Morgunblaðið - 30.12.1976, Blaðsíða 13

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 30. DESEMBER 1976
13
Eggert Guðmundsson
listmálari — Sjötugur
„Trúverðugur og sannur lista-
maður hefur helgað allt líf sitt
ábyrgðarmikilli köllun og þjón-
ustu í þágu lífs síns. Ræki hann
listsköpun slna trútt, þá er hann
aðeins verkfæri duldra afla, milli-
liður, túlkun á dulmáli sköpunar-
innar.“
Þannig kemst Eggert Friðjón
Guðmundsson, listmálari, að orði
um það hlutskipti, sem hann ung-
ur var kallaður til og hefir til
þessa dags helgað starfskrafta
sína.
Eggert er sjötugur I dag. Hann
er Suðurnesjamaður að uppruna.
Fæddur er hann í Stapakoti I
Innri-Njarðvík 30 des. árið 1906.
Foreldrar hans voru hjónin Guð-
mundur Guðmundsson, trésmið-
ur, og Jónfna Soffía Jósefsdóttir.
Þriggja ára gamall eða þar um bil
fluttist hann með foreldrum sin-
um til Reykjavíkur og ólst þar
upp hjá þeim. Hann var ungur að
árum, þegar listhneigð hans tók
að segja til sfn, svo að éigi varð
um villzt. Milli fermingar og tvi-
tugs hóf hann nám f teiknun hjá
Stefáni Eirikssyni og Ríkharði
Jónssyni. Einnig nam hann mót-
un hjá Einari Jónssyni. Árið 1927
lagði Eggert svo leið sína til
Þýskalands til frekara náms.
Varð listháskólinn f Múnchen fyr-
ir valinu og stundaði hann nám
þar til ársins 1931. Eftir það lá
leiðin aftur heim á Frón, og hér
heima hefir Eggert stundað list
sfna upp frá þvf, að undanteknum
árunum 1951—1953, en þá dvald-
ist hann f Astralfu. Samhliða mál-
aralistinni hafði Eggert með
höndum teiknikennslu við Iðn-
skólann f Reykjavík á árunum
1943—1946 og aftur frá 1954.
Lengi framan af á listamannsferli
sínum lagði Eggert einkum stund
á andlitsmyndir og raderingar.
Annars má segja, að hann hafi f
málaralist sinni haslað sér svo
vfðáttumikinn vettvang, að þau
séu næsta fá, sviðin, sem hann
hefir ekki komið við á, og alls
staðar hefir hann markað spor,
sem ekki fyrnast og aldrei verða
máð út.
Fyrir mörgum árum, þegar sá,
sem þessar línur ritar, var dreng-
ur á fermingaraldri, þá barst inn
á heimili hans blað með grein um
Eggert Guðmundsson listmálara.
Greininni fylgdu tvær myndir eft-
ir listamanninn, svo og mynd af
honum sjálfum. Þótt þarna væri
aðeins um ófullkomnar blaðaljós-
myndir að ræða, þá hrifu þær mig
svo mjög, að ég gat ekki gleymt
þeim. Þær fundu þann samhljóm
í sál norðlenzks sveitadrengs, sem
ekki er hægt að skýra. En þar var
áreiðanlega um að ræða annað og
meira en hverfult stundarfyrir-
bæri. Ég man líka, að mér varð
starsýnt á myndina af listamann-
inum sjálfum. Svipurinn var svo
bjartur og heillandi, að mér
fannst, sem þessi ungi listmálari
hlyti að vera goðum lfkari en
venjulegum, dauðlegum mönn-
um.
Löngu síðar lágu leiðir okkar
Eggerts saman. Þá varð ég þeirrar
gæfu aðnjótandi að kynnast hon-
um persónulega og eiga með hon-
um ógleymanlegar stundir á
heimili hans. Þá komst ég að raun
um, að vinnustofan hans var heill
ævintýraheimur. Þeim, sem þang-
að kom inn og þar fékk að dvelja,
gat ekki blandazt hugur um, að
áður tilvitnuð umsögn Eggert um
hlutskipti Iistamannsins var hjá
honum annað og meira en orðin
ein. Hann hafði „rækt listsköpun
sfna trútt“, reynzt „trúverðugur
og sannur listamaður".
A listamannsferli sínum hefir
Eggert Guðmundsson löngum far-
ið sínar eigin leiðir og hvorki
skeytt um lof eða last. Hann er lftt
snortinn af öllum þeim „ismurn"
sem eru svo snar og sterkur þátt-
ur í list nútímans. Hann er sem
sagt ekki tizkumálari, verk hans
engar dægurflugur. Hugsjónin
háa, köllunin, hin sanna og frjálsa
listsköpun, er honum meira virði
en timanlegur stundarhagnaður.
Hann stendur föstum fótum f hin-
um þjóðlega arfi okkar Islend-
inga. Það er saga þjóðarinnar,
barátta hennar, sigrar og ósigrar,
höpp hennar og slys, sorg hennar
og gleði f önn og yndi hins dag-
lega athafnalffs, sem greinilega
hafa snortið næmustu strengina
og knúð fram fegurstu samhljóm-
ana f listamannshörpu Eggerts
Guðmundssonar. Og hinar ótæm-
andi andstæður, sem landið okkar
býr yfir, i hörku og mýkt, ljósi og
skuggum, auka enn á fyllingu,
fegurð og dýpt hljómkviðunnar
miklu sem frá þeirri voldugu
hörpu ómar. Því má heldur ekki
gleyma, að vfða verður vart við
sterkan, trúarlegan undirstraum f
myndum hans. Sjálfur hefir hann
komizt svo að orði, að listin eigi
rætur sínar i sjálfri Guðstrúnni.
Eggert Guðmundsson er bæði
mikilvirkur og mikill listamaður.
Þvf verður ekki með sannsýni á
móti mælt. En maðurinn sjálfur
hver er hann? Hann er vissulega
enginn unglingur lengur. En ald-
urinn ber hann vel. Hann er bæði
karlmannlegur og glæsilegur,
þótt hann standi nú á sjötugu.
Höndin er styrk, augun skyggn og
hugurinn frjór sem fyrr. Hann er
drengur góður, heill og traustur
vinur vina sinna. Fjölfróður er
hann, viðsýnn og skemmtilegur
og manna glaðastur f góðra vina
hópi.
Arið 1933 giftist Eggert Edith
Valborgu Black, hinni ágætustu
konu. Reyndist hún manni sfnum
góð eiginkona og traustur lffs-
förunautur. Þau eiga einn kjör-
son, Thor Eggertsson. Edith lézt
árið 1968. Sfðari kona Eggerts er
Elsa Jóhannesdóttir frá Akureyri.
Þau giftu sig árið 1969. Engum,
sem til þekkir.fær dulizt, að þar
hefir Eggert gengið til móts við
hjúskaparhamingjuna f annað
sinn.
Kjörsyni sínum, Thor, hefir
Eggert jafnan reynzt ástríkur og
umhyggjusamur faðir. Og börn
Elsu frá fyrra hjónabandi, þau
Garðar, Anna og María, hafa eign-
azt stórt rúm I hans hlýja hjarta.
Og börn þeirra Garðars og Önnu,
Eggert og Jóhann, eru áreiðanega
á einu máli um, að betri afi sé
ekki til í heiminum en Eggert
Guðmundsson.
Síðast í nóvember hélt Eggert
málverkasýningu í Keflavík. Var
sú sýning haldin f tilefni afmælis-
ársins, á þeim slóðum, sem næstar
voru þeim stað, er hann leit fyrst
dagsins ljós. Nokkrum dögum áð-
ur en sýningin var opnuð átti ég
leið heim til Eggerts og dvaldist
góða stund hjá þeim hjónum. Egg-
ert var þá önnum kafinn við
undirbúninginn og kannski dálít-
ið þreyttur. Lét hann þá m.a. orð
falla eitthvað á þá leið, að nú færi
hann að gerast gamall og senn
væri dagurinn að kvöldi kominn.
í svari minu við þeim orðum hans
vil ég nú fela mina einlægustu
heillaósk og afmæliskveðju hon-
um til handa — um leið og ég bið
honum, konu hans og fjölskyldu
þeirra allrar blessunar í bráð og
lengd:
„Eggert Guðmundsson getur
ekki dáið. Hann mun lifa — i
verkum sfnum — á meðan fslenzk
augu sjá“.
Þess skal að lokum getið, að þau
hjónin Eggert og Elsa, dvelja í
Glasgow um þessar mundir.
Björn Jónsson.
Eggert Friðjón Guðmundsson,
listmálari, fæddist að Stapakotí í
Innri-Njarðvfk 30. desember
1906, og þar sleit hann barnsskón-
um meðal dugmikilla sjósóknara
og útvegsbænda. Hann var sonur
hjónanna Jónfnu Sofffu Jósefs-
dóttur og Guðmundar Guðmunds-
sonar, sem bæði voru upprunnin
á Suðurnesjum.
Ungur að árum fluttist hann
með foreldrum sfnum til Reykja-
vfkur, en hugurinn leitaði sifellt
til bernskuslóðanna, og þar dvaldi
hanr. oft langdvölum.
Hugur Eggerts hneigðist
snemma til listtjáningar, og hóf
hann nám hjá Stefáni Eiríkssyni
hinum oddhaga, er hann hafði
aldur til. Síðar stundaði hann
einnig nám hjá Einari Jónssyni.
myndhöggvara, og Ríkarði Jóns-
syni, myndskera.
Ekki var honum þetta nóg og
hugði til frekara náms. Liðlega
tvítugur að aldri lagði hann land,
eða öllu frekar sjó, undir fót og
sigldi utan til framhaldsnáms.
Settist hann fyrst f einkaskóla og
sfðan i listaháskóla í Munchen,
þar sem hann var einn tuttugu og
níu nemenda, sem skólavist
hlutu, af eitt hundrað og þrjátíu,
sem þreytt höfðu strangt inntöku-
próf. Að loknu námi f Þýzkalandi
hélt Eggert til ítalfu, þar sem
hann stundaði nám og stárfaði,
Framhald á bls. 16.
% Ef þú
þú þarft fyrir gamlárskvöld.
Flugeldar- sólir- blys- gos- Tívolíbombur- stjörnuljós og margt fleira- allt traustar vörur.
MHM
LRWmill !
Fjölskyldupakkarnir eru 10% ódýrari - þeir
kosta 1500 kr. - 2.500 kr. og 4.000 krónur.
í hverjum fjölskyldupakka er leiðarvísir um
meðferð skotelda - inn í fjóra slíka leiðarvísa
höfum við sett 25 þúsund króna ávísanir.
Það borgar sig að gæta vel aö leiðarvísinum,
hann færir öllum aukiö öryggi - og fjórum þar
að auki 25 þúsund krónur.
Þú færóalltfyrirgamlárskvöld hjá
okkur.opið til kl.10 daglega
Utsölustaðir
Skátabúöin, Snorrabraut - Volvósalurinn, Suðurlandsbraut -
Bílaborg, Borgartúni 29 - Fordhúsið.Skeifunni - Alaska, Breiðholti -
Hólagarður, Lóuhólum - Hagabúðin, Hjarðarhaga - Grímsbær,
Fossvogi - Vélhjólaverzlun Hannesar, Skipasundi - Seglagerðin Ægir,
Grandagarði - í Tryggvagötu, gegnt Tollstöðinni - Við Hreyfilsstaur-
inn, Árbæjarhverfi - Við Sláturfélag Suðurlands, Háaleitisbraut.
Styðjiö okkur-stuðlið að eigin öryggi
Hjálparsveit skáta
Reykjavík

I
'^SC
V/'