Morgunblaðið - 03.06.1978, Blaðsíða 22

22
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 3. JÚNÍ 1978
Útgefandi hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Ritstjórnarfulltrúi Þorbjörn Guómundsson.
Fróttastjóri Björn Jóhannsson.
Auglýsingastjóri Baldvin Jónsson
Ritstjórn og afgreiðsla Aóalstræti 6, sími 10100.
Auglýsingar Aóalstræti 6, sími 22480.
Áskriftargjald 2000.00 kr. á mánuói innanlands.
1 lausasölu 100 kr. eintakið.
Launajöfnun
í framkvæmd
Ifjöldamörg ár hefur verið talað um nauðsyn launajöfnunar.
Verkalýðsforingjar og stjórnmálamenn hafa hver í kapp
við annan hvatt til launajöfnunar á þann veg, að laun hinna
lægst launuðu yrðu hækkuð meir en annarra.' Þegar til þess
hefur komið að sýna í verki vilja til launajöfnunar hefur hins
vegar komið annað hljóð í strokkinn. Hvað eftir annað hefur
komið í ljós, að Alþýðusamband íslands er þannig upp byggt,
að launajöfnunarstefna á ekki upp á pallborðið hjá
forystumönnum þess. Fulltrúar þeirra stétta, sem hærri hafa
launin eru svo áhrifamiklir innan ASI, að verkalýðshreyfing-
in hefur aldrei getað staðið við orð sín í raun.
í umræðum um launajöfnunarstefnu er sanngjarnt að geta
þess, að fjölmargir atvinnurekendur hafa miklar efasemdir
um gildi hennar. Reynsla þeirra er sú, að jafnan þegar
láglaunafólk hefur með einhverjum hætti fengið meira en
aðrir, leita launþegar á hverjum vinnustað stíft eftir því að
rétta sinn hlut gagnvart þeim, sem lægri hafa launin með
persónulegu samkomulagi við vinnuveitanda sinn. Reynslan
af vísitöluskerðingum eða vísitölugreiðslum í formi sömu
krónutölu á öll laun hefur sannfært marga atvinnurekendur
um, að ekkert vit sé í launajöfnunarstefnu.
Þrátt fyrir það er þáð staðreynd, að viss hópur launþega
býr við launakjör sem eru svo léleg, að það er þjóðfélaginu
í heild ekki samboðið. Þess vegna er ekki hægt að faliast á
það, að launajöfnunarstefnan sé óraunhæf, enda þótt við
ramman reip sé að draga. Það eru sem sagt verkalýðsforingj-
ar á annan veginn, sem ekki hafa treyst sér til þess að standa
heilshugar að launajöfnunarstefnu og vinnuveitendur hins
vegar sem telja sig hafa slæma reynslu af henni.
Með bráðabirgðalögum þeim, sem ríkisstjórnin gaf út í
síðustu viku hefur verið höggvið á þennan hnút. Þau eru
alvarleg tilraun til þess að framkvæma launajöfnunarstefnu.
Bráðabirgðalögin þýða að lægst launaða fólkið fékk um
síðustú mánaðamót mjög verulegar kjarabætur, sem aðrir
fengu ekki. Bráðabirgðalögin hafa því lyft lægst launaða
fólkinu upp í lífskjörum án þess að aðrir fylgdu á eftir. Þessi
árangur bráðabirgðalaganna hefur ekki verið metinn sem
skyldi. Ef þess verður gætt í kjarasamningum í framtíðinni,
að aðrir launþegahópar komist ekki upp með að jafna þennan
mun, hefur ríkisstjórn Geirs Hallgrímssonar tekizt það, sem
reynzt hefur nánast óframkvæmanlegt áður að bæta kjör
láglaunafólks án þess að þær kjarabætur gangi í gegnum allt
kerfið.
Það skýtur því óneitanlega skökku við, þegar Verkamanna-
samband Islands, sem hefur stóra hópa láglaunamanna innan
sinna vébanda heldur enn áfram mótmælaaðgerðum gegn
ríkisstjórninni vegna efnahagsráðstafana hennar. Þessi
afstaða Verkamannasambandsins var skiljanleg út frá þess
sjónarmiði meðan vísitöluskerðingin kom enn niður á
láglaunafólki. En eftir bráðabirgðalögin er þessi afstaða
Verkamannasambandsins óskiljanleg með öllu. Eina hugsan-
lega skýringin á því, að Verkamannasambandið heldur enn
áfram mótmælaaðgerðum er sú, að það sé ekki í raun að
berjast fyrir hagsmunum láglaunafólks, heldur þeirra sem
hærri hafa tekjurnar. Þetta hefur komið fyrir áður í
verkalýðssamtökunum og þetta kann að vera að gerast enn.
Það er hins vegar til lítils sóma fyrir Verkamannasambandið.
Árangur bráðabirgðalaganna er margþættur. I fyrsta lagi
hafa þau fært láglaunafólki verulega kauphækkun um þessi
mánaðamót. I kjölfar þess voru Bætur almannatrygginga
einnig hækkaðar verulega. í öðru lagi hafa bráðabirgðalögin
tryggt að langmestu leyti vinnufrið í landinu. Suðurnesja-
menn hafa ekki farið í verkfall sem þeir hafa heimild til og
Vestfirðingar hafa frestað um óákveðinn tíma boðuðu
verkfalli. I þriðja lagi hafa bráðabirgðalögin komið á þeirri
launajöfnun, sem hér hefur verið gerð að umtalsefni og í því
felst að meira réttlæti ríkir nú í launamálum en áður.
Gegn þessari stefnu í kjaramálum, launajöfnun og
kjarabótum til hinna lægst launuðu berjast stjórnarandstæð-
ingar og nokkrir verkalýðsforingjar þeirra eins og ljón. 1 þágu
erra er sú barátta háð? Fyrir hagsmunum hverra er verið
• berjast? Því skal látið ósvarað að sinni. Hitt er ljóst, að
essir aðilar eru að berjast fyrir hagsmunum einhverra
rnnarra en láglaunafólks.
„Líður beztþegar ég
hefofmikið að gera”
Rœtt oið
Anton Dolin
ballett-
meistara
MEÐAL atriða á listaháti'ð í ár
eru tvær ballettsýningar í
Þjóðleikhúsinu. Sýningar
þessar verða 4. og 5. júní og
verða fluttir þrír ballettar,
tveir nýir og einn klassískur.
Um einn þeirra hefur þegar
verið fjaliað í Mbl., en hinir
tveir eru „Pas de Quatre“ eftir
Anton Dolin og „Sæmundur
Kleménsson“ eftir Ingibjörgu
Björnsdóttur.
Anton Dolin er nú kominn á
áttræðisaldur, en hann fæddist
árið 1904 í Skinfold. Hann
stundaði dansnám undir hand-
leiðslu Grace Cone og Asafievu.
Dolin starfaði um skeið í
ballettflokki Diaghileffs og var
aðalsólódansari hans um tíma,
m.a. í ballettunum „Le Train
Bleu“ og „Le Bal“. 1935 stóð
Dolin fyrir stofnun Markov-Dol-
in ballettsins, og jafnframt var
hann um skeið aðaldansari hjá
„The Americ^n Ballet Theatre"
og setti þá á svið mörg hinna
sígildu verka listdansins og
hefur síðan verið talinn í hópi
áhrifamestu danslistamanna í
Bandaríkjunum. Eftir stríð
sneri Dolin aftur heim til
Bretlands og ásamt Markovu'
stofnaði hann Festival Ballett
1950. Síðan þá hefur hann sett
á svið fjölmarga balletta víðs
vegar um heim og þar á meðal
ballett sinn „Pas de Quatre", en
þeirra erinda er hann nú kom-
inn hingað.
I viðtali við Mbl. sagði Dolin
að þessi ballett væri byggður á
ballett sem saminn var 1845. Sá
ballett hefði verið dansaður af
fjórum mestu ballerínum þes
tíma og alls verið sýndur fimm
sinnum. Síðan hefði ballettinn
fallið í gleymsku og ekki verið
sýndur aftur þangað til Dolin
tók sig til og samdi hann að
nýju. „Ég hef reynt að endur-
skapa ballettinn frá því hann
var fluttur 1845 og færa hann í
nútímalegra horf,“ sagði Dolin,
er hann var inntur eftir því
hvaða breytingar hann hefði
gert á ballettinum frá uppruna-
legri gerð. „Annars er erfitt
fyrir mig að segja hverju hefur
verið breytt, því ég sá aldrei
ballettinn fluttan 1845.
Dansararnir fjórir eru sífellt á
hreyfingu og þær 16 mínútur,
sem ballettinn varir, setjast þeir
aldrei niður. Mér finnst
ballerínurnar fjórar gera þetta
mjög vel og yfir höfuð er ég
ánægður með þann ballett sem
ég hef séð á íslandi. Ég hef
einnig séð tvö leikrit hérlendis,
fröken Margréti og Kátu ekkj-
una, og fannst mér gaman að sjá
þau, því augsýnilega lögðu
leikararnir sig alla fram.
Þjóðleikhúsið hæfir balletti
vel. Sviðið er ekki of stórt og
ekki of lítið, heldur mátulegt.
Sömu sögu er að segja frá
áhorfendasalnum, hann tekur
hæfilega marga. Mér líkar illa
þessi risastóru leikhús, sem
minna á knattspyrnuvelli.
Þetta er í fyrsta sinn sem ég
kem til íslands, en ég vona að
ég geti komið aftur. Ég er
hrifinn af fólkinu, það er
vinsamlegt og hefur áberandi
norrænt útlit. Að öllum líkind-
um verð ég hins vegar að halda
héðan á sunnudag, en ég vildi
gjarnan geta verið fram á
mánudag.
Héðan held ég til Madríd, og
þaðan til Lissabon, en þar á ég
að halda fyrirlestur á
menningarviku sem þar stendur
yfir. Ég hef alltaf nóg að gera
og á köflum jafr.vel of mikið, en
mér finnst gott að vera á kafi í
starfi mínu, þá kann ég best við
mig.“
Qlafur Jóhannesson um bráóabirgðalögin:
Stórt og stefnumarkandi
spor í launa jöfnunarátt
Hafa verið afflutt með ósvífn-
um hætti í pólitískum tilgangi
„Ég held að með bráðabirgðalög-
unum sé stigið syo stórt og
stefnumarkandi spor í launajöfn-
unarátt að snúist fyrirsvarsmenn
t.d. Verkamannasambandsins al-
gerlega gegn því og taki upp
baráttu fyrir óskertri prósentu-
hækkun á öll laun, þ.á m. laun
hátekjumanna, þá sé ég ekki betur
en launajöfnunarstefnan sé dauða-
dæmd fyrir tilstyrk launþegasam-
takanna. Þá verða menn sjálfsagt,
þrátt fyrir fyrri skoðanir, að sætta
sig við þá niðurstöðu," segir Olafur
Jóhannesson formaður Fram-
sóknarflokksins í viðtali, sem
birtist í Tímanum í gær.
Ólafur segir einnig: „Ég tel að
lögin um efnahagsráðstafanir og
sérstaklega brðabirgðalögin nú
hafi verið afflutt með ósvífnum
hætti í pólitískum tilgangi.
Orðið „kauprán" hefur hljómað
í eyrum þjóðarinnar í viðtölum og
málflutningi í blöðum og öðrum
fjölmiðlum. Þetta hefur verið eins
og hvert annað slagorð og verið
látið dynja án allra skýringa, bæði
á ástæðum fyrir ráðstöfunum
ríkisstjórnarinnar og eins á því í
hverju þær hafa í raun og veru
verið fólgnar.
Frambjóðendur stjórnarand-
stöðuflokkanna hrópuðu þetta
fyrir bæjarstjórnarkosningarnar
nú: „kauprán og aftur kauprán" og
ekkert átti að duga nema „samn-
ingana aftur að fullu í gildi“.“
I viðtalinu rekur Ólafur efni
bráðabirgðalaganna, sem hann
segir hafa miðað að því „að fella
niður eða minnka eftir þvi sem við
á verðbótaskerðingu í lægri launa-
flokkum frá því sem verið hafði í
lögunum frá í febrúar".
„Ég vil benda á það,“ sagði
Ólafur Jóhannesson, „að til svip-
aðra aðgerða hefur margsinnis
verið gripiö áður. Það hefur jafnan
orkað tvímælis, en alltaf verið gert
af mikilli nauðsyn. Menn grípa
ekki til aðgerða af þessu tagi af
leik eða illfýsi.
Aðgerðir ríkisstjórnarinnar nú
hafa hins vegar þá algeru sér-
stöðu, meðal slíkra eða svipaðra
efnahagsaðgerða fyrr, að launa-
jöfnunarstefnan situr í fyrirrúmi.
Bæði er að sérstakar aðgerðir
komu til að treysta hag láglauna-
fólksins, en einnig voru niður-
greiðslur og tryggingabætur aukn-
ar.„“