Morgunblaðið - 14.09.1975, Blaðsíða 18

Morgunblaðið - 14.09.1975, Blaðsíða 18
18 MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 14. SEPTEMBER 1975 Er taugakerfi njöðarlnnar komið í göndul og samband boss rofið vlð heilann? Orygglsventllllnn Ríkisútvarpið hefur góðar taugar til þeirra, sem hafa við bólgur að stríða f sálinni og þurfa að losna við ýmislegt, sem þar hefur safnazt fyrir. Stundum er þetta kallað að fólk gangi með steinbarn 1 magan- um. Þátturinn um daginn og veginn er sérstaklega ætlaður þessu fólki. Steini Steinarr, skáldi, lá illa orð til þessa þátt- ar á sínum tíma og taldi þá að i hann söfnuðust heimskustu og leiðinlegustu menn þjóðar- innar. Þetta var á þeim tíma, sem heimskir menn og leiðin- legir þekktust úr. Mér hefur alltaf þótt þetta hæpin kenning, og heldur viljað líta á þáttinn — og sá trúi ég að sé skilningur Ríkisút- varpsins — sem öryggisvejitil eða útblástursloka fólks, sem er að springa — ekki beinlínis af heimsku heldur fremur af mis- skilningi en þó langoftast af aðkallandi þörf fyrir að láta í sér heyra. Hershdfðlnglnn komlnn á stúfana aftur Eins og kunnugt er gaf rfkis- stjórn íslands út tilkynningu um útfærslu fiskveiðilög- sögunnar í 200 sjóm. þann 15. júlf. Að kvöldi þess 21. júlí flutti svo Pétur Guðjónsson, áður stórkaupmaður, strfðs- ávarp sitt til þjóðarinnar í nefndum þætti. Það hefur verið hljótt um Pétur um hríð, eins og títt er um hershöfðingja, þegar hlé verður á styrjöldum. Þeir eru þá að sækja f sig veðrið fyrir næstu styrjöld. Það var líka svo um Pétur, eftir því sem hann sagði sjálfur, þegar hann dans- aði fram á stríðsvöllinn umrætt kvöld. Hann hefur verið að vinna baki brotnu og aðallega utanlands, þar sem hann hitti menn að máli og leiddi þeim fyrir sjónir hversu vonlaust það væri að etja kappi við okkur. En það er nú bara að skúrkarnir hafi ekki magnazt, þegar þeir sáu og heyrðu hers- höfðingjann. Pétur boðaði náttúrlega stríð í ávarpi sínu og síðan skjótan sigur, því að hann er meira uppá leifturstyrjaldir en lang- vinnt þóf og hann byrjar svo með því að sigra áður en til orustu kemur en lengra verður ekki komizt í hernaðarlist. Hann taldi kjark í fólk sitt til styrjaldarátakanna, og þarf þó varla mikinn kjarkinn, svo auð- veldur sem sigurinn er. Það var á Pétri að skilja að brezki samningurinn sýndi glöggt, hversu glæsilegan sigur væri hægt að vinna, ef menn væru nógu glaðir til vopna sinna. Sofnaó frá Pétrl - vaknaó tli flrellusar Ég svaf allt ávarpið úr mér um nóttina og vaknaði um morguninn Iaus við Pétur, en þá vildi hvorki betur né verr til en það, að séra Arelíus annaðist morgunandagtina en hann er einmitt vitlausi maðurinn á hinum endanum. Mig minnir það væri f lok þorskastríðsins 1973, eftir öll heiptarorðin og heitingarnar og átökin, sem séra Árelfus skrifaði hjart- næma grein um „hina frið- elskandi íslenzku þjóð.“ Og um þetta uppáhalds þema sitt fjallaði hann einmitt þessa morgunstund. Hann fór fögrum orðum um „þessa friðelskandi þjóð á hinni yndisfögru eyju elds og fsa, sem guð hafði af náð sinni gefið henni“ (f eld- gosum?) Morgunandagt séra Arelíusar var sem sé alger ranghverfa á kvöldandagt Péturs herfor- ingja. Klfgjandi væmni ofan í dellukennda kokhreysti. Það þarf sterkar taugar til að sofna frá Pétri og vakna til Árelíusar. flbyggjuefnló í fyrstunni hvarflaði að mér að skrifa grein um hvað hægt væri að vera vitlaus á marga vegu og fá þó inni í Rfkisút- varpinu. Mér hraus hugur við svo miklu verkefni, enda kem- ur mér það mál ekki við um- fram aðra. Og í rauninni vil ég engar breytingar. Ég nýt þess svo innilega að loka. Helzt er ég á því að bæði hljóðvarp og sjón- varp sé meðofmikið af forvitni- legu efni. Þjóðin hefur ekki efni á að sitja öllum kvöldum við þessi tæki. En það er annað mál, sem ég hef lengi borið fyrir brjósti og haft þungar áhyggjur af, og það er heilbrigðisástand þjóðar- innar almennt, einkum finnst mér áberandi bilun f tauga- kerfinu og ég held einmitt að þessir fuglar, sem ég nefndi hér að framan, séu hvor um sig athyglisverð sjúkdómsein- kenni. Ég er ekki sérfróður í séra Árelíusi og verð þvf stuttorður um hans málflutning, en at- vinnu minnar vegna hef ég tal- ið mér skylt að fylgjast lftið eitt með Pétri; það gat alltaf hent sig að eitthvað gagnlegt dytti uppúr honum, þó að sú von sé nú fyrir löngu með öllu dauð. bjóðargeðslaglÓ Séra Árelíus skilur þjóð sína líkast til himneskum skilningi en ég afturámóti mjög jarðlæg- um skilningi enda er samkomu- lagið ekki gott. Samkvæmt mfn- um skilningi finnst mér ákaf- lega erfitt að renna haldgóðum stoðum undir þá kenningu, að við íslendingar séum friðsam- ari en gengur og gerist Ég kall- aði það vel gert, ef við gætum sannað að við næðum meðal- lagi. Bezt gæti ég trúað, ef ein- hver haldkvæmur mælikvarði væri fyrir hendi, að við teldumst heldur illindagjarnir og þjóðargeðslagið fremur stirt og valdi því erfðir, veðráttufar og mataræði. Forfeður okkar, blessuð sé minning þeirra, drápu menn, ef þeir lágu vel við höggi og svo gott sem fyrir- fóru sjálfum sér og þjóðinni í illindum. Ekki er veðurfarið né landið til að bæta lundarfarið; frá vöggu til grafar berjum við f veðrið, kjagandi yfir klungur á landi og róandi á sjó aldrei kyrran. Þá var ekki mataræðið geðbætandi, tros og úldið salt- kjöt og meltingartruflanir með niðurgangi þjóðlægur sjúkdóm- ur. Minnimáttarkennd af lang- vinnum eymingjaskap magnar svo heiptina Friðsemd okkar, séra Árelíus, hefur verið fólgin f fá- menni okkar og fátækt til vopna. Við réðum ekki við neinn. Það er lítill vandi að vera friðsamur undir svoddan kringumstæðum og sannar heldur lítið um eðli þjóðar. Ég er þeirrar trúar að það hafi einmitt verið geðillskan og sam- fara henni harkan, sem hélt í okkur lífinu fremur en kristi- legt hugarfar. Undirniðri höf- um við alltaf trúað á Egil Skallagrímsson og aldrei misst þann draum að einhvern tfmann gæfist okkur tækifæri til að bíta andstæðing á barkann, og ég er sannfærður um að við sleppum ekki tæki- færinu ef okkur gefst það, hins vegar óttast ég, að við verðum of bráðlátir, og það sé einmitt að henda okkur nú þessi árin. Ég óska svo séra Árelíusi til hamingju með þann kjark að geta, eftir að hafa lesið blöð þjóðarinnar 1972 og ’73, skrifað grein um þessa friðelskandi þjóð og haldið erindi um sama efni morguninn eftir strfðs- þruglið í Pétri Guðjónssyni kvöldinu áður. Framaglrnl - messíasar kompiex - senusýkl I öllum flokkum eru menn, sem finnst þeir bornir til frama f flokki sfnum, en tekst ekki að gera flokksbræðrum sínum það skiljanlegt. Þegar þessir menn komast ekki áfram eftir flokks- pólitískum leiðum, þá grípa þeir gjarnan tækifærið, þegar upp koma þjóðmál sem eru ekki flokkspólitísk til-að sprella á eigin spýtur og vekja þannig á sér þá athygli sem þeir svo mjög þrá. Þessir misheppnuðu framagosar eru sumir jafn- framt haldnir svonefndum messíasarkomplex. Það eru oft greindir karlar, sem finnst í raun og veru að þeirra sé þörf til að leiða þjóð sfna og frelsa hana frá glötun. Kristján Friðriksson iðnrekandi, sem nú fer um landið og boðar nýskip- an í sjávarútvegi, gæti verið einn slíkur. Þessi mosagróni framsóknarmaður er skarp- greindur og hugmyndaríkur og veit af því. Það er heldur ekki eindæma að einmitt menn úr öðrum atvinnugreinum sjái bet- ur hvað aflaga fer í öðrum en sinni eigin. Þeir sem starfað hafa lengi í tiltekinni atvinnu- grein eru stundum orðnir því- líkir venjuþrælar, að þeim dett- ur aldrei neitt nýtt f hug, og þó að utankomandi frelsunarmenn vanti þekkingu geta þeir komið með ferskar hugmyndir. Kannski vaknar einhver sjávar- útvegsmaður upp til að um- stokka islenzkan iðnað. Til dæmis veit ég nógu lítið um hann til að sjá mörg ráð til úrbóta. En þá er lausnin jafnan auðveldust, þegar nógu Iftið er vitað um málið. Messíasarnir meina vel og hafa sem áður segir oft margt skynsamlegt til málanna að leggja, en það eru aðrir úr framagosahópnum, sem eiga sér ekkert annað takmark en að láta á sér bera með hverjum þeim ráðum, sem þeim eru til- tæk. Haldbezta ráðið er náttúr- lega æðisgenginn mál- flutningur, sem fær fólk til að staldra við og horfa á manninn. Þessa menn, sem hafa ekkert skynsamlegt til málanna að leggja og enga þekkingu til brunns að bera, en ganga þó úr öllum ham til að vekja á sér athyglina, kalla ég senusjúka. Þeim er eitt og allt að komast f sviðsljósið. Það virðist svo sem menn geti orðið þungt haldnir af þessum sjúkdómi. Laus skrúla samfara senusýklnni Pétur Guðjónsson stórkaup- maður hefur sjálfsagt lengi ver- ið búinn að þjást yfir faktúrum sínum vanmetinn í pólitíkinni, þegar landhelgismálið leysti hann úr viðjum. Mikið hefur það verið manninum kærkom- ið. Nú þurfti hann ekki á neinum flokki að halda. Þetta var mál þjóðarinnar og hans. Næst er mér að halda, að það hafi einnig Iosnað skrúfa. Það er undarlegt með þessar skrúf- ur f heilanum, að annaðhvort skrúfa þær sig lausar með aldrinum eða þær ryðga fastar og er það síðara miklu al- gengara sem betur fer. Ef það losnar skrúfa í gömlum manni og þeir fá eitthvað á heilann, sem kallað er, þá verða þeir yfirmáta einsýnir og staglsamir og ofstækisfullir. Það voru einkum tvær tillögur' sem vöktu mönnum grun um, að ekki væri allt með felldu í höfðinu á Pétri þá fyrri flutti hann f sjónvarps- þætti hjá Ölafi Ragnarssyni og var hún á þá leið að við Islend- ingar krefðumst þess að bann- aðar væru botnvörpuveiðar á Norðaustur-Atlantshafi (um leið og við sendum út pöntun á 60 togurum?) — Pétur hafði svo ekki fyrir þvi að gera neina grein fyrir, hvað ætti að gera við þau hundruð togara og báta, sem stunduðu togveiðar á þessu hafsvæði né heldur, hvernig ætti að bæta Evrópuþjóðunum í matarbúr sitt nokkrar milljónir tonna veiddra í þetta veiðar- færi. Forsendurnar fyrir bann- inu voru svo afgerandi að greinargerðar var ekki þörf. Þær voru á þá lund, að botn- varpan ylli skemmdum á Iíf- rænum botngróðri. Pétur var mjög sannfærður um það í þættinum, að gegn þessari rök- semd ættu andstæðingar okkar engin gagnrök. Mig minnir, að það væru svo Sameinuðu þjóð- irnar sem áttu að skerast í málið, en man þó ekki fyllilega hvernig Pétur ætlaði að fylgja málinu eftir.

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.