Morgunblaðið - 28.12.1974, Blaðsíða 7

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 28. DESEMBER, 1974
7
Sovézkt eld-
flaugaskip af
gerðinni Kir-
vac 8 sjómíl-
ur undan
suðaustur-
strönd ís-
lands í sept-
ember 1973.
Dagblað
alþvðunnar:
„Sovézkir endurskoðunar-
sinnar einráðir á höfunum
umhverfis N-Evrópu

EINS og skýrt var frá f Mbl.
fyrir skömmu birtist f sl. mán-
uði grein f Dagblaði alþýðunri-
ar f Peking undir fyrirsögninni
„Sovézkir endurskoðunarsinn-
ar einráðir á höfunum um-
hverfis N-Evrðpu“. Mbl. hefur
nú borizt þessi grein f hendur
og fer hún hér á eftir.
Hafsvæðin umhverfis Norð-
urlöndin hafa að mestu fallið
undir yfirráð Sovétríkjanna í
kapphlaupi stórveldanna,
Bandaríkjanna og Sovétríkj-
anna, um flotayfirráð á heims-
höfunum. Sovétmenn nota nú
Barentshaf óhindraðir sem sigl-
ingaleið fyrir herskip sin á leið
til fjarlægra staða. Sovétmenn
hafa við suðurströnd Barents-
hafs mjög mikilvæga flotastöð,
sem er skammt frá Murmansk,
en þar leggur sjóinn aldrei og
siglingaleiðin því alltaf opin.
Eystrasalt er einnig stytzta
siglingaleiðin fyrir 'sovézk her-
skip út á Atlantshaf, Norður-
sjó, Noregshaf og höfin vestur
og SV af Norðurlöndunum og
þar eru oft sovézk herskip á
siglingu og við æfingar. Sovét-
rikin hafa mikinn herstyrk við
norðurodda Evrópu i þeim til-
gangi að reyna að ráða yfir N-
Atlantshafi og Noregshafi.
Norðurfloti og Eystrasaltsfloti
Sovétrfkjanna, sem eru tvær
stærstu deildir sovézka flotans,
eru við hliðið að N-
Evrópulöndunum. Tundurspill-
ar þessara flotadeiida eru um
40—50% af öllum tundurspill-
um sovézka flotans og freigátur
um 55%
Á síðustu 10 árum hafa sov-
ézku endurskoðunarsinnarnir
og hert útþenslustefnu sina til
yfirráða á úthöfunum. Flota-
deildir þeirra sjást æ oftar á
siglingu og við æfingar á Bar-
entshafi og Eystrasalti og nú
hafa þeir teygt sig yfir á Nor-
egshaf, Norðursjó og inn á mitt
N-Atlantshaf. Dagblöð á Vest-
urlöndum hafa skýrt frá því, að
sovézku endurskoðunarsinn-
arnir hafi dregið fremstu varn-
arlinu sína frá Grænlandi um
Island og Færeyjar og vinni að
því að færa hana enn lengra
vestur á bóginn. Tíðar siglingar
mikils hluta alls sovézka flotans
á höfunum umhverfis N-
Evrópu ógna alvarlega öryggi
nærliggjandi landa. Fram hef-
ur komið i vestrænum blöðum,
að þetta svæði sé orðið „viður-
kennt sovézkt svæði".
Snemma á árinu 1968 héldu
sovézku endurskoðunarsinn-
arnir mikla flotaæfingu á Nor-
egshafi, sem yfir 50 skip tóku
þátt í. 1970 héldu svo þessir
sömu striðsmangarar gifurlega
umfangsmiklar flotaæfingar á
níu hafsvæðum um allan heim,
með þátttöku um 200 herskipa.
Þá héldu sovézku endurskoðun-
arsinnarnir mikla flotaæfingu í
mai sl., aðeins um 400 milur
norður af Bretlandseyjum og
vakti þessi æfing mikinn ugg
meðal manna í Bretlandi, Nor-
egi, Hollandi og öðrum löndum.
Framferði sovézku endur-
skoðunarsinnanna á þessum
höfum ber vott um algera lítils-
virðingu fyrir íbúum þessara
landa. 1 júlí 1973 neyddi
sovézkur tundurspillir danskan
varðbát til að breyta um stefnu
á frjálsu úthafi á Eystrasalti og
vakti sá atburður mikla reiði
meðal danskra stjórnvalda og
var lýst sem dæmigerðu atviki
fyrir yfirgang Sovétmanna
gegn smáþjóðum. 1 ágúst 1973
sigldi sovézkt flutningaskip inn
í sænska höfn með um 70
óskráð sjóliðsforingjaefni í
greinilegu njósnaskyni. Var
skipið rekið úr höfninni, er í
ljós kom, að það var búið ólög-
legum rafeindanjósnatækjum.
15. maí í vor læddist sovézkur
kafbáturinn i sænska landhelgi
til að njósna um sænska flota-
æfingu. Kafbáturinn slapp, eft-
ir að sænsk herskip höfðu elt
hann og skotið á hann.
Hernaðarógnanir sovézku
endurskoðunarsinnanna á þess-
um slóðum hafa vakið stjórnir
og ibúa þessara landa til um-
hugsunar og er fylgzt nákvæm-
lega með ferðum sovézkra her-
skipa.
Þá er önnur hlið á yfirgangs-
semi sovézku endurskoðunar-
sinnanna og það er rányrkjan á
náttúruauðæfunum, sem er að
finna í Barentshafi, Noregshafi
og Eystrasalti. Norrænir fiski-
menn kvarta sáran yfir yfir-
gangi sovézku verksmiðjutogar-
anna á fiskimiðum sínum sem
þeir segja að fari eins og ryk-
sugur yfir miðin og hreinsi
burtu allan fisk með stórvirk-
um veiðarfærum. Öttast fiski-
mennirnir, að innan fárra ára
verði engan fisk að finna á
þessum miðum.
Um miðjan síðasta áratug
fundust miklar olíulindir undir
botni Barentshafs og á norska
landgrunninu og hafa sovézku
endurskoðunarsinnarnir reynt
að sölsa undir sig miklu af þess-
um auðæfum og með yfirgangs-
semi að hagnast á kostnað hags-
muna nærliggjandi landa.
Springdýnur
Gerum við notaðar springdýnur.
Skiptum um áklæði ef þess er
óskað. Tilbúnar samdægurs. Opið
til kl. 7 alla daga. K.M. Springdýn-
ur, Helluhrauni 20, Hafnarfirði,
sími 53044.
Tapast hefur
karlmannsúr, CARAVELLE,
finnandi vinsamlegast hringi i
síma 1 5400.
Aðalfundur
Sölumannadeildar
V.R.
verður haldinn að Hótel Loftleiðum í Leifsbúð, I
dag laugardaginn 28. desember 1 974 kl. 1.30
e.h.
Dagskrá: Venjuleg aðalfundarstörf.
Áríðandi að allir mæti. Stjórnin.
Skipstjóra-
og stýrimannafélagið
„ÆGIR"
heldur aðalfund sinn að Bárugötu 1 1, föstu-
daginn 3. janúar 1 975, kl. 1 7.00.
Fundarefni:
1. Venjuleg aðalfundarstörf.
2. Önnur mál. „ .
Stjornin.
NORRÆNI
MENNINGARSJÓÐURINN
1975
Stjórn Norræna menningarsjóðsins mun hafa samtals 5.500 000
danskar krónur til umráða og úthlutunar á árinu 1 975
Sækja má um styrk úr sjóðnum til norrænna samstarfsverkefna á sviði
vlsinda, kennslumála, alþýðumenntunar, bókmennta, tónlistar, mynd-
listar, leiklistar, kvikmyndagerðar og annarra listgreina — einnig til
menningarlegrar kynningar- og fræðslustarfsemi. Þá má einnig sækja
um styrk til upplýsingastarfsemi um norrænt menningarsamstarf og
um menningarllf á Norðurlöndum, hvort heldur sú starfsemi fer fram á
Norðurlöndum eða utan þeirra
Veita má styrk úr sjóðnum til norrænna verkefna, sem samkvæmt
áætlunargerð lýkur á ákveðnum og tiltölulga stuttum tima. Einnig má
veita styrk til norrænna verkefna, sem samkvæmt eðli sinu eru varanleg
og lýkur ekki í eitt skipti fyrir öll. Yfirleitt er þó styrkur til slikra verkefna
einungis veittur fyrir ákveðið timabil, sem stjórn sjóðsins sjálf afmarkar.
Þó er yfirleitt þvf aðeins veittur styrkur úr sjóðnum, að verkefnin, sem
styrkt eru, snerti að minnsta kosti þrjú Norðurlönd Ekki er veittur
styrkur úr sjóðnum til einstaklingsframkvæmda, til dæmis til náms-
styrkja og þess háttar. Sé sótt um styrk til vfsindaverkefna, er þess
venjulega krafizt, að verkefnin séu unnin I raunverulegri samvinnu milli
vfsindamanna frá Norðurlöndunum, smb tilgangsgrein ! lögum Norr-
æna menningarsjóðsins Það er venjulega ekki mögulegt að veita styrk
til framkvæmda, sem þegar eru hafnar og eitthvað á veg komnar
Þó má gera undantekningu frá þessari reglu, ef um er að ræða
framkvæmdir, sem byrjað hefur verið á i reynsluskyni. Það er hrein
undantekning, að veittur sé styrkur til að rétta við fjárhagslegan halla á
framkvæmdum, sem er lokið
Umsóknir um styrki skal senda til stjórnar Norræna menningarsjóðsins
Umsækjandi fyllir út sérstakt umsóknareyðublað, sem fæst hjá Nordisk
Kulturfond, Sekretariatet for nordisk kulturelt samarbejde,
Snaregade 10, DK-1205 Köbenhvn K. Sfmi: (01) 11 47 11 og hjá
Menntamálaráðuneytinu, Hverfisgötu 6, Reykjavík
Umsóknarfrestur fyrir seinni helming ársins 1975 rennur út 15.
febrúar 1975. Afgreiðslu umsókna, sem sendar hafa verið fyrir
þennan mánaðardag, mun samkvæmt áætlun vera lokið um það bil
15. júnf 1975. í júnf 1975 verður auglýst á nýjan leik um veitingu
styrkja úr sjóðnum og þá fyrir árið 1976. Frestur til að sækja um styrki
fyrir fyrri helming ársins 1976 rennur út 1 5 ágúst 1975
Stjórn Norræna
menningarsjóðsins og
alþjóðaár kvenna 1975
( tilefni þess, að ákvarðað hefur verið að gera árið 1975 að alþjóðaári
kvenna, hefur Norræni menningarsjóðurinri ákveðið að leggja til hliðar
allmikla upphæð af fé þvf, sem sjóðurinn hefur til umráða 1 975, i þvi
skyni að styrkja menningarleg samstarfsverkefni meðal kvenna; og þá
ekki einungis verkefni, sem miða að þvf að breyta hinu hefðbundna
verksviði kvenna, heldureinnig hinu hefðbundna verkefni karlmanna.
f þessu tilefni óskar sjóðurinn sérstaklega eftir umsóknum frá sam-
böndum, kvenfélögum og öðrum, sem vinna að verkefnum í sambandi
við alþjóðaár kvenna 1975. Frestur til að senda inn slfkar umsóknir
rennur út 25 janúar 1975, og gert er ráð fyrir að afgreiðslu þeirra
umsókna, sem berast, sé lokið i febrúar 1975.
Veita má styrk til norræns menningarlegs samstarfs á sviði vísinda,
fræðslumála og annars menningarsamstarfs, samkvæmt venjulegum
reglum sjóðsins, eins og nefnt er að ofan.
Senda ber umsóknir til stjórnar Norræna menningarsjóðsins og á
umsóknareyðublöðum sjóðsins.
Umsóknareyðublöð og nákvæmari upplýsingar getur maður fengið
með þvf að snúa sér til Nordisk Kulturfond, Sekretariatet for nordisk
kulturelt samarbejde, Snaregade 10, DK-1205 Köbenhavn K Simi
(01) 1 1.47 1 1
Stjórn Norræna menningarsjóðsins