Morgunblaðið - 08.11.1974, Blaðsíða 13

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 8. NÓVEMBER 1974
13
Ólafur Pálsson, verkfræðingur:
Dettifoss
Fyrirspurn til
Jakobs Björns-
sonar, raforku-
málastjóra
UNDANFARIÐ hafa birst viðtöl
við þig í dagblöðum þar sem þú
gefur greinargott yfirlit um raf-
orkuframleiðslu hinna ýmsu
landshluta, raforkuþörf og þær
ónotuðu orkulindir, sem fyrir eru.
I framhaldi af því er fjallað um á
hvern hátt má nýta þær til hags-
bóta fyrir land og þjóð. Sem
áhugamaður um verklegar fram-
kvæmdir vil ég þakka þér þetta
.framlag; það er mjög gagnlegt, að
almenningi sé gerð grein fyrir
þessum málum og þar að auki er
þetta skemmtilegt lesefni.
Þagar þú og fleiri menn hafið
rætt um orkuskortinn á Norður-
landi, sem á rætur sínar að rekja
til þess, að ekki fékkst leyfi til aó
reisa svo stórt orkuver við Laxá i
Aðaldal sem ætlað var. Ekki er
ætlun að rekja það mál allt hér,
en aðalatriði þess eru þau, að gera
átti lón ofan við stiflu raforku-
versins en við það átti allstór
landspilda að fara undir vatn.
Geta má þess, að ekki er sjáan-
legt, að spildan sé sérlega verð-
mæt, hvorki vegna landnytja né
fegurðar, nema síður sé þvi lítið
stöðuvatn í fallegum dal getur
verið mikil prýði.
En skoðanir voru skiptar,
heimamenn og nærsveitungar
töldu, að þar yrðu svo stór spjöll á
náttúrunni, að ekki yrði við unað
og þar að auki væri gengið frek-
lega á rétt þeirra. Þeir höfðu sitt
fram, mannvirkið var gert mun
minna en ætlað var og nú búa
Norðlendingar við orkuskort og
kulóa í húsum á vetrum, og hefur
þetta bakað þeim og þjóðinni allri
tjón, sem nemur vafalaust
milljónatugum.
Svo er rætt um leiðir til úrbóta
og finnast í fjórðungnum nokkrar
nýtanlegar orkulindir. .Þar er ein,
sem nefnd hefur verið Dettifoss-
virkjun. Sagt hefur verið frá
rannsóknum i Jökulsárgljúfrum,
mælingum og borunum. Um skeið
var gefið í skyn, að hreyfingar á
jarðskorpunni á þessu svæði gætu
valdið því, að óvarlegt væri að
virkja fall Jökulsárinnar. Nú er
talið, að þessar hræringar séu
ekki eins alvarlegs eðlis og ætlað
var og kostir því betri á virkjun
árinnar. Lesa má, að virkjun þar
um slóðir sé álitleg framkvæmd.
Nú er ekki að furða þótt menn
verði hvumsa. Einn lítilsverðasti
hluti Laxár í Aðaldal er talinn
það einstæður, að ekki má breyta
honum, en Dettifosskaflinn í
Jökulsá talinn koma til greina til
virkjunar!
Ekki verður hér rætt um þann
hluta Jökulsárgljúfursins, sem
stórbrotnastur er, en hann mun
byrja ofan við Dettifoss og ná alla
leið norður í Kelduhverfi. Þessi
hluti fljotsins er eitt stórkostleg-
asta náttúruundur „ landsins og
verkar á mann ekki aðeins vegna
þess, að það er hrikalegt, heldur
vegna þeirrar óheftu orku, sem
kemur fram þegar fljótið brýst
um í gljúfrinu.
Nú hefur víst verið rætt opin-
berlega um svonefnd umhverfis-
mál Jökulsársvæðisins þar efra og
JÓLASVEINNINN
er kominn í glugga Rammaiðjunnar og minnir á að
núna er rétti tíminn til að velja gjafir fyrir vini og
vandamenn erlendis.
Við í Rammagerðinni sendum um allan heim og
auðvitað eru allar sendingar fulltryggðar.
Margra ára reynsla í pökkun og öllum frágangi.
Sennilega hefur úrvalið aldrei verið meira og
betra en einmitt núna.
Gjörið svo vel að Irta inn
RAMMAGERÐIN
Hafnarstræti 19,
Austurstræti 3. — Hótel Loftleiðir.
langar mig því að leggja fyrir þig
eftirfarandi spurningar:
1. Hver er eigandi Dettifoss
og farvegar Jökulsár?
2. Líklegt er, að virkja megi
fall árinnar á Dettifoss-
svæðinu, þannig að mann-
virkin verði ekki sýnileg við
fossinn t.d. með því að byggja
stíflu hæfilega langt ofan við
hann og leiða vatnið í jarð-
göngum niður fyrir. —
Hvernig er áætlað að leysa
þetta viðfangsefni?
3. Ef farið er að eins og gert
er ráð fyrir i 2. spurningu
verður ekki önnur breyting á
Dettifossi sjálfum en að heild-
arársrennsli niður hann
minnkar jafn mikið og þvi
nemur, sem um orkuverið fer,
Nú er svo, að ár, sem úr jöklum
koma, hafa yfirleitt mikið
vatnsrennsli að sumarlagi en á
vetrum eru þær vatnslitlar. Ef
virkjað verður, er þá mögulegt
að safna það miklum vatns-
forða að fossinn hafi viðun-
andi vatnsrennsli allt árið. Ef
svo er ekki, eru þá ráðagerðir
um að Dettifoss verði t.d.
ferðamannafoss að sumri til
eða geta menn gert sér vonir
um, að hann verði sunnudags-
foss allt árið?
4. Fari svo að farvegurinn
verði vatnslítill á kafla að vetri
til getur svo farið að frost
hlaupi dýpra þar en áður i
fossbrúnina og farveginn.
Getur þetta ásamt öðrum
breytingum á vatnsrennslinu
haft skaðleg áhrif á fossinn?
5. Hefur verið höfð sam-
vinna við náttúruverndar-
menn óg náttúruverndarráð
um undirbúning og hönnun
mannvirkjanna?
Þegar þetta mál er hugleitt
nánar vakna eflaust fleiri
spurninear. en bví má ekki
gleyma, að í nærsveitum ár-
innar búa Þingeyingar, ekki
síðri þeim I Aðaldal, sem eru
stoltir af héraði sinu og vilja
vernda hið stórbrotna landslag
þess. Njóta þeir vafalaust sam-
úðar annarra landsmanna.
Ég tel nauðsynlegt, að gerð sé
opinberlega grein fyrir þessum
atriðum og ef til vill fleirum áður
en lagt er i stórfelldan kostnað
við hönnun þessara mannvirkja,
hvað þá byggingu þeirra, því
búast má við, að landsmenn
fylgist vel með og standi vörð um
þessa dýrmætu fjársjóði. Mis-
tökin frá Laxárdeilunni mega
ekki koma fyrir aftur.
1 trausti þess, að þaó sé til góðs,
að umræður um þetta mál fari
fram sem fyrst leyfi ég mér að
leggja þessar spurningar fyrir
Þig-
Með kveðju
Ölafur Pálsson, verkfræðingur.
Halló Halló
Auglýsing
frá Lillu, Víðmel 64.
Haustsalan heldur áfram.
Kjólar — Dress — Pils — Blússur — Mussur — Kvensíðbuxur —
Bómullarnáttkjólar langerma á 500 kr. — Barnasíðbuxur frá 1 til 8 ára
— Dúkkuföt — Kvenbolir og buxur — Barnabolir — Barnabuxur á
50 kr. — Kjólatau á 500 kr. o.m.fl.
Lilla h.f.,
Víðimel 64, sími 15146.