Morgunblaðið - 06.01.1976, Blaðsíða 7

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 6. JANÚAR 1976
7
Skynsamleg
nýting
fiskstofna
ÁriS, sem fer i hönd,
felur i sér margháttuS
verkefni og stefnumark-
andi ákvarðanir, sem
koma til meS aS hafa áhrif
á hag og heill þjóSarinnar
um langa framtið. Eitt hið
allra mikilvægasta verk-
efniS er að setja lög og
reglur um skynsamlega
nýtingu hinnar nýju fisk-
veiSilandhelgi. ÞaS
meginmarkmiS verður að
hafa i huga. að ofveiddir
nytjafiskar okkar nái eðli-
legri stofnstærð á ný og
gefi þann hámarksafrakst-
ur i þjóðarbúiS, sem fram-
tíðarvelmegun þjóðar-
innar er undir komin. Til
þess að svo megi verða
þarf að friða ungfisk og
uppeldisstöðvar og tak-
marka veiðisókn eða
halda afla innan skynsam-
legra marka næstu árin
sem og að samræma
betur en gert hefur verið
veiðar og vinnslu sjávar-
afurða.
i skýrslu um þróun
sjávarútvegs kemur m.a.
fram, að helzti nytjafiskur
okkar. þorskurinn, hefur
þrátt fyrir nýja veiðitækni
minnkað i afla um 8.800
tonn að meðaltali á ári.
allt frá árinu 1958. Ýsu-
aflinn hefur og skroppið
saman um 70% frá miðj-
um siðasta áratug. Meðal-
hlutdeild þorsks i heildar-
botnfisksafla hefur rýrnað
úr 63% á árinu 1960 i
56% á árunum
1971 —1973. Talið er að
eðlileg stofnstærð þorsks
geti gefið af sér allt að
500 þúsund tonna árs-
afla, en síðustu tvö árin
hefur þorskaflinn aðeins
numið 375.000 tonnum,
þrátt fyrir siaukna sókn
og tæknilega fullkomnari
veiðiskip.
Dæmið um
síldina —
víti til
varnaðar
Sá háttur, sem hafður
hefur verið á um fisk-
veiðar. bæði innlendra og
erlendra aðila, hefur
skapað verulega hættu á
hruni helztu nytjastofna
— á sama hátt og raunin
varð á með síldarstofninn.
Þvi hefur verið haldið
fram að umframkostnaður
vegna of stórs botnfisk-
veiðiflota. miðað við
skynsemlegt aflamagn. sé
allt að sjö milljörðum
króna. Þessi fullyrðing er
Ihugunarefni. hvort sem
hún stenzt I raun eða
ekki. Þá er talið, að verði
viðkomubrestur i þorsk-
stofninum, megi ætla ár-
legan tekjumissi útgerðar
allt að 11 milljarða króna.
lækkun útflutningstekna
18—20 milljarða króna
og hugsanlega lækkun
þjóðartekna 40—50
milljarða króna, miðað við
„varlega áætlun um
margfeldisáhrif". Fyrir-
hyggjuleysi, eða ónóg
stjórnun eða skipulag
veiða og vinnslu við
núverandi stofnstærð og
horfur getur i versta falli
leitt til efnahagsiegs
hruns þjóðarbúsins og i
bezta falli til verulegra
f járhagslegra þrenginga.
Það er þvi timabært að
hyggja að öllum tiltækum
vörnum og fyrirbyggjandi
ráðstöfunum eins og
sjávarútvegsráðherra
hefur boðað. Mér er um
sjálfa undirstöðu velmeg-
unar og fjárhagslegs sjálf-
stæðis þjóðarinnar að
ræða.
Fiskeldi í
fersku og
söltu vatni
Enginn vafi er á þvi að
ræktun á iaxi i veiðiám
okkar hefur gefið umtals-
verðan árangur. Silungs-
eldi i vötnum og eldis-
stöðvum hefur fylgt i kjöl-
farið. Á þessum vettvangi
hefur verið unnið merki-
legt brautryðjendastarf,
bæði af einstaklingum og
félagasamtökum, sem
ekki hefur 'verið gefinn
nægur gaumur. Ræktun
lax og silungs i ám, vötn-
um og eldisstöðvum getur
orðið afgerandi búgrein í
þjóðarbúskapnum.
Spurning er, hvort ekki
sé tímabært að hyggja að
fiskeldi i sjó. fiskibúskap i
fjörðum eða á öðrum
afmörkuðum svæðum.
Byrjunarspor i þessu efni
munu hafa verið stigin
með öðrum þjóðum. fs-
lendingar ættu ekki að
láta sér nægja að fylgjast
með tilraunum í þessa átt.
Hér þyrftu þeir að vera í
framvarðarsveit með eigin
athuganir við heima-
aðstæður.
Meginmáli skiptir þó.
eins og nú er komið, að
skipuleggja veiðar á ís-
landsmiðum á þá lund, að
fisktegundir. sem vel-
megun okkar er undir
komin, geti á ný og sem
fyrst náð eðlilegri stofn-
stærð og gefið þann
hámarksaf rakstur i
þjóðarbúið. sem skynsam-
leg nýting þeirra frekast
leyfir. — En fiskeldi, bæði
I fersku og söltu vatni, er
framtiðar- og raunar
samtimaverkefni, sem
ekki verður fram hjá
gengið.
Hin den burgslysið,
eftir M.M. Mooney
FLUGIÐ er orðið svo
hversdagslegt nú á dögum, að
menn taka naumast eftir því
þótt flugvél fljúgi yfir höfðum
þeirra. Og enn færri munu
nokkurn tima hugsa til þess, að
flugið er nærri jafngamalt öld-
inni, fyrir svo sem áttatíu árum
var það aðeins draumur manna
að geta flogið um loftin. Þeir
fyrstu flugu í loftbelgjum, sem
bornir voru af loftstraumum,
en höfðu lítinn sem engan kraft
sjálfir. Siðan komu fyrstu flug-
vélarnar og nær því á sama
tíma flugskipin, eða loftförin,
eins og þau voru oftast nefnd.
Á fyrstu þremur til fjórum
áratugum þessarar aldar var
allmikið smiðað af loftförum i
heiminum, og stóðu Þjóðverjar
tvímælalaust fremstir í þeirri
grein. Aðrar þjóðir reyndu
einnig smíði loftfara, en þeim
gékk aldrei eins vel. Bókin, sem
hér er til umræðu, Hindenburg-
slysið, eftir M. Macdonald
Mooney, er saga Ioftfaranna, og
þá einkum hir>s síðasta og
glæsilegasta þeirra,
Hindenburg.
Höfundur rekur sögu hinna
fyrri loftfara, hann greinir frá
störfum von Zeppelin greifa að
loftfarasmíði og ævintýrum
hans í því sambandi. Einnig
segir hann sögu loftfarsins
Graf Zeppelin, sem mikið var
notað til farþegaflutninga á
árunum milli styrjaidanna, og
var þá viðurkennt sem flagg-
skip þýzka flugflotans. í bók-
inni kemur glöggt fram, hve
mikla þýðingu loftförin höfðu á
fyrstu áratugum aldarinnar.
Þau voru mikið notuð til far-
þegaflutninga á leiðunum yfir
Atlantshaf og báru þá merki
þýzkrar verkkunnáttu og tækni
eftir JÓN Þ. ÞÓR
víða um lönd. Einnig voru þau
notuð til heimskautarannsókna
og ioks ber að geta um þátt
þeirra í fyrri heimsstyrjöldinni,
þar sem þau voru notuð til
sprengjuárása á borgir
óvinanna,
Langmestu rúmi er þó varið
til þess að segja sögu Hinden-
burgloftfarsins, eins og fyrr var
frá skýrt.
Hindenburg var stærst alira
loftfara, sem smíðuð voru, eins
konar lúxusskip loftsins.
Hindénburg var stærra en
stærstu herskip, og eftir að
nazistar náðu völdum í Þýzka-
landi notuðu þeir það óspart til
þess að sýna ágæti stefnu
sinnar. Loftfarið var sent i
kosningaleiðangra um Þýzka-
land, og þeir sem voru viðstadd-
ir setningarathöfn ólympíu-
leikanna í Múnehen 1936 munu
seint gleyma því er
Hindenburg sveif yfir leikvang-
inn.
Árið 1937 var fyrirhugað að
Hindenburg yrði i ferðum á
milli Þýzkalands og Bandaríkj-
anna, svo sem verið hafði árið
áður. Loftfarið fór þó aldrei
nema eina ferð. Þegar það kom
til Lakehurst í Bandaríkjunum
6. maí 1937 varð skyndilega í
því sprenging, og það brann til
ösku. án þess að nokkrum vörn-
um yrði við komið.
Frá þessu er sagt i bókinni
Hindenburgslysið. Höfundur
ætlar sér auðsjáanlega að leysa
gátuna um það, hvað hafi vald-
ið sprengingunni og kemst
hann að þeirri niðurstöðu að
um skemmdarverk hafi verið
að ræða. Röksemdir hans eru
þó harla óljósar, og af frásögn
hans verður ekki ráðið, hvernig
hann kemst að þeirri niður-
stöðu, að Eric Spehl, einn úr
áhöfn Hindenburg, hafi valdið
sprengingunni. I bókarlok
greinir höfundur frá heimild-
um og viðtölum við ýmsa þá,
sem lifðu af slysið, eða þekktu
vel til loftfarsins, ogekki fæ ég
séð að hann beri þar fram nein
rök fyrir skoðun sinni.
Frásögn höfundar er ítarleg,
en þó stundum einum um of.
Hann virðist hafa ætlað að
skrifa einhvers konar blöndu af
sagnfræði og heimildaskáld-
sögu, en smáatriðatíningurinn,
sem vafalítið á að gera frásögn-
ina nákvæmari gerir hana oft á
tíðum langdregna, jafnvel
leiðinlega. Margir góðir sprettir
eru þó í bókinni, og mann-
lýsingar yfirleitt góðar.
Haukur Agústsson hefur þýtt
bókina á íslenzku og hefur
hann unnið verk sitt vel. Málið
er slétt og fellt, hnökralaust.
Almenna bókafélagið gefur
bókina út og er allur frágangur
góður.
Garðahreppur —
Hafnarfjörður
Upphitaður bilskúr eða geymsla óskast til leigu i 3—4
mánuði frá 1. febrúar n.k. til geymslu á húsgögnum.
Upplýsingar veittar i sima 52808 i dag og næstu daga.
Árshátíð
Viðeyingafélagsins
verður að Hótel Loftleiðum laugardaginn 10.
þ.m. kl. 1 9.00.
Miðasala hjá Kristjönu Þórðardóttur, Skúlagötu
64, s. 23085, Ástu Gísladóttur, Ásgarði 107,
s. 36192 og Erni og Örlygi Vesturgötu 42, s.
2 5722. Viðeyingafélagið.
REAAINGTON RAI\D
SKJALASKÁPAR.
MÖPPUR OG SKJALABÚNAÐUR
í fjölbreyttu úrvali.
ELDVARÐIR SKJALASKÁPAR
Tveggja og fjögurra skúff u.

Laugavegi 178. Sími 38000.
JAZZDANSSKOLI
IBEN SONNE
KENNSLUSTAÐIR
REYKJAVÍK:
Skúlagötu 32.
Kennsla byrjar 13. janúar.
BREIÐHOLTI:
Fellaskóla (Fellahellir)
Kennsla oyrjar 9. janúar
Barnafl. — unglingafl.
Innritun og upplýsingar daglega i síma 1 2384
DANSKENNARASAMBAND ÍSLANDS 000