Morgunblaðið - 17.04.1975, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 17. APRlL 1975
17
Benedikt Bogason, verkfrϚingur:
Lækkun
byggingar-
kostnaðar
Nýlega kom fram á Alþingi
tillaga til þingsályktunar (nr.
269) frá frú Ragnhildi Helga-
dóttur, alþm., um lækkun á
byggingarkostnaði. Ég vil byrja
á að fagna þessari tillögu og
skilning Ragnhildar á því,
hversu þessi þáttur í lífi al-
mennings, þ.e.a.s., að eignast
eigið húsnæði, er þungur og
sannkallaður þrælabaggi á
herðum flestra framsækinna Is-
lendinga. Einnig fagna ég
þeirri hugsun alþingismannsins
að setja fram hugmynd um að
létta baggann á kostnað hins
opinbera, enda þótt viður-
kenna verði, að hið opinbera á í
stöðugum erfiðleikum við að
uppfylla markmið sin um að
afla fjár til húsnæðismálalána.
[ störfum mínum sem verk-
fræðingur um 14 ára skeið hef
ég kynnzt þessum málum allvel
og oft velt fyrir mér leiðum til
úrbóta. Ég hef kynnzt átakan-
legum dæmum um brostna
heilsu og hjónabönd fólks, sem
hefur lagt slíkt ofurkapp á að
koma sér upp eigin húsnæði.
í greinargerð alþingismanns-
ins með tillögunni kemur fram
að opinberar álögur séu 1 5---
20 hundraðshlutar af húsbygg-
ingakostnaði, þar af 11 —1 5%
til ríkisins, en það jafngildir að
meðaltali frá 550 til 750 þús-
und krónum af 5 milljón króna
íbúð. (Húsnæðismálastjórnar-
lán voru á síðasta ári 1060
þúsund krónur á slíka íbúð).
Þá er einnig bent á þá stað-
reynd, að lækkun bygginga-
kostnaðar sé þjóðhagslega
æskileg, þar sem hún myndi
draga úr spennu í efnahags-
málum, þ.e.a.s. leiða til minnk-
andi verðbólgu, þessa þráláta
sjúkdóms efnahagskerfis okk-
ar.
Ég vil á þessu stigi málsins
benda á, að i sumum gjöldum
hins opinbera og þá sérstak-
lega gjöldum til sveitarfélaga
hættu. I greinargerð stjórnar
Læknafélags íslands var bent á
þetta sem hugsanlegan mögu-
leika, einkum til þess að vekja
athygli á þvl, hvað breytileg
notkun getnaðarvarna og þá
fyrst og fremst pillunnar getur
haft stórtæk áhrif á fjölda
þungana.
Þess hafa sést óræk vitni
sums staðar erlendis, hvernig
öfgafengin skrif um skaðsemi
pillunnar hafa leitt til mikillar
fjölgunar ótímabærra þungana.
Af einhverjum óskiljanlegum
ástæðum hafa í athugasemdum
„samtakanna" verið höfð enda-
skipti á þessum útreikningum,
og telur stjórn L.í. því nauðsyn-
legt að skýra þetta nánar:
Stjórn L.I. er ranglega gerð
upp sú fáránlega skoðun, að
Af ofanskráðu sést, að út-
reikningar stjórnar L.L, sem þó
voru aðeins fram settir sem
hugsanlegur möguleiki, eru
fyllilega raunhæfir. En það er
ekki við þvi að búast, að sam-
tök, sem berjast fyrir frjálsum
fóstureyðingum, hafi áhyggjur
af afleiðingum kynhvatar og
samlífs karls og konu.
I lok athugasemdarinnar
kemur fram ósæmileg aðdrótt-
un að Læknafélagi íslands, þar
sem stjórn félagsins er sökuð
um að hafa sent frá sér villandi
og vanhugsaða greinargerð.
Stjórnin hefur kynnt sér
mikinn fjölda gagna um fram-
kvæmd fóstureyðinga og
sjónarmið bæði með og móti
frjálsum fóstureyðingum og
málið verið til umræðu innan
félagsins undanfarin 3 ár.
Konur á aldrinum
16—44 : 42100
Þarf að nota pilluna 40% 16800
Þarf að nota lykkju 15% 6300
Öruggar getnaðarvarnir
samtals 23100
Ófrískar 4500
Vitneskja um ófrjósemi (10%) 4200
Getnaðarvarnir óþarfar samtals 8700
Ótryggar getnaðarvarnir
(condom, skeiðarstilar o.fl.) 4000
Engar getnaðarvarnir 6300
Ótryggar eða engar getnaðar- 10300
varnir 19000
hinar ófrísku og ófrjóu þurfi á
getnaðarvörnum að halda.
Það eru vitanlega margir hlut-
ir, sem hafa áhrif á fjölda þung-
ana, en hlutfallið á milli þeirra,
sem nota getnaðarvarnir og
hinna, sem engar nota, er að
sjálfsögðu það, sem mestu ræð-
ur.
1 nýlegri kennslubók I kven-
sjúkdómum (Brodi) segir, að sé
um að ræða fólk á frjósömum
aldri, sem hafi samlíf reglu-
lega, verði konan ófrísk innan
12 mánaða I 90% af tilvikum.
Stjórnin hefur gert efnisleg-
ar athugasemdir við frumvarp-
ið i heild og einstakar greinar
þess. Það situr því illa á sam-
tökum, sem stofnuð voru fyrir 3
vikum, að koma með slíkar að-
dróttanir.
Eigi að taka ábyrgða afstöðu
til fóstureyðinga, er nauðsyn-
legt að líta á vandamálið I
heild, en setja ekki eitt atriði
þess á oddinn og láta sem önnur
atriði skipti engu máli. Slíkt er
að mati stjórnar L.i. ábyrgðar-
laus málflutningur.
felst þjónústa og óbeinn kostn-
aður við húsbyggingar, sem
ekki yrði komizt hjá að leggja á
herðar skattborgara á annan
hátt, en sveitarfélög gætu inn-
heimt þessi gjöld á mildari hátt
en gert hefur verið, t.d. með
því að dreifa þeim á langan
tíma og leggja höfuðáherzlu á
innheimtu, eftir að húsbygging
er veðhæf, þ.e.a.s. eftir að
bygging er fokheld. Ríkisvaldið
gæti endurskoðað tolla- og
söluskattsálögur á efni, en ég
held að opinber löng lán þyrftu
almennt að vera talsvert hærri,
og þar gæti ríkisvaldið skoðað
möguleika sína á að taka skyn-
samleg erlend stórlán til að
dreifa til húsbyggjenda, enda
er hér um fjárfestingu en ekki
eyðslu að ræða, ef öllu er stillt!
hóf.
Gagnvart fyrrnefndri verð-
bólgu er það að segja, að bygg-
ingarkostnaður (byggingarvisi-
tala) fylgir í kjölfar gengisskrán-
ingar, þó ekki sé það méð
sama takti, enda myndi ein-
hvers konar verðtrygging lána
gagnvart gengisskráningu ekki
breyta miklu. Ég hef satt að
segja litla trú á, að fyrrnefnd
tillaga leiði til neinna verulegra
bóta í meðförum Alþingis, þvi
miður, því að þann tekjumissi
hins opinbera þyrfti að veru-
legu leyti að bæta upp, og væri
þar verið að velta bagganum
yfir á herðar annarra skattborg-
ara. Hins vegar hefur verið í
athugun hjá félagsmálaráð-
herra og forstöðumanni hús-
næðismálastofnunar rikisins
leið til að lækka byggingar-
kostnað um 20—25% með
breytingum á byggingarhátt-
um frá hinum hefðbundnu
byggingaraðferðum sem hing-
að til hafa tiðkazt. Hefur þessu
máli verið sýndur mikill áhugi.
Við verðum að horfast i augu
við þá ömurlegu staðreynd, að
þróun i byggingartækni hefur
að verulegu leyti staðið i stað
hér á landi siðast-liðin 20 ár
eða lengur, þótt virðingarverð-
ar séu tilraunir ýmissa bygging-
araðila til betri árangurs.
Má þar nefna viðleitni Fram-
kvæmdanefndar byggingar-
áætlunar og Breiðholts h.f.,
sem með kerfisbundnum
vinnubrögðum og bættum
steypumótum hafa náð árangri
i vissum þáttum. Á sama tima
hefur framleiðni í byggingar-
iðnaði nágrannaþjóða okkar
t.d. Svía og Dana aukizt veru-
lega og þá fyrst og fremst með
verksmiðjuframleiddum eining-
um.
Svíar hafa boðið upp á
tæknilega og fjárhagslega að-
stoð við að koma hér upp ný-
tízku verksmiðju, sem framleið-
ir steinsteyptar húseiningar af
fullkomnustu gerð. Einnig lán
til langs tíma til að byggja
íbúðir á þennan hátt.
Tilboð þessara sænsku aðila
er mjög opið og leggja þeir
áherzlu á, að aðstoð þeirra yrði
fyrst og fremst til eflingar fram-
þróunar hérlendis, en ekki til
truflunar eða tröðkunar á nein-
um þeim byggingaraðilum,
sem hér eru fyrir hendi. Athug-
un, sem gerð hefur verið á
þessum vettvangi hefureinmitt
leitt í Ijós, að spara má bygg-
ingarkostnað um 20—25%
miðað við núverandi hefð-
bundnar aðferðir, auk þess að
byggingariðnaður yrði mun
minna háður veðurfari. Þessi
sparnaður liggur fyrst og
fremst i meiri vélvæðingu og
hagræðingu vegna eininga-
framleiðslu, og þá ber þess að
gæta, að sparnaðurinn nær yfir
flesta verkþætti við fullgerða
byggingu.
í Sviþjóð hefur þróunin i
byggingariðnaði orðið sú, að
árið 1950 fóru 2000 vinnu-
stundir að meðaítali i byggingu
100 fm íbúðar með hefð-
bundnum aðferðum Árið
1960 var þessi tala komin nið-
ur i 1 200 vinnustundir og árið
1 970 var hún orðin 800 vinnu-
stundir.
Árið 1970 fóru aðeins 600
vinnustundir i byggingu sams
konar ibúðar með venjulegri
einingaframleiðsluaðferð og
aðeins 400 vinnustundir með
þeirri nýtizku verksmiðjufram-
leiðsluaðferð, sem fyrirhugað
er að nota sem fyrirmynd hér.
Þar sem um er að ræða fækkun
vinnustunda eða dagsverka, þá
er Ijóst að hér er ekki um
verðbólguhvetjandi fram-
kvæmdir að ræða, heldur þvert
á móti. Til samanburðar má
geta þess, að í samsvarandi
byggingu 100 fm íbúðar hér-
lendis fara nú rúmlega 1 500
vinnustundir. Það hefur sýnt
sig í Svíþjóð og viðar, að hægt
er að þróa þessi mál og fara
þannig að, að innleiðing þess-
arar nýju tækni þurfi ekki að
trufla eða skaða núverandi
byggingariðnað, heldur þvert á
móti leiði hún til hagkvæmari
vinnubragða i hinum hefð-
bundna byggingariðnaði, eins
og áðurnefndar þróunartölur
frá Svíþjóð sýna. Athuganir
hafa ennfremur sýnt, að verk-
smiðja, sem framleiðir 200
íbúðir á ári, getur, þrátt fyrir
flutningskostnað, teygt sig i
byggingar sem eru í a.m.k.
1 50 km fjarlægð og samt sem
áður sparað byggingarkostnað
um 20—25% en það þýðir
1 —1,25 milljón króna lækkun
á byggingarverði ibúðar, sem
kostar 5 milljónir króna í dag.
Við höfum ekki efni á að
sýna tómlæti i þessum málum
og láta misskilda sérhagsmuni
standa í vegi fyrir okkur, því að
þetta er stórmál, sem snertir
alla þjóðina beint og óbeint