Morgunblaðið - 26.03.1975, Blaðsíða 1

28 SIÐUR
Morðið á Feisal veldur
miklum ugg og óvissu
Beirút, 25. marz. AP. Reuter.
ÓVEÐURSSKÝ hrönnuðust upp yfir Miðausturlöndum f dag eftir
morðið á Feisal, konungi Saudi-Arabfu, uggur greip um sig f höfuð-
borgum vestrænna rfkja og bandarískir embættismenn kölluðu tilræð-
ið áfall fyrir utanrfkisstefnu Bandarfkjanna.
Sjúkur bróðir Feisals heitins, Khaled Ibn Abdul Aziz krónprins tók
við konungdómi skömmu eftir að Feisal var skotinn til bana af
„geðveikum frænda“ sfnum í konungshöllinni og skipaði bróður sinn,
Fahd prins, krónprins f sinn stað, en lfklegt er talið að Fahd taki við
stjórnartaumunum og Khaled stjórni aðeins að nafninu til eða til
bráðabirgða.
Talið er vfst að þeir muni báðir feta f fótspor Feisals og verði eins
og hann ötulir stuðningsmenn Bandaríkjamanna í utanrfkismálum og
f járhagslegur bakhjall Araba í deilunum við tsrael. En tilræðið veldur
mikilli óvissu f Miðausturlöndum, ekki sfzt vegna þess að stutt er sfðan
tilraun Bandarfkjamanna til þess að finna friðsamlega lausn á deilu-
máunum fór út um þúfur.
í kringum sig lífvörð Bedúína
vopnaða vélbyssum. Um tilræðis-
manninn er lítið annað vitað en
að hann stundaði nám við háskól-
ann f Colorado í Bandaríkjunum,
að hann var handtekinn þar 1969
fyrir að selja LSD og að hann
játaði sig sekan. Hann er sagður
sonur hálfbróður Feisals,
Musaded, 27 eða 28 ára gamall og
hafa verið í geðsjúkrahúsum.
Fráfall -Feisals er talið mikið
áfall fyrir Anwar Sadat, forseta
Egyptalands, sem nú vinnur að
endurskoðun stefnu sinnar þar
sem friðartilraun Henry
Kissingers utanríkisráðherra fór
út um þúfur. Nú telja Egyptar
óvist hvað þeir fái mikla fjárhags-
aðstoð framvegis frá Saudi-
Arabfu.
Yitzhak Rabin, forsætisráð-
herra ísraels, sagði um tilræðið að
Israel hefði alltaf tekið þann
möguleika með i reikninginn við
mótun stefnu sinnar að valdhafa í
Arabaríki yrði sýnt banatilræði.
Hann sagði að alltaf mætti eiga
von á því að eitthvað óvænt gerð-
ist í Miðausturlöndum. Nýskipað-
ur sendiherra Israels í Washing-
ton, Haim Herzog hershöfðingi,
spáði því að lát Feisals leiddi til
stóraukinna áhrifa Rússa í Saudi-
Arabíu og ef til vill aukinna
árekstra risaveldanna f Mið-
austurlöndum.
Mynd sem lýsir betur
en orð ástandinu í
Kambódíu. Kona með
börn sín leitar skjóls
fyrir skothríð á höfuó-
borgina Phnom Penh.
Sjá frétt á bls. 3 í blaðinu f
dag.
Svo mikil eru áhrif Saudi-
Arabfu í efnahagsmálum heims-
ins að skömmu eftir að fréttin um
tilræðið barst varð verðfall í
kauphöllum í Bandaríkjunum,
olíuhlutabréf lækkuðu í verði í
London og staða dollarans veikt-
ist i Evrópu. Áhrifamenn í olíu-
málum Vesturlanda létu í ljós ugg
um að hófsöm stefna ætti ekki
lengur talsmenn í Samtökum olíu-
framleiðslulanda, OPEC.
Ford forseti sagði að Feisal
hefði verið „náinn vinur Banda-
rikjanna" er hann harmaði dauða
hans, en ekki er lengra sfðan en f
gærkvöldi að hann fyrirskipaði
endurskoðun á stefnu Bandarikj-
anna í Miðausturlöndum og Feis-
al hafði áhrif í hófsama átt gagn-
vart Israel. Israelskur stjórnar-
fulltrúi í Genf sagði að tilræðið
mundi „koma af stað hræringum
um allan heim og gæti haft víð-
tækar afleiðingar í för með sér,
einnig utan Miðausturlanda."
Talsmenn Iraelsstjórnar vildu
hins vegar engu spá um afleiðing-
arnar þar sem þeir vissu ekki af
hvaða hvötum Feisal hefði verið
ráðinn af dögum.
Útvarpið í Riyadh sagði að
frændi Feisals, Faisal Ibn
Musaed Ibn Abdul Aziz, hefði
myrt hann við athöfn sem fór
fram þegar Feisal veitti prinsum
og alþýðu manna áheyrn i höll
sinni í tilefni af fæðingardegi spá-
mannsins Múhammeðs. Útvarpið
sagði að prinsinn hefði gengið að
konungi til að hylla hann og skot-
ið hann nokkrum skotum. Kon-
ungurinn lézt skömmu síðar f
sjúkrahúsi.
Útvarpið sagði að „rannsókn
hefði leitt í ljós að tilræðismaður-
inn hefði verið einn að verki og að
enginn annar hefði staðið á bak
við glæpinn". Þess var ekki getið
hvað orðið hefði um tilræðis-
manninn. Vitað er að Feisal hafði
ANDERSSON
SIGURVEGARI
Havana, 24. marz. Reuter.
SVlINN Ulf Andersson tryggði
sér sigur á Capblanca-mótinu á
Kúbu með því að sigra Lothar
Voogt frá A-Þýzkalandi í sfðustu
umferð og hefur þar með sigrað á
þessu móti tvö ár f röð.
Andersson hlaut 13 vinninga og
næstir honum komu Rússarnir
Vasiukov með 12 vinninga og
Balashov með 11 vinninga.
Guðmundur Sigurjónsson hlaut
8H vinning og var jafn Voogt.
Guðmundur vann Forintos f gær f
22 leikjum.
Nýrri stjórn hótað
byltingu í Portúgal
Lissabon, 25. marz.
AP. Reuter.
VASCO Goncalves forsætisráð-
herra myndaði nýja og vinstri-
sinnaðri stjórn í dag með þátt-
töku flokksins MDP sem fylgir
kommúnistum að málum og sam-
tímis lýstu nýstofnuð samtök and-
stæðinga kommúnista f heraflan-
um þvf yfir að þau ætluðu að
steypa stjórninni af stóli.
Samtökin kalla sig „Lýðræðis-
hreyfingu heraflans" og segjast
hafa á bak við sig 750 foringja og
liðhjálfa f hernum sem séu við
þvf búnir f öllum herdeildum og
öllum herbúðum að láta til skarar
skrfða gegn stjórninni, binda
enda á ofrfki hennar og koma á
lýðræði. Aður hafa portúgölsk yf-
irvöld fordæmt starfsemi hægri-
sinnaðs leynihers sem þau segja
að hafi bækistöð á Spáni og búi
sig undir að binda enda á marx-
isma f Portúgal.
Foringi sósíalistaflokksins, dr.
Mario Soares, er ekki lengur ut-
anrikisráðherra eftir breyting-
arnar sem voru gerðar á stjórn-
inni í dag en verður ráðherra án
Israel ekki refsað
segir dr. Kissinger
Washington, 25. marz.
AP. Reuter.
HENRY Kissinger utanrfkisráð-
herra, sagði í dag, að Bandarfkja-
stjórn mundi gera „stórátak“ á
næstu múnuðum til að afstýra
nýrri s'.yrjöld Israelsmanna og
Araba Hann vísaði jafnframt á
bug öllum bollaleggingum um
niðarskurð á hernaðaraðstoð
Bandaríkjanna við lsrael þar sem
sáttatilraun hans fór út um þúfur.
Kissinger sagði utanrfkisnefnd
fulltrúadeildarinnar að nú væri
ekki réttur tfmi til að kenna hin-
um eða þessum um það að sátta-
tilraunin fór út um þúfur. Aður
hafði hann sagt utanrfkisnefnd
öldungadeildarinnar að ekki væri
tímabært að grípa til einhvers
konar refsiaðgerða gegn lsrael.
Kissinger sagði fulltrúadeildar-
þingmönnum að sú samningaleið,
sem hann hefði valið, hefði ekki
borið árangur og finna yrði nýja
aðferð i framtíðinni. Egyptar og
Israelsmenn hefðu ekki getað
komið sér saman um lausn á því
vandamáli hvernig finna ætti
jafnvægi milli þarfar Israels fyrir
öryggi annars vegar og pólitiskum
skuldbindingum Araba hins
vegar.
Vegna láts Feisals Saudi-
Arabíukonungs kvaðst Kissinger
ekki getað borið vitni í þinginu á
opnum fundi og nefndin sam-
þykkti með 26 atkvæðum gegn 2
að hann gerði það á lokuðum
fundi.
Kissinger kvaðst sannfærður
um að allir samningsaðilar hefðu
reynt af fremsta megni að ná sam-
komulagi og formaður nefndar-
innar, Thomas Morgan, hrósaði
honum fyrir friðartilraunina
jafnframt því sem hann harmaði
lát Feisals konungs.
Benjamin Rosenthal, demókrati
frá New York, vildi að Kissinger
yrði yfirheyrður á opnum fundi,
vitnaði í blaðafréttir þess efnis að
Kissinger hefði kennt ísraels-
mönnum um að friðartilraunin
hefði farið út um þúfur vegna
ósveigjaniegrar afstöðu þeirra og
sagði að Kissinger yrði að stað-
festa eða hrekja þetta opinber-
lega. Helzti repúblikaninn í
nefndinni, William Broomfield,
taldi að forsetinn vildi ekki skella
skuldinni á einn eða neinn aðila
og reyndi að finna nýjan grund-
völl fyrir áframhaldandi viðræð-
um.
Blaðafulltrúi Fords sagði í gær-
kvöldi að stefna Bandaríkjanna í
Miðausturlöndum yrði tekin til
endurskoðunar frá öllum hliðum,
þar á meðal vopnasendingar til
ísraels og Arabalanda.
stjórnardeildar. Utanríkisráð-
herra verður Ernesto Melo
Antunes majór.
Kommúnistaflokkurinn fær
nýjan fulltrúa i stjórninni auk
aðalforingja sins, Alvaro Cunhal,
sem er ráðherra án stjórnardeild-
ar. Hinn nýi ráðherra flokksins er
dr. Alvaro de Oliveira sem veróur
samgöngumálaráðherra.
Fulltrúi MDP, prófessor
Francisco Pereira de Moura, verð-
ur einnig ráðherra án stjórnar-
deildar en það embætti hafði
hann einnig í fyrstu bráðabirgða-
stjórninni er var við völd frá því i
mai í fyrra þar til í júli.
Stuðningsmaður MDP, dr.
Mario Muteira, fyrrverandi að-
stoðarbankastjóri Portúgals-
aanka, verður skipulagsmálaráð-
herra og fer með yfirstjórn efna-
hagsmálanna. Hann var félags-
málaráðherra í fyrstu bráða-
birgðastjórnir.ni.
Sendiherrar Bandaríkjanna og
Bretlands gengu i dag á fund
Francisco da Costa Gomes forseta
og létu í ljós þá von að lýðræðis-
þróuninni yrði ekki snúið við.
Tilkynnt var í dag að Antonio
de Spinola fv. forseti hefði verið
rekinn úr heraflanum fyrir að
reyna að steypa stjórninni.
Láta undan
París, 25. marz. Reuter.
FRANSKA stjórnin hefur ákveð-
ið að ganga að kröfum skærulið-
anna, sem rændu sendiherra
Frakka f Sómalíu á sunnudaginn.
Sérlegum sendimanni stjórnar-
innar, Jean Desparmet, var falið
að gera allar nauðsynlegar ráð-
stafanir til að tryggja öryggi
hans. Stjórn Suður-Jemens neit-
aði f kvöld að veita mannræningj-
unum hæli.