Morgunblaðið - 06.12.1975, Blaðsíða 11

MORGUNBLAÐIÐ. LAUGARDAGUR 6. DESEMBER 1975
11
Agnar Guðnason:
Heyverkun með
lofttæmingu
UNDIR ofangreindri fyrirsögn
var birt í Morgunblaðinu 23. nóv.
viðtal, sem Halldór Gunnarsson
átti við Leif Einarsson, bónda í
Nýjabæ. Lesendur þessa viðtals
gætu hafa fengið þá hugmynd, að
ráðunautur og sérfræðingar hjá
Rannsóknastofnun landbúnaðar-
ins væru óttalegir þöngulhausar,
sem væru á móti votheysverkun
og alveg sérstaklega andvígir loft-
tæmingaraðferð Einars Guðjóns-
sonar.
Þá er fyrst að upplýsa þá Leif
og Halldór, skömmu eftir að fyrsti
votheysturn Einars var byggður í
Hvammi undir Eyjafjöllum, þá
var gerð athugun á vegum Bú-
tæknideildar Rannsóknastofnun-
ar landbúnaöarins á Lofttæming-
araðferðinni. Ásamt Ölafi Guð-
mundssyni, forstöðumanni Bú-
tæknideildar, unnu þeir Haraldur
Árnason og Magnús Sigsteinsson,
ráðunautur hjá Búnaðarfélagi Is-
lands að þessari athugun.
Rétt er að geta þess vegna um-
mæla Leifs að enginn búfræði-
menntaður maður hafi skoðað
turninn i Nýjabæ, að Jón R.
Björnsson, fulltrúi hjá Fram-
leiðsluráði og ritstjóri Búnaðar-
blaðsins, skoðaði turninn og út-
búnaðinn á síðastliðnu ári. Jón er
með búfræðikandidatspróf frá
Danmörku.
Lofttæming í votheysgeymslum
hefur verið reynd víða, sennilega
eru fyrstu tilraunir gerðar i
Þýzkalandi fyrir rúmum 20 árum.
Arið 1959 voru hafnar tilraunir i
Nýja-Sjálandi, en þar var fundin
hentug aðferð til að læsa saman
plastdúkum, sem breiddir höfðu
verið undir og yfir votheysstæðu
og síðan notuð sogdæla, til að
draga loft úr heyinu. Þessi aðferð
vakti þegar mikla athygli. Um 800
bændur í Nýja-Sjálandi verkuðu
vothey á þennan hátt árið 1964.
Aðferðin breiddist út til Evrópu
og meira að segja á íslandi voru
einir 8 bændur, sem fengu sér
þennan útbúnað. Eftir tiltölulega
stutta reynslu af þessari aðferð,
hættu allir bændur við lofttæm-
inguna.
Þær erlendu tilraunaniðurstöð-
ur, sem birtar hafa verið um
þessa aðferð í samanburði við vot-
heysverkun, þar sem notaður er
plastdúkur til að útiloka, að loft
komist í heyið, hafa gefið til
kynna, að engin munur ér á gæó-
um votheysins, hvort það er loft-
tæmt eða ekki. Aðalatriðið er, að
ekki komist nýtt loft í heyið.
Til að tryggja góða votheysverk-
un, þarf að sjálfsögðu að vanda til
allra verkþátta:
# Slá grasið í sprettu.
# Helst slegið í þurru veðri.
# Fvlla gevmsluna á sem
skemmstum tíma.
# Jafna hevinu vel og þjappa.
# Útiloka, að loft komist í heyið.
Það er hægt að fá ágætis verk-
un í vothey án þess að nota
íblöndunarefni eins og t.d. maura-
sýru. En það hefur sýnt sig, að
maurasýran er þó nokkur trygg-
ing gegn lélegri verkun. Þegar
hirt er beint með sláttutætara,
mun sjaldgæft að í heyinu sé yfir
20% þurrefni og hvað þá þegar
hirt er í rigningu, eins og oft þarf
að gera hér á landi, en með þjöpp-
un pressast allt laust vatn úr hey-
inu og það skeður auðvitað við
lofttæmingu. I flatgryfjum gerir
traktorinn sama gagn, með því að
aka honum fram og aftur yfir
heyið. Þjappast það saman, vatnið
pressast úr og loftrúm verður lít-
ið. I turnum pressast loft og vatn
úr heyinu, vegna þess þunga, sem
sífellt bætist ofan á.
Nauðsynlegt er að fylla geymsl-
una á sem skemmstum tima,
þannig að ekki myndist verulegur
hiti í heyinu, áður en plastdúkur
er breiddur yfir. Það loft sem
fyrir er í heyinu eyðist á tiltölu-
lega skömmum tíma (örfáum
klukkustundum) vegna öndunar
lifandi fruma. Við það myndast
hiti, en hann verður óverulegur,
ef nýtt loft kemst ekki í heyið.
Á undanförnum árum hafa
bændur óspart verið hvattir til
aukinnar votheysverkunar. I
handbók bænda hafa nær árlega
verið birtar leiðbeiningar bæði
um verkun votheys, byggingu vot-
heysgeymslna og fóðrun á vot-
heyi. Þrátt fyrir það er varla
meira en 10% af heildarhey-
fengnum verkað sem vothey, en
ætti að vera um helmingur að
minnsta kosti.
Það hefur nokkuð þótt skorta á
tækni við fóðrun á votheyi, en á
seinni árum hefur komið á mark-
aðinn fjölbreytt úrval af tækjum,
bæði til að flytja vothey frá
geymslu á garða og til losunar á
votheyi úr stæðu. Við nýbygging-
ar hafa á undanförnum árum ver-
ið byggðar flatgryfjur; þar er auð-
velt að koma tækninni við. Turn-
ar Einars Guðjónssonar hafa sam-
kvæmt viðtalinu verið mjög ódýr-
ir i byggingu og gætu eflaust
hentað víða, án þess að sé endi-
lega verið að álíta, að Iofttæming
sé nauðsynleg til að tryggja góða
votheysverkun.
Margir bændur hafa náð mjög
góðum árangri í verkun votheys,
án þess að þeir hafi notað loftæm-
ingu. Fyrir örfáum dögum sá ég
úrvals vothey hjá Eyjólfi Ágústs-
syni, bónda í Hvammi í Landsveit.
Hann klæddi veggi þurrheys-
hlöðu með plastdúk, ók inn renn-
blautu heyi, en notaði hest til að
þjappa heyinu saman, breiddi síð-
an plastdúk yfir, maurasýru var
blandað i heyið. Heyið, sem hann
var að gefa, var tiltölulega þurrt
og nær iyktarlaust og ást ágæt-
lega. Bændur í Strandasýslu
verka mikið vothey, sumir nota
maurasýru, aðrir ekki.
Það er með votheysverkunina
eins og svo margt annað, menn
verða að læra af reynslunni, þótt
stuðst sé við niðurstöður tilrauna
og leiðbeiningar ráðunauta. Vot-
heysverkun á ekki að vera neyð-
arráðstöfun i óþurrkasumrum.
Hún á að vera fastur liður í fóður-
öflun hér á landi. Það er því jafn
átakanlegt fyrir þá ráðunauta,
sem í mörg ár hafa hvatt bændur
til aukinnar votheysverkunar og
þá Halldór og Leif að sjá hversu
mikið fóður fer til spillis vegna
rótgróinnar andúðar margra
bænda á votheyinu.
Herraföt úr terylene og riffluðu flaueli. Stakir sléttflauelsjakkar.
Stakar terylenebuxur. Frábært litaúrval. 3 snið. Herra kuldajakkar.
Leðurjakkar. Mittisleðurjakkar. Ótrúlegt úrval af peysum í mörgum
gerðum og litum. (gæða jólavara). Herrarúllukragabolir Ný sending
Men's Club skyrtur. Bindi. Slaufur. Sokkar og m.fl. Inega og Lewi's
gallabuxur. Kvenkápur. Kvenbuxnadragtir úr sléttflaueli. Terelynebuxur
með háum streng. Margir litir. Margar gerðir af bolum með og án
rúllukraga úr frotté og acryl. Glæsilegt úrval af nýjum kvenpeysum.
Einlitar kvenblússur, Kvenleðurjakkar, kvenmittispelsar. Sjöl. Nýtt —
Nýtt — Nýtt Twomax ullarkjólar.