Morgunblaðið - 26.03.1975, Blaðsíða 12

12 MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 26. MARZ 1975

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Fréttastjóri
Auglýsingastjóri
Ritstjórn
Auglýsingar
hf. Arvakur, Reykjavík
Haraldur Sveinsson
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guðmundsson.
Björn Jóhannsson.
Árni Garðar Kristinsson.
Aðalstræti 6, sími 10 100.
Aðalstræti 6, sími 22 4 80.
VARÐSKIPIÐ
Uppbygging en ekki
niðurrif í landbúnaði
Hið nýja varðskip Land-
helgisgæzlunnar, Týr,
er nú komió til landsins.
íslendingar hafa fengið
nýtt og fullkomió skip til
þess að verja landhelgina.
Framundan er lokasigur-
inn í landhelgisbaráttunni,
sem nú hefur staðið í fulla
þrjá áratugi. Á þessu ári
veróur lokaskrefið stigið
og landhelgin færö út í 200
sjómilur. Hverjum manni
er ijóst, aó enn á ný þurf-
um viö aó standa fast á
rétti okkar og fylgja þeim
málstað, sem er undirstaða
íslenzks efnahagslífs.
Óhætt er að fullyrða, aó
baráttan fyrir útfærslu
fiskveióilögsögunnar hefur
ekki hvað sizt mætt á þeim
mönnum, sem fengið hafa
það erfiða verkefni að gæta
landhelginnar og verja
hana ásókn erlendra þjóða.
Þaó er löng og merkileg
saga, sem þar liggur aó
baki og sennilega gera fáir
sér grein fyrir, hversu
erfitt og vandasamt það
verk hefur verið á stund-
um. Víst er, að engir skilja
þaó betur en sjómennirnir
sjálfir, sem unnið hafa aó
gæzlustörfum á hafi úti,
hversu mikilvægt það er aó
fá nú nýtt og fullkomió
skip til þess að sinna þess-
um verkefnum.
Koma þessa skips mark-
ar því að sjálfsögðu nokkur
þáttaskil og hlýtur að
hvetja landsmenn alla til
þess aó standa einarðlega á
skýlausum rétti þjóóarinn-
ar til fiskimiða landgrunns-
ins. Hió nýja skip er búið
fullkomnustu tækjum og
mun því án efa koma aö
miklu liði við það vanda-
sama og erfiða verk, sem
framundan er. Þróun þjóð-
réttarreglna um yfirráöin
yfir hafinu hefur verið svo
ör á síðustu árum, að út-
færslan í 200 sjómílur nú
er aó ýmsu leyti auðveldari
en fyrri útfærslur. Eigi að
TÝR
síóur veróa menn aó gera
sér grein fyrir að brugðió
getur til beggja vona meó
niðurstöður hafréttarráð-
stefnunnar. Lokasigurinn
verður því ekki unninn
átakalaust, en það sem
mestu máli skiptir er sú
staóreynd, aó hann er nú
innan seilingar.
Landsmenn allir fagna
komu Týs í þeirri vissu að
hann muni koma aó góóum
notum, en fyrst og fremst
er ástæða til þess að færa
starfsmönnum Landhelgis-
gæzlunnar árnaóaróskir
því að þeirra er vinnan.
Engum blandast hugur
um, að þeir eiga erfitt starf
fyrir höndum, en þetta
nýja skip mun gera það
auðveldara.
Ivetur hafa farið
fram athyglisverðar
umræður um landbúnað-
inn og gildi hans fyrir ís-
lenzkan þjóóarbúskap.
Óhætt er aö fullyrða, að
þessar umræður hafa leitt í
ljós, að íslendingar geta
með engu móti verið án
blómlegs landbúnaðar og
mikilvægt sé að leggja
áherzlu á uppbyggingu og
umbætur í þeim efnum.
Þeir, sem haldið hafa fram
nióurrifsstefnunni hafa
þegar orðið aö láta í minni
pokann.
Steinþór Gestsson al-
þingismaður ræddi nýlega
um stöðu landbúnaðarins i
grein í Suðurlandi. Stein-
þór bendir í fyrsta lagi á að
landbúnaóurinn er undir-
staða margs konar þjón-
ustustarfsemi og ef farið
yrði að ráðum úrtölumann-
anna í þessum efnum,
myndi stórlega fækka því
fólki, sem nú vinnur við
ýmiss konar iðnað, er á
rætur að rekja til landbún-
aðarins. Hér af myndi
hljótast fólksfækkun úti á
landsbyggóinni, sem yrði
þrándur í götu félagslegra
framfara.
í öðru lagi bendir Stein-
þór á, að allt bendi til þess,
að innfluttar landbúnaðar-
afurðir yrðu þjóðinni all-
miklu dýrari en þær eru
hér. I þriðja lagi bendir
hann á, að það megi heita
furóuleg viðbrögð manna
við erfiðri gjaldeyrisstöðu
þjóðarinnar að leggja til aó
torvelda stöðu okkar á
þessu sviói með stórfelld-
um óþörfum innflutningi.
Steinþór Gestsson bendir
ennfremur á, að landbún-
aður nýtur eins og aðrar
atvinnugreinar styrkja eða
opinberrar fyrirgreiðslu í
flestum löndum. ísland er
þar engin undantekning.
Þá bendir hann á, að
hyggja þurfi að því, hvort
hagkvæmni í búrekstri og
hagvöxtur í landbúnaói sé
minni en skyldi vegna þess
að skort hafi nægjanlegan
stuóning við þessa grund-
vallar atvinnugrein. Hér er
vissulega hreyft við at-
hyglisverðum atriðum. Öll
um er ljóst, að brýnt er að
auka hagkvæmni f rekstri
landbúnaóarins og þar má
að sjálfsögðu margt betur
fara eins og í öðrum at-
vinnugreinum. En lausnin
er ekki sú að grafa undan
landbúnaóinum heldur aó
efla hann og styrkja.
Ellert B. Schram, alþm.:
Fóstureyðingar-
frumvarpið
UNDANFARNA daga hefur
mér borist urmull af bréfum,
einkum frá konum, vegna
frumvarpsins um fóstureyð-
ingar. Þar er ég hvattur til að
virða sjálfsákvörðunarrétt
konunnar og greiða atkvæði
með þvi, að fóstri megi eyða
að ósk konu. Öðrum alþingis-
mönnum hafa borist sams-
konar áskoranir frá kjósend-
um í víðkomandi kjördæm-
um.
Af orðalagi þessara bréfa
er Ijóst, að hér er á ferðinni
skipuleg áróðursherferð
þeirra aðila, sem gera vilja
fóstureyðingar fullkomlega
frjálsar.
X
Útilokað er að svara hverj-
um og einum bréfritara og
því hef ég valið þann kost,
um leið og ég þakka bréfa-
skriftirnar, að gera grein fyrir
afstöðu minni í þessari
blaðagrein.
Ég vil taka fram, að ég hef
síður en svo á móti slíkri
áróðursaðferð, og tel raunar
að kjósendur eigi í miklu rík-
ari mæli að vera óhræddir við
að kynna þingmönnum skoð-
anir sínar með þessum hætti.
Vlða erlendis er þetta al-
mennur siður, og hefur um-
talsverð áhrif á afstöðu við-
komandi þingmanna.
Kurteisleg bréf af þessu tagi
gera mann meðvitandi um,
að kjósendur fylgjast vel með
störfum þingsins og minna á,
að ábyrgð fylgir hverri
ákvörðun sem þar er tekin.
X
Hitt er aftur Ijóst, að I
þessu umrædda máli, fóstui-
eyðingarmálinu, eru mjög
skiptar skoðanir og að bréfin
segja ekki nema hálfa sög-
una. Þeir, sem á öndverðum
meiði eru, gætu sjálfsagt
skipulagt sambærilega her-
ferð.
í því liggur einmitt okkar
vandi, þingmannanna, að
vega og meta kosti og galla
hvers máls, hlusta vel eftir
öllum sjónarmiðum og taka
síðan ákvörðun eftir bestu
samvisku og yfirvegun. Um
hinn djúpstæða ágreining er
þeim, sem fylgja frjálsum
fóstureyðingum, vel kunn-
ugt, enda væru þeir ekki að
senda bréf og halda uppi
áróðri, ef þeir gerðu sér ekki
grein fyrir þvi, að á þessu
máli eru tvær hliðar.
Af þeirra hálfu hefur eink-
um tvennt verið gagnrýnt. í
fyrsta lagi, að það frumvarp
sem nú er til meðferðar í
þinginu, skuli hafa verið
undirbúið af nefnd þriggja
karlmanna. í öðru lagi, að
fellt hafi verið út úr trv.
ákvæði þess efnis, að fóstur-
eyðing væri heimil að ósk
konu.
X
Við skulum fyrst líta á fyrra
atriðið.
Á síðasta þingi lagði þáver-
andi heilbrigðismálaráðherra
fram frumvarp, sem gerði ráð
fyrir frjálsum fóstureyðing-
um, þ.e.a.s. að fóstureyðing
væri heimil að ósk konu.
Nokkrar umræður urðu um
frumvarpið og bæði utan
sem innan þings kom fram
mjög sterk andstaða gegn
því. Frumvarpið dagaði uppi
í nefnd, enda Ijóst, að það
hefði ekki náð fram að
ganga.
Málið var m.a. rætt f þing-
flokki Sjálfstæðisflokksins og
þar kom fram, að enda þótt
menn væru almennt með-
mæltir rýmkun á núverandi
löggjöf, þá var mikill meiri-
hluti andvígur svo róttækri
breytingu, eins og að framan
greinir. Sömu sjónarmið
munu hafa verið ráðandi i
þingflokki Framsóknarflokks-
ins.
Þegar þessir tveir flokkar
mynduðu rikisstjórn var því
eðlilegt, að þeir samræmdu
frumvarpið að rikjandi skoð-
unum í þeirra hópi. Til þess
vorum við valdir, undirritaður
og Halldór Ásgrímsson frá
Framsóknarflokknum ásamt
fulltrúa úr ráðuneytinu. Okk-
ar hlutverk var ekki að leggja
fram frv. sem lyti í einu og
öllu að okkar einkaskoðunum
— þær eru sjálfsagt mis-
munandi — heldur að sníða
frumvarpinu þann búning,
sem tryggði umtalsverðar úr-
bætur, án þess að ganga þó
svo langt, að það yrði málinu
í heild til trafala.
Forsendur þeirrar sam-
ræmingar voru pólitískar en
ekki líkamlegar og þess
vegna er öll viðkvæmni
óþörf, þótt enginn kona hafi
átt sæti í nefndinni.
X
Hvað síðara atriðið snertir,
hvort heimila eigi fóstureyð-
ingu að ósk konu, er höfðað
til sjálfsákvörðunarréttar kon-
unnar.
Ég er ( grundvallaratriðum
samniála því, að sjálfs-
ákvörðunarréttur hvers ein-
staklings eigi að vera sem
mestur. En jafnvel helztu
frjálsræðispostular sögunnar
viðurkenna vissar takmark-
anir, ef líf eða hagsmunir
annarra eru í húfi. Við höfum
ekki rétt til að deyða annað
líf — við höfum jafnvel ekki
rétt til að deyða okkar eigið
líf. Okkureru allsstaðar settar
skorður í hinu siðaða sam-
félagi nútímans.
Hvað fósturreyðingar varð-
ar, er deilt um, hvenær líf
hafi kviknað. Ef fóstur er líf,
þá hlýtur réttur kvenna, þeg-
ar af þeirri ástæðu, að vera
takmarkaður af tillitsemi við
fóstrið.
Um þetta eru trúarlegar,
læknisfræðilegar og lögfræði-
legar deilur, sem ég legg
engan dóm á. En meðan
menn eru ekki á eitt sáttir um
þetta mikilvæga atriði; með-
an læknar vilja ekki afsala sér
þeim rétti, að ákveða hvort
og hvenær aðgerð skuli fram-
kvæmd — þá verður að taka
tillit til þess. Þá verður sjálfs-
ákvörðunarréttur eintaklings-
ins að hlíta nokkrum tak-
mörkunum i þessum efnum,
eins og á svo mörgum öðrum
sviðum mannlifsins.
X
Að lokum vil ég minna á,
að það frumvarp sem nú er
deilt um, felur í sér stór-
kostlega félagslega réttarbót
frá núgildandi löggjöf. Þar er
stigið það stóra og sjálfsagða
spor að taka tillit til félags-
legra aðstæðna kvenna og
þeirra nánustu, og í rauninni
er frv. svo rúmt, að heimild
fæst til fóstureyðingar ef
minnsta’tilefni er fyrir hendi.
Ég þarf vart að taka það
fram, að ég styð frumvarpið
eins og það liggur fyrir,
vegna þess, að það er frjáls-
lynt og manneskjulegt, og þó
einkum vegna þess, áð það
réttir hlut konunnar með
áþreifanlegum hætti.
Ellert B. Schram.