Morgunblaðið - 13.06.1978, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 13. JUNÍ 1978
ísland úr NATO
Herinn burt
Skoðun
Kínverja
„Egyptar, Súdanir og Sómalir
ráku sovéska sérfræöinga k brott
eða rufu fyrir fullt og allt
samninga sína við Sovétríkin til að
vernda sjálfstæði sitt og þjóðlega
virðingu. íbúar Zaire, sem á
síðasta ári hrundu árás þeirri, sem
Sovétmenn stóðu á bak við og
framkvæmd var af málaliðum,
veita nú hetjulegt viðnám gegn
árás málaliða, sem Sovétmenn og
Kúbumenn hafa á sínum
snærum ...
Þau (Sovétríkin) hafa einnig
raðað herskipum sínum þannig í
Barents-hafi, Norðursjó, Eystra-
salti og Miðjarðarhafi, að þau
mynda nú umgjörð um Vest-
ur-Evrópu. í stuttu máli hafa þau
skipulagt og búið venjulegan
herafla sinn með þeim hætti, að
hann geti gert skyndiárás á
Vestur-Evrópu ...
Augljóst er, að hnattræn hern-
aðarleg markmið Sovétríkjanna
eru þau að ráða yfir og einoka
Evrópu, að veikja og þurrka út
áhrif hins risaveldisins hvarvetna
í heiminum og að lokum útrýma
því 'og sölsa allan heiminn undir
sig. Staðreyndir sýna, að þetta
risaveldi, sem er svo ósvífið að
Kína, flutti á auka-allsherjarþingi
Sameinuðu þjóðanna um afvopn-
unarmál í New York 29. maí s.l.
Ráðherrann færði rök fyrir
þeirri kenningu kínversku stjórn-
arinnar, að þriðja heimsstyrjöldin
sé óhjákvæmileg. A einum stað
kemst hann þannig að orði, að
menn megi ekki byggja vonir sínar
um frið á afvopnun. Ein af
meginforsendunum fyrir því, að
friður haldist, sé, að þjóðir heims
séu fræddar um styrjaldarhætt-
una og orsakir hennar. Það verði
að búa þær undir árásarstyrjöld.
Þeim mun betur, sem þær séu
undirbúnar, því minni líkur séu á
því, að stríðsæsingamennirnir láti
til skarar skríða.
Viðhorf
Bandaríkjastjórnar
í ræðu, sem Carter, Bandaríkja-
forseti, flutti í síðustu viku og
kynnt var sem meiriháttar stefnu-
ræða um utanríkismál, sagði hann,
að Sovétríkin gætu „valið milli
átaka eða samvinnu" í samskipt-
um sínum við Bandaríkin. Með
þessum orðum gaf forsetinn
Kremlverjum til kynna, að lang-
lundargeðið gegn yfirgangi þeirra
sé ekki takmarkalaust. Hann
færði frekari rök fyrir máli sínu
með þessum orðum:
Björn Bjarnason
Mat Bandaríkjaforseta í þessu
efni er í samræmi við almenna
niðurstöðu nýlegs leiðtogafundar
Atlantshafsbandalagsins í Wash-
ington. Stjórnmálamenn, sérfræð-
ingar og herforingjar á Vestur-
löndum eru samdóma utn það, að
gífurleg aukning á hernaðarmætti
Sovétríkjanna í Evrópu verði alls
ekki skýrð út frá varnarþörf
þeirra.
Álit Afríkuleiðtoga
í viðtali sem birtist í síðasta
hefti Newsweek segir einn virtasti
Péturs mikla Rússakeisara. Sovét-
menn minnast þess, að Lenín
ritaði eitt sinn: „Sá sem ræður yfir
Afríku ræður Evrópu." “
í viðtalinu leggur Senghor á það
áherslu, að hann sé sósíalisti og
lýðræðissinni. Hann hafi ávallt
fagnað bættri sambúð Bandaríkj-
anna og Sovétríkjanna. En til þess
að hún geti þróast verði báðir
aðilar að þrá friðinn af einlægni.
Senghor segir, að það sem sé að
gerast í Afríku um þessar mundir,
sé fyrsti hluti þriðju heimsstyrj-
aldarinnar.
Málsvörn
Þjóðviljans
Fróðlegt er að kynnast því,
hvernig talsmenn „þjóðfrelsis" hér
á landi leggja sig fram um að bera
blak af hernaðaríhlutun kommún-
ista í Afríku. Samhliða reyna þeir
að gera sem minnst úr hernaðar-
mætti Sovétríkjanna. Til að sjá
þetta svart á hvítu er nóg að fletta
Þjóðviljanum s.l. sunnudag og lesa
grein Arna Bergmanns: „Satt og
logið um valdajafnvægið í heimin-
um“.
Ef til vill er hættulegt að
taka mikið mark á grein, sem rituð
er undir slíkri fyrirsögn, engu
síður skal gripið niður í hana. Árni
segir:
inga í þessum löndum við Sovét-
ríkin. I þriðja lagi er því alltaf
sleppt að Sovétríkin hafa ekki
aðeins eignast pólitíska banda-
menn. Þau hafa misst samherja og
eignast nýja andstæðinga."
Málsvörnin er einföld en ósann-
færandi: Allt má gera í nafni
„þjóðfrelsis". Bandaríkin eru
blóraböggullinn. Úr því að Rauði
herinn er rekinn úr einu landi má
hann athafna sig í öðru. Líklega
hefur meiri þjónkun gagnvart
hernaðarbrölti Sovétríkjanna ekki
verið opinberuð í „málgagni þjóð-
frelsis" á íslandi síðan innrásin
var gerð i Tékkóslóvakíu 1968.
Aðdáendur Kúbu
Úr því að Sovétríkin njóta þessa
álits fyrir hernaðaríhlutun sína í
Afríku geta menn gert sér í
hugarlund, hve aðdáunin á Kúbu
hlýtur að hafa vaxið.
Kúbumenn telja sig í forystu-
sveit þeirra ríkja, sem standa utan
hernaðarbandalaga — þau eru
stundum nefnd hlutlaus ríki eða
óháð. Þau hafa með sér sérstök
samtök og hittast leiðtogar þeirra
af og til í því skyni að ræða
heimsmálin. Ekki síst láta þeir
mikið af friðarviðleitni sinni.
Líklega er það þó svo, að það eru
Huang Hua
Carter
Senghor
Árni Bergmann
nota sósíalismann sér til fram-
dráttar, er árásargjarnara og
bíræfnara en hitt risaveldið; það
er hættulegasta uppspretta nýrrar
heimsstyrjaldar og verður áreið-
anlega aðalupphafsmaður
hennar...“
í þessum orðum er alþjóðlegum
markmiðum Sovétríkjanna ekki
lýst með neinni tæpitungu. Þetta
eru glefsur úr ræðu þeirri, sem
Huang Hua, utanríkisráðherra
„í huga Sovétmanna virðist
slökun spennu þýða stöðuga sókn-
arbaráttu til að bæta pólitíska
stöðu sína og auka áhrif sín á
margvíslegan hátt. Sovétmenn
telja hernaðarvald og hernaðarað-
stoð greinilega bestu leiðina til að
auka áhrif sín í öðrum löndum. í
augum annarra þjóða eru hernað-
arumsvif Sovétríkjanna alltof
mikil — langt umfram réttmætar
þarfir í þágu eigin varna og
bandamanna sinna.“
þjóðarleiðtogi í Afríku L.S. Seng-
hor, forseti Senegal, m.a.: „Það eru
meira en 40.000 Kúbumenn í
Afríku um þessar mundir. Haldi
Vesturlönd áfram að láta þróun
mála afskiptalausa verða Aust-
ur-Þjóðverjar mjög bráðlega einn-
ig í Afríku — og liðsafli hins
alþjóðlega kommúnisma mun
leggja alla Afríku undir sig.
Rússar hafa hagað sér mjög
kænlega í Afríku. Þeir hafa fylgt
gamalli útþenslustefnu í anda
„Það er t.d. sagt: Rússar sækja
allsstaðar fram með áhrif og ítök
og við megum ekki leggja þeim lið.
Þá er minnt t.d. á Kúbu,
Víetnam og Angólu sem dæmi upp
á úrþenslu (sic) sovéskra áhrifa. í
þeirri romsu felst í fyrsta lagi
fyrirlitning á þeim hreyfingum
sem þjóðfrelsis- og byltingarbar-
áttu hafa háð í þessum löndum. í
annan stað er því gleymt að það
er einmitt bandarísk heimsvalda-
stefna sem tryggir samband bylt-
einmitt ríkin úr þessum hópi, sem
einna helst hafa átt í styrjöldum
undanfarin ár bæði innbyrðis og
við aðra. Málflutningur baráttu-
manna fyrir íslensku „þjóðfrelsi"
verður varla skilinn á annan veg
en þann, að þeir vilji, að þjóðin
skipi sér í flokk með þessum
ríkjum, þegar þeir hafa komið
henni úr Atlantshafsbandalaginu.
Kúbumenn hófu hernaðarlega
íhlutun í málefni Afríku, þegar
þeir sendu herlið og sérfræðinga
Stríðni og spurningarmerki
Halldór S. Stefánsson>
GALDUR OG GLÓALDIN
Útgefandit Ljósbrá 1977.
Jóhannes Sigurjónsson
alias James McCooli
ÆPT VARLEGA!
Útgefandi: höfundur 1978.
Letur fjölritaði báðar ha'kurnar.
GALDUR og glóaldin er safn Ijóða
úr syrpu Halldórs S. Stefánssonar
elsta ljóðið frá árinu 1951 yngsta
ort í fyrra. Halldór er kunnur fyrir
þýðingar sínar, einkum úr dönsku,
eri um þessar mundir er hann að
lesa framhaldssögu í útvarp sem
hann hefur þýtt og er hún eftir
Finn Söeborg. Lesendur Lesbókar
Morgunblaðsins ættu að kannast
við hann því að í Lesbók hafa birst
fjölmargar þýðingar eftir hann,
einnig frumsamdar smásögur og
fáein Ijóð ef ég man rétt.
í Menntaskólanum á Akureyri
setti Halldór saman kvæði í anda
róttækra ungra manna um „amer-
íska kúgun" og „innlenda mamm-
onsdrottna". Þetta kvæði vakti
deilur í skólanum vegna innihalds-
ins, en ekki mun það hafa þótt
tíðindum sæta að öðru leyti. Sagan
kringum kvæðið er rifjuð upp í
Galdur og glóaldin auk þess sem
það er birt í heimildarskyni
væntanlega.
Félagslegur boðskapur er Hall-
dóri ofarlega í huga samanber
nýlegt ljóð sem hann nefnir
Rökfræði. Þar er „Rússagrýlan" á
dagskrá. Annars yrkir Halldór um
hitt og þetta. Hann á jafnvel til að
vera dálítið nýtískur, enda segist
hann hafa gengið í lið með ungum
skáldum sem hófu að yrkja órímað
um og eftir 1950. Tök á yrkisefnum
eru tilviljunarkennd hjá Halldóri.
Honum lætur ekki ljóðagerð vel.
Engu að síður eru hér erindi á
stöku stað fyrir utan ljóð sem
flokkast undir „stríðni" sem gætu
bent til þess að Halldór yrði með
tímanum frambærilegt skáld. Eitt
ljóð,. Afi minn, er þokkalegt
minriingaljóð, bernskumynd sem
er að minnsta kosti efni í skáld-
Bðkmenntlr
eftir JÓHANN
HJÁLMARSSON
skap. Það spillir að vísu að
orðfærið er í stirðara lagi:
Ætli nokkra spýtu hafi rekið í
nótt?
Þannig hugsaði afi minn
í morgunskímunni eftir norðan-
garðinn.
Hann gekk hægt um ströndina
og gaf gætur að öllu;
gleymdi ekki heldur þéttu hand-
taki
sem lukti smáa hönd lítils snáða
í sigggrónum lófa — hlýjum.
Enginn sagði flýttu þér
tíminn var óræður.
Gjöfular rekafjörur voru gull í
greip,
samt mundi hann allt
og muldraði fyrir munni sér
gömul stef sem aldrei urðu annað
en minning og voru ei fest á
pappír,
enda hver hefði skilið þau?
Jóhannes Sigurjónsson er ungur
höfundur, fæddur 1954, með passa
frá Birgi Svan Símonarsyni:
„Hann setur spurningamerki við
patentlausnir og hugmyndafræði-
leg umferðarmei <vi“. Þótt Jóhann-
es hafi sosum nóg að segja vill
hann æpa varlega að hætti
Andrésar andar. Fá ljóð hans eru
heilleg, en í þeim er ljóðræn glóð
sem lofar góðu. Jóhannes er
efasemdamaður eins og mörg
ljóðanna gefa til kynna, til dæmis
Billy Liar:
Mín stund var runnin
ég starði á opnar dyr.
Ég sá um dyrnar
svartamyrkur úti
hvar svarið beið.
Ég óttaðist myrkrið
afréð að bíða dags.