Morgunblaðið - 07.02.1974, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 7. FEBRUAR 1974
Þorvaldur Garðar
A funcli t'fri deildar sl. mánu-
dag mælfi Þorvaldur Garðar
Krisl.jánsson (S) fyrir fruinvarpi
til lasa. sem hann flytur til breyt-
inna á löKUin lun Ilúsnæðismála-
stofnun rfkisins.
Meítinbreytinjíarnar, sein lagð-
ar eru til í frumvarpinu, eru þær,
að lagt er til, að ákveðið verði í
lögunuin 1,2 milljón kr. hámarks-
fliúðarlán. en þessi fjárhæð ernú
kr. S00 þús. Þá er lagt til. að inn í
liigin bætist nýr kafli. sem nefn-
ist: „tbúðarlán til eflingar
byggðajafnvægi." Er þar lagt til
að tekin verði upp sérstök aðstoö
innan vissra sveitarfélaga í 4 ár f
senn, þannig að ölluin byggingar-
aðilum. hvort lieldur eru einstakl-
ingar, byggingarfél.ög eða við-
koinandi sveitarfélag sjálft, verði
veitt lán að upphieð 80% af bygg-
ingarkostnaði til 23 ára. Eiga lán-
in að verða afborgunarlaus fyrstu
3 árin, en greiðast síðan á 30
ái'um.
Þá er gert láð fyrir, að eftir að 5
ár eru liðin frá lánveitingu skv.
Kristjánsson:
Sérstök íbúðarlán til
eflingar byggðajafnvægi
framansögðu og þar til lánið
hefur að fullu verið greitt, að
lántakandi geti óskað eflir, að
Byggingarsjóður rlkisins yfirtaki
íliúðina fvrir kaupverð, er nemi
byggingarkostnaði að viðbættri
hækkun eftir byggingarvísitölu
að Irádreginni fvrningu. Þetta
skuli þó ekki gilda ef sveitarfélag
er lántakandi.
Hér fara á eftir tveir stuttir
kaflar úr framsöguræðu Þorvalds
G arðars Kristjánssonar:
I þessu frumvarpi felast ýmis
ákvæði, sem marka grundvallar-
brevtingu í framkvæmd þessara
mála og stórkostlega eflingu lána-
starfseminnar. Þetta frv. gerir t.
d. ráð fyrir því, að tekin verði npp
sú regla, að liægt sé að veita mis-
munandi há lán eftir þvl, hvar er
á landinu. Þetta er grundvallar-
breyting frá löggjöfinni eins og
hún-er nú. Þá gerir þetta ráð fyrir
því, að á vissum stöðum á landinu
sé liægt að taka upp verðtrygg-
ingu fbúða. Hér er um að ræða
algert nýmæli. Slík ákvæði er
ekki að finna í gildandi lögum. Þá
gerir þetta frv. ráð fyrir stórkost-
legri eflingu Byggingarsjóðs
verkamanna. Þá gerir frumvarpið
einnig ráð fyrir vetgamikilli
breytingu í fjármögnun bygging-
arsjóðsins frá því, sem hefur
verið allt frá því að hann var
stofnaður fyrir rúmum 40 árum
Enn fremur gerir þetta frumvarp
ráð fyrir mikilli hækkun hinna
almennu íbúðarlána húsnæðis-
málastjórnar ríkisins. Og loks er
það helst til að taka hvað varðar
grundvallaratriði og þýðingar-
mikil, að frumvarpið gerir
ráð fyrir sérstökum fjár-
framlögum úr Byggðasjóði
til húsnæðismála í þeim
tilgangi að efia jafnvægi í
byggð landsins. Meginkafli þessa
frumvarps fjallar einmitt um að-
gerðir til þess að efla jafnvægi I
byggð landsins. Það er mál, sem
mikið er rætt, ekki einungis á
þessu þingi, heldur síðasta þingi
og á öllum þingum, svo lengi sem
ég man glöggt eftir. Og það er
einkennandi fyrir þessar umræð-
ur hvað allir eru sammála um, að
efla þurfi jafnvægi i b.vggð lands-
ins. Og það er einriig einkenn-
andi, hve lítið hefur á unnist í
þessum efnum, og er það allt
kunn saga, sem ég ætla ekki að
fara að rekja hér.
Siðar sagði þingmaðurinn:
„Einn þacðttur byggðavanda-
málsins eru húsnæðismálin.
Og það vill svo til, að
það er einmitt á þessu sviði,
þar sem skórinn kreppir að,
og nauðsynlegt er að beita sér. Nú
er það svo, að víða úti um land
skortir íbúðarhúsnæði. Þetta á
einkum við þróttmikla útgerðar-
staði. Þar er húsnæðisskorturinn
þess eðlis, að hann kemur í veg
fyrir fólksflutninga til þessara
staða, sem annars væri grundvöll-
ur fyrir. Þetta er á stöðum, þar
sem skortir fólk á vinnumark-
aðinn til þess að framleiðslutæk-
in, sem þar eru þegar fyrir hendi,
verði fullnýtt og rekin með eðli-
legum hætti. Aþessum sömu stöð-
um er vfða hin hagkvæmasta að-
staða til frekari atvinnuuppbygg-
ingar. Þar sem svo háttar til getur
því verið hinn ákjósanlegasti
grundvöllur til eflingar byggða-
jafnvægi i landínu, ef ýtt er undir
fólksflutninga til þessara staða
frá þeim landssvæðum, þar sein
fjölmenni hefur raskað eðlilegu
byggðajafnvægi.
Til þess að hagnýta þennan
grundvöll til eflingar byggðajafn-
vægi þarf aðgerðir, sem koina í
veg fyrir, að húsnæðisskorturinn
hindri busetuskipti fólks, sem vill
leita til þessara staða í atvinnu-
skyni. Þessar aðgerðir þurfa og að
vera þess eðlis, að þær i sjálfu sér
örvi til þessara fólksflutninga.
Þess vegna eru ekki önnur úrræði
í þessu máli en gera mögulegt, að
íbúðarlán, sem veitt eru til þess-
ara staða, verði hærri og hag-
kvæmari en almennt gerist.
Þetta þarf að gilda um
öll íbúðarlán, sem veitt er
til þeirra byggðarlaga, sem
eiga að njóta þessarar að-
stoðar. Það er t. d. ekki nægi-
við byggingu leiguíbúða. A
þessum stöðum eru leiguíbúðir
að visu nauðsynlegar,
en þær leysa ekki allan
vandann. Engin frambúð-
arlausn fæst nema öllum, sem
hyggja Ibúðarhús, séu veitt þessi
lán. Ekki á þetta síst við um þá,
sem vilja koma sér upp eigin
Ibúðum, svo sem algengast er um
landsmenn. Mest er um vert að
ýta undir fbúðarhúsabyggingar
einstaklinga á þessum stöðum,
því að það eru einstaklingarnir,
sem eru driffjöðrin i þessum
framkvæmdum I landinu. Fram-
hjá þessari staðreynd verður ekki
gengið. Hins vegar hefur I þess-
um efnum reynst sá þröskuldur,
að einstaklingar hafa oft veigrað
sér við að byggja sér íbúðir á
mörgum þeim stöðum, þar sem
þessi sérstaka aðstoð I húsnæðis-
málunum þarf einmitt að koma
til. Menn hafa óttast, að fjármun-
ir þeir, sem þeir legðu I íbúðar-
byggingar á þessum stöðum, rýrn-
uðu í verði vegna ótryggrar fram-
tíðar viðkomandi staða. Þeir hafa
óttast, að þeirgætu ekki seltíbúð-
ir sínar á kostnaðarverði eða I
eðlilegu samræmi við almennt
verðlag I landinu, ef þeir vildu
eða þyrftu að selja þessar íbúðir,
t. d. vegna brottflutnings. Gegn
þessum vanda verður ekki snúist
nema þessir inenn fái nokkra
tryggingu fyrir því, að þeir bíði
ekki tjón af framtaki sínu, sem er
þjóðfélaginu svo inikilvægt til efl-
ingar byggðajafnvægis."
Eyjólfur Konráð Jónsson:
Ráðherra hefur heim-
ilað virkjun í Fljótaá
\ FUNDI saineinaðs þings sl.
þriðjudag mælti Eyjólfur Konráð
Jónsson (S) fyrir tveiinur þingv
ályktunartillöguin, sein hann
flytur um virkjanir I Svartá og
Fljótaá I Skagafirði. Meðflutn-
ingsmenn Eyjölfs að tillöguin
þessmn eru Pálmi Jönsson (S),
Pétur Pétursson (A) og Björn
Pálsson (F).
I neðu sinni fagnaði Eyjólfur
því, að ti llöguflutiiingurinn hefði
liaft þau áhrif, að ráðherra orku-
inála hefði iýst yfir því fyrir
sköininu á lundi I efri ileild
þingsins. að liann inyndi heiinila
1,6 inegavatta virkjun I Flj.ótaá.
Sagcði hann, að þeir flulnings-
nienii treystu þvf. aðrfkissljórnin
inuncii þá sainhliða sjá Siglu-
fjarðarkaupstað fyrir því fjár-
inagni. sein hann þyrfti á að
halcla til að hrincla virkjuninni í
fra inkvæmd.
Þingmaðurinn vék að
ummælum ráðherrans uin
virkjunina í Svarta:
„A hinn bóginn taldi hæstvirlur
iðnaðarráðherra í uinræðunuin í
efri deild vandkvæði vera á um
virkjun Svartár I Skagafirði,
vegna þess, að landeigendur væru
ósammála uin þá framkvæmd.
Önnur rök hygg ég ekki. að hann
hafi fært frain gegn þeirri frain-
kvæmd. Nú liggur það híns vegar
fyrir. að landeigendur allir liafa
lýst því yfir. að þeir fallist.á
þessar framkvæindir af sínni
hálfu. Eg er hér með I hönduin
yfirlýsingu landeigenda og les
liana upp ineð le.vfi forseta. Hún
er bökuð í fundargerðarbök Raf-
orkumálanef ndar Norðurlands
vestra 11. október 1969 og hljöðar
svo:
„Lýstu bændur því yfir, að þeir
væru virkjun hlynnlir og mundu
levfa virkjunina, þ.e. nýtingu
fallsins, alla mannvirkjagerð og
yfirferð yfir lönd þeirra, enda
komi fullar bætur fyrir, allt beint
tjön og greiðsla fyrir nýtingu
vatnsaflsins. Bætur verða
ákveðnar með samkomulagi. Ef
þacð næst ekki þá af dómkvöddum
mönnum." Undir þessa bókun
skrifa allir þeir bændur, sem hlut
eiga að máli. en þeir eru: Indriði
Jóhannesson, Reykjum, Kristinn
Jiíhanne.sson, Re.vkjum, Sig-
mundur Magnússon, Vind-
heimum og Pétur Pétursson,
Reykjavöllum.
Af bókun þessari má sjá. að
bændur voru tilbúnir til að semja
uin inálið eða láta frám fara mat
dómkvaddra inanna. Andstaða
gegil virkjun Svartár vicð Reykja-
foss getur þess wgna ekki bvggzt
á þvf, að bændur séu framkvæmd
þessarí andvígir. Þvert á móti
hafa þeir aílir lýst því vfir, að þeir
séu framkvæmdunum sammála."
Þá sagði hann, að fiskræktar-
menn. sem reynt hefðu að rækta
Svartá, hefðu einnig lýst sig
reíðubúna til samninga um inálið.
Lægi fyrír tillaga af þeirra hálfu
uin lausn málsins.
Um Fljötaáryirkjun sagcði
E.vjólf ur Konráð m.a.:
„F.vrir þrem áratuguin sýndu
Siglfirðingar þann stórhug að
ráðast I Skeiðsfossvirkjun. Hún
er mi verðmætasta fyrirtæki
Siglufjarðarkaupstacðar. Heita
má, að virkjunin sé skuldlaus, og
þess vegna hefur bæjarfélagið
vægar tryggingar fyrir lánum til
virkjunar Fljótaár neðan Skeicðs-
foss. Og samrekstur nýju virkj-
unarinnar og hinnar eldri verður
mjög hagstætt fyrirtæki, sem
bæði yrcði lyftistöng fyrir Siglu-
fjörð, Olafsfjörð og raunar mjög
hagstætt fyrir landsfjórðunginn
allan, einkum næstu ár, þar til sécð
hefur verið fyrir orkuvinnslu á
þessu svæði mecð einhverjum
hætti öðrum.
Eg treysti því, að hæstvirtur
iðnaðarráðherra heimili þessa
virkjun og hæstvirt ríkisstjórn
sjái fyrir því fjármagni, sem til
hennar þaif, en það er vissulega
ekki mikicð, acðeins um 100
milljónir, auk 30 milfjóna, sem
samtenging kostar.en hana munu
Rafmagnsveitur ríkisins sjálfsagt
framkvæma nú þegar á næsta
sumri."
Þingmaðurinn vék að orkumál-
unum almennt og sagcði m.a.:
„Talsvert hefur að undanförnu
verið rætt um samtengingar orku-
vera og auðvitacð verður sú nicður-
staðan, um það er líkur, að landicð
verður meíra og minna samtengt.
Hins vegar er fráleitt acð hugsa sér
það, að allur vandi í orkumálum
vercði leystur inecð þeim hætti.
Þvert á möti ber brýna naucðsyn
til læss atð hafa orkuframleieðslu
vícða um land, þannig aeð ekki
skapist neyðarástand þó aeð
truflun vercði á orkuflutningi, seín
ætíð hlýtur að vereða hér I okkar
veðráttu. Raunar mun vícða
erlendis vicð það miðað, að hver
eining í orkuframleieðslu sé ekki
stærri en svo, aeð unnt reynist að
komast hjá vandræðum, þcitt ein
eða jafnvel fleiri einingar i orku-
framíeiðslunni fari út sem kallað
er, bili með einhverjum hætti. Og
að sjálfsögðu er hver sérstök lína
einmitt eining i þessu tilliti, ef
lína slitnar eða bilun verður með
öðrum hætti þarf önnur eining að
taka við og sjá fyrir nauðsynleg-
ustu orkuframleiðslu. Smávirkj-
anir eru þess vegna liður I fram-
tiðarraforkukerfi landsins og þær
eiga ekki að verða til þess að tefja
fyrir samtengingu heldur þvert á
móti."
fliwnci
Utankjörfund-
arkosning
verði auðvelduð
FBA.M hefur verið lagt á Alþingi
fruinvarp frá rfkisstjórninni um
hrevtingar á löguin uin kosningar
til Alþingis. Er I frumvarpi þessu
lag( til, að reglunum uin utan-
k j ör f u n d a rat k væðagre i ðsl ur
verði breytt, þannig að þa-r verði
auðveldari en nú er.
I fruinvarpinu eru einkuin
lagðar (il tva'r brevtingar á nú-
gildandi ákvæðuin um þetta efni.
I fyrsta lagi, að heimilað verði að
.láta utankjörstaðaatkvæða-
greiðslu fara frain I sjúkrahúsuin
og dvalarheiini luin aldraðra. 1
öðru lagi er lagt til, að kjörræðis-
inenn islands inegi fara ineð at-
kvæðagreiðslu utan kjörfundar,
án tillits til þess, hvort þeir tali
íslenzku eða ekki. Hafa einungis
fslenzkuinælandi kjörræðismenn
getað séð mn utankjörfundarat-
kvæðagreiðslur fram að þessu.
Hér fara á eftir stuttir kaflar úr
athugasemdum, sem frumvarpinu
fylgja:
Með frumvapi þessu er lagt ti 1,
að heimilað verði að framkvæma
utankjörfundarkosningu í sjúkra-
húsum og dvalarheimilum aldr-
aðra, og eru þá hafðar I huga þær
stofnanir, sem slík nöfn bera sam-
kvæmt lögum um heilbrigðisþjón-
ustu, og lögum um dvalarheimili
aldraðra, Gert er ráð fyrir því, að
í stofnunum þessum fari kosn-
ingaathöfnin að öllu leyti fram
með sama hætti og þegar kosning
fer fram á skrifstofu eða heimili
kjörstjóra. Er gert ráð fyrir því,
að viðkomandi kjörstjóri ákveði, I
samráði við stjórn viðkomandi
stofnunar, hvenær atkvæða-
greiðsla getur þar farið fram, en
um þetta efni mundi dómsmála-
ráðuneytið setja nánari regjur.
Að jafnaði mundi ekki þörf á að
halda kjörfund oftar en einu
sinni i hverri stofnun.
Síðar í athugasemdunum segir:
Með frumvarpi þessu er lagt til,
að haldið verði gildandi reglum
um atkvæðagreiðslu í sendiráðum
Frrmhald á bls. 20