Morgunblaðið - 18.01.1977, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ. ÞRIÐJUDAGUR 18. JANÚAR 1977
Endurnýjun
eldri hverfa
Nokkrar hugleiðingar um stefnu og markmið
Kynning skipulags
Á skipulagssýningu Reykja-
víkurborgar á Kjarvalsstöðum
sem lauk nú um helgina, fóru
fram sérstakar kynningar á ein-
stökum þáttum skipulagsins.
Meðal annars var kynnt skipu-
lagsstarf vegna endurnýjunar
eldri hverfa.
k'jölsótt var, samanborið við
hliðstæðar kynningar. Augljóst
er því að mikill áhugi er á því
hvað verður um eldri hverfi
Reykjavíkur og hvaða stefnu
stjórn borgarinnar tekur gagn-
vart þeim.
í hinum fjörlegu umræðum
kom í Ijós, að margir drógu í efa
að fram kæmi æskileg stefna i
þessum tillögum og tóku sumir
s’vo djúpt í árinni að segja, að
veríð væri að kveða dauðadóm
yfir helstu scrkcnnum gömlu
Reykjavíkur.
Yfirlýstur tilgangur borgar-
yfirvalda með skipulagssýning-
unni er sá að kynna fyrir hin-
um almenna borgara fram
komnar tillögur um skipulag og
skipulagsbreytingar bæði i
eldri og nýjum hverfum borgar-
innar. Ennfremur að koma af
stað umræðum og fá fram
sjónarmið manna áður cn til-
lögurnar eru teknar til af-
greiðslu í borgarráði og borgar-
st jórn.
Þögn er sama og samþykki
Þvi miður hafa umræður lítið
borist inn í fjölmiðla. Hef ég
haft af því áhyggjur, að litið
verði á þögnina sem samþykki.
Það sem ég hef heyrt til
manna, leikra og lærðra um
þessi mál, ekki bara, er menn
koma saman á Kjarvalsstöðum,
heldur einnig oftlega þess utan,
bendir eindregið til þess að lólk
almennt hafi nokkra aðra skoð-
un á því hvað skynsamlegt sé að
gera í skipulagsmálum en fram
kemur i þeim tillögum sem
sýndar eru á Kjarvalsstöðum,
ekki bara að því er varðar eldri
hverfin heldur einnig nýju
hverfin í Breiðholti, framtíðar-
byggð á Ulfarsfellssvæði,
gatnakerfið o.fl.
Hvet ég fólk til að ræða málin
á vinnustöðum, í félögum og við
önnur óformleg tækifæri og
mynda sér skoðun. Helst þyrftu
margir að koma skoðunum sin-
um á framfæri í stuttum pistl-
um eða grcinum i dagblöð-
unum. Hljóðvarp og þó sérlega
sjónvarp þyrftu að gera út
menn til þess að gera gagnrýna
úttekt á þeim tillögum sem
fyrir liggja.
Öll málefnaleg umræða um
þessi mál mun hafa sín áhrif á
skoðanamyndun meðal almenn-
ings, skipulagsmanna og stjórn-
málamanna og þvi verða til
góðs.
Skipulag borgarinnar hefur
víðtækari áhrif á líf íbúanna en
menn grunar fljótt á litið. Jafn-
framt eru örlög gamla borgar-
hlutans Reykvíkingum hjart-
fólgnari en svo að þögn megi
ríkja þegar þau eru ráðin.
Ég vil nú ekki láta mitt eftir
liggja og varpa hér fram fáein-
um spurningum og staðhæfing-
um varðandi endurnýjun eldri
hverfa, í þeirri von að það komi
af stað nokkrum umræðum.
Aukning húsnæðis
f gamla bænum.
I fyrirliggjandi tillögum er
gert ráð fyrir að byggðir verði
ca 200.000 ferm húsnæðis til
viðbótar þeim ca 500.000 ferm
sem fyrir hendi eru þ.e. á mið-
bæjarsvæðinu milli Hlemms og
Aðalstrætis norðan Skólavörðu-
holts. Gera má ráð fyrir að
þetta leiði af sér 5—7000 ný
atvinnutækifæri á svæðinu.
Frekari uppbygging i Grjóta-
þorpi við vesturhöfnina, við
efri hluta L:ugavegar og
Suðurlandsbraut er þar ekki
talin með.
Hér af leiðir ýmsar spurning-
ar:
Hvar verða byggðar fbúðir
á sama tíma og hvar kemur
það fólk til með að
búa, sem þarna mun
fð atvinnu.
Að meginhluta i nýju hverf-
unum austast í bænum, Breið-
holti, Keldnaholti, en einnig í
nýjum hverfum nágranna-
sveitarfélaganna.
Ilvaða ný umferðarmannvirki
þarf að byggja til þess
að allt þetta fólk komist
leiðar sinnar milli
íbúðarhverfa og vinnustaða?
Reikna má með samsvarandi
aukningu umferðar að og frá
miðbænum vegna umrædds
svæðis. Ekki er einungis um að
ræða umferð þeirra sem vinna
á svæðinu, heldur einnig
þeirra, er sækja þangað þjón-
ustu.
Ef sama stefna og hingað til
verður áfram varðandi hlut al-
menningsvagna og einkabif-
reiða í umferðinni, þarf að
leggja í milljarða-fjárfestingu
við brúarsmíðar á gatnamótum
við Miklubraut, byggingu Foss-
vogsbrautar og Sætúns við
Skúlagötu. Aðrar skipulags-
ákvarðanir eiga að vísu nokk-
urn þátt i nauðsyn þessara
framkvæmda, en hér er megin-
ástæðan.
Mun unnt að halda í það
sérkennilega svipmót
byggðarinnar, sem hjart-
fólgið er mörgum
Reykvfkingum?
Yfirbragð byggðarinnar er
einkum mótað af sameiginleg-
um sérkennum bygginganna.
Hin sameiginlegu sérkenni er
skapa yfirbragð byggðarinnar í
dag eru enn bundin þeim
gömlu húsum er byggðust á
fyrstu áratugum aldarinnar og
Er ráðlegt að fórna svona umhverfi? — Og fyrir hvað?
fyrr. Hvergi sem ég veit til,
hefur tekist með nýjum bygg-
ingum að skapa ámóta
viðfelldið og hugstætt yfir-
bragð byggðar, og sjá má í
gömlum hverfum þar sem
.vöxtur var hægfara og mótaður
af handverki er þróaðist hægt
frá kynslóð til kynslóðar. Eftir
því sem fleiri eldri hús eru rif-
in og ný hús byggjast í staðinn,
mun hið sérkennilega svipmót
Reykjavíkur hverfa. Yfirbragð-
ið verður þá líkara þvi sem sjá
Hlýlegum þokka slfkrar byggðar verður aðeins útrýmt, en ekki náð með rfkjandi byggingarháttum f
dag.
Framlögð skipulagstiilaga gerir ráð fyrir 200.000 fm aukningu húsnæðis næstu 20 árin á afmarkaða
svæðinu.
má í nýjum borgum erlendis og
nýjum miðbæjum hérlendis. ____
En hvað má þá gera til
þess að halda sem lengst
f gömlu húsin og það sérstæða
andrúmsloft, er þeim fylgir?
Margt er hægt að gera og skal
hér fátt eitt nefnt: Aðalregla
verði, að ekki verði leyfðar
stærri byggingar á lóðum en
fyrir voru. Húslögun og þak sé
þá samræmt rikjandi reglu
næsta umhverfis.
Stofna sérstakan húsnæðis-
lánaflokk, er veiti lán til lag-
færingar á eldri húsum
(einkum til íbúðar sbr. hér á
eftir).
Setja ákvæði í byggingarsam-
þykkt er geri óheimilt að rífa
hús fyrr en fyrir liggja
samþykktar áætlanir
(teikningar) um hvað og á
hvern hátt verði byggt í
staðinn.
Húseigendum, sem ekki
leggja fram árlegt vottorð um
eftirlit með raflögnum og að
þær standist kröfur hvers tima,
svo og um viðhlitandi eldvarna-
búnað, verði gert að greiða
verulega hærri iðgjöld af
brunatryggingum en ella.
En hvað með auðu lóðirnar?
Má ekkert byggja á þeim?
Eigum við að nota þær áfram
sem bflastæði?
í tillögum skipulagshópsins
kemur margt jákvætt fram
varðandi þessi atriði. Eðlilegt
virðist að gefa Aiþingi kost á að
hasla sér frekari völl við
tjarnarendann í kvosinni og
fylla þar upp í eyðurnar. Sama
má segja um helstu stjórnstofn-
anir ríkisins austan Arnarhóls.
Að öðru leyti verður, held ég,
ekki nógsamlega brýnt að halda
byggingarmagni í skefjum og
gera stjórnunarlegar ráð-
stafanir t.d. með ýmsum gjöld-
um og sköttum er hvetur til
byggingar íbúða á auðum
lóðum, en koma i veg fyrir
byggingu skrifstofuhúsa.
En deyr þá ekki smám saman
allt borgarlff og athafna-
semi f gamla bænum?
Það sem ég tel að einkum
hafi haft slæm áhrif á þróun
athafnalifs i miðborginni og þá
sér i lagi kvosinni, er tvennt.
Fækkun íbúa í miðbænum og
hverfunum innan Hring-
brautar, og útþensla banka- og
skyldrar starfsemi á
jarðhæðum við helstu
verslunargötur. Koma þarf í
veg fyrir frekari aukningu
banka og ferðaskrifstofa á jarð-
hæðum i miðbænum. Semja
þarf við Landsbanka og Seðla-
banka um að þeir dragi sig til
baka af jarðhæðum við Hafnar-
stræti og leigi í staðinn versl-
unum húsnæðið. Komið hafa
fram hugmyndir um að borgin
hafi forgöngu um að leggja
niður mötuneyti stofnana og
hvetji eða semji við ríki og
banka um hægfara breytingu í
sömu átt. 1 staðinn verði
Framhald á bls. 29