Morgunblaðið - 19.10.1975, Blaðsíða 39

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 19. OKTOBER 1975
39
Það tekur nokkra stund að átta
sig á þvi, að Áslaug er ekki lengur
meðal okkar. I rúm 40 ár bjuggum
við í sama húsi, og er því ekki
nema eðlilegt að nokkur tími líði
þar til við venjumst að breyting
er orðin á. Þetta er langur tími,
sem ljúft er að minnast, en minn-
ingarnar geymast, og þar ber eng-
an skugga á aldrei ósætti né orða-
hnippingar, og átti Áslaug sinn
ríka þátt f að svo var með sinu
elskulega viðmóti. Sama var hvort
fundum bar saman á götu úti eða I
húsum inni, alltaf sama hógværð-
in og bjarta brosið.
Þessi skapgerð Áslaugar hefur
áreiðanlega verið henni mikil
stoð í lífinu, þvf ekki var lífið
henni leikur einn. Barn að aldri
veiktist hún alvarlega og bar þess
merki alla tfð. Ekki er að efa, að
hún hefur farið margs á mis bæði
í lffi og leik, hluti sem jafnaldrar
hennar töldu sjálfsagða, en ekki
varð séð hvernig henni var innan
brjósts, þótt líðanin væri oft ekki
góð lfkamlega, og lífsbaráttan
mikið andlegt álag.
Á seinni árum bjó Áslaug við
mikla vanheilsu, sem að lokum
leiddi til dauða hennar. Ekki
flíkaði hún áhyggjum sínum og
erfiðleikum frekar en áður. Mætti
þeim með æðruleysi og milda
brosinu sínu.
Hér er ekki ætlunin að rekja
æviatriða Áslaugar nánar. Það
munu aðrir gera. Þessum fáu
kveðjuorðum er aðeins ætlað að
þakka henni löng og elskuleg
kynni, sem munu framvegis verða
ofarlega í huga okkar, sem lengst
bjuggum í nábýli við hana.
Aldraðri móður, vinum og vanda-
mönnum öllum vottum við inni-
legustu samúð.
Ásgeir Jónsson
Haustið er í húmveldi sínu og
skýjanna skip þokast áfram f
drunga.
Sú sorgarfregn berst okkur nú
að Áslaug Rögnvaldsdóttir, einka-
ritari i Landssmiðjunni, hefur
safnazt til feðra sinna. Hún
andaðist á Landakotsspltalanum
8. þessa mánaðar.
Áslaug var borin og barn-
fæddur Reykvfkingur, fædd 12.
júni 1926, einkabarn hjónanna
Önnu Sigurðardóttur frá Hrepp-
hólum i Hrunamannahreppi og
Rögnvalds Þorsteinssonar
múrarameistara í Reykjavík.
Rögnvafdur lézt af afleiðingum
slyss árið 1948 og var það mæðg-
unum mikill harmur. Árið 1935
byggði Rögnvaldur ásamt Jóni
Ófeigssyni, menntaskólakennara,
sem var náfrændi frú Önnu,
vandað og fallegt hús á Hólavalla-
götu 3. 1 þessu húsi hafa
mæðgurnar alltaf búið síðan.
Frændsemi og tengdir bera
verkinu gott vitni og sambúðin i
dag með sama frændsemisbrag, er
glaðir eigendur bjuggu um sig f
nýju húsi.
í frumbernsku átti Áslaug
öruggt athvarf f örmum móður
sinnar og föður. 1 bernsku og
frameftir ævi dvaldi Áslaug oft
með móður sinni tima og tima að
sumarlagi meðal ættingja og vina
f Hrepphólum og Hvftárholti.
Berggrös og blóm í túni heilluðu
litlu stúlkuna svo og Hreppafjöll-
in er þau falda fegurð í litum og
iínum, ásamt víðum sjóndeildar-
hring, kryngdum frægum fjöll-
um. Þarna teygaði Reykjavíkur-
barnið að sér ágæti íslenzkrar
sveitamenningar og skyggndi
náttúrufegurð um öræfi, engi og
tún. Frá þeim stundum var Ás-
laug reykvískur aðdáandi
íslenzkra sveita.
I farsælli handleiðslu foreldra
sinna gekk Áslaug vel námið i
barnaskóla og síðar i Verzlunar-
skólanum. Að námi loknu gerði
hún skrifstofustörf að ævistarfi
og sóttist vel. Fyrir tæpum þrem-
ur áratugum réðst Aslaug sem
einkaritari til Landssmiðjunnar
og hófust þá kynni okkar. Brátt
sýndi sig að hún réð yfir vel þjálf-
uðum starfshæfileikum. Daglangt
hrönnuðust verkefnin upp á
vinnuborði hennar, en hurfu
fljótlega sem dögg fyrir sólu, og
mun hún jafnan hafa staðið upp
frá' auðu borði að dagsverki
loknu. Þessi starfshæfni veitti
henni ómælda virðingu yfir-
boðara sinna og samstarfsfólks og
þá ekki síður til virðingarauka er
vingjarnlegt tal hennar og bros
ljómaði í önn dagsins. Hér koma
því heim orð úr hinni helgu bók:
„Far þú og et brauð þitt með
glöðu hjarta, því Guð hefur vel-
þóknun á verkum þfnum.“ í þá
daga var félagslíf í Landssmiðj-
unni með drjúgum menningar-
brag, og oft haldnar góðar
skemmtanir, sem þær mæðgur
tóku þátt í með okkur. Nokkrum
árum eftir að Áslaug byrjaði að
starfa í Landssmiðjunni stofnuðu
mæðgurnar ásamt nokkrum eigin-
Á MORGUN, mánudag, fer fram
frá Fossvogskirkju jarðarför
Aðalheiðar Guðmundsdóttur frá
ísafirði, en hún andaðist í Reykja-
vik þann 10. október s.l.
Aðalheiður var fædd á Isafirði
þann 17. júní 1888, og var því á
áttugasta og áttunda aldursári er
hún dó.
Foreldrar hennar voru Guð-
mundur Ebenesersson, skipstjóri
á ísafirði, og Kristjana
Guðmundsdóttir kona hans. Guð-
mundur drukknaði frá fjörum
ungum börnum og var Aðalheiður
þá tekin í fóstur hjá Gunnari
Bachmann, trésmið á Patreks-
firði, og konu hans Guðrúnu, en
þau voru foreldrar Áróru er síðar
giftist Ólafi Jóhannessyni, þeim
mikla athafnamanni, sem byggði
upp Vatneyrarfyrirtækin, er um
árabil voru aðal driffjöðrin I öllu
athafnalífi Patreksfjarðar. En þvi
er drepið á þetta hér að þær
fóstursysturnar voru ákaflega
samrýndar og héldust þau bönd
óslitin meðan báðar lifðu.
Á unglingsárum dvaldi Aðal-
heiður um tíma f Reykjavík og
fluttist þaðan til móður sinnar á
ísafirði, en þá hafði hún tekið að
sér ráðskonustarf hjá Birni
Guðmundssyni, kaupmanni, sem
þá hafði verið ekkjumaður um
árabil. Þar kynntist Aðalheiður
siðar manni sinum Guðmundi
Björnssyni, en þau gengu i hjóna-
band 6. janúar 1912.
Að loknu verzlunarnámi hóf
Guðmundur störf við verzlun föð-
ur síns og tók við rekstri
verzlunarinnar laust fyrir 1920.
í þá daga var Björnsbúð, eins og
verzlun Björns Guðmundssonar
var kölluð í daglegu tali, ein
stærsta verzlun við Djúp, en auk
verzlunarinnar rak Guðmundur
sláturhús og stórt kúabú.
Börn þeirra Aðalheiðar og
Guðmundar urðu þrettán. Það
varð því fljótt í mörg horn að líta
fyrir húsmóðurina, enda þó hún
hefði aðstoð vinnukvenna á
heimilinu.
Á heimili þeirra Aðalheiðar og
Guðmundar var stöðugt mikill
gestagangur. Viðskiptin við Djúp-
bændur áttu Sinn þátt í þeirri
þróun, en það þótti sjálfsagt að
viðskiptavinir, sem voru langt að
komnir, þægju kaffi eða mat á
heimilinu.
Mikil þátttaka fjölskyldunnar í
margskonar félagslifi varð einnig
til að fjölga gestakomum i Smiðs-
götu 10, en þar bjuggu þau hjón
allan sinn búskap.
Það var veturinn 1945, sem ég
kom fyrst f Smiðjugötu 10 i fylgd
með næst yngstu dótturinni. Ég
var kynntur fyrir húsmóðurinni,
sem sat i djúpum leðurstól i vist-
legri dagstofu, klædd í upphlut og
saumaði út i kaffidúk. Hún þéraði
mig, spurði nokkurra almennra
spurninga og bauð mér síðan í
betri stofuna, sem lá þar inn af og
sagðist mundu koma með kaffi-
sopa.
Þessi fyrstu kynni við Aðalheiði
Guðmundsdóttur urðu mér
minnisstæð. Mér varð strax ljóst
að hér var ekki aðeins á ferðinni
virðuleg hefðarkona heldur einn-
ig gáfuð og kjarkmikil kona, sem
vissulega var þess umkomin að
leiða stóran barnahóp til þroska
og manndóms. Það er lfka fullvíst
að þó að sumar ytri aðstæður hafi
verið henni hagstæðar þá þurfti
hún á stundum á þessum eigin-
leikum sínum að halda.
konum skrifstofumanna sauma-
klúbb, þar sem spjallað hefur
verið saman i léttum dúr, og
einnig talað um vandamál lfðandi
stundar í bland. Þannig vill það
vera er félagslyndi og gleði taka
saman höndum. Saumaklúbbur-
inn hefur starfað siðan og er því
nú nær aldafjóðungs gamall.
Áslaug og móðir hennar bjuggu
ætið saman og áttu sér velbúið og
fallegt heimili, þar sem rausn og
snyrtimennska þeirra naut sin
vel. Á merkisdögum þeirra, sem
og á öðrum stundum, hefur þar
Guðmundur Björnsson var
konu sinni ástríkur og góður
eiginmaður, en Aðalheiður var
hans styrka stoð, sem aldrei
haggaðist þó sterkt blési.
Menn sem þurfa að sinna um-
fangsmiklum rekstri hafa ekki
ævinlega margar stundir aflögu
til að sinna uppeldi barna sinna,
þá kemur til kasta konunnar.
Það sér ekki á .börnum Aðal-
heiðar og Guðmundar að nokkuð
hafi skort á í uppeldi þeirra. Þau
hafa öll, þrettán talsins, skilað
góðu dagsverki hvert á sinu sviði.
Fjögur systkinin hafa búið
Mánudaginn 20. okt. verður
jarðsettur Guðmundur J. Breið-
fjörð blikksmíðameistari, sem
andaðist 12. þ.m.
Foreldrar hans voru Jóhanna
Guðmundsdóttir, fædd 1855 að
Osi á Skógaströnd, og Jóhannes
Sigurðsson, fæddur 1854 að Höfða
í Eyrarsveit. Þau eignuðust þrjú
börn saman, Sigurð, Guðmund og
Jóhönnu, en hálfbróðir var Þor-
leifur.
Heimilisfaðirinn, Jóhannes,
andaðist meðan börnin voru enn í
æsku, að talið var af afleiðingum
meiðsla er hann hlaut við björgun
mannslífa.
Orsakaðist það þannig að
Jóhannes var á sjó ásamt mönn-
um sinum og voru fleiri bátar i
róðri er á skall hið versta veður.
Jóhannesi tókst að ná landi. Snæ-
björn i Hergilsey var formaður
næsta báts sem bar að, hvolfdi
þeim í brimgarðinum og fóru allir
i sjóinn. Jóhannes sem var i fjör-
unni lét menn sina binda vað um
mitti sér og óð út í brimgarðinn
þar sem mennirnir voru að
drukkna. Tókst honum að ná
Snæbirni sem einn var orðinn lifs
og heppnaðist að koma þeim báð-
um að landi. Skaddaðist hann lík-
amlega við þrekraun þessa og lézt
síðar á sama ári.
Móðir Guðmundar giftist aftur
nokkrum árum sfðar Haraldi
bróður Jóhannesar fyrri manns
sins og eignuðust þau þrjú börn,
Bergsvein, Guðrúnu og Jónu, er
eitt þeirra hálfsystkina, Guðrún,
á lifi, og dvelur að Hrafnistu.
Guðmundur J. Breiðfjörð var
fæddur 30. ágúst 1879 i Hrappsey
oft verið margmenni. Ríkulega
veitt, glaðst með glöðum og öllum
klukkum gleymt. Söngur og glatt
hjal hafa gert þessar stundir
ævarandi f. minningunni, og
hvenær sem ég og fjölskylda min
höfðu heimsótt mæðgurnar hafa
þær tekið á móti okkur með sama
sinni og sama brag. Höfðingslund
frú önnu og dóttur átti jafnan
heimatökin. Áslaug var mikil
lánsmanneskja að njóta kærleiks-
ríkrar og glæsilegrar móður sem
I góðs félaga, alla sina lífsins daga.
Móóirin hlaut líka svo ríkuleg
laun í ástrikri umönnnum dóttur
erlendis og þrjú gifzt þar, en þau
sem heima éru búa á Isafirði og á
höfuðborgarsvæðinu.
I dag minnumst við öll með
þakklæti allrar þeirrar um-
hyggju, sem við urðum
aðnjótandi af hendi Aðalheiðar
fyrr og síðar. Hún var mér ávallt
imynd hinnar sönnu islenzku
hefðarkonu, sem engir effiðleikar
buga, sér ávallt bjartari hliðar
hvers máls og er þvi gott að leita
til f bliðu og striðu.
Ég þakka henni ánægjulega
samfylgd og bið góðan Guð að
varðveita minningu hennar.
Guttormur Sigurbjörnsson.
Á morgun fer fram útför Aðal-
heiðar Guðmundsdóttur, ekkju
Guðmundar Björnssonar, fyrrum
kaupmanns á tsafirði, en hún
andaðist hér i bænum hinn 10.
þ.m.
Er mér barst fréttin um andlát
þessarar mætu konu, vinkonu
minnar, þá hvarflaði hugurinn til
liðinna ára fyrir vestan.
Ég kom fyrst drengur á heimili
hennar í hópi jafnaldra með Aðal-
birni syni hennar og minnist enn
hve ungleg hún var og létt í spori
þrátt fyrir allan barnahópinn.
Þetta var árið 1930, en það er
ekki fyrr en þrettán árum siðar að
ég kynntist henni nánar.
Þá dvaldi ég um sex mánaða
skeið á ísafirði og varði veruleg-
um hluta frftima míns á heimili
hennar i Smiðjugötu, með vini
mínum Alla. Ég tel mér trú um að
frá þessum tima hafi ég getað
á Breiðafirði. Þegar faðir hans
lézt var honum komið í fóstur hjá
móðurbróður hans, Guðmundi
Guðmundssyni í Gvendareyjum.
Ólst hann þar siðan upp að mestu.
Móðurbróðir hans var bátasmiður
og átti bæði eldsmiðju og tré-
smiðju, mun Guðmundur þar
strax í æsku hafa fengizt við smið-
ar. Snæbjörn í Hergilsey tók bróð-
ur hans, Sigurð, i fóstur.
Árið 1896 kemur Guðmundur
aleinn og öllum ókunnugur til
Reykjavikur. Veraldarauður hans
var eldspýtustokkur fullur af
fimmeyringum, en djarfhugur
var honum i blóð borinn.
Fjölbreytni atvinnulífs var tak^
mörkuð i þá tið, en Guðmundur
fékk fljótlega vinnu við járnsmiði
hjá Gfsla Finnssyni. Ári siðar
tókst honum að ráða sig til náms
hjá Pétri Jónssyni blikksmiða-
meistara. Vinna var árstímabund-
in, ráðningarsamningurinn 5 ára
námstimi, engin laun en fritt fæði
og húsnæði. Vinnutími frá 7 að
morgni til 10 að kvöldi og starfað
að daglaunavinnu ef hlé var á
smíðinni, á sörnu kjörum.
Vorið 1901 útskrifaðist Guð-
mundur og fékk sveinsbréf í
blikksmiði, en vann áfram eitt ár
hjá Pétri fyrir 10 aura á klst.
ásamt fæði og húsnæði.
í maimánuði 1902 ræðst Guð-
mundur i það stórræði sem þá
var, að leigja sér vinnupláss i húsi
Þorsteins Tómassonar i Lækjar-
götu 10, sem hann notaði jafn-
framt sem ibúð. i byrjun notaði
hann handverkfæri við starfið
eins og titt var og hafði að mestu
smíðað þau sjálfur, en hófst skjótt
sinnar, að orð fá varla lýst. Áslaug
var frið sýnum; ákveðin í skoðun-
um og vildarvinur vina sinna. 1
kærleiksríkri tónvitund dagsins
bar hún trauðla hug til hismis og
trega. Hún geislaði í dyggðum
meðan dagur entist.
Við útför Áslaugar á morgun
drúpum vér, ættingjar og vinir,
höfði og sendum með fleyi hugans
þakkir þangað sem vér hyggjum
sál hennar kanna nýja vegu í óm-
þýðum Ijóma Alveldissala.
Gfsli Gfslason
frá Mosfelli.
kallað mig heimilisvin, enda var
mér alltaf tekið sem slíkum, og
átti margar ferðir niður í Smiðju-
götu meöan ég var búsettur
vestra.
Ég hygg að heimili þeirra Aðal-
heiðar og Guðmundar hafi verið
með mannfiestu heimilum á ísa-
firði meðan börn þeirra voru að
alast upp, og að starfsdagur Aðal-
heiðar hafi þá verið lengri en nú
tiðkast, en aldrei bognaði hennar
beina bak. Þótt hún hafi verið
heilsulitil hin síðari ár þá fannst
mér hún ekki eldast, hún var ætið
hin sama meðan ég þekkti hana.
Minningarnar frá heimilinu I
Smiðjugötu eru mér kærar, hin
hljóðláta hlýja heimilisföðurins
og hin fjörlega framkoma Aðal-
heiðar. Ég þakka þeim nú báðum
vináttu þeirra.
Aðalheiður fæddist hinn 17.
júni 1888 á ísafirði, dóttir hjón-
anna Guðmundur Ebenezerssonar
og-Kristjönu Guðmundsdóttur en
til 14 ára aldurs ólst hún upp á
Patreksfirði hjá Guðmundi Bach-
man, trésmið, og konu hans Guð-
rúnu. Þá fluttist hún aftur til
ísafjarðar til móður sinnar sem
þá var ekkja. Hinn 6. janúar 1912
kvæntist hún Guðmundi Björns-
syni kaupmanni, á Isafirði, og þar
bjuggu þau og ólu upp börn sin 13
talsins, en nú eru níu þeirra á lífi.
Þau hjónin yfirgáfu ísafjörð eftir
langan vinnudag i april 1970 og
fluttu að Dvalarheimilinu Ási í
Hveragerði. Eiginmann sinn
missti Aðalheiður í febrúar 1971,
og dvaldi hún síðustu æviárin á
Grund í Reykjavik.
Ég sendi börnum Aðalheiðar og
öðru venzlafólki samúðarkveðjur.
Einar B. Ingvarsson.
handa og útvegaði sér erlendis frá
fyrstur manna tæknitæki I þess-
um iðnaði. Varð brátt svo mikió
að starfa að hann réð sér aðstoðar-
mann. Þremur árum siðar keypti
hann gamla Waageshúsið sem
stóð þar sem nú er Iðnaðarbank-
inn.
Arið 1905 kvæntist hann Guð-
rúnu Bjarnadóttur frá Hörgsdal á
Síðu, mikilli ágætiskonu. Með
léttri lund sinni, góðsemi og
gjörvileika bjó hún manni sinum
gott og myndarlegt heimili. Þau
eignuðust tvö börn, Dórótheu, gift
Þorsteini Ö. Stephensen, og Agn-
ar, kvæntur Ólafiu Bogadóttur.
Árið 1929 tóku þau I fóstur Ág-
ústu Jónasdóttir að foreldrum
hennar látnum, gift Jóni Berg-
mann.
Árið 1906 seldi Guðmundur
Waageshús en keypti húseignina
Laufásveg 4, þar sem hann bjó
alla tíð síðan, en gerði á hjúskap-
arárum sínum margvíslegar
breytingar á innréttingu hússins
eftir þörfum heimilisins á hverj-
Framhald á bls. 47.
Aðalheiður Guðnumdsdótt-
ir, Isafirði — Minning
Minning:
Guðmundur J. Breiðfjörð
blikksmíðameistari