Morgunblaðið - 06.01.1976, Síða 11

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 6. JANUAR 1976
11
Sén Te og jafnframt frænda
hennar Sjúí Ta sem raunar eru
ein og sama manneskjan. Margrét
hefur margsýnt og sannað að hún
er afbragðsleikkona en hvort hún
á heima í þessu hlutverki er ann-
að mál. Mér finnst hana skorta
hörku (af blíðunni á hún nóg) og
þá einkum firrð (þetta ér tilraun
til þess að þýða orðið verfremd-
ung, lykilorð í leikhússtefnu
Brechts) sem þetta hlutverk hlýt-
ur að krefjast. Oft tókst henni vel
að túlka Sén Te i hefðbundnum
stíl en frændinn var ekki jafn-
sannfærandi og sömuleiðis skorti
á að henni tækist nógu vel að sýna
að þetta er sama manneskjan og
þó önnur.
Þetta kann að þykja harður
dómur en Brecht sem er ekki leik-
inn og sviðsettur í anda Brechts
er enginn Brecht, og takmarkanir
hans sem höfundar verða allt of
augljósar.
Þýðinguna hafa annast i sam-
einingu Þorsteinn Þorsteinsson
og Briet Héðinsdóttir og hefur
farist vel úr hendi.
P.S. Á frumsýningu sat ég
hægra megin í salnum rétt við
stúkuna þar sem hljómlistar-
mennirnir eru; þar hvín tónlistin
svo i eyrum, einkum í fyrri hluta
verksins, að ekki heyrast orðaskil
í söngvunum og hafði ég þó lesið
þá fyrir. En söngvarnir ásamt
fjarlægðinni i rúmi í þessu leik-
riti eru einmitt helstu verfremd-
ungseffektarnir. Þetta er því til-
takanlega bagalegt fyrir þá sem
þar sitja.
Lelkilst
Milll himins og j arðar
Fyrir nokkru var
frumsýnt á Litla sviði
Þjóðleikhússins barna-
leikritið Milli himins og
jarðar f ágætri þýðingu
Karls Guðmundssonar
leikara. Þetta er tveggja
höfunda verk: Svfinn
Stefan Westerberg
hefur samið leikgerðina
upp úr þáttum eftir
franska höfundinn
Ionesco.
Efni leiksins er ekki
þess konar að það verði
endursagt en það ber
mikinn keim af hug-
myndaflugi og sprelli
Ionescos og varð ekki
annað fundið en börnin
skemmtu sér hið besta á
frumsýningu (sem
reyndar urðu tvær
vegna eldsvoða f leik-
húsinu og héldu vfst
margir að um plat væri
að ræða og þetta væri
eitt af uppátækjum höf-
unda).
Sýningartími verks-
ins er óvenjulegur, kl.
11 á sunnudagsmorgn-
um, en virðist hafa
fallið vel f geð; auk þess
mun ætlunin að sýna
leikritið f skólum og
vfðar eftir þvf sem til
fellur.
Sýningunni leikstýrir
Brfet Héðinsdóttir og
hefur farist það vel úr
hendi. Það er einkar
þokkafullur blær yfir
allri þessari sýningu.
Brfet fer auk þess með
eitt hlutverkið en aðrir
leikendur eru Sigmund-
ur örn Arngrfmsson og
Þórunn Magnea
Magnúsdóttir. öll skila
þau hlutverkum sfnum
með prýði og er sjald-
gæft að sjá hér svo jafn-
an og samræmdan leik.
Aðrir sem að sýning-
unni standa eru þau
Guðrún Svava Svavars-
dóttir sem gert hefur
skemmtilega búninga
við hæfi og Vilhjálmur
Guðjónsson sem hefur
útsett og að hluta samið
tónlistina. Ferst honum
það vel úr hendi.
1 blöðum segir að
þessi sýning sé ætluð
allra yngstu börnum, —
3—7 ára —. en þetta
held ég að sé ofmælt, að
minnsta kosti er langt
síðan ég hef farið jafn-
ánægður heim af leik-
sýningu.
Þess má geta að þess-
um þáttum Ionescos
hefur Steingrfmur
Gautur snúið úr
frönsku á fslensku og
birtust þeir f Lesbók
Morgunblaðsins á
sínum tfma.
E.H.E.
Góða sáíiri í Scsúan
Nr. 41 — 46 Kr. 5.550
Skóverzl. Þórðar Péturssonar
Kirkjustræti 8 v/Austurvöll — Sími 14181
Q GÓÐA SÁLIN I SESÚAN (Der
gute Mensch von Sezuan)
Q Dæmileikur eftir BERTOLT
BRECHT (leikgerð Berliner
Ensemble)
□ Tónlist: Paul Dessau
□ Þýðandi: Þorsteinn Þorsteins-
steinsson
[]] Þýðing á söngvum f bundnu
máli og eftirmála: Brfet
Héðinsdóttir
Q Leikmynd og búningar: Sigur-
jón Jóhannesson
[[] (Jtsetning og stjórn tónlistar:
Atli Heimir Sveinsson
□ Leikstjóri: Stefán Baldursson
Þjóðleikhúsið hefur færst
mikið í fang með jólaleikriti sinu
að þessu sinni og kannski helsti
mikið; ég minnjst þess ekki að
hafa séð þar umsvifameira sviðs-
verk nema ef vera skyldi
Coppelfu í fyrra, enda var það
tvímælalaust merkasti leikhúsvið-
burður ársins.
Bertolt Brecht er sá höfundur
þessarar aldar sem einna erfiðast
er að koma til skila svo vel fari, og
kemur þar margt til. Um þennan
höfund hafa skapast eins konar
trúarbrögð og afstaða til hans f
samræmi við það: annars vegar
blind dýrkun, hins vegar andúð.
Einkum á þetta við um þau verk
hans sem skrifuð eru um og upp
úr 1930 og Brecht sjálfur kallar
epfska leikritun, hvað svo sem
það kann að merkja sé nafngiftin
skoðuð ofan i kjölinn. Allt orð-
færi Brechts þegar hann setur
fram kenningar sfnar er snúið og
sjálfu sér iðulega ósamkvæmt,
enda munu anarkistinn og
kommúnistinn alla tfð hafa barist
um tilfinningar Brechts. Og ein-
mitt þaðan kemur sú dramatfska
spenna (orð sem hann mátti ekki
heyra minnst á) sem er að finna f
hans bestu verkum.
Höfundur þessara lfna átti þess
kost að sjá Berliner Ensemble f
Paris árin 1954 og 55 og nokkrum
árum sfðar f Berlfn. Og það skal
hreint út játað að ég varð aldrei
haldinn þeirri sömu ofurást á
Brecht og margir jábræður mínir
í pólitík og bar margt til: þó að ég
dáðist að natni og nostursemi
leikflokksins, fór þessi pólitfska
og mannlega uppfræðsla i skapið
á mér (það þeim mun fremur sem
ég var fyrir sammála um flest),
og fátt er leiðigjarnara en að láta
troða ofan i sig alsköpuðum pat-
entsannleika; viðbrögðin urðu
sjálfsvörn.
Eitt af því sem gerði Brecht að
einum markverðasta leikhús-
manni þessarar aldar var sú
heildarsýn er hann hafði yfir alla
þætti leiklistar, sú alúð sem hann
lagði i verk sitt, sú rækt sem hann
sýndi öllum „smáatriðum". Sé alls
þessa ekki gætt er hætt við að
leikrit hans komist ekki til skila
og viðbúið að þau verði að prédik-
un, eftir séní að vísu en leiðinlegt
sénf, eitthvað í ætt við þáttinn Að
kvöldi dags í sjónvarpinu á
sunnudagskvöldum.
Til þess að ná þessum stíl þarf
leikflokk þar sem ákveðið and-
rúmsloft ríkir og helst verður að
geta sinnt fáum en keimlíkum
verkum um langan tfma. Þessu er
ekki fyrir að fara hjá íslenska
Þjóðleikhúsinu, — enda ofætlun
—, og ber þessi jólasýning þess
glögg merki. Margt er vandað við
sýninguna og auðsjáanlega mikil
vinna sem liggur henni að baki,
en tóninn vantar, hún verður
aldrei sannfærandi. Svo að ég
byrji á að nefna það sem mér
fannst einna ánægjulegast, þá eru
það leikmynd og búningar Sigur-
jóns Jóhannessonar. Þau voru
mjög haglega gerð og að ég fæ
best séð í anda höfundar.
Stefán Baldursson leikstjóri
hefur átt við mikinn vanda að
glíma og auðsjáanlega unnið svið-
setninguna af kostgæfni, þó að
honum takist ekki að kalla fram
hinn hreina tón sem þetta verk
krefst skilyrðislaust, eigi það ekki
að verða langdregið, en honum er
nokkur vorkunn þar sem svo að
segja hver leikari syngur með
sínu lagi. Einkum fannst mér
verða óþarflega lítið úr átta-
mannafjölskyldunni.
Leikendur eru fjölmargir og
engin tðk á að minnast þeirra
allra hér. Þó verð ég að geta hér
nokkurra sem skáru sig úr. Fyrsta
ber að telja Brfeti Héðinsdóttur
sem sýndi frábæran leik og var
lfklega sú eina sem Brecht sjálfur
hefði verið alls kostar ánægður
með. Ég hef aldrei séð hana leika
betur né af meira öryggi og festu.
Árni Tryggvason og Róbert Arn-
finnsson gerðu hlutverkum sfn-
um einnig prýðileg skil, þó f öðr-
um stfl væri. Guðina léku þeir
Þorsteinn ö. Stephensen, Rúrik
Haraldsson og Ævar Kvaran og
skiluðu allir hlutverkum sfnum
léttilega. Ymsa aðra mætti til
nefna, svo sem Brynju Benedikts-
dóttur, Guðrúnu Stephensen og
Erling Gfslason, þó að mér fyndist
verða Iftið úr fjölskyldunni eins
og ég gat áður. En hjá þessum
þremur brá fyrir túlkun f anda
Brechts, og með þvf fellur og
stendur leikritið.
En þá er að geta aðalleikar-
anna, Margrétar Guðmundsdóttur
eftir EMIL H.
EYJÓLFSSON
og Þórhalls Sigurðssonar. Þór-
hallur var reffilegur, ungur, at-
vinnulaus flugmaður en ekki
fannst mér hann vera í essinu
sínu fyrr en undir lokin. Þá náði
hann verulega góðum tökum á
hlutverkinu. Þyngst var þó raun
Margrétar sem leikur góðu sálina
Nr. 36-45 Verð kr. 4.995,—
Léttir og
liprir úr mjúku
brúnu leðri
með slitsterkum
Nr. 35 - 40 Kr. 5.450
Léttir og
liprir úr mjúku
brúnu
leðri og með
slitsterkum sólum