Morgunblaðið - 30.07.1977, Síða 23

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 30. JULI 1977
23
Minning:
GeirPálsson tré-
smíðameistari
F. 26. desember 1886.
D.2I. júlf 1977.
Geir Pálsson var fæddur í Þing-
múla i Suður-Múlasýslu 26.
desember 1886, sonur Páls Páls-
sonar, prests, sýslunefndarmanns
og alþingismanns, sem siðast
þjónaði Hallormstað og Þing-
múla, og konu hans Steinunnar
Eiríksdóttur. Foreldrar séra Páls
voru Páll Pálsson, prófastur i
Gufunesi, siðast bónda á Elliða-
vatni, og kona hans Guðriður
Jónsdóttir, bónda og hreppstjóra
á Kirkjubæjarklaustri Magnús-
sonar. Foreldrar Steinunnar voru
Eiríkur Jónsson, bóndi í Hlíð i
Skaftártungu og Sigríður Sveins-
dóttir. Eirikur var sonur Jóns
bónda hins sterka Jónssonar í
Hlíð en Sigríður dóttir Sveins
læknis Pálssonar og Þórunnar
Bjarnadóttur, landiæknis Páls-
sonar en kona Bjarna var Rann-
veig Skúladóttir, landfógeta
Magnússonar. Eru ættir þessar
svo kunnar, að eigi er þörf á að
rekja þær frekar. Séra Páll, faðir
Geirs, drukknaði 4. okt. 1890.
Steinunn móðir Geirs kom með
börn sín til Reykjavíkur árið 1902
og átti Geir alltaf síðan lögheimili
í Reykjavik, eða i 75 ár. Fyrst
stundaði hann sjómennsku, en
lærði siðan trésmíði hjá Jóni
bróður sínum. Sveinspróf i tré-
smiði tók hann 1909, en var samt
sem áður á sjó af og til allt til
ársins 1912. Eftir það voru tré-
smíðar aðalatvinna hans allt fram
undir það siðasta. Um miðjan
aldur var svo komið atvinnu-
rekstri Geirs og umsvifum, að
hann fékkst ekki beinlínis við
smiðar sjálfur, heldur voru störf
hans meira fólgin i forstöðu, verk-
stjórn og innkaupum og fjármála-
stjórn, sem fylgir all umfangsmik-
illi byggingarstarfsemi. Var svo
áfram allt fram undir hið síðasta.
Fyrsta bernskuminning þess, er
þessar línur ritar, eftir að hann 6
ára gamall steig á land í höfuð-
staðnum, er bundin þeim hjön-
unum Helgu Sigurgeirsdóttur og
Geir Pálssyni og þeirra börnum.
Enn, réttri háifri öld síðar,
stendur þessi fyrsta minning frá
Reykjavík, mér ljóst fyrir hug-
skotssjónum, allur fyrsti dagur-
inn i Reykjavik, og öll er minning-
in bundin persónu, heimili og
fjöldskyldu Geirs Pálssonar. i
þessa hálfu öld, sem liðin er sið-
an, hafa samskipti verið milli mín
og minna og Geirs Pálssonar og
hans fólks, stundum mikil og tíð,
stundum minni og strjálari eins
og gengur.
Frá fyrstu árunum í Reykjavík
i nábýli við Geir Pálsson og hans
fólk er mér liklega tvennt einna
minnistæðast, þ.e. bílaeign Geirs,
en hann átti ekki aðeins bil,
heldur bíla, og svo hversu góður
hann var mér, litlum systursyni
konu sinnar. Kom það m.a. fram I
því, að hann leyfði mér að koma
með sér í útréttingar sínar vegna
byggingaframkvæmda þeirra, er
hann hafði með höndum, og var
þá ekið i gljáandi Overland eða
Guðlaug Bjartmars-
dóttir — Mumingarorð
Ég var á 13. ári er ég fyrst sá
Guðlaugu, og mér er það ljóslif-
andi minning enn í dag, enda var
hún sérstæð kona um flest er
kvenmann má prýða. Þetta var
sumarið 1924, að Ragnheiður, föð-
ursystir mín, að Arnarholti, fór
vestur til að hitta móður sína Guð-
laugu í Ólafsdal, en það er einmitt
nafn hennar sem konan bar er við
nú kveðjum. Ingibjörg móðir Guð-
laugar kom um tvítugt að Ólafsdal
til Guðlaugar og Torfa, og var þar
lega um Guðlaugu og dætur henn
ar. Guðlaug Bjartmarsdóttir var
vel gefin og vel gerð kona, frá-
sagnargáfur og rithæfni í betra
lagi. Þegar maður les minningar-
grein hennar um nöfnu sina, er
auðskilið að hún hefur átt fals-
lausan trúnað húsmóðurinnar i
Ólafsdal, og það hafa ekki aðeins
verið ílepparnir sem litla stúlkan
á tíunda árinu sendi til dóms inn
að Ólafsdal, húsmóðirin þar hefur
fundið barnshjarta er henni var
að skapi.
Guðrún Sigurðardóttir, sagði
mér að „litla konan" hefði átt hug
og hjarta Ólafsdalshjónanna strax
frá fyrstu komu til þeirra. Guð-
laug Bjartmarsdóttir var ein af
þeim er maður seint gleymir.
Asgeir Asgeirsson.
Willys Knight og síðar Buickbíl-
um, eða þá að hann gerði ráð-
stafanir til þess, að ég fengi að
sitja i vörubifreið, sem hann átti
og notuð var til aðdrátta að bygg-
ingaframkvæmdum hans. Liklega
hefði fátt getað glatt 6—8 ára
snáða, nýkominn vestan af fjörð-
um meira en að fá slíkt tækifæri.
Nokkrum árum síðar, þegar hin
mikla efnahagskreppa var skollin
á, og peningar voru heldur sjald-
séðir hér á landi, er mér líklega
einna minnistæðust buddan hans
Geirs. Þar voru held ég alltaf til
peningar og oft þrufti meira en
eina teygju til þess að halda henni
lokaðri. Fyrir barns- og unglings-
augum minum var þessi budda,
sem aldrei var tóm í öllu peninga-
leysinu, eiginlega vörumerkið á
Geir Pálssyni. Mér fannst hún
vera vottur þess að Geir Pálsson
gæti allt. Þó að þessi ályktun
barnsins eða unglingsins væri á
veikum grunni reist, ef þykkt
buddunnar ein væri grundvöllur-
inn, þá má það ljóst vera hverjum
þeim, sem kannar lifsferil Geirs
Pálssonar eftir á, að niðurstaða
ályktunarinnar, þ.e. að Geir gæti
allt, var ekki eins fjarri sann-
leiknum og barnaskapurinn, sem
olli henni, gæti bent til.
Þó að Geir Pálsson væri af
merku fólki kominn, svo sem
annarstaðar er lýst i þessum
minningarorðum, þá er ómögu-
legt að segja að hlaðið hafi verið
undir hann í æsku. Geir var á
fjórða ári, er faðir hans dó. Stóð
þá móðir hans eftir með systkinin
4, hið elsta 7 ára 'en hió yngsta á
fyrsta árinu. Hann varð að treysta
á sinn eigin dug án veraldlegra
efna úr foreldrahúsum eða
frændastyrks. En hann hlaut
þann arf sem dugói, vitsmuni og
kjark, sem hertust i erfiðleikum
harðrar lifsbaráttu, þannig að
mér er nú að leiðarlokum næst að
halda fast við hina unggæðings-
legu ályktun mína frá unglings-
árunum, að Geir Pálsson gæti allt,
þ.e. að honum mundi takast að
leysa öll viðfangsefni, sem hann
tæki sér fyrir hendur, og komast
fram úr öllum erfiðleikum, sem í
mannlegu valdi stæði að sigrast á.
Er þá haft í huga, að hann hafði
vitsmuni til þess að takast ekki á
við óviðráðanleg viðfangsefni þó
að dugyr og kjarkur væri mikill.
Ég tel ekki ástæðu til þess að
rekja nákvæmlega ævistarf Geirs
Pálssonar. Hann var byggingar-
meistari allan þann hluta ævi
sinnar, sem ég þekkti hann.
Fjöldi húsa, sem Geir hefur reist i
Reykjavik, er mikill, hve mörg
húsin eru veit ég ekki og ég veit
ekki einu sinni, hvort Geir vissi
það sjálfur nákvæmlega. Flest af
húsunum reisti Geir fyrir eigin
reikning, þ.e. hann átti þau sjálf-
ur þar til þau voru full gerð og
sum lengur. Til gamans má geta
þess, að eitt af húsum þeim, sem
Geir reisti fyrir eigin reikning,
var Skúlatún 2, sem hann seldi
Reykjavíkurborg. Var húsið þá 3
hæðir, en svo vel gert og vandað,
að byggja mátti ofan á það svo
Kveðja:
MargrétDagbjört
Hallbergsdóttir
um 10 ár í miklu dálæti húsbænd-
anna. Og þessi ár og kynni Ingi-
bjargar af þeim Ólafsdalshjónum
orsökuðu nafnvalið á dótturinni.
Guðlaug Bjartmarsdóttir var i
miklu dálæti hjá þeim Guðlaugu
og Torfa, og erftir því sem hún
sjálf sagði minnist hún ætið veru
sinnar í Ólafsdal með mikilli
hlýju, enda tók nafna hennar á
móti henni sem dóttir væri, er
hún kom til dvalar.
Ég hitti Guðlaugu Bjartmars-
dóttur réttum 50 árum eftir fyrsta
fund að Kvennabrekku, það var
sumardaginn fyrsta 1974.
Guðlaug tók mig tali, er ég sótti
hana heim og mann hennar. Hún
sagði mér margt og mikið um
heimilið í Ólafsdal, og þó sérstak-
Fædd 7. aprfl 1958.
Dáin 17. júlí 1977.
Kveðja frá bekkjarsystkinum.
Þegar við hófum nám i 3.—D
fyrir tæpu ári síðan vorum við
hálf sundurleitur hópur. Komum
hvert úr sinni áttinni úr hinum
ýmsu deildum skólans. Við þekkt-
umst litið og vorum feimin hvert
við annað. Bekkjarandinn var í
algeru lágmarki.
Margrét Hallbergsdóttir varð
’fljótt aðaldriffjöður bekkjarins.
Hún reyndi, eftir því sem hægt
var, aö sameina hópinn og glæða
bekkinn lifi með sinni hressu og
líflegu framkomu.
Við bekkjarfélagar Margrétar
erum þakklát fyrir góð og
skemmtileg kynni við hana síðast-
liðinn vetur í Menntaskólanum
við Tjörnina. Við munum minnast
hennar eins og hún var, góður
félagi, kát og skemmtileg i við-
móti.
Foreldrum hennar og öðrum að-
standendum sendum við okkar
dýpstu samúðarkveðjur.
3,—D.
stórt, að þar eru nú stæstu skrif-
stofur borgarinnar.
Eins og gengur hjá þeim, sem
hafa atvinnu sína af því að reisa
hús fyrir eigin reikning til þess
síðar að selja, eru búferlaflutn-
ingar nokkuð tiðir. Helga og Geir
fluttu all oft, en frá öndverðum
fjórða áratugnum hafa þau búið í
Garðastræti og Mjóstræti og nú
siðústu 19 árin í Hamrahlíð 31. Á
árinu 1941 reisti Geir sumarbú-
stað við Elliðavatn, úr Vatnsenda-
iandi. Var það þá, og er raunar
enn, óvenjulega mikið hús til
sumardvalar, 2 hæða steinhús
með miklum útihúsum. Þar er
mikil ræktun. Var þar annað
heimili fjölskyldunnar um langt
skeið og þar var oft mikið unnið
undir forystu Sigurgeirs Geirs-
sonar, sem lést langt um aldur
fram 1967.
Snerti sú vinna atvinnufram-
kvæmdir þeirra feðga, tóm-
stundagaman, þar sem m.a. voru
byggðir snjóbílar og bílar úr
gömlu dóti, svo og störf í al-
mannaþágu m.a. vegna Flug-
björgunarsveitar.
Geir Pálsson kvæntist hinn 10.
sept. 1911 Helgu Sigurgeirsdótt-
ur, skipstjóra Bjarnasonar frá
Isafirði. Hún lifir mann sinn 87
ára að aldir. Börn þeirra: Ólafur,
f. 21. okt. 1911, Arnfinnur Páll, f.
5 marz 1914, Sigurgeir, f. 14. mai
1916, Erla, f. 14. okt. 1919, Adda,
f. 20. marz 1928 og Páll, f. 21. nóv.
1930. Arnfinnur Páll lést 23. des.
1926 og Sigurgeir lést 1967.
Synirnir eru ókvæntir en
dæturnar eru giftar, Erla mennta-
skólakennari gift Birni Bjarna-
syni rektor, og Adda gift
Benedikt Sigvaldasyni skóla-
stjóra á Laugarvatni. Allir synirn-
ir, sem upp komust, tóku þátt i
atvinnurekstri föður þeirra. Arn-
finnur Páll lést fyrir þann tíma,
er ég gerði mér fulla grein fyrir
þýðingu ástvinamissis, en Sigu-
geir, sem líklega hefur verið
óeigingjarnasti, hjálpfúsasti og
verklagnasti maður, sem unnt er
að kynnast, lést á besta aldri, er
foreldrar hans voru öldruð orðin.
Þá fann ég mikið til með þeim
hjónum báðum og þá eigi síður
með hinum sterka föður, sem ég
vissi hve mikið hafði misst. Stolt
hans og styrkur hindraði mig þó í
því að fá að sýna honum hversu
nærri mér fannst ég standa hon-
um og hversu mikinn þátt ég tók í
sorg hans.
Geir Pálsson var stórbrotinn
persónuleiki. Hann var höfðingi
af gamalli gerð, tamdi sér ekki
hofmannlega tilburði i framkomu
eða fasi, hann var blátt áfram og
Framhald á bls. 21
Jónas Björnsson
frá Dœli — Minning
Fæddur 5. september 1881.
Dáinn 23. júlí 1977.
I dag verður lagður til hinztu
hvilu Jónas Björnsson, fyrrum
bóndi í Dæli i Viðidal. Jónas
fæddist 5. september 1881 að
Valdarási í Viðidal, sonur Björns
Björnssonar bónda þar og Helgu
Jónsdóttur konu hans. Björn
bóndi í Valdarási var bróðir
þeirra sr. Jónasar á Rip og Stein-
dórs, er drukknuðu í Héraðsvötn-
um 4. desember 1871. Faðir
Björns i Valdarási hét Björn og
bjó að Þórormstungu i Vatnsdal
og Geithömrum í Svinadal. Kona
hans var Gróa Snæbjarnardóttir,
Snæbjarnarsonar prests I Gríms-
tungu. Foreldrar Björns á Geit-
hömrum voru Guðmundur
Halldórsson, bóndi að Ási í Vatns-
dal, og kona hans, Halldóra
Bjarnadóttir, systir Björns
annálsritara, sem kenndur er við
Brandsstaði. Móðir Jónasar var,
eins og áður segir, Helga Jóns-
dóttir, Arnbjarnarsonar stúdents
á Stóra-Ösi. Meðal bræðra Helgu
voru merkisbændur á Vatnsnesi,
og má þar nefna Eggert á Ana-
stöðum, Árna i Stöpum, Davíð í
Syðsta-Hvammi, Jón í Hrísakoti
og Stefán á Kagaðarhóli, A.-Hún.
Jónas heitinn fór snemma að
■vinna fyrir ser, sem þá var siður.
Varð hann snemma eftirsóttur
starfskraftur. Þvi olli vinnukapp
hans og trúmennska í öllum störf-
um, sem honum voru falin, en þau
urðu mörg. Hann gerðist bóndi i
Dæli árið 1912 og bjó þar í 32 ár.
Á þeim árum var hann i forustu-
sveit Víðdælinga á ýmsum svið-
um, t.d. fjallkóngur, oddviti
hreppsnefndar, fulltrúi i sýslu-
nefnd, i stjórn Kaupfélags Vest-
ur-Húnvetninga og í ýmsum fleiri
störfum, sem of langt yrði upp að
telja. Öllum þessum störfum
gegndi hann í tugi ára. En af
þessu má glöggt sjá, hvers álits
hann naut meðal sveitunga sinna.
Jónas lét jafnan lítið yfir sér,
en það hygg ég, á fáir hafi leynt
svo á sér sem hann, að þvi er
viðkom kjarki og þrautseigju.
Má til dæmis nefna, þegar hann
88 ára að aldri fluttist til Astralíu
ásamt dætrum sínum og tengda-
sonum og dvaldist þar eitt ár, en
fór þá heim, eini Islendingurinn í
þeirri för, og kom heilu og höldnu
heim til ættlands síns, sem hann
þráði i útlegðinni. Hann sagði
mér, að fyrsti áfangastaður á leið
frá Ástraliu hefði verið Kuala
Lumpur í Malasiu, og þar sagðist
hann hafa séð fegurst landslag á
heimleiðinni, tignarleg fjöll og
fagurt gróðurlendi. Gæti ekki ver-
ið, að þráin til ættlandsins hefði
eitthvað fegraó fjöllin í Malasiu,
fyrsti áfangi heimferðar að baki
og áfram miðar?
Jónas Björnsson var i meðallagi
á vöxt á yngri árum, ljós á hár og
svipurinn bjartur og góðmannleg-
ur. Hann var kurteis í orði og allri
framkomu, viðkynningargóður og
svo orðvar um samferðamenn
sina á lifsleiðinni, að af bar.
Jónas bjó í 14 ár með Svövu
Benediktsdóttur frá Kambshóli i
Viðidal. Með henni eignaðist
hann tvær dætur, Helgu Birnu,
búsetta í Reykjavík, gifta Ágúst
Frankel Jónassyni, og eiga þau
fimm börn, og Sigríði Benný, bú-
setta á Hvammstanga. gifta
Hreini Kristjánssyni. Þau eiga
eitt barn. Aður átti hún tvo syni
með fyrri manni.
í þessu greinarkorni er litið
sagt um mann, sem margt hafði
reynt á langri lifsleið, mörgu
kynnzt og notið trausts og vináttu
fólks af mörgum kynslóðum.
langri ævi heiðursmanns er lokið,
lúinn likami fær hvíld i víð-
dælskri mold. Með sæmd var
strióið háð.
Jóhann Benediktsson.