Morgunblaðið - 26.02.1974, Blaðsíða 14

14 MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 26. FEBRÚAR 1974
Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
hf. Arvakur. Reykjavík
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Eyjólfur Konráð Jónsson,
Styrmir Gunnarsson
Þorbjörn Guðmundsson.
Björn Jóhannsson.
Árni Garðar Kristinsson.
Aðalstræti 6, sími 1Q 100.
Aðalstræti 6. sími 22 4 80.
Ritstjórnarfulltrúi
Fréttastjóri
Auglýsingastjóri
Ritstjórn og afgreiðsla
Auglýsingar
Áskriftargjald 360,00 kr. á mánuði innanlands.
í lausasölu 22,00 kr. eintakið.
ViSræður um nýja
kjarasamninga á hin-
um almenna vinnumarkaði
hafa staðið í nær fjóra
mánuði, eða þriðjung úr
ári. í þessum viðræðum
hafa tekið þátt síðustu
víkurnar 150—200 samn-
ingamenn, 6 sáttasemjarar
oe brír ráðherrar. Eftir
rúmlega þriggja mánaða
viðræður ákváðu verka-
lýðsfélögin að boða til
verkfalls. Þegaraðþví var
komið, veittu flest þeirra
— utan verzlunarmanna —
fjögurra sólarhringa frest
á verkfalli. Menn voru
sannfærðir um, að á þeim
tíma mundu samningar
nást. Svo varð ekki og eitt
víðtækasta allsherjarverk-
fall, sem um getur hér á
landi, skall á um miðnætti
sl. föstudagskvöld. Þá
töldu menn sig hafa helg-
ina til að hlaupa upp á, þar
sem verkfallsins mundi
ekki gæta að ráði fyrr en
eftir helgi. Samningar
höfðu ekki tekizt á mánu-
dagsmorgun.
Dag hvern, sem verkfall-
ið stendur, tapar þjóðarbú-
ið hátt á annað hundrað
milljónum króna, bara á
loðnunni. Þegar þetta blað
kemur fyrir augu lesenda
má gera ráð fyrir — jafn-
vel þótt samizt hefði í nótt
— að þjóðarbúið hafi tapað
um 450 milljónum króna
eingöngu vegna stöðvunar
loðnuveiðanna og vinnsl-
unnar að mestu leyti. Hér
er um slíkar fjárhæðir að
ræða, að menn standa agn-
dofa frammi fyrir þeim
skrípaleik, sem kallaður er
samningaviðræður.
Enginn getur verið i vafa
um, hvers vegna þetta
verkfall skall á og hvers
vegna samningar hafa
dregizt svo mjög á langinn.
Ástæðan er augljóslega af-
skiptasemi ríkisstjórnar-
innar af samningaviðræð-
um. Fyrir rúmri viku gátu
samninganefndir vinnu-
veitenda og verkalýðs-
samtaka ekki haldið áfram
viðræðum á annan sólar-
hring um sín deilumál
vegna afskiptasemi ráð-
herra, sem kröfðust af-
greiðslu á sínum málum.
Síðustu dagana hefur af-
skiptasemi ráðherranna,
og þó einkum Lúðvíks
Jósepssonar, orðið svo
mikil, að hún hefur raun-
verulega hleypt viðræðun-
um í baklás. Ástæðan fyrir
neitun ASÍ-nefndarinnar á
sáttatilboðinu var fyrst og
fremst gremja verkalýðs-
foringjanna út í afskipti
Lúðvíks. Þó keyrði fyrst
um þverbak um helgina, er
Eðvarð Sigurðsson krafðist
þess, að Lúðvík Jósepsson
hefði sig á brott af samn-
ingafundum. Ráðherrann
tók hatt sinn og fór. Þessi
afkiptasemi ráðherrans
hefur kostað þjóðarbúið
450 milljónir í loðnu ein-
göngu á síðustu þremur
sólarhringum. Dýr verður
Lúðvík allur.
Ríkisstjórnin ber ábyrgð
á því, að allt athafnalff
landsmanna hefur smátt
og smátt verið að lamast
síðustu vikuna. Bersýni-
legt er, að ráðherrarnir
hafa ekkert ráðið við þróun
mála og innlegg þeirra í
samningaviðræður verið til
tjóns. Hið alvarlegasta er
þó, að þeir samningar, sem
unnið hefur verið að
undanfarnar vikur og
mánuði, verða bersýnilega
mestu verðbólgusamning-
ar, sem þekkzt hafa í síðari
tíma sögu íslenzkri. Sá
kostnaðarauki, sem af
þeim mun leiða fyrir at-
vinnuvegina, er svo ofboðs-
legur, að jafnvel ráð-
herrarnir hafa ekki séð sér
annað fært en gefa bind-
andi loforð um, að þessi
kostnaðarauki muni að
langmestu leyti fara út í
verðlagið. Þetta vita allir,
þeir, sem að samningunum
vinna. í kjölfar þessara
samninga mun fylgja stór-
kostlegasta verðbólga, sem
um getur á íslandi. Og því
miður er það svo, að í land-
inu situr ríkisstjórn, sem
er þess algerlega vanmegn-
ug að gera ráðstafanir, sem
duga til þess að koma i veg
fyrir, að efnahagur þjóðar-
innar fari út í algert kvik-
syndi. Ætla verður, að
hver ráðherranna um sig
geri sér ljóst, hvert stefnir.
En þeir geta með engu
móti komið sér saman um
ákveðnar og skeleggar að-
gerðir til þess að stöðva þá
hrollvekju verðbólgu, sem
yfir okkur mun dynja.
Þvert á móti hella þeir olíu
á eldinn með svo gífurlegri
útþenslu ríkisútgjalda á ári
hverju, að annað eins hef-
ur ekki þekkzt hér. Ekki er
ólíklegt, að verðbólgari
muni allt að tvöfaldast á
næstu 12 mánuðum, ef svo
heldur fram sem horfir.
Ríkisstjórnin var svo
heppin eftir samningana,
sem gerðir voru í desem-
ber 1971, að fiskverð stór-
hækkaði erlendis. Sú verð-
hækkun gerði atvinnu-
vegunum kleift að lifa af
þá samninga, sem þá voru
gerðir. Því miður er engin
ástæða til að ætla, að
heppni verði með okkur
öðru sinni. Stóraukið fram-
boð er af fiski á Banda-
ríkjamarkaði. Verðlækkun
er komin fram á nokkrum
fisktegundum. Ekkert
bendir til þess, að þorskur-
inn muni hækka frá því,
sem nú er. Þess vegna
verður að telja afar ólík-
legt, að verðhækkanir er-
lendis bjargi okkur í annað
sinn. Það er fen framund-
an.
ÞAÐ ER FEN
FRAMUNDAN
Kínverjar efla
herinn í Tíbet
Kortið sýnir nýju brúna, sem Kínverjar hafa gert í
Tíbet. Konka-brúna. Indverska héraðið, sem liggur
að Tíbet á þessum slóðum, kallast nú Arunachal
Pradesh, en er þekktara undir gamla heitinu, Norð-
austurlandamærahéraðið, NEFA.
STJÓRN Kínverja í
Tíbet hefur nýlega stór-
eflt hernámslið kín-
verska þjóðfrelsishers-
ins. Árásargeta herliðs-
ins hefur verið aukin og
samgöngukerfi þess
bætt. Fjölgað hefur verið
í herliðinu, og það mun
nú vera skipað 300.000
mönnum, en þáeru ekki
taldir með tíbezkir
menn, sem eru neyddir
til þess að gegna her-
þjónustu.
Nokkrum herstöðvum hefur
verið komið upp, og frá þeim er
hægt að skjóta eldflaugum á
skotmörk, sem eru í 600 til
2.500 mílna fjarlægð, en þar
með er hægt að ógna Nýju
Deihi og Kabul, höfuðborg
Afghanistans.
Kínverjar hafa lagt nýja brú
yfir fljótið Brahmaputra, að-
eins um 12 km frá landamærun-
um að norðausturlandamæra-
héraði Indlands, sem nú kailast
Arunachal Pradesh. Brúar-
smíðin hefur rutt úr vegi mesta
tálmanum, sem varð á vegi
þjóðfrelsishersins, þegar hann
réðst inn í Indland 1962 sam
kvæmt góðum heimildum.
Brúin kallast Konka-brúin,
og hún hefur verið tengd
Szechuan-Tíbet-þjóðveginum
með 45 kilómetra Iöngum
vegarkafla. Kínverjar gætu því
flutt herlið frá Tíbet til ind-
versku landamæranna á örfá-
um klukkustundum.
Aðrar nýlegar fréttir herma,
að á sama tíma og Tibetbúar
verða að þola misrétti blómgist
hagur kínverskra landnema.
Tíbezkar fjölskyldur fá í
skammt 170 kíló af byggi, sem
á að' endast í sex mánuði og
fataefni, sem nægir varla í eina
flík. í Lhasa, höfuðborginni, er
skammtað til eins mánaðar eitt
kíló af smjöri eða feiti og 26
kíló af byggi. En Lhasa hefur
fengið nýjan svip. Mörg hinna
gömlu fátækrahverfa eru horf-
in og í þeirra stað hafa risið
heiisusamlegri hús, betri verzl-
anir, nýjar götur hafa verið
lagðar og ný holræsi.
Afstaða sú, sem nú virðist
tekin til trúmála, kemur meira
á óvart. Kónverjar hafa hafið
viðgerð á Jokhang, aðaldóm-
kirkjunni í Lhasa, og njóta til
þess starfskrafta þeirra fáu
gömlu tíbezku handverks-
manna, sem enn þekkja til hlít-
ar smiði helgimynda og trúar-
lega þýðingu einstakra hluta
dómkirkjunnar. Peking-stjórn-
in hefur lýst Jokhang sögulega
fróðlega byggingu. Nú virðist
hafa verið rang hermt á árun-
um eftir 1960 að öllum helgi-
myndum og táknum hafi verið
eytt í klaustrum um gervallt
Tíbet af kinverska innrásarlið-
inu og tíbezk helgirit eyðilögð.
Embættismenn játa, að mörg-
um trúarstofnunum og helgi-
táknum hafi verið eytt, en segja
að það hafi veriðgert gegn vilja
Mao Tse-tungs formanns — að
mörgum helgum byggingum
hafi verið eytt, en hægt verði að
lagfæra aðrar og það verði gert.
Kínverjar bældu niður skipu
lagðan búddisma, en kínverskir
embættismenn lýsa því nú yfir
öðru hverju að fólki sé frjálst
að tilbeiða guð sinn hvernig
sem það vill. Margir auðugir
Tíbetbúar, sem störfuðu á veg-
um Tíbetstjórnar 1959 þegar
uppreisnin var gerð gegn yfir-
ráðum Kinverja, hafa verið
leystir úr haldi og þeim hefur
verið skílað aftur landi, sem
var tekið af þeim.
I Potala-höll, sem áður var
aðsetur hins útlæga Dalai
Lama, andlegs og veraldlegs
leiðtoga landsmanna, hafa
myndir af Mao Tse-tung verið
fjarlægðar, og pólitísk vígorð
sjást ekki eins oft á veggjum
húsa og áður.
Hert hefur verið á áróðri,
sem er beint til tíbezkrar æsku,
sem yfirvöld í Peking og Lhasa
kalla „nýfæddan her byltingar-
sinnaðra Tíbetbúa", og áherzla
lögð á „takmarkalausa ást á
Mao formanni og mikla holl-
ustu við mikið föðurland“. Til-
gangurinn virðist sá að laða
unga Tíbetbúa í störf á vegum
stjórnarinnar og I þágu þjóð-
félagslegrar viðreisnar.
Dalai Lama, sem nú er flótta-
maður á Indlandi, hefur sagt að
„engin leiguþý séu til i Tíbet,
aðeins nokkrar kínverskar
hækjur og leppar“. Tíbetbúum,
sem flýja land, ber saman um
að Tíbet sé orðið land kin-
verskra landnema, ekki þeirra
sem fæddir eru í landinu.
V.
*----
Jtít THE OBSERVER

Eftir
P. S. Nirash