Morgunblaðið - 16.07.1977, Síða 15

Laugardagur
jKgtntlrfofrUk
16. júlí 1977
íielmut Schmidt
iarófylginn maður, sem
talar tæpitungulaust
Þegar Helmut Schmidt tók við
kanslaraembætti í Vestur-Þýzkalandi
fyrir rúmum tveimur árum, átti flokk-
ur sósfal-demókrata mjög í vök að verj-
ast. Innan flokksins rikti óeining og
leiðtogi hans og þáverandi kanslari,
Willy Brandt, var gagnrýndur bæði
fyrir stefnu sína og stjórn flokksins.
Þegar njósnarinn Giinther Guillaume,
sem verið hafði náinn aðstoðarmaður
kanslarans, var handtekinn, sá Brandt
sér ekki fært að sitja áfram í embætti,
þótt ekki gæti njósnahenykslið skrifazt
á reikning hans nema sem vanrækslu-
synd. Um það leyti, sem Brandt sagði
af sér, sýndu skoðanakannanir, að fylgi
flokksins var ekki nema um 27%. Það
hafði aldrei verið minna, en aðeins
tveimur árum áður þegar flokkurinn
vann sinn mesta kosningasigur árið
1972, fylktu sér um hann tæp 45%
þjóðarinnar. Hafði á þessum tíma stöð-
ugt hallað undan fæti fyrir flokknum,
og virtist allt leggjast á eitt. Stjórnin
var sökuð um vanefndir kosningalof-
orða, órólegt var á vinnumarkaði, ost-
pólitík Brandts, sem hann taldi sjálfur
eitt mesta afrek sitt í stjórnmálum, var
á góðri leið með að renna út i sandinn,
og kanslarinn var sakaður um undan-
látssemi við kommúnista og rangt mat
á utanríkismálum, enda þótt enginn
bæri brigður á að tilgangurinn væri
góðra gjalda verður. Þegar ofan á allt
þetta bættist, að kanslarinn hafði alið
austur-þýzkan njósnara eins og snák
sér við brjóst, var mælirinn fullur.
Hann átti ekki annars úrkosti en að
segja af sér.
Þannig var ástandið er Helmut
Schmidt tók við, en I kosningunum í
október 1976 hlaut Sósfal-
demókrataflokkurinn 42.6% fylgi.
Ekki mátti tæpara standa, flokkurinn
tapaði að vísu verulegu fylgi milli
kosninga, og enda þótt Kristilegir
demókratar væru hinir raunverulegu
sigurvegarar í þessum kosningum, gilti
hér enn sem fyrr spurningin um að
vera eða vera ekki. Frjálsir demókrat-
ar höfnuðu bónorði Kristilegra demó-
krata, en kusu í staðinn áframhaldandi
stjórnarsamvinnu viðflokk Schmidts.
Helmut Schmidt hefur allt frá því að
hann hóf afskipti af stjórnmálum feng-
ið orð fyrir að vera maður harðfylginn,
sem ekki skortir sjálfstraust. Hann er
vanur að tala tæpitungulaust, hvort
sem í hlut eiga háir eða lágir innan
flokksins. Mislfki honum á hann það til
að móðga menn, en sú óvild, sem slíkt
hefur á stundum bakað honum, hefur
sjaldan háð honum til frambúðar.
Hann er, eins og ófáir meiriháttar
stjórnmálamenn, einfari, þótt hann
eigi ekki bágt með a blanda geði við
menn þegar á þarf að halda. Þegar
Brandt sagði af sér þurfti flokkur
sósíal-demókrata umfram allt á sterk-
um leiðtoga að halda, sem treystandi
var til að halda uppi aga í flokknum, og
sá maður var óumdeilanlega Helmut
Schmitd.
Kanslarinn var að því spurður hvort
úrslit kosninganna og fylgistap jafn-
aðarmannaflokka annars staðar i
Evrópu um sömu mundir, ásamt þeirri
staðreynd, að stjórn hans hefði nú ekki
nema 8 sæta meirihluta á þingi i stað
28 áður, hefðu þau áhrif að hann drægi
saman seglin, gerði út á lygnari mið og
sveigði stefnuna nær miðju, var svarið
hreint og afdráttarlaust nei. Það skipti
ekki máli, sagði kanslarinn, hvort
stjórnin hefði mikinn meirihluta eða
nauman, — meirihluti f sjálfum sér
nægði til að framfylgja ákveðinni
stefnu. Hann bætti því við, að naumur
meirihluti gæti komið f góðar þarfir,
því að hann gerði það að verkum, að
hægara væri að halda uppi aga meðal
þingmanna stjórnarinnar. Þessi um-
mæli bera þess augljóst vitni, að hér er
á ferðinni maður, sem ólíklegur er til
að láta tímabundnar aðstæður og at-
kvæðahagsmuni ráða gerðum sínum.
Um þær mundir sem fylgi reittist af
flokknum jafnt og þétt f byggðakosn-
ingum árið 1974 og sósfal-demókratar
urðu meðal annars að sjá af öruggu
vfgi sínu í Hamborg, sem í þokkabót er
heimakjördæmi Schmidts, kallaði
Brandt fyrir sig helztu leiðtoga flokks-
ins og spurði þá einn af öðrum um
framlag þeirra til kosningabaráttunn-
ar. Þegar röðin kom að Schmidt hreytti
hann út úr sér: „Ekkert", og snéri sér
að bragði að þvf að gagnrýna Brandt
fyrir stjórn hans á flokknum.
Helmut Heinrich Waldemar Schmidt
fæddist í Hamborg 23. desember 1918.
Faðir hans var kennari og fékk dreng-
urinn dæmigert miðstéttaruppeldi.
Bernskuslóðirnar voru í Barmbek —
íbúðarhverfi, sem að mestu leyti er
byggt verkamannafjölskyldum og þar
sem kommúnistar höfðu mikil áhrif.
Hið stjórnmálalega andrúmsloft hafði
þó ekki áhrif á Schmidt í uppvextinum,
því að hann hefur alla tíð verið ein-
dreginn andstæðingur kommúnista.
Þegar hann hafði aldur til gekk hann í
lið með Hitlers-æskunni, eins og svo
f jölmargir þýzkir drengir á þessum ár-
um. Á unglingsárunum var hann um
tfma í þegnskylduvinnu, en þegar hann
var um það bil að hefja háskólanám til
að verða húsameistari, var hann kallað-
ur i herinn.
I stríðinu barðist Schmidt fyrst á
austurvígstöðvunum en sfðar f Vestur-
Evrópu. I stríðslok tóku Bretar hann til
fanga, og i fangabúðunum varð hann
fyrir þeim stjórnmálaáhrifum af félög-
um sfnum, sem sfðan leiddu til þess að
hann gekk í flokk með sósfaldemókröt-
um. Við heimkomuna hóf hann hag-
fræðinám við Hamborgarháskóla, en að
því loknu var hann við stjórn efnahags-
og samgöngumála i Hamborg, sem var
að rísa úr öskunni, jafnframt þvf sem
hann var virkur þátttakandi i flokks-
starfseminni.
Helmut Schmidt var fyrst kjörinn á
sambandsþingið er hann var 34 ára að
aldri, og þar hefur hann átt sæti sfðan,
að undanskildum fjórum árum, er
hann var þingmaður á fylgisþinginu i
Hamborg, þar sem hann var umsvifa-
mikill og vakti meðal annars á sér
óskipta athylgi fyrir forystu sfna i
björgunarstarfi þegar mikil flóð urðu
við norðurströnd Þýzkalands, og þótti
ýmsum hann vera þar stjórnsamur um
of og varpa skugga á borgarstjóra og
Framhald á bls. 16.
Helmut Schmidt
Hannelore Schmidt