Morgunblaðið - 16.07.1977, Page 25

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 16. JULI 1977
25
Dauðalínan
Obrotgjarn
minnisvarði
umóvinsæft
stjórnarfar
Um þessar mundir eru tæp 16
ár frá þvi að Berlínarmúrinn
var reistur, en það var nánar
tiltekið hinn 13. ágúst 1961, að
valdhafar í A-Þýzkalandi létu
reisa hann og fullkomnuðu
þannig algera innilokun fólks-
ins i riki sínu.
Klukkan var 2 að nóttu 13.
ágúst 1961, er a-þýzkar her-
sveitir tóku sér skyndilega
stöðu á mörkum A- og V-
Berlínar og lokuðu þeim með
gaddavírsgirðingum. Skrið-
drekar óku að þeim stöðum,
sem voru mikilvægastir, og her-
sveitir búnar þungum vopnum
komu sér fyrir. Næsta daga á
eftir var svo komið upp þykk-
um vegg úr steinsteypu og
hlöðnu grjóti, og öðrum þver-
girðingum, og hafði öflug a-
þýzk herlögregla umsjón með
framkvæmd verksins.
Aðgerðir þessar komu í kjöl-
far siaukins straums flótta-
manna frá A-Þýzkalandi til
Berlinar. Sólarhringinn næstan
á undan höfðu 24oo A-
Þjóðverjar komið ti) V-Berlinar
og höfðu aldrei verið jafnmarg-
ir. I yfirlýsingu, sem Varsjár-
bandalagið gaf út, varðandi lok-
un markanna milli borganna,
var m.a. sagt að landamærun-
um hefðu verið lokað i því
skyni „að fæla litilsgildar
manneskjur i A-Þýzkalandi frá
þvi að svíkjast undan merkj-
um“ og austur-þýzka stjórnin
tilkynnti að þetta ástand myndi
haldast unz friðarsamningar
hefðu verið gerðir.
í orðsendingu frá Vesturveld-
unum til rússneska her-
námsstjórans vegna þessara að-
gerða segir m.a. „Allt frá því að
samgöngubannið var sett á Ber-
lin, 1948, hefur fjórveldasam-
komulagið um Berlin ekki verið
rofið með jafn svivirðilegum
hætti." Þessi andmæli sem önn-
ur voru hins vegar algerlega
virt að vettugi af hálfu Sovét-
ríkjanna og Willy Brandt,
borgarstjóri V-Berlínar, lýsti
því yfir að ákvarðanir kommún-
ista sýndu algera uppgjöf
þeirra manna, sem farið hefðu
með völd á hernámssvæði Sov-
étrikjanna í Þýzkalandi.
Pravda, málgagn sovézka
kommúnistaflokksins, skýrði
frá því; að fyrirskipunin um að
loka landamærunum milli
Austur- og V-Berlinar hefði
verið gerð með fullu samþykki
íbúa A-Berlinar. Sagði blaðið að
til þessara ráðstafana hefði ver-
ið gripið, til að koma i veg fyrir
hinar síauknu ferðir „umboðs-
manna heimsvaldasinna og
njósnara" til A-Berlínar.
Hvergi var hins vegar vikið að
þvi að ráðstöfunin væri til þess
gerð að stöðva hinn mikla
flóttamannastraum frá A-
Þýzkalandi.
Múrinn svipti Berlinarbúa
opinni samgönguleið yfir
svæðamörkin í borginni, og
voru þar með rofin enn ein
samgöngutengsl milli Þjóð-
verja í austur- og vesturhluta
landsins. Siðan hafa Þjóðverjar
æ ofan i æ orðið að gjalda fyrir
tilraunir til að komast milli
landshluta með fangavist,
áverkum eða jafnvel lifinu.
Fyrstu 10 árin eftir að múr-
inn var reistur biðu 64 manns
bana við tilraunir til að komast
yfir hann, og jafnframt fórust
78 á dauðaræmunni meðfram
markalinunni milli lands-
hlutanna. Rúmlega 9000 manns
hlutu fangelsisdóma i A-
Þýzkalandi vegna flóttatil-
rauna. Fram til ársins 1968
tókst 27518 manns að flýja til
V-Berlínar en frá þvi ári hafa
ekki verið gefnar út opinberar
tölur, en vitað er að alltaf tekst
nokkrum hundruðum manna að
fíýja árlega, þótt stöðugt sé
hert á eftirliti og flóttatil-
raunirnar séu lifshættulegar.
Frá árinu 1949 og þar til
Berlinarmúrinn var reistur er
vitað um 2.732,734 manns, sem
flýðu til V-Þýzkalands og frá
1945 til sama tima er talið að
um 4 milljónir manna hafi flú-
ið. Berlínarmúrinn lokaði þess-
ari leið og þar með undankomu-
leið þeirra, sem vildu flýja
ófrelsið, enda var það eina
markmið a-þýzku stjórnarinnar
með byggingu hans. Mánuðinn
á undan hafði fjöldi flótta-
manna náð hámarki, en þá
flýðu um 30 þús. manns til V-
Berlínar. Athyglisvert var, að
ungt fólk var mikill hluti þess-
ara flóttamanna og tilheyrði
einmitt þeirri kynslóð, sem ffá
æsku hafði alizt upp við fræði
kommúnismans, kenninguna
um ekkert lif væri ákjósanlegra
þvi sem grundvallaðist á kenn-
ingum Marx og Lenins.
Berlinarmúrinn stendur enn
og er óbrotgjarn minnisvarði
um lifsskoðun og stjórnarfar,
sem er svo óvinsælt meðal
þeirra þegna, sem við það búa,
að reisa verður Berlínarmúra
utan um þá til þess, að þeir flýi
ekki burtu.