Morgunblaðið - 24.04.1975, Síða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 24. APRÍL 1975
Mestu flotaæfingarnar
er Rússar hafa haldið
Aðallega œfingar í aðgerð-
um gegn kafbátum að sögn
flotasérfrœðinga
FLOTAÆFINGAR Rússa á heimshöfunum undanfarna
daga eru hinar umfangsmestu sem þeir hafa haldið.en
þær virtust vera að fjara út samkvæmt fréttum í gær
miðvikudag. Skip og flugvélar frá Bandaríkjunum, Bret-
landi, Hollandi, ttalíu og Noregi hafa fylgzt með
æfingunum sem virðast hafa byrjað fyrir um það bil
einni viku. Atlantshafsbandalagið hefur samræmt eftir-
lit þeirra með æfingunum og floti bandalagsins hefur
einnig fylgzt með þeim.
Mikill fjöldi sovézkra herskipa hefur sézt taka þátt í
flotaæfingunum á Noróur-Atlantshafi og langfleygar
flugvélar og kafbátar hafa einnig tekið þátt í þeim.
Sérfræðingar telja of snemmt að fullyrða nokkuð um
tilgang æfinganna og skilgreina þær en haft er eftir
talsmanni brezka sjóhersins að svo virðist að hann hafi
aðallega verið sá að æfa aðgerðir gegn kafbátum. Eitt af
því sem bendir til þess er að í æfingunum hefur verið
beitt flotaflugvélum sem eru sérstaklega útbúnar til
aðgerða gegn kafbátum.
Morgunblaðið hefur aflað sér
upplýsinga um flotaæfingarnar f
nágrenni Islands frá norskum
hernaðaryfirvöldum. Þessar upp-
lýsingar (sem eru sfðan á þriðju-
dag) fara hér á eftir:
Astandið
við Island
„Á svæðinu frá strönd Finn-
merkur, á Islandshafi og Norður-
sjó og til svæðisins austur af Jan
Mayen og lslands og á hafinu
milli Islands og Skotlands og suð-
ur af Islandi og vestur af írlandi
hafa Rússar haft rúmlega 60 her-
skip af ýmsum gerðum i flota-
æfingum sinum, herskip jafnt
sem kafbáta, bæði kjarnorku-
knúna og venjulega. Þarna hafa
verið þung beitiskip, tundurspill-
ar, eldflaugaskip og njósnaskip,
rannsóknaskip, birgða- og
hjálparskip og þeim hefur verið
skipt i deildir. Þyngdarpunktur
æfinganna hefur kannski verið
milli Islands og Jan Mayen.
Skipin hreyfðu sig lítið alla síð-
ustu viku en jafnframt hafa verið
mikil umsvif flugvéla, sem hafa
flogið frá herstöðvum i norðri,
meðfram strönd Noregs og út á
Islandshaf. Þegar ljóst varð að
hér var um umfangsmiklar flota-
æfingar að ræða létu brezk her-
skip og herskip frá öðrum NATO-
löndum úr höfn og fylgdust með
rússnesku skipunum svo að býsna
mörg herskip hafa verið á hafinu.
Auk þess héldu NATO-löndin
tvær minniháttar flotaæfingar á
Norðursjó. I þessu sambandi hafa
báðir aðilar haldið uppi að heita
má eðlilegu eftirliti með herskip-
um hvor annars. Undanfarinn
sólarhring (það er mánudag og
þriðjudag) virðist hafa dregið úr
rússnesku æfingunum. Herskipin
hafa dreifzt og mörg yfirgefið
deildir sínar og virðast á leið
heim til stöðva sinna. Æfingunum
virðist því munu ljúka innan
skamms."
Gegn kafbátum
Frá Ed Blanehe, fréttamanni
Associated Press í London fékk
Mbl. eftirfarandi upplýsingar um
fiotaæfingarnar á þriðjudag:
Að minnsta kosti 14 skip frá
Bretlandi, Bandarikjunum, Dan-
mörku, Vestur-Þýzkalandi, Hol-
landi og Noregi fylgjast með flota-
æfingum Rússa á Norður-
Atlantshafi. Flotasérfræðingar
Atlantshafsbandalagsins i Lond-
on segja að allt að 220 sovézk
herskip taki þátt i æfingunum
sem kallast „Okean 75“ og fara
fram á Atlantshafi, Islandshafi,
Norðursjó, Miðjarðarhafi, Persa-
flóa, Indlandshafí og Kyrrahafi.
Siðustu meiriháttar flotaæfingar
Rússa á heimshöfunum fóru fram
1970. Þær stóðu i þrjár vikur og
200 skip tóku þátt í þeim.
Talsmaður NATO í London seg-
ir að tilgangur flotaæfinganna að
þessu sinni virðist þríþættur:
1 fyrsta lagi segir hann aö aðal-
lega virðist hafa verið um að ræða
æfingaaðgerðir gegn kafbátum.
Hins vegar neitaði hann að segja
nokkuð um það hvort aðgerðir
Rússa miðuðu að því að hrinda
hugsanlegri árás vestrænna kaf-
báta búnum eldflaugum á Sovét-
ríkin. í öðru lagi segir að orðið
hafi vart vaxandi aðgerða lang-
fleygra flotaeftirlitsflugvéla. Auk
þess hafi sézt til æfingaskipalesta
sem í hafi tekið þátt floti hjálpar-
skipa, þár á meðal olíuflutninga-
skip og rannsóknarskip. Vitað er
að sérfræðingar bandariska flot-
ans hafa fylgzt náið með æfingun-
um til að ganga úr skugga um
hvort Rússum hefur tekizt að
auka hæfni sína til að koma birgð-
um og vistum til hins mikla flota
síns á úthöfunum, enda hefur það
verið talinn veikur hiekkur hjá
Rússum á liðnum árum. I þriðja
lagi getur verið um að ræða fjar-
skiptaæfingar í stórum stíl. Vitað
er að vestrænir flotasérfræðingar
hafa mikinn áhuga á að fylgjast
með því hvernig sovézkir flota-
foringjar hafa eftirlit með hinum
dreifða herskipaflota sínum á út-
höfunum og stjórna honum.
Sovézki œfingaflotinn
Brezka blaðið Daily Telegraph
birti á mánudag meðfylgjandi
uppdrátt sem sýndi stöðu sov-
ézku herskipanna, sem hafa
tekið þátt f flotaæfingunum,
eins og hún var þá og eftirfar-
andi skýringar:
1) Beitiskip vopnað eldflaug-
um af Kresta-gerð, beiti-
skip vopnað eldflaugum af
Kanin gerð og tundurspillir
vopnaður eldflaugum af
Kanin-gerð og tundurspillir
vopnaður eldflaugum af
Krivak-gerð.
2) Eitt Kresta-beitiskip.
Venjulegt beitiskip af
Sverdlov-gerð og tveir Kri-
vak-tundurspillar. Brezku
freigáturnar Nubian,
Danae og Londonderry hafa
fylgzt með skipunum á haf-
inu við lsland.
3) Krivak-tundurspillir og
þrjú hafrannsóknaskip.
Þau halda kyrru fyrir og
brezka freigátan Scylla
fylgist með þeim.
4) Eldflaugatundurspillar af
gerðunum Kashin og Kild-
in. Brezka frcigátan Jupi-
ter fylgdist með þeim er
þeir sigldu suður á bóginn
5) Eldflaugabeitiskip af
Kara-gerð og lítið olfuskip.
Bandarlsk eftirlitsflugvél
tilkynnti að þau héldu
kyrru fyrir.
6) Eitt beitiskip af Sverdlov-
gerð, eitt beitiskip af
Kynda-gerð, tveir Kashin-
tundurspillar og fjögur
önnur herskip og hjálpar-
skip. Þau liggja við akkeri á
Sollum-flóa I Ifbýskri land-
helgi. Brezki eldflauga-
tundurspillirinn Kent er á
þessum slóðum.
7) Um 20 skip þar á mcðal
Sverdlov-beitiskip, tvö önn-
ur stór herskip, tveir tund-
urduflaslæðarar og geim-
vfsindaskip.
Desmond Wettern, sérfræð-
ingur Daily Telegraph I flota-
málum, bætir þvf við að á
Kyrrahafi hafi Bandarfkja-
menn séð fjórar flotadeildir —
undan Kamchatka-skaga, á Jap-
anshafi, austur af Japan og
norðvestur af Karólfnu-eyjum.
Þegar þetta kort var gert var
vitað að fleiri sovézk herskip
væru á leið frá Kola-flóa nyrzt í
Sovétríkjunum, en eins og
kemur fram I upplýsingum Ed
Blanche, fréttamanns AP, olli
það heilabrotum að ekkert sást
til stærstu herskipa Rússa,
þyrlumóðurskipsins Moskva
sem er 18.000 lestir og systur-
skips þess, Leningrad, og enn
fremur að deild 12 skipa 400
mílur vestur af lrlandi skipti
sér i þrjár deildir og tvær
deildir við tsland sameinuðust
f tvær. Kortið sýnir ennfremur
helztu flotahafnir Rússa í vest-
urhluta Sovétrfkjanna.
Veldur heilabrotum
Starfsmenn NATO hafa verið
varkárir í bollaleggingum sínum
um æfingarnar en hin virta og
óháða herfræðistofnun Institute
of Strategic Studies sagði að eng-
inn stór sovézkur árásarfloti virt-
ist hafa verið dreginn saman. Það
hefur líka valdið ýmsum starfs-
mönnum NATO heilabrotum að
ekkert hefur sézt til stærstu her-
skipa Rússa, þyrlumóðurskipanna
Moskva og Leningrad sem hvort
um sig eru 18.000 lestir. Atferli
sovézku skipanna hefur einnig
valdið starfsmönnum NATO
heilabrotum. Nokkrar deildir
hafa haldið kyrru fyrir á Atlants-
hafi samkvæmt skýrslum sem
hafa borizt frá skipum er hafa
fylgzt með þeim. Tóif skipa deild,
400 mílur vestur af strönd Ir-
lands, skipti sér í þrjár deildir og
þrjár litlar flotadeildir undan
strönd lslands sameinuðust í tvær
deildir í byrjun vikunnar.
Á Atlantshafi er talið að séu
fimm stórar sovézkar flotadeildir.
I þessum flota er 5.150 lesta eld-
flaugabeitiskip af Kresta-gerð,
beitiskip af Sverdlov-gerð, tund-
urspillar búnir eldflaugum af
gerðunum Kanin og Kildin og þar
að auki kafbátar, skip sem fylgj-
ast með geimferðum og tundur-
duflaslæðarar.
Um allan heim
Um 20 sovézk skip, þar á meðal
beitiskip af Sverdlov-gerð, hafa
sézt á Persaflóa, einni helztu oliu-
siglingaleiðinni til Vesturlanda.
Margir - varnamálasérfræðingar
telja að þetta svæði sé ein helzta
þungamiðja sovézku æfiriganna.
Auk þess hefur sézt til lang-
fleygra sovézkra flugvéla á
Karibahafi og við Vestur-Afriku.
Á Kyrrahafi hefur bandariski
flotinn séð til ferða fjögurra sov-
ézkra flotadeilda, allt frá Japans-
hafi til Karólinueyja. Talsmaður
NATO sagði aó æfingarnar á
Kyrrahafi jöfnuðust á við æfing-
arnar á Atlantshafi. „Það er líka
heilmikið um að vera á Indlands-
hafi," sagði hann. Indlandshaf er
einnig mikilvæg siglingaleió olíu-
flutningaskipa og umsvif sov-
ézkra herskipa hafa stóraaukizt
þar á undanförnum árum.
Samkvæmt „Jane’s Fighting
Ships", hinu áreiðanlega breska
riti um herskipaflota heimsins,
hefur herskipaflota Rússa verið
breytt í úthaldsmikinn og lang-
drægan sóknarflota. A þeirri for
sendu telja ýmsir sérfræðingar að
tilgangur sovézku æfinganna að
þessu sinni sé ef til vill sá fyrst
og fremst að prófa hæfni þessa
flota til aðgera um allan heim.