Morgunblaðið - 08.11.1974, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 8. NÓVEMBER 1974 17

Forsetar Norðurlandaráðs
á fundinum f Álaborg: V.
J. Sukselainen, fv. for-
sætisráðherra Finnlands,
Anker Jörgensen, fyrrver-
andi forsætisráðherra Dan-
merkur, Johannes Antons-
son, Svíþjóð, Ragnhildur
Helgadóttir, fyrsta konan,
sem gegnir embætti for-
seta Norðurlandaráðs, og
Odvar Nordli frá Noregi.
Geir Hallgrímsson, for-
sætisráðherra, situr þessa
dagana fund Norðurlanda-
ráðs f Álaborg. Forsætis-
ráóherra fiutti ræðu á
fundinum í gær og fer hún
hér á eftir:
Samstarf við Norðurlönd um iðn-
væðingu og orkuöflun á Islandi?
Herra forseti.
Ég vil í upphafi máls míns lýsa
ánægju minni yfir því að sitja
þennan fund hér í Alaborg, þeirri
fögru borg, þar sem okkur eru
búin hin ákjósanlegustu starfs-
skilyrði. Við, sem metum Kaup-
mannahöfn mikils, og komum frá
höfuðborgum landa okkar, hljót-
um að viðurkenna, að menn kynn-
ast aldrei landi fyllilega af höfuð-
borginni einni. Þess vegna njót-
um við sérstaklega dvalar okkar
hér i borg og annálaðrar gestrisni
og vinsemdar Dana.
Frá því að siðasti fundur
Norðurlandaráðs var haldinn,
hefur nýtt þing verið kjörið og ný
ríkisstjórn mynduð á Islandi.
1 upphafi máls mins vil ég ekki
láta hjá líða að lýsa því yfir, að
sín á milli og skýrt afstöðu hvers
annars gagnvart öðrum þjóðum.
Norðurlandaráð er samstarfs-
vettvangur frjálsra, sjálfstæðra
þjóða og þótt við vonum, að hags-
munir og skoðanir fari oftast sam-
an, er eðlilegt að stundum sé tek-
in mismunandi afstaða af hálfu
Norðurlandaþjóðanna. Slíkt má
ekki verða til þess að við missum
trúna á norrænni samvinnu, því
að við eigum samleið í fleiru en
sundur kann að skilja og jafnvel í
þeim tilvikum eigum við að ganga
út frá skilningi á hvers annars
stöðu og högum sem vísum.
Við, sem höfum stofnað sam-
starfsvettvang eins og þennan
hljótum að vona, að sem flest ríki
geti komið á svipuðum venjum í
innbyrðis samstarfi sinu. Ljóst er
á þessu sviði til þess Norðurlanda,
sem lengst hefur náð i olíu-
vinnslu, Noregs.
Öbeisluð fallvötn, sem virkja
má til raforkuframleiðslu, auk
varmaafls, eru þær auðlindir á
Islandi, sem mestar vonir eru
bundnar við, sé litið frá fisknum í
sjónum. Þótt ný tækni kunni í
framtíðinni að gera okkur kleift
að selja þessa orku á þann veg, að
hún verði flutt yfir hafið til
þeirra landa, sem þarfnast henn-
ar, hljótum við fyrst og fremst að
koma þeim iðngreinum á fót i
landi okkar, sem geta sameinað
það tvennt að nýta orkuna og
skila þjóðarbúinu arði. Einir höf-
um við ekki nægilegt afl til að
hrinda öllum slikum áformum í
framkvæmd. í þeim efnum er
Ræða Geirs Hallgrímssonar,
forsætisráðherra, á fundi Norð-
urlandaráðs í Alaborg í gær
íslensk stjórnvöld og þjóðin í
heild leggur áherslu á norræna
samvinnu.
í stefnuyfirlýsingu íslensku
ríkisstjórnarinnar er komist svo
að orði:
„Við framkvæmd utanríkis-
stefnunnar skal lögð áhersla á
þátttöku Islands í starfi Samein-
uðu þjóðanna, samstarf norrænna
þjóða, varnarsamstarf vestrænna
þjóða, samstarf þjóða Evrópu og
þátttöku tslands í þeim aðgerð-
um, sem ætlað er að bæta sambúð
austurs og vesturs."
Á þessum vettvangi þarf ekki
að fara mörgum orðum um gildi
norrænnar samvinnu. Fyrir okk-
ur íslendinga hefur það gildi i
sjálfu sér, að eiga fyrst og fremst
samskipti við frændur og vini, en
auk þess er það ómetanlegt að
hafa samráð og stuðning hver af
öðrum, þegar skipt er við aðrar
þjóðir. Mikilvægi þessa hefur
komið fram í starfi Sameinuðu
þjóðanna, þar sem allar Norður-
landaþjóðirnar eru til staðar, en
einnig I starfi Atlantshafsbanda-
lagsins, þar sem við Islendingar
teljum okkur hafa svipuð vióhorf
og Norðmenn og Danir. Þá hefur
gildi norræns samstarfs einnig
komið fram í Efta og Efnahags-
bandalagi Evrópu, þar sem
Norðurlönd innan og utan slíkra
samtaka geta haft sérstök tengsl
að það ætti að vera öllum Noróur-
löndum kappsmál að leysa ágrein-
ing, sem kann að skapast í sam-
skiptum þeirra, á þann veg, að
þau séu öðrum þjóðum fyrirmynd
um samstarfshætti. ísland mun
leggja sig fram um samvinnu i
þessum anda.
Margvislegir erfiðleikar steðja
nú að einstökum ríkjum og ríkja-
heildum. Kapphlaup eftir orku og
auðlindum hefur sett svip sinn á
samstarf ríkja.
Almennt má segja.að svartsýni
ríki um framvindu alþjóólegra
efnahagsmála. Hér er ekki ætlun
mín að rekja í einstökum atriðum
þá erfiðleika, sem þjóð min á við
að etja. Hitt er ljóst, að orkuskort-
urinn og hærra verðlag á oliu
hefur bæði orðið til þess, að sú
þverstæða kemur fram, að þjóð-
irnar verða á ýmsan hátt inn-
hverfari en áður, en einnig hins,
aó þeim ætti að vera betur ljóst en
fyrr hve mjög þær eru háðar hver
annarri.
Enn hefur ekki fundist olia í
hafinu umhverfis island, svo að
um ófyrirsjáanlega framtíð verð
um við lfklega ekki þátttakendur
i olíuævintýrinu á Norðurslóðum.
Þótt land okkar sé auðugt af ann-
ars konar orkulindum, erum við
engu að síður innflytjendur tals-
verðs magns af olíuvörum. Hug-
myndir hafa komið upp um það,
að við beindum viðskiptum okkar
okkur nauðsynlegt að eiga sam-
starf við aðra. Á þessu sviði eins
og.öðrum beinast augu okkar að
sjálfsögðu til Norðurlandanna.
Við viljum kanna möguleika á
samstarfi við Norðurlönd um iðn-
væðingu og orkuöflun á íslandi.
Öll slik samvinna hlýtur að byggj-
ast á gagnkvæmum og sameigin-
legum hagsmunum, án þess að
Norðurlöndin einangri sig frá
eðlilegum, frjálsum aiþjóðavið-
skiptum.
Nýting auðæfa hafsins er fyrsta
og síðasta viðfangsefni íslensku
þjóðarinnar. Eins og þess verður
gætt við virkjun fallvatna, að
náttúran spillist ekki er nauðsyn-
legt að beita friðunaraðgerðum og
vísindalegum vinnubrögðum,
þegar afli er sóttur í djúp hafsins.
Islendingar hafa stigið það skref
að lýsa yfirráðum sínum yfir 50
■mílna fiskveiðilögsögu. Ágrein-
ingur um nýtingu þess svæðis hef-
ur verið leystur með samningum.
Aðrar þjóðir en Vestur-Þjóðverj-
ar hafa virt útfærslu okkar i
verki, og við höfum lagt áherslu á
að ná samningumvið Vestur-Þjóð
verja. Af þeirri lausn mun ekki
aðeins leiða, að samskipti Is-
lendinga og Vestur-Þjóðverja
komist í eðlilegt horf heldur einn-
ig, að Efnahagsbandalag Evrópu
mun ekki lengur beita tollmúrum
sinum gagnvart íslenskum sjávar-
afurðum. Fundur EFTA-ríkjanna
i Helsingfors hefur raunar nýlega
skorað á Efnahagsbandalagið að
fella þessa tolla gagnvart Islandi
niður. I þessu efni er okkur ekki
síður mikilvægt að fá stuðning
Norðurlandanna bæði utan og
innan Ef nahagsbandalagsins.
Við höfum ekki lokið friðunar-
aðgerðum okkar á Islandsmiðum.
Kíkisstjórnin stefnir að því að
færa fiskveiðilögsöguna út i 200
sjómilur á næsta ári. Auðvitað
vonum við, að störf hafréttarráð-
stefnu Sameinuðu þjóðanna hafi
þá leitt i ljós formlegan stuðning
ríkja heims við svo víðáttumikla
efnahagslögsögu strandríkja. Ná-
ist ekki heildarsamkomulag á ráð-
stefnunni er það mjög mikilvægt
fyrir okkur Islendinga að fá skjal-
festan stuðning sem flestra ríkja
við víðtæka lögsögu strandríkis.
Þannig yrði grundvöllurinn fyrir
einhliða útfærslu styrktur, fari
ráðstefnan út um þúfur, sem við
vonum að verði alls ekki.
Við höfum fylgst af athygli með
fyrirhuguðum aðgerðum Norð-
manna til friðunar fiskistofnum
og útfærslu efnahagslögsögu og
fögnum þeim sem og samstarfi
við þá á alþjóðahafréttarráðstefn-
unni, og æskilegt væri frá okkar
sjónarmiði að ná meiri samstöðu
við aðrar Norðurlandaþjóðir.
Herra forseti.
Eg hef hér drepið á þau mál,
sem ntér þótti sérstaklega eiga
erindi til þessa virðulega ráðs um
þessar mundir frá ríkisstjórn Is-
lands. Þau varða ekki beint ein-
stök dagskráratriði þessa fundar
en framvinda þeirra er engu siður
liður i samstarfi þjóða okkar, sem
sífellt verður víðtækara og spann-
ar f leiri svió.
Norðurlandaráð má sín lítils, ef
það nýtur ekki virðingar og er
ekki kynnt meðal þeirra þjóða,
sem við erum fulltrúar fyrir. Ég
vil leggja áherslu á þessa skoðun i
lok máls mins.
Við Islendingar höfum fengið
margar áþreifanlegar sannanir
fyrir gildi norræns samstarfs. Má
ég þar m.a. nefpa:
Norræna iðnþróunarsjóðinn.
Frumkvæði og framtak Norður-
iandaráðs og undirtektir al-
mennings á Norðurlöndum til að-
stoðar þeim sem yfirgáfu heimili
sín og tjón biðu vegna eldgossins í
Vestmannaeyjum, þar sem íbúa-
tala er nú orðin um 2/3 af því sem
hún var þegar hamfarirnar
dundu yfir.
Norræna húsið i Reykjavík sem
verið hefur nú um meira en 5 ára
Framhald á bls. 24.
3. áfangí haf-
réttarráðstefnu
verðu 17. marz
-10. maí í Genf
Sameinuðu þjóðunum,
7. nóv. Reuter.
TILKYNNT hefur verið í aðal-
stöðvum Sameinuðu þjóðanna
í New York, að næsti áfangi
hafréttarráðstefnunnar verði
haldinn í Genf frá 17. marz til
10. maf 1975. Verður þá áfram
haldið starfinu, þar sem frá
var horfið í Caracas 29. ágúst
sl. en verkefni ráðstefnunnar
er sem kunnugt er að setja
alþjóðalög og reglur um hvers-
konar nýtingu hafsins. Fyrir-
hugað er, að undirritun sam-
komulags þar að lútandi fari
fram f Caracas, en hvenær það
verður er óvist og fer eftir
árangri Genfarfundanna f
vetur.
Þá hefur verið ákveðið, að
f jórði áfangi viðskipta- og
þróunarráðstefnu Sameinuðu
þjóðanna — UNCTAD — verði
haldinn í Nairobi í Kenya í maí
— júní 1976. Þriðji áfangi
hennar var í Chile 1972.
James John-
son varð undir
BLAÐIÐ Hull Daily Mail seg-
ir, að Verkamannaflokksþing-
maðurinn James Johnson fyrir
Vestur-Hull, sem mörgum ts-
lendingum er kunnur og hefur
komið til tslands, hafi orðið
undir pólitískum átökum {
Yorkshire-hópi þingmanna
Verkamannaf lokksins, en f
honum eru 36 þingmenn.
Johnson hefur verið for-
maður hópsins sl. 8 mánuði,
tók við þeirri stöðu eftir kosn-
ingarnar i febrúar, þegar Roy
Mason var skipaður í ráðherra-
embætti. En þegar Yorikshire-
hópurinn kom saman til fund-
ar í Westminster á dögunum
til að kjósa oddamenn, tapaði
hann formannssætinu i hend-
ur sér róttækari manni, John
Mendelsons frá Penistone.
Fundurinn var illa sóttur,
aðeins 18 af 38 mættir og flest-
ir úr vinstri armi Verka
mannaflokksins. Er haft eftir
þingmanni frá Bradford
North, Ben Ford, að róttækari
armurinn hafi sýnilega undir-
búið atlögu gegn Johnson með
smölun á sinu fólki á fundinn.
Sleppt gegn
17,7 millj. kr.
lausnargjaldi
Reggio Calabria, Italíu,
7. nóv. AP.
AUÐUGUR landeigandi á
Italfu, Giuseppe Cali, hefur
verið látinn laus úr haldi en
honum var rænt fyrir hálfum
þriðja mánuði. Fjölskylda
hans greiddi fyrir hann 100
milljónir lfra f lausnargjald
en sú upphæð nemur um 17,7
milljónum fsl. kr.
Cali, sem er 73 ára að aldri
fannst í bifreið, sem lagt hafði
verið við þjóðveg. Lá hann í
aftursætinu með bundið fyrir
augu og var miður sín af tauga-
spennu og vanliðan, þegar
hann fannst. Hann kvaðst hafa
verið lokaður inni í dimmu
herbergi eða verið með bundið
fyrir augu nær allan tímann,
sem hann var i haldi, og jafnan
hafa fengið lítið að borða, oft
aðeins mjólkurglas og glas af
ávaxtasafa á dag.
32 manneskjum hefur verið
rænt á italiu á þessu ári.