Morgunblaðið - 08.11.1974, Blaðsíða 40

RucivsmcnR
^-«22488

RUGLVSinGRR
^^-«22480
FÖSTUDAGUR 8. NÓVEMBER 1974
Rey k j aví kurborg:
Viðskíptaskuld
breytt 1 föst lán
BORGARRÁÐ samþykkti sl.
þriðjudag að taka 600 millj. kr.
ián í Landsbankanum til þess að
breyta viðskiptaskuld borgar-
sjóðs f fast lán, en skuldin var um
síðustu mánaöamót 860 millj. kr.
Lánið á að endurgreiðast á þrem-
ur árum. Borgarstjórn samþykkti
þessa ákvörðun f gærkvöldi með
10 samhljóða atkvæðum en 5 sátu
hjá. Afborganir og vextir af þessu
láni munu nema á árinu 1975
nokkurn veginn þeirri fjárhæð,
er 10% álag á útsvör mun gefa.
F álkaorða
til sölu
ATHYGLl Morgunblaðsins var
f gær vakin á því, að í einni af
forngripaverzlunum borgar-
innar var til sölu fálkaorða frá
þvf fyrir iýðveldisstofnun,
geymd f glerkassa og verðsett
á 25 þúsund krónur.
í þessu tilefni sneri Morgun-
blaðið sér til Birgis Möller, rit-
ara orðunefndar, og spurði
hvort ekki' væri óheimilt að
selja orður islenzka lýðveldis-
ins. Hann kvað rétt vera, að
slfkt væri óheimilt og væri
ætlazt til, að orðuhafi gerði
ráðstafanir til þess, að heiðurs-
merkinu yrði skilað aftur eftir
andlát hans. Birgir kvaðst vita
örfá dæmi þess, að reynt væri
að selja fálkaorðuna og bærust
slíkar fregnir aðallega erlend-
is frá. Hann kvaðst hins vegar
þegar mundu gera ráðstafanir
til að hindra sölu á fyrr-
greindri fálkaorðu í forngripa-
verzluninni.
Félagsmálaráðherra hefur til-
kynnt, að hann muni veita heim-
ild til þess að nota 10% álagið á
næsta ári. Borgarstjóri hefur
greint borgarráði frá því, að hann
muni beita sér fyrir þvf að þessi
heimild verði nýtt.
Borgaryfirvöld hafa um all-
langt skeið átt jiðræður við
bankastjórn Landsbankans varð-
andi fjármálastöðu borgarsjóðs
gagnvart bankanum. Niðurstaðan
af þessum viðræðum varð sú, að
Landsbankinn samþykkti að veita
borgarsjóði 600 millj. kr. lán, sem
endurgreiðist á þremur árum með
250 millj. kr. á árinu 1975 og 1976
og 100 millj. kr. á árinu 1977.
Afborganir skiptast i tíu jafnar
greiðslur hvert ár. Vextir verða
almennir skuldabréfavextir eins
og þeir eru ákveðnir á hverjum
tíma og greiðast mánaðarlega
eftir á. Bankinn áskilur sér rétt
til að breyta láninu í erlent lán að
höfðu samráði við Reykjavíkur-
borg.
Til viðbótar þessu samkomulagi
hefur yfirdráttarheimild borgar-
sjóðs í Landsbankanum verið
hækkuð úr 80 millj. kr. í 200 millj.
kr. miðað við 1. júní 1974 og 300
millj. kr. 1. nóvember, en ráð er
fyrir því gert, að heimildin lækki
aftur í 200 millj. kr. í lok þessa
árs. Vextir af yfirdráttarskuld
borgarinnar verða síðan umreikn-
aðir í samræmi við þessa breyt-
ingu.
Borgarráð heimilaði borgar-
stjóra að semja um lántöku á þess-
um grundvelli. Fulltrúar minni-
hlutaflokkanna greiddu ekki at-
kvæði, en tóku fram, að þeir
myndu gera grein fyrir afstöðu
sinni í borgarstjórn.
Oddfellowar gáfu í gær St. Jósepsspítalanum í Landakoti varaaflstöð, svo að
spítalinn geti verið óháður skyndilegum og óvæntum raforkuskorti. Myndin er
tekin er gefendur skoðuðu dísilstöðina í fylgd yfirlæknis og príorinnu St.
Jósepssystranna. Lengst til vinstri á myndanni og næst rafstöðinni standa:
Bjarni Jónsson, yfirlæknir á Landakotsspítala, systir Hildegardis, Karl Sig.
Jónasson læknir og sá félagi í Oddfellowreglunni, sem átti hugmyndina að
gjöfinni, og Sveinn Björnsson, yfirmaður Oddfellowreglunnar á íslandi. Sjá
frétt á blaðsíðu 3. — Ljósm.: Ól.K.M.
Súrálsverksmiðja
reist á íslandi?
Frumathugun á hagkvæmni slíkrar
verksmiðju hefur verið gerð
SÉRFRÆÐINGUR frá Þróunar-
stofnun Sameinuðu þjóðanna hef-
ur gert forhagkvæmnisathugun á
því, hvort hér á landi sé grund-
völlur fyrir þvf að reisa súráls-
verksmiðju, er nýta myndi jarð-
Tíðni magakrabbameins
í körlum hefur minnkað
Tíðni lungnakrabbameins eykst sífellt
TÍÐNI magakrabbameins meðal
fslenzkra karia hefur minnkað
talsvert á árunum frá 1960, en
magakrabbamein er langal-
gengasta krabbameinstegund
meðal karla á Islandi. Þetta kem-
ur fram, þegar skoðaðar eru
krabbameinsskráningar Krabba-
meinsfélags tsiands. Á blaða-
mannafundi hjá félaginu f gær
ræddi Ólafur Bjarnason, prófess-
or og formaður félagsins, þetta
atriði sem önnur og sagði þá m.a.:
„Það, sem mönnum dettur fyrst
í hug, er, að eitthvað kunni að
vara í fæðu íslendinga, sem tekið
hafi breytingum og haft áhrif til
lækkunar. Þar kann að koma til,
að aðferðir við geymslu matvæla
hafa breytzt verulega hér á landi,
allt frá því á styrjaldarárunum.
Það hefur sem sé farið meira og
meira í vöxt að geyma bæði kjöt
og fisk djúpfryst í stað hinna
gömlu geymsluaðferða, þar sem
kjöt og fiskur var ýmist saltað eða
reykt.
Annað, sem tekið hefur breyt-
ingum í matarræði Islendinga á
þessum árum, er, að neyzla
ferskra ávaxta og grænmetis
hefur án efa aukizt verulega.
Þessar ályktanir verða ekki
studdar með tölum, en sannarlega
væri kominn tími til að láta fara
fram nákvæma athugun á mata-
ræði íslendinga, svipaóa þeirri,
sem framkvæmd var á vegum
Manneldisráðs í upphafi siðustu
heimsstyrjaldar.“
Þá kom fram á fundinum, að
tíðni lungnakrabbameins hefur
farið vaxandi og sagói Ólafur
Bjarnason, að öruggt mætti telja,
að ástæðan til þess væri sjálf-
skaparvíti, þar sem vindlinga-
reykingar mega örugglega teljast
ein aðalástæða þessarar miklu
aukningar. Þá kom og fram, að
skráning á krabbameini i skjald-
kirtli sýndi, að það er mun tíðara
hér á landi en á öðrum Norður-
löndum. Er hafin könnun á þessu
fyrirbæri innan samvinnu
Norðurlandanna með það fyrir
augum, að unnt verði að leiða i
ljós hverjar orsakir liggi hér að
baki. Vera má, að arfgengir eigin
leikar hafi hér þýðingu i orsaka-
samhengi vissra tegunda krabba-
meins. Aðstaða til að rannsaka
erfðir í þessu sambandi er óvíða
jafngóð og hér á landi. Fyrir því
hefur tekizt samvinna milli
Krabbameinsfélags fslands og
Erfðafræðinefndar Háskólans um
fjölskyldurannsóknir á brjósta-
krabbameini og eru rannsóknirn-
ar að verulegu leyti unnar fyrir fé
Framhald á bls. 24.
gufu f stórum stíl til framleiðslu
sinnar. Niðurstaða þessarar at-
hugunar mun hafa verið jákvæð,
miðað við þær forsendur, sem
gefnar voru. Þær forsendur eru
þó ekki fyrir hendi við núverandi
aðstæður heldur er hér um lang-
tfmaáform að ræða og þá miðað
við fjölgun álverksmiðja hér inn-
anlands og mikla afkasta-
aukningu frá því, sem nú er.
Eins og nú háttar, er súrál eða
alúmína flutt til landsins allt frá
Ástralíu, en þetta efni er unnið úr
boxíði og eitt helzta hráefnið við
framleiðslu álverksmiðjunnar í
Straumsvík. Hins vegar hafa hnig-
ið að því sterk rök, að hagkvæm-
ara gæti verið að flytja boxíðið
hingað til lands óunnið og vinna
súrálið hér. Til að gera forat-
huganir á þessu var dr. Sigmond,
sérfræðingur frá Þróunarstofnun
S.þ. í Vín, fenginn til landsins og
dvaldi hann hér í sex vikur við
þessar athuganir. Athuganir hans
beindust þó ekki aðeins að mögu-
leikum á því að reisa og reka
súrálsverksmiðju á Islandi held-
ur einnig að frekari framleiðslu
hér úr bræddu áli.
Að sögn Sveins Björnssonar,
framkvæmdastjóra Iðnþróunar-
stofnunar íslands, lagði dr. Sig-
mond til grundvallar athugunum
sínum verksmiðjur af tveimur af-
kastastærðum — annars vegar
var miðað við 300 þúsund tonna
ársvinnslu en hins vegar var mið-
að við 600 þúsund tonna árs-
Framhald á bls. 24
Endurmeta þarf neyzhi-
stig vísitölunnar
SVO sem komið hefur fram f
Morgunblaðinu telja ýmsir bænd-
ur, er annan búrekstur en sauf-
fjárrækt stunda, að grundvöllur
fyrir nautgripa-, svfna- og ali-
fuglarækt sé að bresta vegna
hinna miklu niðurgreiðslna á
dilkakjöti, er hafi f för með sér,
Verður álverið stækkað
FORRÁÐAMENN svissneska
stórfyrirtækisins Alusuisse hafa
átt viðræður við fslenzk stjórn-
völd um stækkun á álverksmiðj-
unni í Straumsvfk, samkvæmt
upplýsingum, er Morgunblaðið
hefur aflað sér.
Svo sem blaðið hefur áður skýrt
frá, voru stjórnarformaður og
aðalframkvæmdastjóri Alusuisse
hér á landi fyrir skömmu og áttu
viðræður við íslenzk stjórnvöld
um hugsanlega aðild félagsins að
rannsóknum á Austurlandsvirkj-
un með stóriðju fyrir augum. Við
þetta sama tækifæri munu full-
trúar Alusúisse hafa rætt stækk-
un álverksmiðjunnar við islenzk
stjórnvöld, en Morgunblaðinu
tókst hins vegar ekki að fá upplýs-
ingar um á hvaða stigi þessar við-
ræður væru.
Ragnar Halldórsson, forstjóri
Isal, sagði, að hugsanleg stækkun
álverksmiðjunnar hefði lengi
verið á döfinni en vildi hins vegar
ekkert segja um það á hvaða stigi
þau áform væru núna. Hann kvað
fulltrúa svissneska álfélagsins
hafa nú tekið upp viðræður við
nýju ríkisstjórnina á sama hátt og
viðræður hefðu verið f gangi við
fyrrverandi ríkisstjórn og kvaðst
búast við, að þessum viðræðum
yrði haldið áfram strax upp úr
áramótum.
að annað kjöt sé alls ekki sam-
keppnisfært. Morgunblaðið sneri
sér til Halldórs E. Sigurðssonar,
landbúnaðarráðherra, og spurði
hann hvort þessir bændur gætu
vænzt einhverrar úrlausnar.
Halldór kvað hér um erfitt
vandamál að ræða, sem raunar
væri óleysanlegt nema með því að
taka lögin um visitöluna til
algjörrar endurskoðunar. Hann
benti á, að þegar neyzlustigin i
vísitölunni voru ákvörðuð á sín-
um tíma hefði önnur kjötneyzla
en á dilkakjöti verið mjög lágt
metin. Hann kvaðst sjálfur hafa
látið gera athugun á því fyrir fá-
einum árum hvað það myndi
kosta að taka nautakjötið inn í
vísitöluna og í ljós hefði komið, að
það hefði verið um 600 milljóna
króna útgjöld fyrir rikissjóð. Nú
væri hins vegar spurningin hvort
ekki ætti að taka lögin um vísitöl-
una til endurskoðunar og meta
t.d. nautakjötið meira en fyrr.
Framhald á bls. 24