Morgunblaðið - 06.12.1975, Blaðsíða 16

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 6. DESEMBER 1975
16

Utgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Fréttastjóri
Auglýsingastjóri
Ritstjórn og afgreiðsla
Auglýsingar
hf. Árvakur, Reykjavlk.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Stýrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guðmundsson.
Björn Jóhnnnsson.
Árni Garðar Kristinsson.
Aðalstræti 6, simi 10 100.
Aðalstræti 6, sími 22 4 80.
Áskriftargjald 800,00 kr. á mánuði innanlands.
í lausasölu 40,00 kr. eintakið.
Frumvarp að fjárhags-
áætlun Reykjavík ir-
borgar fyrir árið 1976 \ ar
lagt fram á fundi borgar-
stjórnar í fyrradag. Fjár-
hagsáætlun þessa verður
að skoða í ljósi þess, að um
tveggja ára skeið nefur
geisað um 50% verðbólga í
landinu og hefur það að
sjálfsögðu haft sín áhrif á
fjármál, bæði ríkis og sveit-
arfélaga. Samt sem áður
hefur Birgi ísleifi
Gunnarssyni borgarstjóra
tekizt að halda hækkun
raunverulegra rekstrarút-
gjalda í 20,8%, sem er
mjög svipuð útgjaldaaukn-
ing og ráðgerð er í fjárlaga-
frumvarpi því, sem ríkis-
stjórnin lagði fram í októ-
bermánuði á Alþingi. Þessi
eina tala sýnir, að sterkrar
aðhaldsemi gætir í fjármál-
um borgarinnar og út-
gjaldaáformum hennar á
næsta ári.
Þá vakti það ekki síður
athygli í ræðu Birgis Is-
leifs Gunnarssonar borgar
stjóra, á fundi borgar-
stjórnar í fyrradag, að ekki
er útlit fyrir, að fjárhags-
leg afkoma borgarsjóðs
versni á árinu, ef inn-
heimta álagðra gjalda nær
77%, sem er 1% lakara en
á síðastliðnu ári. Eins og
menn muna fóru fjármál
sveitarfélaga yfirleitt, og
þ.á m. Reykjavíkurborgar,
mjög úr böndum á árinu
1974 í kjölfar þeirra dýru
kjarasamninga, sem gerðir
voru í febrúarmánuði það
ár, og safnaði Reykjavíkur-
borg þá miklum yfir-
dráttarskuldum hjá við-
skiptabanka sínum. Nú
hefur borgaryfirvöldum
tekizt að snúa þeirri þróun
í fjármálum borgarinnar
við, eins og framangreind-
ar upplýsingar sýna, og
með ýtrustu aðhaldssemi í
rekstri og með því að setja
nýjar framkvæmdir ekki af
stað nema nokkurn veginn
væri tryggt að fjármagn
væri fyrir hendi, hefur tek-
izt að halda fjármálum
Reykjavíkurborgar á rétt-
um kili og yfirdráttar-
skuldum við viðskipta-
banka innan umsaminna
banka, þrátt fyrir þá gífur-
legu kostnaðaraukningu,
sem orðið hefur í þjóð-
félaginu á síðustu tveimur
árum.
Birgir Isleifur Gunnars-
son borgarstjóri skýrði frá
því á fundi borgarstjórnar,
að áætlað væri að hækkun
útsvarstekna borgarinnar
á næsta ári mundi nema
um 16,8% frá fjárhags-
áætlun yfirstandandi árs
og er þá gert ráð fyrir, að
notuð verði að hluta eða
öllu heimild um álag á út-
svör allt að 10% en sú
hækkun er háð samþykki
ráðherra. Sú heimild hefur
verið notuð undanfarin ár
eins og kunngt er. Er því
ljóst, að útsvarsbyrðin
verður óbreytt frá því sem
verið hefur en þessi áætlun
um hækkun útsvarstekna á
næsta ári og áætluð hækk-
un rekstrarútgjalda borg-
arinnar eru hvort
tveggja merki þess, að
mjög dregur nú úr verð-
bólgunni og margt bendir
til þess, að á na?stu miss-
erum muni skapast eðlilegt
ástand á ný í fjármálum
landsmanna. I ræðu sinni
lagði borgarstjóri áherzlu
á, að borgin mundi ekki
nýta að fullu heimiluð álög
á fasteignagjöld, þar sem
svo mikil fasteignaskatts-
hækkun sem þá mundi
verða, kæmi illa niður á
almenningi, og kvað
borgarstjóri hækkun á
hvern gjaldanda því verða
18,5% í stað 36,5% eins og
heimilt er.
I fjárhagsáætlun Reykja-
víkurborgar fyrir næsta ár
er gert ráð fyrir, að útgjöld
borgarsjóðs til byggingar-
framkyæmda hækki um
33,5% og sagði borgar-
stjóri, að áherzla yrði lögð
á áframhald skólabygg-
inga, byggingu stofnana í
þágu aldraðra, heilbrigðis
stofnanir, framkvæmdir
vegna umhverfis og úti-
vistar og dagvistunarstofn-
anir. Hins vegar benti
Birgir ísleifur Gunnarsson
á, að ýmsar framkvæmdir
borgarinnar eru háðar
framlögum frá ríkissjóði,
svo sem á sviði skólabygg-
inga, íþróttamannvirkja,
heilbrigðisstofnana og dag-
vistunarstofnana. Hefur
borgarstjóri átt fund með
fjárveitingarnefnd Alþing-
is um þessi mál og skýrði
hann borgarstjóra frá því,
að framkvæmdageta
borgarinnar og nýting
þeirra fjármuna, sem í
fjárhagsáætlun eru ætlaðir
til framkvæmda, mundi að
sjálfsögðu fara eftir því
hvað endanlega yrði sam-
þykkt á Alþingi um fjár-
veitingar úr ríkissjóði til
borgarinnar.
I þeirri viðleitni að ná
tökum á verðbólgunni, sem
núverandi ríkisstjórn
hefur unnið markvisst að,
skipta fjármál ríkissjóðs og
opinberra fyrirtækja að
sjálfsögðu mestu máli, en
ef ekki er fylgt sömu
stefnu í fjármálum stærsta
sveitarfélagsins, Reykja-
víkurborgar, er vonlaust
að nokkur árangur náist.
Þess vegna er sú stefna,
sem mótuð er i fjárhags-
áætlun Reykjavíkurborgar
hverju sinni, geysilega
þýðingarmikil fyrir al-
menna þróun efnahags og
fjárhagsmála í landinu og
hlýtur því að vekja mikla
athygli hverju sinni. Það
er því sérstök ástæða til að
fagna því, enda þótt það
þurfi engum að koma á
óvart, að meirihluti Sjálf-
stæðismanna í borgar-
stjórn Reykjavíkur hefur
með gerð fjárhagsáætlun-
um fyrir árið 1976 lagt sitt
af mörkum til þess að tak-
ast megi að hemja verð-
bólguna og koma henni í
fjötra á næsta ári. Þess er
að vænta, að önnur sveitar-
félög muni fylgja fordæmi
Reykjavíkurborgar í þess-
um efnum
FJÁRHAGSÁÆTLUN
REYKJAVÍKURBORGAR
Sinfóníutónleikar
Háskólabíó 4. des. 1975.
Verkefni: Beethoven — Egmont forleikur
Beethoven — Píanókonsert nr. 4 f G-dúr.
Brahms — Sinfónía nr. 1.
Stjórnandi: Vladimir Ashkenazy.
Einleikari: Radu Lupu.
Sennilega væri margt öðru-
vísi umhorfs f tónlistarlífi okk-
ar f dag, ef atvikin hefðu ekki
hagað því þannig, að Ashkenazy
gerðist íslenzkur ríkisborgar.
Hann hefur átt sinn stóra þátt
f, að eftirminnilegar lista-
hátíðir urðu • að veruleika.
Glæsilegur ferill hans sem
pfanóleikara er okkur öll-
um kunnur, og flest okkar
hafa af samúð fylgst með
árangurslausum tilraunum
hans til að fá fararleyfi fyrir
föður sinn, svo að þeir mættu
hittast eftir áralangan aðskiln-
að. Við píanóið er hann óum-
deilanlega einn af fáum útvöld-
um, og sem slíkur, eftirsóttur
um víða veröld. 1 seinni tíð hef-
ur hann haslað sér völl á nýjum
vetvangi, og gefið sig í auknum
mæli að hljómsveitarstjórn, er
hann hefur staldrað við hér á
landi. Enginn efast um músík-
alska hæfileika hans og þekk-
Tönllst
eftir EGIL
PREÐLEIFSSON
ingu, en hins vegar er ekki
hægt að bera saman pfanistann
Ashkenazy og hljómsveitar-
stjórann Ashkenazy. Það er
einnig nokkuð djarft fyrir lítt
reyndan hljómsveitarstjóra að
leggja til atlögu við efnisskrá
sem þessa. Egmont forleikur
Beethovens og 4. pínókonsert
hans, auk 1. sinfónfu Brahms
eru verk, sem flestir sannir
unnendur klassískrar tónlistar
þekkja út f hörgul, og eiga í
plötuskápnum sínum flutta af
heimsins beztu hljómsveitum
og stjórnað af færustu og
reyndustu hljómsveitarstjór-
um. Samanburður á lifandi
konsert og gerilsneyddri hljóm-
plötu er að vísu ekki raunhæf-
ur, en er eigi síður til staðar.
Eftir tónleikana á fimmtudags-
kvöldið er það mín skoðun, að
píanóleikarinn láti Ashkenazy
mun betur og að þar njóti hæfi-
Vladimir Ashkenazy.
leikar hans sín best. Hann
megnaði ekki að lyfta Egmont
forleiknum í hæðir, sem ekki er
hægt að lýsa með orðum heldur
aðeins njóta. Nokkurrar tog-
streitu gætti og milli strengja
og blásara og þó lokasprettur-
inn væri leikinn af snerpu,
b’argaði það ekki heildaráhrif-
unum. Radu Lupu var tvimæla-
laust maður kvöldsins. Hann
var mikill píanisti. 1 leik hans
sameinast yfirburða tækni og
silkimjúkur ásláttur, innsæi og
þroski, sem ekki hvað síst kom
fram i hinum undurviðkvæma
öðrum þætti, sem hafði yfir sér
allt að því trúarlegan blæ. Það
var helst í upphafi kadensunn-
ar í fyrsta þætti, sem brá fyrir
ónákvæmni eða kæruleysi, sem
stakk mjög í stúf við annars
frábæra meðferð hans á kons-
ertinum.Píanissímó-leiKur hans
var með slfkum ágætum, að fá-
gætt er. Þáttur hljómsveitar-
innar var hnökralítill, og sam-
vinna einleikara og stjórnanda
góð.
Fleyg hafa ummæli Brahms
orðið, „að honum hafi ekki
Radu Lupu.
geðjast að fótataki risans að
baki sér (þ.e. Beethovens)“, og
það sé skýringin á hversu lengi
hann hikaði við að fást við
sköpun sinfóníu fyrir alvöru.
Ashkenazy hafði einkum hér
við alla sína „Stereo-risa“ að
glíma, eins og áður hefur verið
imprað á, og engan veginn er
svo auðvelt að losna undan
(fyrir áheyrandann). Sjálfsagt
má endalaust deila um rétta
túlkun og skilning á þessu
meistaraverki Brahms, sem er
dýrt kveðið og dramatískt f
senn. Og þó margt væri hér vel
gert, var á stundum sem of
snöggar styrkleikabreytingar
og ótfmabær æsingur yrði ein-
ungis til að alvara og festa
verksins, sem er e.t.v. einkenni
þess fyrst og fremst, missti sín
nokkurs. Þó „jafnaðist leikur-
inn“ heldur er á leið. Þannig
var lokaþátturinn heillegastur
og raunar ágætlega leikinn.
Háskólabíó var þéttsetið
þetta kvöfd og áheyrendur
hylltu hljómsveit, stjórnanda
og einleikara vel og innilega að
leikslokum.