Morgunblaðið - 26.03.1975, Blaðsíða 19

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 26. MARZ 1975
19
Jón A tli Jónsson
vélstjóri -Minning
F. 13. júní 1924.
D. 19. mars 1975.
Jón Atli er dáinn og verður
borinn til grafar i dag. Hann var
aðeins fimmtugur að aldri, en
hann tók dauða sínum með sama
æðruleysinu og hann lifði lifinu,
enda þótt dauðastríð hans væri
bæði óvenju erfitt og langt.
Jón Atli var fæddur að Munda-
koti á Eyrarbakka 13. júní 1924.
Foreldrar hans voru hjónin
Jónina Jónsdóttir frá Mundakoti
og Jón Júníusson, stýrimaður frá
Syðra-Seli í Stokkseyrarhreppi.
Hann andaðist 1967, en Jónina
lifir son sinn.
Ættir Jóns Atla er að rekja um
þessar slóðir Suðurlands, en einn-
ig austur til Skaftafellssýslu, því
Jón hreppsstjóri og nafni hans í
Mundakoti var frá Heiði á Siðu.
Jónína og Jón Júníusson
bjuggu í Reykjavík allan sinn bú-
skap og þar ólst Jón Atli upp, en á
sumrum dvaldist hann i æsku
austan Fjalls hjá skyldfólki. Jón
Júníusson var sjómaður lengst af
starfsævi sinni, háseti, skipstjóri
og stýrimaður lengst af á togur-
um, en er á ævina leið einnig á
farskipum.
Þau Jón og Jónina eignuðust
auk Jóns Atla eina dóttur yngri,
Guðrúnu, nú lækni og húsmóður í
Reykjavik.
Eins og verið hefur lengst af á
sjómannsheimilum á íslandi kom
uppeldi barnanna að mestu i hlut
móðurinnar og hún var vanda
sinum vaxin og fjölskyldan varð
samhent og góð tengsl héldust
milli foreldranna og barnanna
eftir að þau fóru að heiman og
stofnuðu eigin heimili.
Að skyldunámi loknu stóð
hugur Jóns Atla ekki til frekara
bóknáms að sinni, heldur hóf
hann iðnnám í iðnskóla og nam
rennismiði á árunum 1942 til 1945.
Verklega námið nam hann i
Vélsmiðjunni Héðni, sem þá var
eitt stærsta fyrirtækið í járnsmiði
hvers konar hér á landi. A
þessum árum var uppgangur
sildveiðanna norðanlands hvað
mestur og Jón Atli vann á
námsárunum við byggingu
síldarverksmiðjanna sem þá voru
víða byggóar af miklam stórhug
en lítilli fyrirhyggju eins og síðar
kom á daginn.
Þegar iðnnáminu laukhafói Jón
Atli fengið meiri áhuga á
bóknámi og settist nú á skólabekk
að nýju og hóf nám i Vélskóla
Islands haustió 1946 og lauk
þaðan prófi vorið 1949 og hafði þá
tekið bæði vélstjórapróf og próf
frá rafmagnsdeild. A sumrum
meðan á vélstjóranáminu stóð
vann Jón Atli á togurum og að
prófi loknu hóf hann störf sem
vélstjóri, fyrst á togurum, en
síðar á kaupskipum og
farþegaskipum og þessi störf
stundaði hann um nokkurra ára
bil.
A þessum árum stofnaði hann
eigið heimili, hann kvæntist 15.
nóv. 1952 Súsönnu Guðrúnu
Halldórsdóttur frá Vestmanna-
eyjum. Þeim varð ekki barna auð-
ið.
Sjómennskan féll ekki Jóni
Atla eins vel og hann hafði gert
ráð fyrir. Langvarandi fjarvistir
frá ástvinum og ættingjum voru
ekki að hans skapi og hin
fjölmörgu áhugamál sln gat hann
ekki rækt að vild I því starfi.
Þetta mun meginástæðan fyrir
því að hann hætti sjómennsku og
hóf störf í landi á árinu 1954.
Hann tók þá við stjórn Smiðju
Smjörlíkisgerðanna, sennilega
mest fyrir áeggjan frænda síns,
Ragnars í Smára.
Ekki leið á löngu unz þetta nýja
starf hans tók hug hans allan.
Verkefnin voru fjölbreytt og
margslungin — uppsetning véla,
skipulag vélasala, vélaviðgerðir
og viðhald og bifreiðaviðgerðir.
Við þessi störf öll nutu fjölþættir
hæfileikar Jóns Atla sín vel og
hann lét heldur ekki
framleiðsluna sjálfa afskipta-
lausa því hann vildi jafn-
an sjá fyrir enda hvers verks
og taldi ekkert sér óviðkomandi,
sem leitt gat til betri og hollari
smjörlíkisframleiðslu. Til marks
um þær kröfur sem Jón Atli gerði
til sín sem fagmanns má geta þess
að hann lagði það á sig að afla sér
meistararéttinda I bifvélavirkjun
1959, þar eð hann taldi að svo stór
hluti starfa I smiðjunni væri á því
sviði að hann gæti ekki sinnt
þeim sem skyldi nema hafa þessa
menntun.
Eins og fyrr sagði átti Jón Atli
mörg áhugamál, sem hann fyrst
gat farið að sinna að marki eftir
að hann hætti sjómennsku.
Næstu árin ferðuðust þau
hjónin um landið vitt og
endilangt á sumrum, bæði um
byggðir og óbyggðir. Jón Atli var
jafnan útbúinn I slíkar ferðir að
hann var sjálfbjarga á hverju sem
gekk. Til þessara ferða smíðaði
hann sér sjálfur húsvagn, einn
hinn fyrsta, sem farið var með um
óbyggðir landsins, þvi hann vildi
geta haft næturstað hvar sem var
og vera óháður veðri og vindum I
notalegu skjóli.
A þessum árum stundaði hann
einnig laxveiði af áhuga og varð
góður laxveiðimaður. Veiðin var
honum þó ekki aðalatriði heldur
voru útiveran, náttúran og félags-
skapurinn ekki síður til að laða
hann að þessu áhugamáli.
A vetrum var það hins vegar
tönlistin sem var aðal áhugamál-
ið. 1 þessu sem öðru voru þau
hjónin samhent og það voru fáir
tónleikar sinfóníu og tónlistar-
félags, sem fram hjá þeim fóru á
þessum árum og heima áttu þau
jafnan beztu tæki til hljómplötu-
flutnings.
Þegar menn hafa víða ferðast
um Island fara þeir betur að
skynja fegurð þess sem nær leyn-
ist, blóma, runna og trjáa og
skapa sér gjarnan tækifæri til að
komast I nánari snertingu við
hana.
Þannig fór um Sunnu og Jón
Atla og þau keyptu sér land I
Grímsnesi sem þau ætluðu til
sumardvalar og útivistar.
Þarna reistu þau sér sumar-
bústað og kölluð Alftarhól. Segja
má að Jón Atli hafi bæði teiknað
og byggt húsið sjálfur, og þau
hjónin voru mjög samhent um
gróðursetningu og ræktun, þann-
ig að á nokkrum árum tókst þeim
að gera þarna sannkallaða sumar-
paradís, sem vinir og ættingjar
voru ósparir að notfæra sér, enda
móttökur ávallt frábærar hvenær
sem gest bar að garði.
Jón Atli sætti sig aldrei við ann-
að en fullkomin þægindi og vél-
væðingu yrði því við komið, enda
sá þess stað I Álftarhóli. Þar kom
hann raflýsingu úti og inni frá
eigin rafstöð og sama gegndi um
önnur þægindi.
Eins og fyrr sagði undi Jón Atli
hag sínum vel í Smiðjunni og
hefði sennilega orðið þar kyrr ef
ekki hefðu komið til all alvarieg
veikindi á árunum 1966 og 1967.
Eftir það ákvað hann að leita ann-
arrar vinnu sem ekki útheimti
jafn mikla líkamlega áreynslu. Þá
var Borgarspltalinn I Fossvogi að
taka til starfa og þar vantaði um-
sjónarmann með húsi og vélabún-
aði. Jón Atli sótti um þetta starf
og var ráðinn til þess vorið 1967.
Sem fyrsti umsjónarmaður spít-
ala, sem var að taka til starfa,
fékk Jón Atli þarna ærið verkefni
og eins og áður þegar á hann
reyndi sýndi hann glöggt hina
óvenjulegu hæfileika til skipu-
lagsvinnu og tæknistarfa. Um-
sjónarmannsstarfið reyndist fjöl-
breytt og margslungið og krafðist
einmitt þeirrar útsjónarsemi,
verkkunnáttu og handlagni sem
Jóni Atla var gefin I svo ríkum
mæli.
Þeir sem til þekkja vita hve
tæknibúnaður nýtísku sjúkrahúss
er margvíslegur allt frá gufukatli
og rafmagnsaukavél til svæfinga-
véla og sjálfritandi eftirlitsvéla.
Ég fullyrði að meðan Jón Atli var
umsjónarmaður Borgarspítala
var þar ekkert tæki eða vél, sem
hann þekkti ekki I smáatriðum og
gat gert við og stillt, eða sagt
nákvæmlega fyrir um hvernig
með ætti að fara.
Jón Atli hafði mikinn metnað
fyrir Borgarspítalann, vildi gera
sitt til að hann væri fyrsta flokks
og gæfi góða þjónustu, eða eins og
hann orðaði það tæpitungulaust
— „væri alvöruspítali“.
I þessu fólst engin eigingirni
frá hans hendi, heldur sá með-
fæddi góðvilji sem Jón Atli átti i
svo rikum mæli, þvi hann vildi
allra vanda leysa og vænti aldrei
endurgjalds. En hann gerói einn-
ig svipaðar kröfur til annarra og
þótti lítið til þeirra koma sem
aðeins gerðu kröfur en lögðu ekk-
ert fram sjálfir.
Enginn er ómissandi, en mig
grunar að enn liði langur timi þar
til Borgarspitalinn fær umsjónar-
mann sem fyllir skarð Jóns Atla.
Enn voru það veikindi, sem ollu
því að Jón Atli skipti um starf,
Fyrir réttum tveim árum var
fyrst vitað um þann sjúkdóm er
síðar dró hann til dauða. Hann
vildi ekki vera hálfur í neinu
starfi og þegar honum fannst
hann ekki geta leyst umsjónar-
mannsstarfið af hendi eins og
hann vildi, gerði hann þveröfugt
við það sem flestir hefði gert i
hans sporum. Hann sagði starfinu
lausu og hóf sjálfstæðan atvinnu-
rekstur.
Sumarið 1973 keyptu þau hjón-
in Lakkrisgerðina Krumma og
hafa rekið hana sfðan. Að þessu
starfi unnu Sunna og Jón Atli
saman, hann sá um framleiðsluna
og tæknimálin og hún um sölu
og bókhald. Byrjunarerfióleik-
arnir voru miklir, bæði fjárhags-
legir og tæknilegir, en saman
tókst þeim að yfirstíga þá, þannig
að siðastliðnu ári var framleiðsl-
an komin i það horf að vel hefði
gengið, ef áfram hefði verið hald-
ið.
Segja má að síðastliðin 2 ár hafi
Jón Atli ekki gengið heill til
skógar og raunar augljóslega
hrakað jafnt og þétt þegar á leið.
En hann kvartaði aldrei og gaf sig
ekki fyrr en í siðustu lög. Siðustu
þrjá mánuði var Jón Atli rúmfast-
ur að mestu, þennan tima dvaldist
hann lengst af á Vífilsstaðaspítala
og var oft mjög illa haldinn.
Hann vissi að um lækningu var
ekki að ræða úr því sem komið
var, en hann æðraðist aldrei og
andaðist hinn 19. mars að morgni,
sáttur við guð sinn.
Þessum kveðjuorðum vil ég
ljúka með þakklæti til Jóns Atla
fyrir vináttu, sem nú hefur varað
nær 30 jár. Siðustu árin var sam-
band okkar nánara en áður og ég
mat hann því meir, sem ég kynnt-
ist honum betur.
Ég flyt Súsönnu mágkonu
minni og Jóninu tengdamóður
minni dýpstu samúðarkveðjur,
þær hafa misst mest. Ég bið guð
að styrkja þær i sorginni, en
minni þær jafnframt á að eftir
lifir minning um góðan dreng og
vammlausan.
Páll Sigurðsson.
Ekki kom mér að óvörum frá-
fall míns góða frænda, en þó
hnykkti mér ónotaiega við þau
tíðindi. Hann var alltaf svo hressi-
legur og aósópsmikill og hafði
stöðugt eitthvað nýtt til umræðu
og athafna.
Þegar ég læt hugann reika til
æskuáranna, þegar við ólumst
upp, koma i huga mér ótal minn-
ingar skemmtilegra atburða
stórra og smárra, sem urðu
minnisstæðir af því einu að hann
hafði lag á að gera þá eftirtektar-
veróa.
Að fáum hef ég lært jafn margt
bæði fyrr og siðar og af Jóni Atla
þá er hann hafði lokið Vélskóla-
námi og fengið lyklana að þeirri
tækniþekkingu. Handbragðió við
málmsmíðar var afbragðsgott og
sýna verkin það ljóslega. Járn-
klumpar og víraflækjur urðu að
fallegum skrautmunum, og var
gaman að fylgjast meó þykkum
málmhlutum svigna eins og fis
væru, með því að nota til þess rétt
tæki og þekkja eðli málmsins, en
þannig var einmitt viðhorf hans
til verkefnanna.
Áhugamálin voru ótrúlega
mörg. Myndavélin, veiðistöngin
og feróabíllinn voru dyggir föru-
nautar. F’rábærlega frændrækinn
og var hann og gott að heimsækja,
hvort sem var hér í bænum eða í
sumarhúsinu fyrir austan en
þar fékk sköpunargleði hans not-
ið sín best.
Það olli margvislegum misskiln-
ingi seinni árin, er hann tók að
Nú þegar leiðir skiljast um
sinn, biðjum við henni blessunar
og leiðsagnar í nýjum heimkynn-
um og á nýjum þroskaleióum.
Ölöf G. Pétursdóttir.
Far þú f friði,
friður Guðs þig blessi,
hafðu þökk fyrir allt og allt.
Gekkst þú með Guði.
Guð þér nú fylgi,
hans dýrðarhnoss þú hljóta skalt.
V. Briem.
HORFIN er Guðrún okkar
sjónum, til hins eilifa austurs,
þaðan, sem allt er runnið,, og allt
hverfur til að lokum. Þar mun
hún uppskera eins og hún sáði.
Hljóta launin fyrir alla hjarta-
gæskuna, sem hún sýndi, sérstak-
lega okkur, börnunum, sem i
kring um hana voru. Það gladdi
okkur aó fá að koma i heimsókn,
upp á loft til hennar, fá okkur
sæti á litla þrífætta stólnum og
hljóta síðan brjóstsykur eóa
fjarlægjast suma vini sína, en
núna þegar þetta allt er yfirstað-
ið skiljum við betur hvað fyrir
honum vakti með sumum tilsvör-
um sinum.
Við samhryggjumst innilega
hans góðu konu, svo og móður
hans og systur. Að endingu kveð
ég á sama hátt og þegar hann vildi
auðsýna einhverjum sérstaka
virðingu. Ég tek ofan fyrir
þessum manni.
Jón Adolfsson.
1 DAG er til moldar borinn Jón
Atli Jónsson vélstjóri Stigahlíð
14, hér í borg sem lést að Vífils-
stöðum 19. þ.m. eftir skamma en
erfiða sjúkdómslegu aðeins
fimmtugur að aldri.
I árslok 1967 auglýsti stjórn
Borgarspitalans eftir tækni-
menntuðum manni til að hafa
yfirumsjón með uppbyggingu
véla- og tæknibúnaðar byggingar-
innar og stjórn og umsjón
rekstrar þeirra hluta, er starfsem-
in hæfist.
Stjórn spítalans var mikið í
mun að til þessa vandasama starfs
veldist hinn hæfasti maður. Ur
miklum fjölda ágætra umsækj-
enda var Jón Atli valinn.
Ég dreg i efa að hér á landi
finnist margþættari rekstur en i
stóru sjúkrahúsi, þar sem mæta
verður hinum ólíkustu kröfum
um búnað og öryggi í rekstri
hans, dag og nótt, helga daga sem
virka. Þetta tæknivædda sam-
félag sex til sjö hundruð starfs-
manna og sjúklinga er marg-
brotið. Jón ræddi gjarnan um
sjúkrahúsið sem skip æhafi úti,
þar sem menn yrðu að streysta á
sjálfa sig, en ekki aðra, enda gerði
hann ráðstafanir til að til hans
næðist hvenær sólarhrings sem
var. Hann átti miklu fleiri óskir
um tækjabúnað en þær sem við
höfóum fjármagn til að sinna, þó
tókst honum aó knýja fram ýms
mál, sem við vildum fresta, en
sem nú eru okkur ómetanleg til
að þjóna þeim verkefnum sem
okkur er ætlað. Það kom í minn
hlut, sem framkvæmdastjóra, aó
eiga nánara samstarf við Jón Atla
en aðrir við sjúkrahúsið og hefi
því betri aðstöðu til að leggja dóm
á störf hans. Eg tel það mikla
gæfu fyrir sjúkrahúsið aó hafa
fengið að njóta starfskrafta Jóns
Atla við uppbygginguna og er
þakklátur fyrir að hafa fengið að
starfa með honum. Jón Atli lét af
störfum hjá okkur árió 1973 til
þess aó starfa við eigið fyrirtæki.
I tilraunum minum til að halda
honum i starfi áfrant ber margt á
góma. Honum þótti okkur þröng-
ur stakkur skorinn að ýmsu leyti.
Hann vildi bara hafa 1 skipstjóra
á skútum yfir sér. — Ekki ótal ráð
og nefndir. „Honum líkaði aldrei
kerfið*'. Eg hefi misst fleiri góða
menn úr starfi, sem líkaði ekki
kerfið og ég sé eftir þeim öllum.
Eg átti því láni að fagna að eiga
sálufélag við Jón Alla og hans
ágætu konu, Sunnu, utan hins
daglega strits. Attum vió hjónin
margar ógleymanlegar stundir
með þeim i sumarbústað þeirra
Framhald á bls. 27
súkkulaðimola að lokum. Það
þurfti lítið til að gleðja okkur og
eins þurfti lítið til að gleðja hana.
Brosandi barnsaugu, lítil hönd til
að taka í, fengu augu hennar til
að lýsa eins og tvær stjörnur.
Blessuð sé minning hennar.
Jóhanna Sigríður Pétursdóttir.
Guðrún Elíasdótt’
ir—Minningarorð
Fædd 3. mai 1889. og má því segja að hún hafi
Dáin 19. mars 1975.
ÞANN 19. rnars siðastliðinn
kvaddi Guðrún Elíasdóttir þenn-
an heim 85 ára aó aldri, eftir
langvarandi legu og samgleðj-
umst vió henni með að vera laus
úr þessum líkamsfjötrum.
Guðrún fæddist 3. mai árið 1889
að Fremri-Uppsölum í Seiárdal í
Vestur-Barðastrandarsýslu og var
hún komin af dugmiklum vest-
firskum ættum. Foreldrar hennar
voru Elias Oddsson bóndi og kona
hans Kristín Jónsdóttir úr
Dufansdal í Suðurfirði.
Arið 1900 fórst faðir Guðrúnar
ásamt syni sinum, en þá var
Guórún aðeins ellefu ára að aldri.
Eftir þetta reiðarslag kom nokkur
tvístringur á systkini Guðrúnar
kynnst erfiðri lifsbaráttu i æsku.
Árið 1918 giftist Guðrún
Þórarni Gislasyni, en varð fyrir
þeiri lifsreynslu að missa hann
eftir tæplega tveggja ára hjóna-
band. Missir ástriks eiginsmanns
varð henni mikið reiðarslag, og
var hún lengi að jafna sig, þar
sem vonir hennar og draumar um
bjartari framtíð með elskulegum
eiginmanni urðu skyndilega að
engu. En fimm árum seinna kom
nýr ljósgeisli inn í líf Guðrúnar,
þegar hún kynntist Magnúsi
Sveinssyni frá Hvilft, sem var hió
mesta ljúfmenni og naut hún sam-
fylgdar hans í rúm tuttugu ár.
Guðrún var ávallt mjög gest-
risin og leitaðist ætíð við að miðla
öðrum af sínum efnum. Einnig
var hún sérlega barngóð og hafði
unun af að umgangast börn.