Morgunblaðið - 16.12.1976, Qupperneq 26

26
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 16. DESEMBER 1976
Nýr framkvæmdastjóri
tekinn við Kísiliðjunni
Björk, Mývatnssveit, 14. desember.
I SÍÐUSTU viku lét Björn Friö-
finnsson af störfum sem fram-
kvæmdastjóri Kísiliðjunnar við
Mývatn og flutti til Reykjavíkur.
Áður var fjölskylda hans farin
suður. Við starfi Björns hefur
tekið Þorsteinn Ólafsson og er
hann fluttur hingað með fjöl-
skyldu sína. Mývetningum finnst
ástæða til að færa Birni, nú þegar
hann hverfur héðan, þakklæti
fyrir ágæt störf hér. Þá er bæði
ljúft og skylt að þakka konu hans,
Iðumni Steinsdóttur, frábært starf
við kennslu í barnaskóla hér
undanfarin ár. Það er vissulega
eftirsjá er ágæt fjölskylda sem
þessi hverfur á brott. — Kristján
— Akranes
Framhald af bls. 2
sambandi við læknamiðstöð
sjúkrahússins í í þessum hluta,
fyrr á þessu ári.
Það má segja að með þessum
áfanga hafi húsrýmisaðstaðan
enn batnað, en sjúkrahúsið er vel
búið tækjum og hafa margir lagt
þar hug og hönd að verki fyrr og
siðar og áfram verður haldið til
fullkomnunar.
Sjúkrahúsið nýtur starfskrafta
hinna bestu lækna og hjúkrunar-
UðS. Júiíus
— Vífilsstaðir
Framhald af bls. 48
þessara hjúkrunarkvenna hafa
einnig dregið uppsagnir sínar til
baka, en I bréfum til hinna sem
halda uppsögn sinni til streitu er
þess óskað að uppsagnarfrestur-
inn verði framlengdur um 3ja
mánaða skeið því að ellegar muni
skapast neyðarástand á sjúkra-
húsinu. Kvaðst Georg vonast til,
að með þessum fresti gæfist tími
til að finna viðunandi lausn á
kjaramálum hjúkrunarkvenn-
anna.
— Verðhækkun
Framhald af bls. 48
frá 1.5 til 2 milljörðum króna á
ári.
Að því er frystihúsin varðar þá
snýr málið öðruvísi við, vegna
þess að fiskverðshækkanir hér,
ásamt kauphækkunum og hækk-
unum allra kostnaðarliða við
vinnsluna, hafa verið svo örar og
miklar, að frystihúsin hafa verið
án nokkurs konar „hálf opinberu
framfæri“ hjá Verðjöfnunarsjóði
fiskiðnaðarins allt þetta ár, þar
sem markaðshækkanir og gengis-
sig hafa ekki haft við innlendum
hækkunum. Þessar verðbreyting-
ar losa því ríkissjóð við greiðslu-
ábyrgð, sem annars hefði þurft að
innheimta með sköttum eða
gengislækkun, sagði hann.
Þá sagði Eyjólfur Isfeld, að þar
sem árið væri nú senn á enda og
birgðir litlar hefðu hækkanirnar
þess vegna tiltölulega lítil áhrif á
verðmæti þessa árs. Það sem
skipti máli frá sjónarmiði frysti-
húsanna væri sú staðreynd, að
meginhlutinn, 3/4 hlutar, rynnu
nú til Verðjöfnunarsjóðs og frá,
næstu áramótum fengju frysti-
húsin ekki krónu af þessum
hækkunum.
— Hvernig má það vera?
— Allt þetta ár hefur staða
frystideildar Verðjöfnunarsjóðs
verið með þeim hætti að sjóður-
inn hefur orðið að tryggja frysti-
húsunum hærra útflutningsverð
fyrir framleiðsluna heldur en
markaðsverð gat gefið á hverjum
tíma. Þar sem sjóðurinn er tómur
og til að firra vandræðum hefur
ríkissjóður orðið að ábyrgjast að
sjóðurinn gæti staðið við þessar
skuldbindingar og t.d. fyrir tíma-
bilið 1. október til 31. desember
vantaði í upphafi tímabilsins um
2 milljarði króna miðað við fram-
leiðslu heils árs. Þetta svarar til
um það bil 7lA% af útflutnings-
verði, en eins og ég sagði áður, þá
nemur verðhækkunin nú milli 6
og 7%. Frá upphafi næsta verð-
tímabils, eða 1. janúar, hverfur
öll þessi hækkun til Verðjöfn-
unarsjóðs og dugar þó varla til að
jafna núverandi halla.
Frystihúsin standa því í sömu
sporum, enda ekki við örðu að
búast þegar litið er á 30—50%
verðbólgu sem hvert annað
náttúru,:'"'"J1, Wvtnr að
sjálfsögðu fyrst og fremst að
bitna á útflutningsatvinnuveg-
unum. Miðað við þetta markaðs-
verðlag, þá hefði vissulega verið
æskilegra að hægt væri að greiða í
Verðjöfnunarsjóð heldur en að
þurfa að treysta á frekari hækk-
anir, sagði Eyjólfur að lokum.
— Ákvörðun. . .
Framhald af bls. 48
þessi flutningur málsins milli um-
dæma tefði það eitthvað, og gæti
það orðið bagalegt fyrir rann-
sóknina. Aðspurður sagði
Halldór, að sakadómur Reykjavík-
ur myndi ekki hafa samvinnu við
þá Hauk Guðmundsson og
Kristján Pétursson um rannsókn-
ina, einungis starfsmenn saka-
dóms myndu vinna að henni.
Sagði hann að gögn málsins væru
komin í hendur sakadóms, og
væri verið að lesa þau yfir.
Eins og fram hefur komið í Mbl.
gaf rfkissaksóknari í byrjun
desember út ákæru á hendur Guð-
bjarti Pálssyni fyrir tékkamis-
ferli og fól sakadómi Reykjavíkur
meðferð málsins. Halldór Þor-
björnsson sagði í gær, að ekki
væri búið að úthluta málinu til
dómara, en þarna væri um að
ræða misferli með 11 tékka-
númer._______
- SKÍRNIR . ..
Framhald af bls. 2
son og Peter Hallberg greinar á
blaðað og ritdómar eru eftir
Jakob Benediktsson, Jón
Hnefil Aðalsteinsson, Magnús
Pétursson, Peter Hallberg og
Ólaf Jónsson.
Aðalhvatamaður að stofnun
Hins íslenzka bókmenntafélags
var Rasmus Kristján Rask og er
félagið elzta menningarfélag
íslendinga. Kristján Rask kom
hingað til lands árið 1813 og af
ferðum sinum um Island virtist
honum sem fslenzk tunga væri í
bráðri hættu, ef ekki yrðu reist-
ar við rammar skorður. Rask
þóttist gjörla sjá, að ekki yrði
talað islenzkt orð í Reykjavlk
að hundrað árum liðnum og
tungan útdauð með öllu í land-
inu eftir svo sem 200 ár, ef svo
héldi sem horfði. Taldi hann
vænlegast til árangurs að efna
til félags meðal Islendinga sem
skyldi efla og styðja bókmennt-
ir þeirra, vera til varnar og
viðhalds íslenzkri tungu og
styrkja almenna menntun.
Var Hið íslenzka bókmennta-
félag síðan stofnað árið 1816 og
starfaði félagið í tveimur deild-
um, I Reykjavík og Kaup-
mannahöfn. Fljótlega eftir
stofnun félagsins var hafizt
handa um útgáfu tímarits og
nefndist það Islenzk sagnablöð,
kom það út á hverju ári til 1926.
Tók Skírnir þá við og kemur út
enn þann dag I dag. Bæði þessi
tímarit gegndu sama hlutverki,
þ.e. að vera fréttablöð og miðla
upplýsingum um umheiminn.
Það yrði of langt mál hér að
rekja sögu Skírnis í þá hálfa og
aðra öld, sem ritið er ekki leng-
ur fréttablað I nútímaskilningi
þess orðs. Hlutverk þess núorð-
ið er fyrst og fremst að vera
vettvangur fræðimanna um
fslenzk fræði og íslenzka tungu,
en þó um leið að svara áhuga
almennra lesenda og áhuga-
manna um fslenzkt mál. Það er
upp úr 1940, sem Skfrnir fer að
hneigjast f auknum mæli f átt
til fræðirits.
1 inngnagi að skrá um efni
Skírnis, sem tekin var saman af
Einari Sigurðssyni (1966)
háskólabókaverði og gefin út á
150 ára afmæli Bókmennta-
félagsins, segir m.a. um þetta
efni: ,,En eftir því sem útgáfa
tímarita og bóka jókst með ár-
unum dró til þess að Skárnir
fengi sér keppinauta um al-
mennt lestrarefni. M.a. af þeim
sökum hefur Skírnir hneigzt til
þess f ríkara mæli en áður að
sinna fræðilegum efnum, eink-
um fslenzkum bókmenntum og
sögu. A þetta einkanlega við
um síðustu tvo til þrjæáratug-
ina. Eigi að síður hefur þess
ávallt verið gætt, að hver
greindur alþýðumaður fyndi f
ritinu nokkuð við sitt hæfi. Og
víst er um það, að mikill fjöldi
landsmanna heldur stöðugt
góðri tryggð við Skfrni. Er von-
andi að þessum aldursforseta
norrænna tfmarita endist sú
tryggð til enn lengri lífdaga,
þrátt fyrir harða samkeppni f
þjóðfélagi nútfmans.“
Nú eru um 1800 meðlimir f
Hinu fslenzka bókmenntafélagi
og er það nánast sami fjöldi og
á 100 ára afmæli Skírnis árið
1926. Á aldarafmæli Bók-
menntafélagsins árið 1916 voru
hins vegar 1170 félagsmenn og
helmingi færri 10 árum áður.
ARISTOTELES I FYRSTA
SKIPTI A ISLENZKU
Á blaðamannafundinum var
einnig greint frá útkomu 14.
ritsins í útgáfu Bókmennta-
félagsins á lærdómsritum. Nýj-
asta ritið er „Um skáldsagnar-
listina eftir gríska heimspek-
inginn Aristóteles og er þetta
fyrsta bók hans sem gefin
hefur verið út á fslenzku. Bók-
ina þýddi Kristján Árnason, en
ritstjóri Lærdómsritanna er
Þorsteinn Gylfason. Sagði hann
á fundinum f gær, að lærdóms-
ritunum hefði verið mjög vel
tekið og eru þau talsvert notuð
til kennslu í framhaldsskólum.
— Bændur .. .
Framhald af bls. 34
að byta þyrfti samningsaðstöðu
Stéttarsambands bænda.
Gunnar Sæmundsson, Hrúta-
tungu, taldi vinnulið grundvallarins
mjög vanmetinn Gunnar sagði
Byggðasjóð vanrækja landbún-
aðinn Ekki var Gunnar ánægður
með verð það, sem bændur fá fyrir
ullina, og sagði að bændur ættu að
ihuga að selja ekki ullina til ullar-
þvottastöðvanna, því bændur ættu
að nota sömu aðferðir og aðrar
stéttir
Ekki eini reiði
maðurinn á fundinum
Haraldur Eyjólfsson frá Tautsdal
sagði að sér fyndist of mikil svart-
sýni einkenna þennan fund. Krepp-
an hefði kennt mönnum að lifa en
þegar henni lauk ruku bændur upp
efnalega u þyrftu bændur vera
harðari og amlóðar ættu ekki að
búa Haraldur tók fram, að þ tmru
hlutfallslega fir amlóðar I bænda-
stétt, það þekkti hann eftir að hafa
bæði verið verslunarmaður og
verkamaður eftir að hann hætti
búskap
Gunnar Guðbjartsson hóf mál sitt
með því að segja að hann hefði
haldið að hann væri eini reiði
maðurinn, sem kominn væri á
þennan fund en hann hefði nú séð
að svo væri ekki — hér væru
komnir margir reiðir bændur
Gunnar sagði, að fjármagnskostn-
aður verðlagsgrundvallar væri að
sínum dómi rangur Varðandi heild-
sölukostnað tók Gunnar fram að á
þessu hausti ætti aðeins að greiða
2085 krónur i sláturkostnað fyrir
hvern 1 5 kg dilk og heildsölukostn-
aður á hvert kíló ætti ekki að nema
hærri upphlð en 2 1 48 krónum. Að
síðustu tók Gunnar fram að skapa
þyrfti skilning meðal þjóðarinnar á
þvi að landbúnaður væri traustur
atvinnuvegur og sterk stoð undir
efnahag landsmanna
Guðmundur Sigþórsson svaraði
ýmsum fyrirspurnum, sem til hans
hafði verið beint Varðandi ullina og
verð til bænda fyrir hana bað hann
bændur að minnast þess, að nú
fengju þeir helming ullarverðsins
greiddan strax við afhendingu en
það væri einmitt hægt vegna til-
komu niðurgreiðslnanna Niður-
greiðslur á ull nema nú rúmlega
helmingí ullarrðsins. Að síðustu
rifjaði Guðmundur upp, að enginn
væri búmaður nema hann berði sér
og sagði sýnt, að bændur I Húna-
þingi hefðu barið sér til muna meira
en Asgará fundi þar
Að siðustu samþykkti fundurinn
ályktun en hún var birt i Mbl i gær
á bls. 1 7 i heild sinni S.J.
— Bókmenntir
Framhaid af bls. 12.
einarður hópur sem svarar
skýrt og skorinort þvf sem
spurt er um. Ennfremur er auð-
séð að sunnlendingar virða
höfuðskáld sitt svars svo ekki
sé meira sagt.
— Kosið á Spáni
Framhald af bls. 1.
skiptum fyrir 15 vinstrisinna sem
eru I fangelsi. Mannræningjarnir
hótuðu f dag að myrða Oriol inn-
an tveggja sólarhringa.
Fréttir bárust ekki um óeirðir
og sprengjutilræði eins og óttast
var en þó gerði lögregla
sprengjur óvirkar I Bilbao i
Baskahéruðunum og Pamplona.
Mannfjöldi hyllti Juan Carlos
konung og Soffiu drottningu
þegar þau kusu I E1 Pardo, útborg
Madridar. I miðborg Madrid
dreifðu ungir öfgamenn til hægri
flugmiðum þar sem skorað er á
kjósendur að greiða atkvæði gegn
tillögum stjórnarinnar.
Suarez forsætisráðherra sagði
þegar hann hafði greitt atkvæði:
„Ég veit ekki hvort ég veiti þjóð-
inni traust en þjóðin veitir mér
traust." Hann lýsti þvl yfir I
sjónvarpsávarpi að stjórnin
mundi hvorki láta hryðjuverk
vinstrisinna né óánægju
hægrisinna hafa áhrif á
lýðræðisþróunina á Spáni.
Skólar voru lokaðir og margir
þeirra notaðir sem kjörstaðir.
Starfsmenn i verksmiðjum og
skrifstofum fengu fjögurra
klukkutima fri til að kjósa. 23
milljónir eru á kjörskrá í þessari
þriðju þjóðaratkvæðagreiðslu
Spánverja síðan borgarastriðinu
lauk.
Samkvæmt skoðanakönnunum
munu 75% greiða atkvæði með
tillögum stjórnarinnar, 10% á
móti en 15% sitja heima.
— Járnblendið
Framhald af bls. 22
sem fylgir með frumvarpinu, þar
sem samkomulagið er tvimæla-
laust bundið^samþykki íslenzka
þingsins.
Gunnar sagði að lokum í svari
sínú, að hann vonaðist til að sam-
fylgdin með því norska fyrirtæki,
sem núverandi ríkisstjórn hefði
valið til samstarfs, gengi betur en
með Union Carbide, sem fyrrver-
andi iðnaðarráðherra hefði valið
tal samstarfsins.
— Ráðherra
Framhald af bls. 1.
skömmu eftir að Schmidt vann
embættiseið sinn að Arendt bæð-
izt lausnar.
I kosningunni um kanzlarann
hlaut Schmidt 250 atkvæði af 496,
einu fleira en hann þurfti en 243
greiddu á móti. Einn flokks-
manna hans var veikur, einn sat
hjá og einn atkvæðaseðill var
ógildur. Þar með er talið að tveir
flokksmenn Schmidts hafi gert
uppreisn gegn honum vegna eftir-
launamálsins.
. Leiðtogi stjórnarandstöðunnar,
Helmut Kohl, sagði að stjórn
sósialdemókrata og frjálsra demó-
krata hefði alltof lítinn þing-
meirihluta til að stjórna I fjögur
ár.
Egon Bahr sagði af sér embætti
þróunarmálaráðherra eins og við
var búizt og verður aðalritari
Sósialdemókrataflokksins. Maria
Schlei tekur við af Bahr. Atnje
Huber verður fjölskyldumálaráð-
herra I stað Katharine Focks.
— Gilmore
Framhald af bis. 1.
að fanginn gæti gengið frá
málum sínum. Gilmore brást
hinn versti við:
„Þetta er óþarfi, þetta er
ónauðsynlegt og ég vil þetta
ekki. Þú hefur bara ekki kjark
í þér til að framfylgja lögun-
um. Þú ert siðferðilegur hug-
leysingi."
Gilmore hefur verið í 2
daga hungurverkfalli sem
hann hætti á mánudag og var
fölur og horaður. Hann kvaðs
ætla I mál til þess að losna ur
fangelsi þar sem Utah-nM
hefði látið undir höfu
leggjast að lífláta hann innan
60 daga eins og lög kvæðu a
um.
— Bretar
Framhald af bls. 1. .
Hann sagði að án lánsins hetou
Bretar enga von um að kornas
hjá stórfelldu gengissigi og vaxta-
hækkunum á næsta ári.
Jafnframt hyggst stjórnin selja
talsvert af hlut sinum í oliufélag'
inu BP en þó eiga 51% hluta-
bréfanna. (Jtgjöld til landvarna
lækka um 300 milljónir punda og
aðstoð við erlend ríki verður skor
in niður um 100 milljón punda.
Talsmaður Ihaldsflokksins
fjármálum, Sir Geoffrey Howe,
gerði harða hríð að ráðstöfunun-
um sem hann kallaði ,.I*®F-
fjárlög“ og siðasta tækifæri ríkis-
stjórnar Verkamannaflokksins.
Leiðtogi félags flutningaverka-
manna, TGWU, Jack Jones, sagð>
að með ráðstöfunum hefði Healey
ekki getað gengið lengra en Þ®r
ættu ekki að hafa áhrif á samstaf
verkalýsðhreyfingarinnar
rikisstjórnarinnar. .
Healey sagði I ræðu sinni a
ráðstafanirnar ættu að fleýta
Bretum yfir mestu erfiðleikana
þannig að tryggt yrði að efna-
hagurinn kæmist á réttan kjo
1980 — eða þegar olía fer a,
berast úr Norðursjó. Hann sagð’
að fyrstu áhrafin yrðu þau að hal'
inn á f járlögum mundi lækka I »■
milljarða punda á fjárhagsárinu
sem hefst I aprll og I um »■
milljarða punda árið eftir. Hal
inn á yfirstandandi ári eT
áætlaður um 11 milljarðar punda-
— Samningar
Framhald af bls. 1. ,
ríkjamenn á evrópskum, en P
veiða Bandarlkjamenn talsver
við Frönsku Guineu I Suður
Q0
Amerlku, Martinique
Guadeloupe I Vestur-Indíum
St. Pierre og Miquelon, fransk3^
smáeyjar skammt frá strön
Nýfundnalands.
EBE hefur hótað því að stöðv
veiðar þjóða sem samning
takast ekki við fyrir 1- mar,ý
þremur mánuðum eftir útfærs
fiskveiðilögsögu bandalagsius
200 mílur.
Annar samningafundur EB®
Bandarikjamanna er ráðgerð
um miðjan janúar að sögn ta
manns bandalagsins. Hann kv
málið ekki brýnt fyrir ®vruí^j.
menn þar sem sumarið væri að
veiðitíminn á bandarísku
miðum.
— Minnst 10%
Framhald af bls. 1. *
ætti olíuverðið eða ekki og að P
væri ekki aðeins á valdi eins e
tveggja ríkja. Olíuráðherr^
Líbýu, Ezzedin Mabrouk,
kvað
yfirlýsingu Yamanis ekki ha
komið sér á óvart og sagði ^
menn væru orðnir vanir sllku
yfirlýsingum. Olíuráðher
Venezúela, Valentin Hernand^
sagði að olfuverðið ætti að h®
en hækkunin yrði að vera hP*le ða
Þrátt fyrir allt virðist afsta ^
Saudi-Arabíu sveigjanlegri _eU .
ráðstefnu OPEC I Indóneslu i
þegar Yamani kom I veg *y
tilraun til að hækka olíuverðu.
Yamani segir nú að hann sé rei
búinn að skipta um skoðu?hprra
viðræður við aðra olíuráðh ^
þótt hann telji að ekki eig>
hækka olíuverðið. ufa
Emlrinn I Qatar, Sheik Kh\
bin Ahmid al-Thani, setti O ^
ráðstefnuna I dag og sag 1 ^
nauðsynlegt væri að hækka ,
verðið til að bæta olfuútflý1^^
um tap sem þeir hefðu ^
vegna minnkandi kauph*0 ^
Hann kvað einnig nauðsynle ^
gera olluútflytjendum klei
halda áfram aðstoð sinni vi
unarlöndin. hjd
Aðalfullrtúi írans, Ja vjij
Amouzegar, kvað stjórn sln ^.jjj
hækkun sem væri mitt a, ^raf-
þess sem hæst og lægst væri
izt.