Morgunblaðið - 06.06.1978, Side 37

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 6. JÚNI 1978
37
2. júní.
Lífið er einn sprettur, sagði
einhver spekingur af einhverju
tilefni. Þann sprett þreyta menn
með ýmsu móti. Þessar gárur
beina athyglinni að minni
háttar spretthlaupum, sem fram
fara um þessar mundir.
Atta stjórnmálaflokkar
þreyta sprettinn um þingsætin á
alþingi í mánaðarlokin. Við að
lesa auglýsinguna í blöðunum
með nöfnum allra þessara fúsu
kandidata í þingsæti Reyk-
víkinga, liðu fyrir augu inn-
römmuð starandi andlit á skjá.
Bunandi út úr sér öllu því, sem
ríkisstjórnin hefur á fjórum
árum vel gert, eða öllu því, sem
hún hefur illt aðhafst eða hefði
átt að gera — í hlutföllunum
tveir stjórnmálaflokkar á móti
sex andstöðuflokkum. Tveir með
og sex á móti í hinum eina
sanna viðtekna lýðræðis- og
jafnréttisanda.
Sem einn af sjónvarpskandi-
dötum sjálfstæðismanna í
borgarstjórnarkappræðunum á
dögunum, þar sem liðlega
helmingur borgarstjórnar (9 á
móti 5) hafði M úr hverri
klukkustund til að segja frá því
sem gert hefði verið, á móti %
til að rífa það niður, sé ég
auðvitað á augabragði hve miklu
meiri hraða þeir stjórnarflokka-
menn þurfa að ná, ef þeir eiga
að hafa við andsnúningum. Við
borgarstjórnarfólk úr meiri-
hlutahópnum sáluga létum
okkur ekki muna um að afgreiða
2—3 málaflokka plús hvatningu
á 3 eða 4 mínútum hvert.
Kannski má segja, að á þessu
vori sé háð mesta sjónvarpsmal-
keppni í sögu þessa fjölmiðils.
Magnið nákvæmlega mælt í
sekúndum með skeiðklukku.
Ekki að furða þó ræðumenn
stari. Þeir þora vart að hugsa
um annað en hraðann á taland-
anum, því 10—20 sekúndur fram
yfir hjá hverjum, getur skorið
niður og limlest ræðu síðasta
samherjans. Eftir slíka reynslu
mun Gáruhöfundur ávallt horfa
á sjónvarpskynningar frambjóð-
enda með nýju hugarfari og
ómældri samúð. Einbeita
athyglinni að spretthörkunni í
talandum. Skyldi hann hafa það
á tíma?
Já, jafnréttið er líklega eins
og landslagið, dálítið misjafn-
lega flatt. En í hléi milli
kosningahryðja fáum við lista-
hátíð. Gáruhöfundur hlakkar til
að bragða aðeins á einhverju af
þeim gómsætu réttum, sem þar
eru á boðstólum, í þetta sinn
laus við spretthlaupið við að ná
í blaðaviðtöl við frægar
stjörnur, sem þá rekur á okkar
flugbrautir. Það kemur í
annarra hlut.
Og nú er komið að gagnrýn-
endunum að taka sprettinn og
afgreiða mikið magn á
skömmum tíma. Margt hefur
verið ljótt sagt um gagnrýnend-
ur. Þeir vændir um að vera eins
og súrt edik og jafnvel borið á
brýn af fórnarlömbum sínum að
pólitískar tilhneigingar kunni
að skekkja kompás þeirra — og
það alltaf þótt voðalega ljótt. Nú
er öldin önnur. Listamaður
biður um — já krefst beinlínis
pólitískrar meðferðar um verk
sitt í leikhúsgagnrýni. Að gagn-
rýnendum verði nú uppálagt að
setja kíkirinn fyrir blinda
augað, eins og Nelson heitinn.
„Að taka afstöðu“ nefnir
leikkonan Bríet Héðinsdóttir
greinina, sem hún birtir í
Þjóðviljanum. Fjallar hún þar
um leikdóm um leikrit Bertolds
Brechts, „Vopn frú Carrar".
I greininni er m.a. þessa
klausu að finna: „A hinu hafa
mér lengi leikið landmunir að
vita, hvernig Þjóðviljinn getur
sætt sig við skrif leiklistargagn-
rýnanda síns, Sverris Hólmars-
sonar. Eg mun ekki vera ein um
þá skoðun, að lesendur Þjóðvilj-
ans eigi nokkra heimtingu á því,
að í blaði þeirra sé fjallað um
listir, sem og önnur efni, frá
sósíalístísku sjónarhorni. I landi
þar sem borgaraleg hugmynda-
fræði er nær alls ráðandi í öllum
fjölmiðlum, er það varla til of
mikils mælst, að það málgagn
sósíalista, sem einhverri út-
breiðslu hefur náð, fylgi yfir-
lýstri stefnu sinni og standi við
hana. Framámönnum blaðsins
til glöggvunar á því, hvað ég á
við með listagagnrýni frá
sósíalísku sjónarmiði, bendi ég
þeim á kvikmyndaumsagnir
Ingibjargar Haraldsdóttur (Var
hjá Castro á Kúbu, innskot höf.)
sem að mínu viti fullnægja
þeirri kröfu með ágætum. Hvort
sem lesandinn er sammála
henni eða ekki, þarf hann aldrei
að fara í grafgötur um að þar
heldur sósíalisti á penna og hin
þöglu skoðanaskipti lesanda og
greinarhöfundar fara einatt
fram á þeim grundvelli. Slíkt er
sjaldgæft gaman við lestur á
ísleneku. En leiklistargagnrýn-
andi sama blaðs er illu heilli svo
gegnsýrður af smáborgara-
legum hugsunarhætti og list-
skilningi, að hann er löngu
búinn að ganga fram af öllu
róttæku leikhúsfólki og leik-
húsunnendum."
Jæja, þarna er línan handa
rótækum fyrir listahátíð. Svona
á að hlusta á þau Birgit Nilson,
Rostropovitch og Oscar
Peterson og alla hina — með
hinu rétta hugarfari. Ekki
treysta samt allir þeim pólitíska
kompási — ekki hann Stefán
minn Jónsson, alþingismaður,
sem sýnilega telur að nú dugi
ekkert nema almennileg rit-
skoðun. Veikgeðja linlínumenn
gætu líka látið það henda sig að
hugsa eins og Káinn í
leikhúsinu, er honum varð að
orði:
Opnum vonaraugum með
allur starir fjöldinn.
Gaman væri'að geta séð
hvað gerist bak við tjöldin.
Tillaga Stefáns birtist í
Þjóðviljanum undir fyrirsögn-
inni „Ekki um leikdóm heldur
innlegg í kosningabaráttu".
Hann er sár yfir því að Valmúa-
leikrit Jónasar Árnasonar skuli
ekki hafa fengið rétta pólitíska
meðferð gagnrýnandans Sverris
Hólmarssonar í Þjóðviljanum
hans. Hann segir:
„Rétt í svipinn liggur mér það
á hjarta að biðja Sverri og aðra
félaga í hreyfingunni að stilla
sig um að stökkva á bakið á
þeim okkar, sem standa núna í
býsna hörðum sviptingum við
þvernesinga í pólitíkinni —
jafnvel þótt þeir kunni að hafa
skrifað leikrit, sem þeim Sverri
líkar ekki alls kostar“. Og síðar
í greininni: „Þjóðviljann ætti
ekki að þurfa að minna á, að
hugsanlega kynni það að hafa
áhrif á viðhorf alþýðu ef hann
kæmi því inn hjá fólki að
frambjóðendur Alþýðubanda-
lagsins úti í kjördæmum
landsins beri haturshug til
róttæks æskufólks — það gæti
nefnilega átt sér stað að dálítill
hópur af því dýrlega fólki
leyndist innanum og samanvið á
Vesturlandi — ef ekki líka í
Norðurlandskjördæmi eystra."
Trúarbragða-frelsi fagna
fólk í Montain kann;
en heyra börnin bölva'og ragna
„bítur“ andskotann.
sagði nefndur Káinn um frelsið
og vitnaði með orðunum bítur til
enska orðsins „beat“, að slá,
sigra, ganga fram af ...
Það getur verið erfitt að lifa
á svo viðkvæmum tímum. Jónas
Árnason er í leiknum að gera
gys að ungum dópista, sem
getur ekki gert upp við sig hvort
það er skilningsleysinu hennar
mömmu eða uppeldinu hans
pabba að kenna að hann á svona
bágt í lífinu. Enda getur það
verið voðalega vont að fá ekki
hið rétta uppeldi. Ungur piltur
í Bandaríkjunum er nú kominn
í mál við foreldra sína og krefst
skaðabóta fyrir að þau hafi ekki
alið hann upp á réttan hátt. Um
það er frambjóðandinn „úti í
kjördæmum landsins“ sennilega
ekki að fást. Annað er alvar-
legra. Svona kjósandi gæti
hugsanlega fundist á Norður-
landi eystra eða jafnvel á
Vesturlandi — og kjósendur á
ekki að móðga. Það segir sig
sjálft. Skítt þá með ritfrelsið.
Það verður auðvitað að víkja.
Það er þetta frelsi, sem getur
flækst fyrir besta fólki. Ung-
verski Nóbelsverðlaunahafinn
Dennis Gabor, sem starfar í
Bretlandi og hefur m.a. tekið
Framhald á bls. 33
([
og (lásenulir Rínaidals
Dusseldorf stendur viö eina af þjóöbrautum
Þýskalands — ána Rín. í Rínardalnum eru
einhver frægustu vínræktarhéruö Evrópu og
fjöldi bæja og borga, sem ferðamaður þræðir
á leið sinni.
Þar er t.d. Köln sú sögufræga borg sem kölluð
hefur verið drottning Rínar. Skoðunarferðir
með fljótabátum Rínar eru stundir sem aldrei
gleymast. Þar ríkir andi aldagamallar
menningararfleiðar, og fegurðin heillar líkt
og Lorelei forðum.
Dússeldorf - einn fjölmargra staða
í áætlunarflugi okkar.
FW^ÍLAC LOFTLEIDIR
/SLAJVDS
I