Morgunblaðið - 17.04.1975, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 17. APRÍL 1975

Utgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar.
Ritstjórnarfulltrúi
Fréttastjóri
Auglýsingastjóri
Ritstjórn og afgreiðsla
Auglýsingar
hf. Árvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guðmundsson.
Björn Jóhannsson.
Árni Garðar Kristinsson.
Aðalstræti 6, sími 10 100.
Aðalstræti 6, sími 22 4 80.
Áskriftargjald 700,00 kr. á mánuði innanlands.
í lausasölu 40,00 kr. eintakið
síöari árum hafa
augu manna beinzt í æ
ríkari mæli aó nauðsyn
þess að bæta aðstöðu fyrir
vanheil og afbrigðileg
börn. Skólakerfið hefur
verið illa undir það búið að
taka við slíkum börnum og
veita þeim þá aðstoð, sem
nauðsynleg er og unnt er
að láta í té. Hér er um að
ræóa ákaflega stórt og
viðamikið úrlausnarefni.
Flestir eru á einu máli um,
að í nútíma þjóðfélagi
verði með einum eða öðr-
um hætti að mæta þeim
erfióleikum, sem slíkar aó-
stæóur hafa í för með sér.
Hér í Morgunblaðinu
birtist fyrir skömmu grein
eftir móður, sem hefur háð
langa og harða baráttu
fyrir þvi að fá aóstoö og
kennslu fyrir vanheilt
barn sitt. Þrátt fyrir góðan
vilja var ekki unnt að
greióa götu þessa barns.
Þetta átakanlega dæmi
sýnir bezt, hversu brýnt
þaó er að leggja aukna
rækt við sérkennslu. Af-
brigóileg og vanheil börn
eiga aó vera jafn velkomin
i heiminn sem önnur og því
er það ein af skyldum þjóó-
unnt er til þess að aðstoóa
þessi börn og búa þau und-
ir lífiö.
Því er ekki að leyna, að
ýmislegt hefur verið gert
vel í þessum efnum, en eigi
aó síður stöndum við enn
frammi íyrir miklum
vanda, sem enn er óleyst-
ur. Alþingi hefur nú til
meóferðar tillögu til þings-
ályktunar frá Sigurlaugu
Bjarnadóttur og fjórum
öórum þingmönnum, þar
sem segir, aö brýna nauó-
syn beri til að gera án tafar
ráðstafanir til að bæta úr
vöntun á sérkennslu af-
brigóilegra barna í grunn-
skólum úti á landsbyggö-
inni. Tillagan gerir enn-
fremur ráó fyrir, aó sér-
stökum starfsmanni í
menntamálaráóuneytinu
verói falið könnunar- og
skipulagsstarf á þessu
sviði. Hann á um leið aó
vera skólastjórum og
fræðsluráóum til aðstoðar í
sérkennslumálum. Jafn-
framt er gert ráð fyrir, aö
aukin áherzla verði lögð á
menntun sérkennara við
Kennaraháskóla íslands og
námskeió fyrir almenna
kennara í kennslu og hand-
leiðslu afbrigðilegra barna.
Hverjum manni má vera
ljóst, að meó þessari tillögu
er ýtt við mjög þörfu og
brýnu úrlausnarefni. 1
nýju grunnskólalögunum
er gert ráð fyrir ýmsum
nýjum verkefnum skóla-
kerfisins. Á hinn bóginn er
á það að líta, aó þessi nýja
löggjöf á að koma til fram-
kvæmda smám saman á
næstu tíu árum. 1 greinar-
gerð með tillögunni um
sérkennslu segja flutnings-
menn, að einmitt vegna
hins langa tíma, sem mun
líða áður en grunnskólalög-
in veröa komin til fullrar
framkvæmdar, sé eðlilegt
og rétt aö taka sérkennslu-
málin út úr og gera þeim
sérstök skii.
Þessi þingsályktunartil-
laga mióar fyrst og fremst
að úrbótum i þessum efn-
um úti á Iandsbyggðinni,
en fullyrða má, aó þar ríki
ófremdarástand i þessum
efnum. Reykjavíkurborg
hefur hins vegar haft
frumkvæði að ýmiss kon-
ar úrbótum og nýjungum í
sérkennslumálum. í því
sambandi má t.d. nefna
svonefnd skólaathvörf, þar
sem börn, er eiga viö erfið-
leika aó stríða, fá að vera
undir handleiðslu kennara
þann hluta dags, sem þau
eru ekki í skólanum. Hér
má einnig nefna hjálpar-
bekki í skólunum sjálfum,
sjúkrakennslu og þá ný-
breytni að hafa sérstaka
bekki fyrir fötluð og
heyrnarlaus börn, sem
geta verið í almennum
skólum. Reykjavikurborg
starfrækir einnig sérstök
heimili fyrir börn, er eiga
vió sérstaka sálræna erfið-
leika að striða. Engum
blandast því hugur um, að
borgaryfirvöld i Reykjavik
hafa i þessum efnum haft
frumkvæöi að mjög merki-
legu starfi, sem enn þarf
þó að efla og færa út, eftir
því sem aðstæöur leyfa.
I Reykjavík eru einnig
starfræktar sérstakar
stofnanir á vegum rikisins
eins og Heyrnarleysingja-
skólinn og skóli fyrir fjöl-
fötluð börn ásamt meó
Höfðaskólanum, sem
Reykjavíkurborg hefur
starfrækt um árabil. Þó að
hér hafi hvergi nærri verið
nóg að gert, er vandamálið
þó enn hrikalegra úti á
landsbyggðinni, enda
dæmi þess, að fólk hafi
neyðst til að flytja búferl-
um til að sjá börnum sínum
fyrir fræðslu og meðferð
við þeirra hæfi.
Sérstakar stofnanir fyrir
vanheil börn eru mikilvæg-
ar, en á hinn bóginn verður
að hta á þá staóreynd, aó
aóskilnaður frá fjölskyldu
og venjulegu umhverfi
hlýtur aó vera neyðarúr-
ræði. Af þeim sökum er nú
lögö æ ríkari áherzla á en
áður, að sérkennslu-
þjónustan flytjist inn i al-
menna skólakerfið. Þvi ber
aó fagna hverju átaki, sem
stuðlar að lausn og úrbót-
um á þeim vanda, sem við
eigum aó etja í þessum efn-
um.
Úrbóta þörf
í sérkennslumálum
félagsins að gera þaó sem
Ábyrgðarlaus
afstaða í
miklu
alvörumáli
Svar stjórnar Læknafélags Is-
lands við athugasemdum Bar-
áttusamtaka fyrir sjálfs-
ákvörðunarrétti kvenna til lög-
legra fóstureyðinga
Baráttusamtök fyrir sjálfs-
ákvörðunarrétti kvenna til lög-
legra fóstureyðinga hafa sent
frá sér athugasemd sem svar
við greinargerð Læknafélags
Islands um frumvarp til laga
um fóstureyðingar o.fl.
Þar eð i málflutningi samtak-
anna koma fram rangfærslur
og villandi fullyrðingar um
greinargerð Læknafélags ís-
lands vill stjórn félagsins taka
fram eftirfarandi:
1 athugasemdum samtakanna
er dregið í efa, að stjórn
Læknafélags Islands túlki
sjónarmið alls þorra lækna í
greinargerð sinni. Því er til að
svara, að á aðalfundi lækna-
félagsins sl. haust greiddu full-
trúar hinna ýmsu læknafélaga
(svæðafélaga) landsins ein-
róma atkvæði með tillögum
Læknafélags Islands, þar sem
mælt var gegn frjálsum fóstur-
eyðingum. Telja verður víst, að
kjörnir fulltrúar svæða-
félaganna túlki skoðanir meiri
hluta félagsmanna, enda liggur
fyrir vitneskja um það frá hin-
um ýmsu svæðafélögum, að
mikill meiri hluti lækna er and-
vigur frjálsum fóstureyðingum.
1 umræðum á fundum lækna-
félaganna hefur ávallt komið
fram yfirgnæfandi fylgi með
þvi sjónarmiði. Geta má þess,
að á fundi Félags sérfræðinga í
kvensjúkdómum, sem haldinn
var 10. janúar 1974, var sam-
þykkt álitsgerð um fóstur-
eyðingarfrumvarpið, þar sem
segir, að félagið sé i aðalatrið-
um samþykkt athugasemdum
og breytingartillögum, sem
stjórn L.í. hafði gert við frum-
varpið um fóstureyðingar og
ófrjósemisaðgerðir. 1 félaginu
eru 14 meðlimir, þ.e.a.s. allir
kvensjúkdómalæknar á Islandi.
Af þeim voru 11 mættir á
fundinum og greiddu allir sam-
hljóða atkvæði með þessari
álitsgerð, sem siðan var send til
heilbrigðis- og tryggingamála-
nefndar Alþingis.
Meðal annars með framan-
greind atriði I huga fullyrðir
stjórn Læknafélags Islands, að
með greinargerð sinni túlki
hún skoðanir mikils meiri hluta
læknastéttarinnar á Islandi.
Hlutverk læknisins er
þjónustuhlutverk við
sjúklinginn.
Aðilum samtakanna verður
tíðrætt um það atriði greinar-
gerðar L.I., sem fjallar um
þjónustuhlutverk læknisins og
gefa í skyn, að þjónustuhlut-
verk læknis 1 þessu sambandi
eigi einungis að felast i ráðgjöf
og þekkingarmiðlun til við-
komandi konu, sem óskað hefur
eftir fóstureyðingu. Gengið er
framhjá þeirri staðreynd, að
væntanlega verður læknir að
framkvæma fóstureyðinguna.
Þjónustuhlutverk læknis er þvi
einnig óhjákvæmilega fólgið i
því að koma í veg fyrir, að
framkvæmd sé að nauðsynja-
lausu aðgerð, sem valdið getur
konunni heilsutjóni.
Kona, sem ekki þarf á fóstur-
eyðingu að halda vegna sjúk-
dóms eða vegna félagslegra
ástæðna á því ekki að geta
krafizt þess einhliða, að fóstur-
eyðing sé framkvæmd. Ef lækn-
ar væru ekki beinir aðilar að
málinu, hefðu þeir engan rétt
fram yfir aðra þegna þjóð-
félagsins til þess að dæma for-
sendur fyrir framkvæmd
fóstureyðinga. Á framangreind-
um forsendum byggir stjórn
L.I. þá skoðun sína, að tak-
markalaus réttur konunnar í
þessu máli sé ekki mögulegur.
Afstaðan
sjálfri sér samkvæm.
1 athugasemdunum er stjórn
L.I. brugðið um tviskinnung i
Svar stjórnar
Læknafélags
íslands við
athugasemdum
Baráttusamtaka
fyrir sjálfs-
ákvörðunarrétti
kvenna til
löglegra
fóstureyðinga
málflutningi sinum, þar eð
félagið hefur mælt með rýmk-
un á heimildum til fóstur-
eyðinga frá núgildandi lögum,
þar sem m.a. er mælt með þvi,
að félagslegar forsendur einar
saman geti verið fullnægjandi
forsenda fyrir fóstureyðingu.
Hér er um það að ræða að
viðurkenna þá staðreynd, að
félagslegar ástæður geti orðið
svo erfiðar og þungbærar fyrir
konuna, að það jafngildi frá
heilsufarslegu sjónarmiði þeim
sjúkdómum, sem I núgildandi
lögum eru forsendur fyrir, að
fóstureyðing er leyfð. Hér er
því i eðli sínu um sams konar
forsendur að ræða, sem I gildi
eru og hin íslenzka læknastétt
hefur ávallt verið hlynnt.
Aðdróttanir um tviskinnung í
málflutningi lækna um þetta
atriði fá þvi ekki staðizt.
Ahrif fóstureyðinga á
fjölda fæðinga.
Við umræður á Alþingi kom
fram sú grunnfærnislega skoð-
un, að fóstureyðingar fækkuðu
fæðingum sem næmi fjölda
framkvæmdra fóstureyðinga.
Þessi misskilningur gengur aft-
ur í skrifum Baráttusamtak-
anna. Sannleikurinn er hins
vegar sá, að lækkun fæðingar-
tölunnar verður aðeins lítið
brot af fjölgun fóstureyðinga.
Þetta stafar m.a. af eftirfarandi
ástæðum:
1. Kona, sem verður ófrisk og
gengur með sitt barn, getur að
jafnaði ekki orðið ófrisk aftur,'
fyrr en eftir 15 mánuði, m.a.
vegna þeirrar ófrjósemi, sem
brjóstagjöf og aðrar aðstæður
eftir fæðinguna hafa i för með
sér. En konan, sem fengið hef-
ur framkvæmda fóstureyðingu,
getur orðið ófrisk þegar eftir 6
vikur, séu engar getnaðarvarn-
ir notaðar.
2. Reikna má með, að
10—20% þungana endi með
fósturláti, þótt ekkert sé að
gert.
3. Þótt framkvæmd sé fóstur-
eyðing hjá konu, þýðir það ekki
I reynd, að sú hin sama kona
eignist einu barni færra á lifs-
leiðinni. Svo undarlegt, sem
það kann að virðast, hafa kon-
ur, sem láta fóstri eða fengið
hafa framkvæmda fóstur-
eyðingu, mikla tilhneigingu til
þess að bæta sér þetta upp með
endurtekinni þungun síðar.
Þegar það er haft I huga, að
fóstureyðingar hér á landi voru
aðeins 5% af fæðingartölunni,
þá er ljóst, að fóstureyðingar-
fjöldinn yrði að margfaldast til
þess að við fengjum merkjan-
lega lækkun fæðinga af þeim
sökum.
Minnkuð notkun
getnaðarvarna vegna
frjálsra fóstureyðinga.
I athugasemdum „samtak-
anna“ er gert litið úr þessari