Morgunblaðið - 08.10.1977, Side 29

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 8. OKTÓBER 1977
29
ár kemur fram garmurinn hann
Grímur. «8a 50 aura peningurinn.
Hann átti ekki langa aavi fyrir
höndum, verðbólgufjandinn sá fyr-
ir þvi. Þessi mynt var stegin árin
1969, 1970, 1973, og 1974.
Fimmtiu króna myntin var fyrst
slegin ári8 1968, en á peningun-
um me8 því ártali er texti sem
minnir á 50 ára fullveldi islands
þa8 ár. Á 50 króna peningum sem
slegnir hafa veriS siSan er þessi
texti ekki.
Þa8 er stundum dálitiS mjótt
biliS milli myntar og minnispen-
ings. Mynt hefur verSgildi og er
löglegur gjaldmiSill Minnispen-
ingur ekki. 50 krónumar frá
1958, 500 króna gullpeningurinn
frá 1961. Jóns SigurSssonar pen-

eftir RAGNAR
B0RG
ingurinn svo og 500 og 1000
króna siHurpeningamir og 10.000
króna gullpeningurinn frá 1974
eru allt mynt. Þó veit ág engin
dœmi þess a8 nokkur þessara pen-
inga hafi nokkru sinni fari8 I um-
ferS sem gangmynt. SeSlabankinn
segir þetta löglega peninga. me8
því a8 gefa þeim verSgildi og
myntsafnarar safna þvi þessum
peningum sem mynt. a8 sjálf-
sögSu. Ö8ru máli gegnir me8 Al-
þingishátiSarpeningana frá 1930.
f rönd þeirra er slegiS verSgildi.
tvssr. fimm e8a tiu krónur. En þar
sem þa8 fórst fyrir a8 konungur
gjörSi þessa peninga löglega
mynt, er litiS á þá sem minnispen-
inga.
fslenzka myntin var slegin i
Danmörku fram til ársins 1940.
en þa8 ár voru 1 kronu peningar
og 2 eyringar einnig slegnir hjá
Royal Mint, London. Þar hefur
myntin veriS slegin siSan, nema 1
króna 1971 og fyrri slátta 1 krónu
peninga 1973, sem slegnir voru
hjá Royal Mint of Canada. SeSla
bankinn tók vi8 myntútgáfunni af
RikisféhirSi ári8 1968.
LÍTIÐ EITT UM
BLÓMLAUKA I
Islenzk
mynt
Þótt íslendingar hafi nú búið
hér é landinu í rúm 1100 ér, eru
ekki nema 55 ér siðan fyrsta is-
lenzka myntin var tekin i notkun.
Fram til érsins 1922 var hér notuð
erlend mynt, aðallega dönsk, en
þó gekk hér einnig önnur Norður-
landamynt. Á söguöld var hér not-
uð silfurmynt, sú sem kölluð hefir
verið Vlkingaaldarmynt, en fré þvi
um 1000 til um 1800 er afar
óljóst hvaða eða hvort peningar
hafa verið hér i gangi Yfirleitt var
verzlunin við útlönd vöruskipta-
verzlun. Oftast var skortur hér é
mynt og er saga vörupeninganna
sem hér voru i notkun, fré um
1850 til um 1900, dæmi um það.
í sambandslögunum fré 1918 er
heimild til íslendinga að léta slé
sína eigin mynt. Það dróst þó til
érsins 1922, að fyrsta Íslenzka
myntin kæmi. Það ér voru 10 og
25 aura peningar settir i umferð,
300.000 stykki af hvorri tegund.
Fyrstu krónupeningamir koma
svo érið 1925. Árið 1922 höfðu
verið prentaðir 222.000 krónu-
seðlar og 20.000 stykki bættust
við érið eftir. Krónumyntin er enn
þann dag i dag slegin, en heldur
hafa gæði metalsins rýmað upp é
síðkastið, miðað við það sem var
1925.
Árið 1926 koma svo fyrstu
tveggja króna peningarnir og kop-
armyntin, einn, tveir og fimm aur-
ar kemur érið eftir. Tveggja aura
peningar voru aðeins slegnir érin
1926, 1931, 1938, 1940 og
1942.
Svo liður og biður til érsins
1967, en það ár er svo 10 króna
peningurinn settur i umferð. Er sé
peningur sleginn, óbreyttur, enn i
dag. Fimm króna peningurinn er
fyrst sleginn érið 1969. Það sama
1 EYRIR
Þvermál: 15 mm Þyngd: 1,6 g Málmur: kopar Útgefinn: 1926-Í966 m m
2AURAR Þvermál: 19 mm Þyngd: 3,0 g Málmur: kopar Útgefnir: 1926-1942 ÍfJ
5AURAR v;?jV
Þvermál: 24 mm Þyngd: 6,0 g Málmur: kopar Útgefnir: 1926-1966 f\J f#
|t
10 AURAR
Þvermál: 15 mm
Þyngd: 1,5 g, 1,25 g, 0,45 g
Málmur: kopar/nikkel, zink, ál
Útgefnir: 1922-1974
25 AURAR
Þvermál: 17 mm
Þyngd: 2,4 g, 2,0 g
Málmur: kopar/nikkel, zink
Útgefnir: 1922-1967
<\th v

50 AURAR
Þvermál: 19 mm
Þyngd: 2,4 g
Málmur: kopar/zink/nikkel
Útgefnir: 1969-1974
Wj
2KRÚNUR
Þvermál: 26 mm
Þyngd: 9,5 g
Málmur: kopar/zink/nikkel
Útgefnlr: 1925-1966
Allar þessar myntstærðir eru nú fallnar úr gildi. Seðlabankanum var skylt
að innleysa myntina til érsloka 1976.
Nú stendur yfir sá tími
sem hvað ákjósan-
legastur er til þess að
koma blómlaukunum —
haustlaukunum — niöur
og sennilega er
ræktunarfólk þegar búið
að fá fiðring í fingur-
gómana við að hlusta á
allar þær auglýsingar
sem daglega klingja í
eyrum — 60 tegundir af
túlípönum fyrir utan
stórt úrval af hvers kyns
laukum öðrum —
heyrðist einhvers staðar
nefnt — skyldi mega
nota það?
Áhugi fólks á ræktun
blómlauka hefur greini-
lega farið vaxandi hin
hversu vel tekst til með
ræktun blómlauka sem
og annarra jurta og í
miklum umhleypingum,
þ.e. þegar snögg og tíð
skipti verða milli frosts
og þfðu, hættir rótunum
við að slitna sem vitan-
lega kemur þá niður á
blómguninni. En sem
betur fer er það ekki oft
sem mikil brögð eru að
slíku og því engin ástæða
til annars en að líta
björtum augum og með
tilhlökkun til næsta vors.
Með því að velja skyn-
samlega þá blómlauka
sem nú eru á boðstólum
má hafa þá blómstrandi í
garðinum frá fyrstu vor-
Kaupmannatúlípaninn Hearts Delight (20 sni.) er
ljósrauður og gulhvítur. Hann blómstrar á sama
tíma og perlulilja (Muscari) og fer mjög vel við
bláan lit hennar.
síðari ár og er það vel,
enda ætti enginn garð-
ræktandi — hversu lítilli
holu sem hann hefur yfir
að ráða (og jafnvel þó
það sé ekki nema altan-
kassi) — að neita sér um
þá ánægju sem þessar
vinsælu, litskrúðugu
jurtir veita.
Vinsældir sínar eiga
þessir blómlaukar vafa-
laust fyrst og fremst því
að þakka hversu
auðræktaðir þeir eru, má
heita að þeir geti þrifist í
hvaða jarðvegi sem er að
því tilskildu að hann sé
vel framræstur og þess
vandlega gætt að vatn
nái ekki að setjast að
laukunum. Auövitað geta
verið áraskipti að því
dægrum og alllangt fram
á sumar.
Fyrst skal þá t.d. nefna
vorboða og vetrargosa
sem mjög eru snemma á
ferðinni, oft áður en
snjóa leysir. Skömmu
siðar taka við smávaxin
afbrigði af íris og páska-
liljum og einnig
krókusar. Af krókusum
er úr miklu að velja.
Villitegundirnar eru
fyrri til að blómstra en
•garðakrókusinn kyn-
bætti sem hér er algeng-
astur í ræktun og ber
stærri blóm. Allir slíkir
smálaukar geta farið vel
hjá trjám og 'runnum en
fegurstir eru þeir þar
sem fullar sólar nýtur.
Árssett SeSlabankans 1977. Þetta eru þœr myntstærSir sem nú eru i notkun.
50 króna peningur frá 1970 og minnispeningurinn fré 1968.
1