Morgunblaðið - 24.04.1975, Side 19

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 24. APRlL 1975
19
The Economist:
Uppgangi spáð
frá næsta ári,
síðan öldudal
Nordli arftaki Bratte-
lis — Steen formaður
Kenneth Kaunda Zambiuforseti hefur verið i heimsókn I Banda-
rikjunum sfðustu daga. Þessi mynd var tekin í veizlu I Hvfta
húsinu, þegar hann og kona hans, sungu og spiluðu fyrir gesti.
Vakti upptroðslan mikinn fögnuð viðstaddra.
MIKILL uppgangur mun taka við
af núverandi samdrætti f heimin-
um seint á næsta ári og standa f
eitt ár en við mun taka annar og
mikill samdráttur að sögn
brezkra tfmaritsins The
Economist. Það segir að efnahags-
kerfið f heiminum geti orðið
hættuiega óstöðugt, hvetur til að-
gerða rfkisstjórna til að stöðva
þróun f þá átt og telur nauðsyn-
legt að haldin verði alþjóðleg ráð-
stefna á þessu ári um eftirlit með
fyrirsjáanlegri uppsveifiu á
næsta ári.
Blaðið óttast að hinni nýju upp-
sveiflu muni fylgja stórhækkað
verð á hráefnum og kaupkröfur
sem muni leiða til óðaverðbólgu.
Hins vegar megi hafa jákvæð
áhrif á þröunina með réttum að-
gerðum og komast hjá andvara-
leysi sem hafi orðið til þess að
enginn sá fyrir uppsveiflu áranna
1972—73 og fáir sáu fyrir sam-
dráttinn 1974—75.
Iðnaðarframleiðsla heimsins
hafði dregizt saman um rúmlega
15% að meðaltali seint á síðasfa
Minkarækt í Nor
egi dregst saman
Ósló 23. apr. NTB.
KNUT R. Mörk, framkvæmda-
stjóri í Samtökum loðdýrafram-
leiðenda í Noregi, hefur skýrt
norská blaðinu Aftenposten svo
frá, að minkarækt muni dragast
saman um 15—20 prósent á næstu
mánuðum, vegna hins erfiða
ástands á loðskinnnamarkaðin-
um. Svo lágt verð fæst fyrir
minkaskinnin nú að mörg minka-
bú hafa verið lögð niður.
Norðmenn hafa fram að þessu
framleitt um 10% af heimsfram-
leióslu af þessari vörutegund.
ári miðað við 5'A% árlega meðal-
aukningu 1954—74 og blaðið tel-
ur að samdrátturinn hafi aukizt
ennþá meir fyrstu fjóra mánuði
þessa árs. Nokkrar heiztu for-
sendur blaðsins fyrir spádómum
þess um fyrirsjáanlega upp-
sveiflu eru þær að framleiðslu-
getan haldist óbreytt, það er
5H%, aó iðnaðarframleiðsla
OECD-landanna minnki ekki frá
næstu mánaðamótum, og að
stöðugur efnahagsbati verði frá
miðju árinu til ársloka í þá átt að
aukning iðnaðarframleiðslunnar
geti aftur orðið 5 54%. Þannig seg-
ir blaðió að bilið milli fram-
leiðslugetunnar og raunverulegr-
ar framleiðslu verði um það bil
15%.
Blaðið segir að rikisstjórnir
muni reyna að mjókka þetta bil
þar sem atvinnuleysi muni halda
áfram að aukast fram á næsta ár,
þótt framleiðsla aukist, verð-
bólgan virðist yfirleitt minnka og
verð á hráefnum að lækka.
Til aó koma atvinnuleysi niður
á sama stig og á árunum 1954—74
verði iðnaðarframleiðsla OECD-
landanna að aukast 15% meir en
5lA% meðalaukningu þeirra ára.
Á einu ári verði vöxtur að nema
20%, á tveimur árum 13%, á
þremur árum 10%. Mesta
aukningin til þessa hafi verið
1972—73 þegar hráefnaverð tvö-
faldaðist. Uppgangur á við þann
sem var 1972—73 muni aðeins að
nokkru leyti færa atvinnuleysið
nióur í það sem það var áður en
samdrátturinn hófst. Uppgangur-
inn verði að vera þrisvar sinnum
meiri en hann var 1972—73 ef
atvinnuleysið eigi að færast alveg
niður á sama stig og fyrir sam-
dráttinn.
Ef uppgangurinn verður álíka
mikill í hinum ýmsu löndum gerir
blaðið ráð fyrir að honum fylgi
5—10% verðbólga. Það gerir ráð
fyrir að uppsveiflan berist frá
löndum þar sem harðast er barizt
gegn veróbólgu (Bandaríkjunum,
Þýzkalandi, og ef til vill Japan)
til annarra landa sem séu seinni á
sér og sein að örva eftirspurn og
þar sem verðbólgan sé mest og
greiðsluhalli mestur (Frakklandi,
Italiu og Bretlandi). Þau lönd
sem taki forystuna muni auðvelda
öðrum löndum að fylgja á eftir,
en blaðið varar við því að þrátt
fyrir þenslu muni atvinnuleysi
halda áfram að aukast í flestum
löndum.
Ósló, 23. apríl. NTB.
REIULF Steen, sem kjörinn var
formaður norska Verkamanna-
flokksins á landsþinginu i Osló í
dag mun að líkindum ekki verða
forsætisráðherraefni flokksins,
er Trygve Bratteli lætur af
embætti eftir tvö ár, að loknum
þingkosningum heldur Odvar
Nordli, leiðtogi þingflokks Verka-
mannaflokksins. Uppstillingar-
nefnd flokksins komst einróma
að þeirri niðurstöðu, að breyta
bæri þeim reglum, að formaður
flokksins yrði sjálfkrafa forsætis-
ráðherra I stjórn, sem flokkurinn
veitti forystu, en að hann beindi
kröftum sínum óskiptum að
flokksstarfinu, og að leiðtogi
þingflokksins skyldi verða for-
sætisráðherraefni.
I miðstjórn flokksins voru kosn-
Reiulf Steen.
ir auk Steens, Gro Harlem
Brundtland varaformaður, Ivar
Leveraas ritari og aðrir i mið-
stjórn, Trygve Bratteli, Odvar
Nordli, Tor Aspengren, Gret
Johansen, Lars M. Skytöen,
Ingrid Eide, Hanrik Aasaröd og
Turida Denkertsen. — Ingrid
Eide felldi Helga Sivertsen við
kosninguna og Turid Denkertsen
felldi Jan Hal.
Þá var á þinginu samþykkt, að í
framtiðinni skuli stjórn Arbeider-
bladets ráða aðalritstjóra blaðs-
ins, en hann hefur undanfarið
verið kjörinn af landsþinginu.
Það kom nokkuð á óvart, að
ekki skyldi fara fram kosning um
formannsembættið, en að sögn
stjórnmálafréttaritara var mikill
klofningur meðal þingfulltrúa um
hvor ætti að verða formaður
Steen eða Nordli. I setningarræðu
sinni hvatti Bratteli flokksmenn
til að sýna einingu og sagði að það
væri fyrsta markmið þingsins að
finna starfsgrundvöll, sem gæti
sameinað flokksmenn undir einn
hatt, á því myndi pólitísk framtíð
flokksins byggjast. Eftir þá ræðu
munu fulltrúar hafa fallist á að
fara ekki út i hart formannskjör,
en samþykkja tillögu uppstilling-
arnefndar.
Hinn nýi flokksformaður,
Karpov sæmdur sveigi:
Minnist
ekki á ein-
VÍfíj við
Fischer
Moskvu 23. apr. AP
Á MORGUN, fimmtudag, verður
Anatoli Karpov formiega krýnd-
ur heimsmeistari í skák af sov-
ézka skáksambandinu og mun
hann hljóta lárviðarsveig og gull-
skjöld. Karpov er kominn til
Moskvu af þessu tilefni og er
hann ræddi við fréttamenn
minntist hann ekki á hvort hugs-
anlegt væri að samningar hæfust
við Fischer um einvigi þeirra í
millum. Karpov hafði áður látið f
Ijós vilja til að slíkt einvígi færi
fram. Fischer svaraði þvi síðan
eins og fram hefur komið í Morg-
unblaðinu, en engin viðbrögð
hafa komið frá Karpov né sovézka -
skáksambandinu.
Karpov sagði við blaðamennina
í dag að hann hefði búið sig vel
undir það einvígi, sem hann hafði
talið að þeir Fischer myndu
heyja, en „bandariski stórmeist-
arinn hefði ekki verið reiðubúinn
að tefla, af ástæðum, sem honum
væru sjálfsagt bezt kunnar sjálf-
um.“
Odvar Nordli.
Reiul Steen, er 42 ára að aldri og
hefur hann nú klifraó upp í efsta
þrep metorðastigans i flokknum.
Hann varð ritari i æskulýðsfylk-
ingu flokksins árið 1958 og for-
maður hennar 1961—64, er hann
tók við starfi ritara i þingflokk-
inum og síðustu 10 árin hefur
hann verið varaformaður flokks-
ins. Hann varð samgönguráðherre
í stjórn þeirri, sem Bratteli mynd-
aði um vorið 1971, en er Bratteli
myndaði nýja stjórn eftir kosn-
ingarnar 1973, kaus Steen að
hverfa aftur til flokksstarfsins og
hefur upp frá þvi stjórnað flokks-
starfinu.
Reiulf Steen fæddist i Sætre við
Hurum 1933 og eftir gagnfræða-
skólapróf starfaði hann sem
verkamaður i verksmiðjum í þrjú
ár, uns hann gerðist blaðamaður
við blaðið Fremtiden í Drammen.
Gierek til
Svíþjóðar
Varsjá23. apr. Keuter.
EDWARD Gierek, flokksleiðtogi
pólskra kommúnista, mun fara í
opinbera heimsókn til Sviþjóðar i
boði Olofs Palme, forsætisráð-
herra, í byrjun júni. Pólska
fréttastofan PÁP sagði frá þessu í
gærkvöldi.
Vaclev Haval:
Lífið í Tékkóslóvakíu ein-
kennist afkvíða og sljóleika
London, 23. apr. AP.
„ÁSTANDIÐ I Tékkóslóvakíu
fer stöðugt versnandi og sú ein-
ing, sem reynt er að fá fólk til
að trúa að riki þar, er blekking
ein og staðreyndin er sú að
samfélagið einkennist af kviða,
spillingu og sljóleika," segir i
opnu bréfi tékkneska leik-
skáldsins Vaclev Haval. Sendi
hann bréfið til Gustavs Husaks
leiðtoga tékkneska kommún-
istaflokksins, en það hefur ekki
verið birt opinberlega. 1 dag
birtust kaflar úr bréfinu í
brezku blöðunum Guardian og
Times og sagði i Guardian að
bréfið hefði einnig verið sent
hinni opinberu tékknesku
fréttastofu.
Það fylgir fréttum um málið
að verk Havels hafa ekki verið
gefin út né leikrit eftir hann
leikin i Tékkóslóvakíu síðan ár-
ið 1969 og hefur Havel starfað í
ölgerð i noróurhluta Bæheims.
Nokkur leikrita hans, þar á
meðal „The Garden Party“ og
„The Memorandum" hafa verið
sýnd á Vesturlöndum.
Havel segir i bréfi sinu að
þær aðgerðir til kúgunar og
bælingar sem áður hafi verið
notaðar, tíðkist að vísu ekki i
sömu mynd og áður. Fólk þurfi
ekki beinlínis að óttast um lif
sitt, en það óttist um lifsviður-
væri sitt og atvinnu og klær
stjórnvalda teygi sig inn á
hvert eitt svið. Segir hann að
flestir þiggi mútur, allt frá ráð-
herruntogniður úr, enda myndi
ekkert verk verða unnið, ef
mútur væru ekki boðnar.
Havel var ásamt þeim Ludvik
Vaculik, Pavel Kohout, Alex-
ander Kliment og Ivan Klima,
sem hvað mest létu á sér bera í
þiðunni i Prag árið 1968. Hann
var einlægur stuðningsmaður
umbótastefnu Alexanders Dub-
ceks. Hann og ofannefndir fé-
lagar hans voru reknir úr tékk-
neska rithöfundasambandinu
árið 1970, en þar höfðu þeir
gegnt trúnaðarstörfum. Þegar
Havel fékk þekkt austurriskt
bókmenntaverðlaun árið 1969,
var tilkynnt um að aflýsa þyrfti
athöfninni, með örstuttum fyr-
irvara, vegna þess að Havel
fékk ekki leyfi til aó fara frá
Tékkóslóvakíu og veita verð-
laununum viðtöku.
Bréf Havels til Husaks er
langt og itarlegt og er þar gerð
úttekt á stöðu menningarmála i
landinu nú og fyrir nokkrum
árum.