekktu,
að hún var eigi aðeins mikil bú-
sýslukona, stjórnsöm og dugmikil,
heldur líka hin mesta gæðakona
og höfðingi í lund, trölltrygg og
hjálpfús svo að af bar. Munu
kunnugum stundum hafa komið í
hug ömmur hennar og minnzt
dugnaðar þeirra og mannkosta,
sem þóttu áberandi á sinni tíð, —
móðurömmunnar, Guðrúnar, sem
missti mann sinn i sjóinn frá stór-
um barnahópi, því elzta 16 ára og
þvi yngsta ófæddu, en kom öllum
hópnum upp og til manns með
mikilli prýði, án nokkurrar opin-
berrar aðstoðar. Og föðurömm-
unnar, Önnu, sem auk þess að
vera mikil búsýslukona, þótti slfk^_
gæðakona, að sálmaskáldið Þor-
steinn Þorkelsson segir um hana í
eftirmælum, að „allra mein hún
eitthvað vildi bæta á einhvern
hátt, ef gat hún tilþess náð“.
Þannig ætla ég, að svo megi
með sanni segja um frú Valgerði,
að sá máttur guðstrúar, lífsvilja
og fórnarlundar, sem lyfti þessum
formæðrum hennar til vegs og
sæmdar, hafi henni sjálfri verið í
blóð borinn.
Þeim Valgerði og Hannesi varð
fjögurra barna auðið, lifa (81 og
hafa mannazt ágætlega. Þau eru:
Leifur verkfræðingur, kvæntur
Áslaugu Stefánsdóttur, Valgerð-
ur, gift Ölafi Ólafssyni iðnmeist-
ara, Lína Lilja, gift Hilmari Páls-
syni vátryggingam., og Helga
læknir, gift Jóni Stefánssyni
lækni, sem bæði eru við fram-
haldsnám í Bandaríkjunum.
Barnabörnin eru 12 alls, þrjú hjá
hverju. Sendi ég öllum þessum
afkomendum þeirra hjóna og öllu
venzlafólki þeirra einlægustu
samúðarkveðjur. Og hinni látnu
sæmdarkonu flyt ég hjartans
beztu þakkir fra mér og mínum
fyrir allt, sem hún var okkur öll-
um, og bið henni eilífrar blessun-
ar.
Snorri Sigfússon.
Það var gæfudagur fyrir fjöl-
skyldu okkar, þegar Hannes Guð-
mundsson læknir, móðurbróðir
minn, kom með eiginkonu sína,
Valgerði Björnsdóttur frá
Akureyri, inn á heimili föður
sins, Guðmundar Hannessonar
prófessors, að Hverfisgötu 12 f
Reykjavík. Guðmundur hafði þá
verið ekkjumaður í nokkur ár og
búið að Hverfisgötu 12 í sambýli
við börn sín, en það hús hafði
hann látið reisa skömmu eftir
aldamótin, og var það í mikið ráð-
izt á þeim tima.
Að Valgerði Björnsdóttur stóðu
traustir, norðlenzkir ættstofnar,
en ég hygg, að það munu aðrir
rekja og kunna betri skil á.
Valgerður og Hannes áttu jafn-
an síðan sitt heimili að Hverfis-
götu 12, og fyrstu ár þeirra þar
bjuggu þar einnig foreldrar mín-
ir, Anna Guðmundsdóttir og Jón
Sigurðsson frá Kaldaðarnesi, en
þau reistu skömmu síðar eigið
hús f vesturbænum.
Valgerður var glæsileg kona,
bæði i sjón og reynd, og mikil
fyrirmyndarhúsmóðir, hreinskil-
in og glaðlynd. Það hefur oft ver-
ið erfitt og sérstaklega á þessum
árum að vera eiginkona læknis,
en öllum vildu þau hjón hjálpa og
likna og betri og elskulegri mót-
tökur fékk enginn en á heimili
þeirra. Allir urðu að þiggja góðar
veitingar hjá hinni gestrisnu hús-
móður, og ég gleymi því aldrei,
hve gott og gaman mér þótti að
koma þar sem barn og unglingur.
Það eru nú víst ekki allar konur
jafnhrifnar af því að fá i heim-
sókn alsnjóug börn úr leik af
Arnarhólstúni, en það kom fyrir,
að okkur þótti það freistandi og
stutt að fara, en snjórinn var bara
burstaður af á tröppunum á
Hverfisgötu 12, síðan boðið inn,
allir fengu heitt að drekka og hið
elskulegasta viðmót húsmóður-
innar.
Valgerður gerði sér engan
mannamun og barngóð var hún
með afbrigðum. Margar voru þær
ferðir, sem hún gerði sér á sjúkra-
hús, sjúkraheimili eða í heimahús
til þess að vitja eldra fólks og
sjúklinga. Hún taldi ekki eftir
sér þau sporin, þótt hún þyrfti
stundum að fara bæinn á enda.
Þau hjón Valgerður og Hannes
áttu því láni að fagna að eignast
fjögur óvenju mannvænleg börn
og siðar tengdabörn, og barna-
börnin eru nú orðin 12 talsins.
Guðmundur tengdafaðir hénn-
ar lézt árið 1946, hafði hann
léngst af verið til heimilis hjá
þeim hjónum Hannesi og Val-
gerði og mat ætið tengdadóttur
sína mjögmikils.
Mann sinn, Hannes lækni,
missti Valgerður í maí 1959, var
það mikið áfall, því að Hannes var
aðeins 59 ára að aldri og yngsta
barnið, Helga, að hefja nám sitt í
Menntaskólanum i Reykjavik. En
Helga hélt áfram sínu námi með
dyggum stuðningi móður sinnar,
tók próf í læknisfræði og dvelst
nú við sérnám í Bandaríkjunum i
geð- og taugalækningum ásamt
manni sinum, sem þegar hefur
lokið námi í þeirri sérgrein. Helga
og maður hennar koma nú um
langan veg til þess að fylgja móð-
ur og tengdamóður síðasta spöl-
inn.
Við höfðum öll vonað, að Val-
gerðar nyti áfram um nokkur
ókomin ár, hún virtist hafa svo
mikinn lífskraft og lífsvilja; það
mátti segja, að hún héldi að vissu
leyti saman fjölskyldu okkar. En
enginn má sköpum renna, þann
12. jan. var hún lögð inn á Land-
spítalann, hafði veikzt þá skyndi-
lega um nóttina og sunnudags-
morguninn 27. jan. var hún öll.
Við systkinin og móðir okkar
kveðjum Valgerði og færum
henni hjartans þökk fyrir allt.
Sigríður Jónsdóttir.
Læknafélagið
Eir
Læknar, munið fundinn að Leifsbúð, Hótel Loftleiðum í
kvöld kl. 18.30.
Stjórnin