Morgunblaðið - 16.07.1977, Síða 23

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 16. JULl 1977
23
auka framleiðslu í landbúnaði og
iðnaði og efla viðskipti við önnur
lönd. Einnig kom hér við sögu
skilningur þýzkrar verkalýðs-
hreyfingar á nauðsyn þess að
byggja upp atvinnulifið og hélzt
vinnufriður i landinu um árarað-
ir. Þá kom það V-Þjóðverjum
einnig til góða að engum fjármun-
um ríkisins var eytt i óarðbæra
hervæðingu og sparaði það vita-
skuld mikil verðmæti, sem hægt
var að nota til þarfari verkefna. Á
siðari helmingi ársins 1948 hafði
þegar náðst sá árangur að fram-
leiðsla hafði aukizt úr því að vera
45% af þvi, sem hún var á árinu
1936, i 75% af framleiðslu þess
árs.
Mjög mikil fjárfesting var í iðn-
aði á þessum árum og mikið lagt í
vélar og annan búnað. Jókst fram-
leiðsla hröðum skrefum á hverju
ári og atvinnuleysi hraðminnkaði.
Á áratugnum 1950—60 var árleg
meðalaukning þjóðarframleiðslu
i V-Þýzkalandi um 7,9% og um
4,5% á næsta áratug. Þjóðartekj-
ur á mann jukust hraðfluga og
lífskjör bötnuðu. Hinn mikla hag-
vöxt á þessum árum má að sjálf-
sögðu skýra með þeirri miklu
fjárfestingu sem gerð var í upp-
hafi og aukinni framleiðni vinn-
andi manna i landinu. Síðast en
ekki sízt átti sinn þátt i velgengn-
inni skynsamleg fjármálastjórn
sambandsstjórnarinnar, sem
beitti sér fyrir frjálsu markaðs-
hagkerfi, þar sem séð var fyrir
félagslegu öryggi allra þegna inn-
an ramma tryggingakerfisins.
Á siðasta áratug var V-
Þýzkaland orðið langöflugasta
ríki Vestur-Evrópu, þar sem efna-
hagslíf einkenndist af jafnvægi,
örum hagvexti án verðbólgu,
traustum gjaldmiðli og litlu at-
vinnuleysi. Nutu Þjóðverjar góðs
af því að verðbólga þar var jafnan
minni en í helztu viðskiptalönd-
um þeirra og útflutningur af
þeim sökum talsvert meiri en inn-
flutningur þrátt fyrir sihækkandi
gengi marksins. Voru gjaldeyris-
sjóðir landsins jafnvel orðnir svo
digrir að vandræði sköpuðust í
samskiptam við önnur ríki, sem
töldu og telja raunar enn, að Þjóð-
verjar eigi að reyna að auka inn-
flutning sinn meir en gert hefur
verið og stefna ákveðið að jöfnuði
á utanrikisreikningi.
I efnahagskreppunni á fyrri
hluta þessa áratugs fór V-
Þýzkaland ekki varhluta af erfið-
leikum þeim sem hærra olíuverð
og almennur samdráttur ollu.
Efnahagur þeirra er að því leyti
viðkvæmur, að mikill hluti iðn-
framleiðslu er til útflutnings og
því getur samdráttur i viðskipta-
löndum haft alvarleg áhrif i V-
ýzkalandi. Hefur atvinnuleysi af
þeim sökum nokkuð vaxið á
undanförnum árum. Stjórn
Schmidts hefur farið þá leið að
auka ekki eftirspurn í landinu
hröðum skrefum, i og með af ótta
við og vegna biturrar fyrri
reynslu af verðbólgu. Hefur at-
vinnuieysi minnkað hægt en at-
vinnuleysingjum verið tryggðar
umtalsverðar bætur. Eru horfur á
því að atvinnuleysi fari ekki ört
minnkandi næstu misseri en hag-
vöxtur verði engu að siður allmik-
ill.
Efnahagsstjórnendur í mörgum
löndum hafa löngum litið
öfundaraugum til V-Þýzkalands
og margir þeirra talið að margt
mætti þar læra um stjórn efna-
hagsmála. Ludvig Erhard, sem
var efnahgasráðherra frá fyrstu
árum Sambandslýðveidisins og
þar til hann varð kanzlari 1963,
hefur löngum verið eignað v-
þýzka efnahagsundrið. Banda-
riski hagfræðingurinn John
Kenneth Galbraith telur þó í ný-
legri bók sinni að þegar kjölur
var lagður að nýskipan þýzkra
efnahagsmála, 1948, hafi tveir
bandarískir hagfræðingar af
þýzkum gyðingaættum, Gerhard
Colm og Raymond Goldsmith, átt
þar stærstan hlut að máli, en
Erhard hlotið heiðurinn fyrir.
Þetta er auðvitað aukaatriði, en
meira máli skiptir að aðgerðirnar
sem gripið var til reyndust svo vel
sem raun ber vitni og hafa af
mörgum verið taldar til eftir-
breytni.
f
Vestur-Þjóðverjar:
VESTUR-Þýzkaland er eitt af mikilvægustu viðskipta-
löndum Islendinga og hafa viðskipti okkar við Vestur-
Þjóðverja farið vaxandi. Á síðastliðnu ári seldum við
þeim vörur fyrir 7.728.6 milljónir króna, en keyptum af
þeim fyrir 9.307.9 milljónir króna. Aðeins tvær þjóðir
kaupa meira af okkur en Vestur-Þjóðverjar, en það eru
Bandaríkjamenn og Bretar, en við kaupum ekki eins
mikið af nokkurri þjóð eins og Vestur-Þjóðverjum, að
Sovétmönnum undanskildum.
Ef litiö er á viðskipti okkar við
Vestur-Þjóðverja, I hlutfalli við
heildar utanríkisviðskipti okkar,
þá fara 10.5% af öllum okkar út-
flutningi til Vestur-Þýzkalands en
þaðan koma 10.9% af öllu þvf sem
við flytjum inn.
Viðskipti Islendinga og Vestur-
Þjóðverja er engin ný bóla. Fyrir
seinni heimsstyrjöldina höfðum
við mikil menningar- og viðskipta-
leg samskipti við Þjóðverja, sem
lögðust niður þegar til ófriðar
dró. Viðskiptin komust á nýjan
leik á eftir styrjöldina og fóru
vaxandi, eftir þvi sem uppbygg-
ingu miðaði í Vestur-Þýzkalandi
og urðu Þjóðverjar brátt meðal
okkar stærri fiskkaupenda.
Þorskastríðin svo nefndu, settu
viðskipti Iandanna f brennipúnkt.
Bæði gerðist það að löndunar-
bann var sett á fslenzka togara í
þannig að Vestur-Þjóðverjar eru
nú orðnir stærstu kaupendur okk-
ar á kísilgúr, næst stærstu á áli og
þriðju stærstu á prjónavörum.
Eru fáar þjóðir, sem kaupa eins
mikið af iðnaðarvörum af okkur
og Vestur-Þjóðverjar, en 54V5% af
útflutningi okkar til þeirra eru
iðnaðrvörur.
Öþarft er að tfunda í smáatrið-
um hvað tslendingar kaupa af
Vestur-Þjóðverjum enda vestur-
þýzkar vörur vel þekktar hér á
landi fyrir gæði. Fyrirtæki og
vörumerki eins og Volkswagen,
Siemens, Bosch, Bayer, Krups,
Mercedes Benz, Thyssen, Grundig
, BASF, Hoechst, BMW, Rollei og
fleiri hafa komið mikið við við-
skiptasögu Islands og Vestur-
Þýzkalands og getið sér gott orð
meðal tslendinga, enda I fremstu
röð f heiminum. Þar sem Vestur-
vesturþýzkum höfnum 1974 og
1975, sem varð til þess að veru-
lega dró úr sölu okkar á sjávaraf-
urðum þangað. Um sama leyti
heyrðust háværar raddir hér á
Islandi um að við ættum að hætta
að kaupa vestur-Þýzkar vörur.
Ekki varð þó af þvi, sem betur
fer, því slíkt viðskiptabann hefði
að öllum likindum valdið tslend-
ingum sjálfum miklu fjárhags-
tjóni, án þess að eftir því yrði
tekið annars staðar. Svo fór lfka
að samningar tókust með tslend-
ingum og Vestur-Þjóðverjum um
fiskveiðimál og viðskiptin komust
i eðlilegt horf.
Annað atriði, sem máli hefur
skipt fyrir viðskipti okkar við
Vestur-Þjóðverja, er viðskipta-
samningur okkar við Efnahags-
bandalag Evrópu. Sá samningur
hefur skapað okkur stóra markaði
í Evrópu, þar á meðal í Vestur-
Þýzkalandi. Hafa tollar á sjávar-
afurðum og iðnaðarvörum i EBE
löndunum farið lækkandi i áföng-
um og féllu alveg niður 1. júlí
sfðastliðinn. Lágtollar eða toll-
frelsið hefur valdið þvf að veruleg
aukning hefur orðið á sölu ís-
lenzkra afurða, ekki sfzt iðnaðar-
varnings til Vestur-Þýzkalands. Á
milli áranna 1975 og 1976 jókst
útflutningur okkar þangað um
hvorki meira né minna en 156%,
Viðskiptin við Vestur-Þjóóverja
Innflutningur Útflutningur
Þýzkaland er eitt af iðnaðarstór-
veldum veraldar er eðlilegt að
það séu fyrst og fremst fullunnar
iðnaðarvörur, sem við sækjum til
þeirra. Ef litið er á þrjá stærstu
vöruflokkana sem við kaupum af
þeim kemur i Ijós að mest flytjum
við inn af rafmagnsvélum og
tækjum eða fyrir 1.507.8 milljón-
ir, aðrar vélar fyrir 1.470 milljón-
ir og bila og önnur flutningatæki
fyrir 1.017.5 milljónir.
Þó að útflutningur okkar til
Vestur-Þýzkalands sé mikill þá
varð halli á viðskiptunum, okkur i
óhag á síðasta ári og nam hann
röskum 1.5 milljarði króna. Þessi
halli segir hins vegar ekki alla
söguna um greiðslujöfnuð, og það
að meðtöldum svokölluðum þjón-
stujöfnuði. Undanfarin ár hafa
vestur-þýzkir ferðamenn fjöl-
mennt til Islands og gefið af sér
miklar tekjur, sem vafalaust eru
töluvert umfram eyðslu Islemd-
inga í Vestur-Þýzkalandi. Jafn-
framt hefur Vestur-Þýzkaland
verið einn af mikilvægustu mörk-
uðum Flugleiða og eru þvi ótaldar
þær milljónir, sem þeir greiða is-
lenzku flugfélögunum f fargjöld.
Af þessum sökum má ætla að nán-
ast jöfnuður sé i viðskiptum okk-
ar við Vestur-Þýzkaland og er
hann vafalaust meiri en viðskipt-
um við flestar aðrar þjóðir.
Stærstu kaupendur á ísienzkum
kísilgúr, næst stærstir á áli og
þriðju stærstir á prjónavörum