Morgunblaðið - 08.10.1977, Qupperneq 28

28
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 8. OKTOBER 1977
Lenin er
alls staðar
Framhald af bls. 15
verið á veiðum á þessum slóðum
og hafi þá skotið dádýr og sært
það banasári. Dýrið féll í heita
lind og um leið og það féll í laug-
ina, varð það alheilbrigt. Stökk
dýrið úr lindinni og hvarf inn í
skóginn. Kóngurinn fékk hins
vegar áhuga á lindinni, sem hafði
læknandi áhrif og ákvað hann að
setjast að á þessum stað og stofn-
aði borgina. Þetta varð upphaí
höfuðborgar Georgíu. Orðið
„tibili" þýðir á grúsísku heitur.
Þvi þýðir Tibilissi borg hinna
heitu hvera — og þvi i raun
Hveragerði.
Á bökkum árinnar Kúra er
minnismerki um Vakhtangi
Gorgasali og við minnismerkið
stendur ævaforn kirkja. Kirkja
þessi er fremur illa farin og lítið
sem ekkert haldið við. Þar er ekk-
ert, sem minnir á kristna trú,
nema lítil freskumynd yfir inn-
ganginum innanverðum, þar er
mynd af Kristi. í miðri kirkjunni
er lítið svið og þar eru sýndir
þjóðdansar og sungnir þjóðsöngv-
ar. Þar var haldin sérstök sýning
fyrir íslendingana. Grúsiumenn
dansa mjög sérkennilega. Dansa
karlmennirnir með tærnar
krepptar undir sér, en dans
kvennanna er miklu fremur hæg-
ur gangur, rétt eins og þær líði
yfír dansgólfið. Þá var og spilað
og sungið og gerði fólkið það lista-
vel. Var þessi skemmtun í þessari
litlu kirkju, sem muna má fífil
sinn fegri, einkar aðlaðandi og
ljúf. Þá var okkur islenzku ge'st-
unum ekið upp fyrir borgina, sem
stendur mjög skemmtilega milli
hæða og skoöuðum við þar æva-
forna mannabústaði, sem þar eru
varðveittir. Þá voru skoðuð söfn,
sem full voru af kirkjumunum og
gömlum íkornum. Yfirleitt eru öll
söfn í Sovétríkjunum með mikl-
um og fallegum kirkjugripum,
sem teknir hafa verið úr kirkjun-
um og settir á söfn til sýnis. Þá
var komið við í óperuhúsinu í
Tibilissi, sem er mikið og veglegt
og hlustuðu gestirnír þar á æf-
ingu. Nokkrir söngvarar sungu
ariur úr óperum. Óperuhúsið í
borgínni var byggt árið 1856, en
fyrir fjórum árum brann það, og
hefur nú verið endurreist i sinni
fyrri mynd, hin veglegasta
bygging.
Síðdegis var siðan farið í Ung-
herja-höllina eða Palace of the
Pioneers eins og það heitir á
ensku. Slikar hallir eru um öll
Sovétríkin, en þar er ungliðum
flokksins kennd uppbygging so-
vétskipulagsins og hugmynda-
fræðilegur grundvöllur þess.
Krakkarnir læra og ýmsar listir,
dans, söng og hljóðfæraslátt og
þeir, sem skemmtu gestunum,
höfðu náð undraverðri leikni i
þessum listum. Einn fylgdar-
mannanna sagði um stjórnmála-
lega uppfræðslu ungmennanna,
sem hefst við 6 ára aldur, en þá og
fram til 9 ára aldurs kallast þeir
októbristar, að lokinni
kennslunni yrðu börnin eins og
ætlazt væri til að þau yrðu. Eftir
að börnin hætta að vera októbrist-
ar verða þau ungherjar og lýkur
náminu um 13 ára aldur. Börnin
eru klædd ekki ósvipað skátum,
en i stað græna skátaklútsins er
rauöur klútur. I anddyri hallar-
innar er mynd af Lenin að tala við ’
slíka ungherja og eru þeir á
myndinni eins klæddir og börnin,
sem við hittum þetta síðdegi í
aíte'fV ,
Úr Bolsjoj-leikhúsinu.
ríkjunum. Við hlið hermanns,
sem stóð vörð við gröfina, stóð
unglingspiltur með riffil.
Telpur í herklæðum stóðu við
hermannagrafir, sem voru fram-
an við minnisvarðann og á leg-
steinum mátti sjá dánardægur
mannanna, um og eftir striðslok.
Síðan var farið í skoðunarferð um
borgina og m.a. heimsótt Soffiu-
dómkirkjan, sem er stórkostlegt
mannvirki, opin sem safn. Er
kirkjan öll mjög haganlega máluð
freskum og ævaforn. Við
Skrautvagnar fyrrverandi yfirstéttar i Rússlandi, Rolls Roycar
síns tima.
Grúsíu. Um kvöldið var veizla til
heiðurs íslenzka forsætisráðherr-
anum og konu hans, en blaða-
mannafélag Grúsíu hélt okkur, ís-
lenzkum blaðamönnum, veglega
veizlu á Hótel Iveria, sem var
hótel okkar, Intourist-hotel.
Frá Tibilissi var haldið til Kiev,
höfuðborgar Úkraínu, eða Kænu-
garðs í Garðaríki hinu forna. Þar
var lagður blómsveigur á leiöi
óþekkta hermannsins. Eins og i
Moskvu lék herhljómsveit fyrst
lag eftir Robert Schumann, en
síðan voru leiknir þjóðsöngvar ís-
lands, Sovétríkjanna og Ukraínu.
Hermenn marseruðu með gæsa-
gangi, en einnig voru viðstaddir
unglingar j herklæðum. Slíkt
höfðum við ekki séð áður í Sovét-
hann hafði verið snæddur feng-
um við styrju, sem bökuð var I
rjóma.
Er hingað var komið i málsverð-
inum, sem innbyrtur var með öll-
um mögulegum tegundum ljúf-
fengra úkraínskra vina, var staðið
á fætur og héldum við þá að snæð-
ingi væri lokið. Nei, viti menn, þá
fluttu menn sig aðeins í annan sal
hallarinnar og þar var borinn á
borð rjómaís, sérstakar Kiev-
kökur, ávextir, sælgæti og kaffi
ásamt koniaki. Á meðan á þessu
síðara borðhaldi stóð, komu fram
hinir ýmsu listamenn og skemmtu
gestunum, svo að hinir ljúffengu
réttir rynnu betur niður. Verið
getur að þessi veizla hafi verið
með sérstöku sniði, þar sem hún
var í raun og veru kveðjuveizlan,
sem íslenzku gestunum var hald-
in. Árdegis næsta morgun var og
flogið til Moskvuflugvallar, í veg
fyrir Aeroflot-þotu, sem flytja átti
gestina til London. Ég og fulltrú-
ar ísienzka sjónvarpsins urðum
hins vegar eftir í Moskvu, þar sem
við ætluðum til Kaupmannahafn-
ar síðar um daginn um Helsinki
og Stokkhólm.
Það er ljóst, að þessi ferð til
Sovétríkjanna, sem alls stóð í 7
daga, verður ógleymanleg þeim,
sem þátt i henni tóku. Margt kom
einkennilega fyrir sjónir, enda
byggist öll sovézka þjóðfélags-
sem bjó á sömu hæð hótelsins og
við, kvað þetta engin vandræði.
„Þið skuluð bara fara niður á 6.
hæð, lyftan stöðvast alltaf þar.“
Okkur fannst auðvitað hjákátlegt,
að allir þyrftu að fara á 6. hæðina
til þess að ná lyftunni. Matsalur
hótelsins var á 2. hæð. Ég þurfti
eftir einn málsverðinn að skreppa
upp í herbergið mitt. Ég fór þvi
að lyftunni og ýtti á lyftuhnapp-
inn. Ég hafði beðið drykklanga
stund eftir lyftunni, þegar maður
kom til mín og sagði, að þetta
væri ekki til neins, lyftan stöðvað-
ist aldrei á þessari hæð. í Kiev
höguðu lyfturnár sér eilítið öðru
visi, þær komu oftast, þegar kall-
að var á þær, ,en hvort þær fóru
síðan af stað, þegar þær áttu að
gera það, virtist undir hælinn
lagt.
Kannski er það athyglisverðast
fyrir íslendinga, sem fara til So-
vétríkjanna, að sjá, hve gífurleg
dýrkun á sér stað á minningu
Lenins. Styttur af honum eru alls
staðar. Sums staðar sést einnig
ein og ein mynd af Marx og
kannski Engels. Hins vegar sér
maður á stöku stað myndir af
flokksleiðtoganum, Leonid
Breznev, og á einni aðalgötu
Yerevan var gríðarstórt málverk
af honum á graseyju milli
akreina. Var myndin máluð í eðli-
legum litum. Þannig virðist að-
Örninn, sem Japanskeisari gaf zarnum i Rússlandi og getið er
um i greininni.
kirkjuna eru katakompur og er
þar m.a. grafinn Þorvaldur víð-
förli, sem sagður er hafa borið
beinin í Kænugarði. Þegar for-
sætisráðherra og föruneyti fóru á
þjóðarbúskaparsýninguna í Kiev,
óskuðum við blaðamenn eftir að
fá að sjá katakompurnar, en rétt i
þann mund, er við komum þang-
að, hafði þeim verið lokað. Þrátt
fyrir beiðni rússnesku fylgdar-
mannanna þorði starfsfólkið ekki
að hleypa okkur inn, þar sem ekki
náðist i forstjóra safnsins. Því
urðum við þess ekki aðnjótandi að
koma í katakompurnar og heilsa
upp á Þorvald víðförla. Urðum
við við svo búið frá að hverfa.
Siðasta kvöldið i Kiev, sem jafn-
framt var síðasta kvöld heimsókn-,
arínnar, var haldin vegleg veizla í
höll Katrinar miklu, sem nú heitir
Mariinsky-höllin. Þar snæddum
við einhvern glæsilegasta kvöld-
verð, sem a.m.k. við blaðamenn
fengum í ferðinni, og til gamans
ætla ég hér að láta matseðilinn
fylgja. Fyrst var rauður og svart-
ur kavíar með olifum og með því
var drukkið ýmist kryddað eða
ókryddað vodka. Þá vár lax með
sitrónu, skinka, steikt kjöt með
stöppuðu grænmeti, reykt svíns-
síða með hvítlauk og ávextir. Þá
var réttur, sem hét á ensku
„delicacy from hen", lostæti, sem
við islenzku blaðamennirnir
þýddum snarlega á íslenzku, sem
„pútunamm". Þá var einhver sér-
stök pylsa á borðum og siðan
fengum við plómur með hráu
deigi utan um og voru þær etnar
með ávaxtasafa. Var þetta sér-
stakur úkrainskur réttur. Er
Hervörður I heiðursstöðu.
stefnan á allt öðrum grundvallar-
sjónarmiðum en við Islendingar
eigum að venjast. Þegar ég nú
rifja það upp fyrir mér, kemur
margt upp i hugann, sumt að vísu
nokkuð kátbroslegt eins og til
dæmis ,,lyftumenningin“ í Sovét-
ríkjunum. I Moskvuháskóla fór-
um við til dæmis mjög hátt upp í
lyftu. Sú lyfta var svo hraðgeng
að þegar við fórum niður i henni,
fékk maður hellu fyrir eyru. Hins
vegar var lyftumenning i
Intourist-hótelunum, sem við gist-
um, heldur bágborin. í Yerevan
t.d. var undir hælinn lagt, hvort
lyftan stöðvaðist á hæðinni, sem
maður var á, jafnvel þótt ýtt hefði
verið á takkann. Hótelið var 12
hæða bygging og fólk varð að
tjalda því sem til var af þolin-
mæði, ef það ætlaði að nota lyft-
urnar. ísienzkumælandi Rússi,
eins vara farið að brydda á þeim
sið stalínismans, er myndir og
styttur flokksforingjans voru um
allar trissur. Þennan sið kvað
Nikita Krúsjéff niður á sínum
tíma. Hann hefur enn ekki fengið
að hvíla við Kremlarmúra, heldur
liggur í kirkjugarði i Moskvu.
Þangað ætluðum við að halda síð-
asta daginn og skoða leiði hans,
en hervörður stóð við innganginn
i garðinn, svo að við gátum ekki
séð leiði hins fallna foringja.
Þessa Lenindýrkun eiga ef til
Islendingar erfitt með að skilja.
Islendingar eiga þó sinar þjóð-
hetjur, en hvenær skyldu
brúóhjón — t.d. eftir hjónavigslu
í Dómkirkjunni i Reykjavík,
ganga að styttu Jóns Sigurðssonar
á Austurvelli og brúðurin leggja
brúðarvöndinn við fótstall stytt-
unnar?