Morgunblaðið - 20.06.1978, Qupperneq 19

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 20. JÚNÍ 1978
Birgir ísl. Gunnarsson:
Skálkask j ólið
Svik Alþýðubandalagsins í borg-
arstjórn í verðbótamálinu er sá
gtjórnmálaatburður, sem varpað
hefur skugga á allt annað í
kosningabaráttunni til Alþingis.
Hin mikla athygli, sem afstaða
Alþýðubandalagsins hefur vakið,
er skiljanleg, því að það er
einsdæmi í íslenzkri stjórnmála-
sögu, að jafnstór orð og viðhöfð
voru fyrir kosningar skuli étin
jafn rækilega ofan í sig svo stuttu
eftir kosningar.
En hvaða ástæðu gefur Alþýðu-
bandalagið fyrir þessari kúvend-
ingu? Hversvegna er ekki nú unnt
að greiða fullar vísitölubætur eins
og lofað var fyrir kosningar? Þeir
segja að athugun á fjármálum
borgarinnar hafi leitt í ljós, að
peningar væru ekki fyrir hendi til
að efna kosningaloforðið. I þessari
grein verður fjallað nokkru nánar
um þetta skálkaskjól.
Fjárhagsáætlun Reykjavíkur
fyrir 1978 var samþykkt í borgar-
stjórn þann 19. janúar í vetur.
Frumvarp að fjárhagsáætlun
hafði verið lagt fram. I þeirri ræðu
fjallaði ég mjög ítarlega um
væntanlegan launakostnað borg-
arinnar á árinu 1978. Upphaflega
frumvarpið gerði ráð fyrir tæpum
120 millj. króna til að mæta
væntanlegum launahækkunum. Þá
upphæð taldi ég alltof lága og að
hana yrði að endurskoða milli
umræðna.
Við síðari umræðu kom fram
tillaga frá borgarráði um hækkun
þessarar fjárhæðar í 350 millj. kr.
Þegar ég gerði grein fyrir þeirri
tillögu í borgarstjórn sagði ég
m.a.: „Sú fjárhæð, sem nú er
áætluð til að mæta þessum launa-
hækkunum, eða tæpl. kr. 350 millj.
er í raun einnig of lág miðað við
áðurgreindar forsendur og verði
ekki gripið til viðnámsaðgerða af
hálfu stjórnvalda, sem nokkuð
hefur að undanförnu verið rætt
um að óhjákvæmilegt muni reyn-
ast, kann að reynast óhjákvæmi-
legt, að borgarstjórn taki fjár-
hagsáætlunina til endurskoðunar
og breytinga síðar á þessu ári, því
að þá er Ijóst að allverulega mun
á skorta að fjárveitingar til
launagreiðslna muni reynast
nægjanlegur".
Af þessum orðum frá 19. janúar
s.l. má sjá, að ein af forsendum
þess, að fjárhagsáætlun stæðist
varðandi launin var sú, að gripið
yrði til viðnámsaðgerða af hálfu
stjórnvalda. Svo var reyndar gert,
Birgir ísl. Gunnarsson
en þrátt fyrir það jukust launa-
hækkanir það mikið, að nú vantar
um 250 millj. kr. til að launaliður
áætlunarinnar standist.
Allt þetta lá ljóst fyrir í
kosningabaráttunni fyrir borgar-
stjórnarkosningarnar. Þetta vissu
allir borgarfulltrúar og ekki sízt
borgarráðsmenn. Þrátt fyrir þetta
héldu frambjóðendur Alþýðu-
bandalagsins því óhikað fram, að
fullar vísitölubætur ætti að greiða
og ekkert yrði því til fyrirstöðu,
aðeins ef menn greiddu þeim
atkvæði.
I kosningabaráttunni sjálfri fór
ég heldur ekkert dult með að skera
yrði niður framkvæmdir síðar á
árinu og nauðsynlegt væri að taka
fjárhagsáætlunina til endurskoð-
unar. Þetta atriði var sérstaklega
rætt í blöðum, einkum að því er
snertir gatnagerð. Engu var því
leynt í þessum efnum. Yfirdráttur
borgarsjóðs í Landsbankanum og
staða gagnvart viðskiptamönnum
lá einnig ljós fyrir.
Það er því sannkallað skálka-
skjól, sem þeir Alþýðubandalags-
menn reyna nú að skríða í, þegar
þeir eru að afsaka svikin á
aðalkosningaloforðinu. En það er
næðingssamt í því skjóli. Sterkir
vindar fyrirlitningar og undrunar
gnauða nú um kosningasvikarana
og því eru þeir eins og á berangri
staddir, þar sem þeir hrekjast til
og frá.
Borgarstjórnarkosningunum
verður ekki breytt, en borgarbúar
og allir landsmenn eiga nú tæki-
færi til að refsa þeim, sem hafa
reynst sannir að blekkingum og
ósannsögli. Það tækifæri gefst í
Alþingiskosningunum næstkom-
andi sunnudag.
Ellert B. Schram:
Af hverju Sjálf-
stæðisflokkinn?
Kosningabaráttan hefur mjög
snúist um efnahagsmálin og er það
að vonum. Ríkisstjórnin náði ekki
þeim tökum á verðbólgunni, sem
hún stefndi að, og að því leyti
hefur hún gefið stjórnarandstöð-
unni höggstað á sér. Þetta er
sjálfsagt að viðurkenna, enda þótt
það sé kaldhæðni örlaganna, að
einmitt þær ráðstafanir, sem
ríkisstjórnin greip til í febrúar s.l.
og voru til þess fallnar að veita
viðnám gegn verðbólgunni hafa
verið helsti skotspónn gagnrýn-
innar, og eru taldar orsök þess, að
stjórnarflokkarnir töpuðu fylgi í
sveitarstjórnarkosningunum.
XXX
Verðbólgan hefur reynst þessari
ríkisstjórn erfiður ljár í þúfu,
eins og fleiri ríkisstjórnum og hún
réði örlögum vinstri stjórnarinn-
ar. Annars vegar er um að ræða
stjórn sem hefur haft á bak við sig
mikinn meirihluta á þingi, og
yfirgnæfandi fylgi í síðustu al-
þingiskosningum. Hins vegar var
ríkisstjórn sem naut fylgis svo-
kallaðra verkalýðsflokka, og hefði
því að mati „verkalýðsforingj-
anna“ átt að hafa meiri og betri
frið til að frainkvæma efnahags-
stefnu sína.
Reynslan af þessum tveimur
ríkisstjórnum leiðir í ljós, að
engum umtalsverðum eða varan-
legum árangri verður náð í
stríðinu gegn verðbólgunni, nema
með víðtækri samstöðu og sameig-
inlegu átaki.
Allir stjórnmálaflokkarnir hafa
lagt fram tillögur um leiðir til
lausnar á efnahagsvandanum. í
sjálfu sér verður það ekki dregið
í efa, að flokkar og frambjóðendur
meini vel með slíkum tillögum.
Það er hinsvegar af og frá að
ímynda sér að fólk trúi því, að með
því að kjósa viðkomandi flokka,
verði hans tillögur framkvæmdar
og lausnin fundin. Kjósendur eru
eldri en tvævetur, og þeir vita sem
er, að flestar þessar tillögur munu
hljóta sömu örlög og öll önnur
fögur fyrirheit, ef og meðan þær
eru einhliða og einstrengingslegar.
Það sem fólk vill heyra eru
hreinskilnislegar umræður, viður-
kenning á mistökum og einlægur
vilji til að leysa vandamálið
sameiginlega. Hér skal t.d. strax
fullyrt, að framhjá verkalýðs-
hreyfingunni verður ekki gengið
frekar en hagsmunum vinnuveit
enda. I framtíðinni er sjálfsagt að
virða gerða kjarasamninga, en þá
verða flokkar og hagsmunasamtök
jafnframt að koma í veg fyrir ófrið
með því að slá af og sýna skilning,
þegar samningar eru gerðir.
XXX
Einhverjum kann að þykja þetta
barnaleg einfeldni, en einfeldni er
skyld heiðarleikanum og sannleik-
anum, og því fyrr sem þjóðin
horfist í augu við þessar stað-
reyndir því fyrr komumst við
eitthvað áleiðis gegn verðbólgunni.
Því geri ég þetta að umtalsefni
að eftir úrslit sveitarstjórnakosn-
inganna eru ýmsar blikur á lofti.
I þingkosningunum á sunnudaginn
verður ekki kosið um ríkisstjórn-
ina, heldur um flokkana hvern
fyrir sig og áhrif þeirra og styrk
til myndunar nýrrar ríkisstjórnar.
Þeir tveir flokkar sem heyja
stjórnmálabaráttuna í nafni al-
þýðunnar og telja sig hafa
einkarétt á að tala máli hennar
juku nokkuð fylgi sitt í kosningun-
um í maí. Á forystusveit þessara
flokka setja nú mestan svip sinn
sjálfumglaðir lýðskrumarar, sem
allt vita best sjálfir.
Eftir úrslitin í Reykjavík tala
þeir fjálglega um að láta kné
fylgja kviði og einangra Sjálfstæð-
isflokkinn. Af orðum þeirra og
framkomu verða ekki aðrar álykt-
anir dregnar en það sé þeirra
háleitasta markmið að koma
Sjálfstæðisflokknum, stefnu hans
og viðhorfum algerlega fyrir
Eliert B. Schram.
kattarnef. Brjóta hann á bak aftur
með góðu eða illu.
XXX
Alþýðubandalag og Alþýðu-
flokkur gegna sínum hlutverkum í
íslenskum stjórnmálum. Þeir eiga
það hins vegar báðir sameiginlegt
að vera sósíalískir flokkar, boða
völd einnar stéttar á kostnað
annarrar, berjast gegn eignarrétti
og hafa meiri trú á ríkisforsjá en
einstaklingsframtaki. Þegar við
bætist yfirlæti og valdahroki, þá
er þessi nýja valdastétt ekki líkleg
til að hafa forystu um þá þjóðar-
Nordurlandskjördæmi eystra:
Innlend orka til hús-
hitunar í kjördæminu
Stefnt ad edlilegri byggðaþróun, at-
vinnulegri og félagslegri
SEM forystuflokkur í ríkis-
stjórn hefur Sjálfstæðisflokkur-
inn flutt flest hinna stærri mála
er hann hefur staðið að á
kjörtímabilinu í formi stjórnar-
frumvarpa. Mbl. þykir engu að
síður rétt að vekja athygli á
nokkrum þingmálum, er ein-
stakir þingmenn flokksins hafa
flutt — einir eða með öðrum —
og snerta kjördæmi þeirra
sérstaklega. Verður byrjað á
Norðurlandi eystra og mál
rakin í tímaröð, þ.e. eftir því,
hvenær þau vcru fram borin, en
ekki eftir vægi þeirra. Ekki er
um tæmandi skrá að ræða.
• Flugvöllur í Grímsey
I apríl 1974 bera Lárus Jónsson og
Halldór Blöndal fram fyrirspurn til
samgönguráðherra varðandi flugvöll
í Grímsey, m.a. varðandi lagningu
flugbrautarjárns á brautina.
• Norðurlandsáætlun
í samgöngumálum
í marz 1974 kemur til umræðu á
Alþingi fyrirspurn frá Lárusi Jóns-
syni um samgönguáætlun Norður-
lands, gerð hennar og fyrirhugaða
framkvæmd.
• Orkusala til
Norðurlands
Um svipað leyti kemur til umræðu
fyrirspurn frá sama þingmanni
varðandi fyrirhugaða orkusölu
Landsvirkjunar til Norðurlands.
• Landshlutaáætlun
Norður-Þingeyjarsýslu
í nóvember 1974 kemur til um-
ræðu á Alþingi fyrirspurn frá
Halldóri Blöndal um gerð lands-
hlutaáætlunar N-Þingeyjarsýslu, en
almenn byggðaþróunaráætlun fyrir
sýsluna hófst vorið 1973.
• Vetrarsamgöngur
I marz 1975 kemur til umræðu
fyrirspurn frá Lárusi Jónssyni um
bættar vetrarsamgöngur í snjóþung-
um byggðarlögum og könnun á
hagkvæmari og stórvirkari snjó-
ruðningstækj um.
• Gatnagerðargjald
á Akureyri
Á þessu þingi flytja Jón G. Sólnes
o.fl. frv. til laga um holræsagjald,
sátt og það samstarf, sem nauO-
synlegt er, til að ráðast gegn
efnahagsvandanum, og skapa frið-
samlegt andrúmsloft. Það þarf
enginn að halda, að mikil virði-'g
verði borin fyrir sjálfstæðum
atvinnurekstri. Það þarf enginn að
halda að þessir nýju valdhafar
verði feimnir við að beina áróðri
sínum grímulaust inn í skólana og
ríkisfjölmiðlana, þeir boða stétta-
átök og þjóðnýtingu.
Sjálfstæðisflokkurinn er eini
flokkurinn sem ekki telur sig
sósíalískan. Ekki vegna þess, að
hann hafi ekki skilning á félags-
legri samhjálp og þörfum lítil-
magnans, heldur einmitt vegna
þess, að hann telur að félagslegar
þarfir eigi að taka mið af einstakl-
ingunum sjálfum.
Þetta er sérstaða Sjálfstæðis-
flokksins og hann er eina stjórn-
málaaflið sem getur veitt öfga-
kenndum vinstri öflum viðnám,
staðið vörð um frjálsan atvinnu-
rekstur. Án Sjálfstæðisflokksins
verður aldrei nein þjóðarsátt í
efnahagsmálum.
Þetta eru ástæðurnar fyrir því,
að nú verða allir frjálshuga
Islendingar að sameinast um
Sjálfstæðisflokkinn og styrkja
stöðu hans með atkvæði sínu á
sunnudaginn kemur.
byggingargjald og gatnageröargjald
á Ákureyri, að beiðni bæjarstjórnar
Akureyrar.
• Tollahöfn í
Dalvíkurkaupstað
Lárus Jónsson flytur, ásamt öðr-
um, frv. til laga um að Dalvík verði
tekin í tölu tollhafna. Frv. varð ekki
útrætt.
• Viðbrögð gegn
hafískomum að
Norðurlandi
14. maí 1975 samþykkir Alþingi
ályktun frá Lárusi Jónssyni um
viðbrögð gegn hafískomum að Norð-
urlandi. Tillagan fól það í sér að
ríkisstjórn léti kanna hugsanlegar
afleiðingar truflana á vöruflutning-
um til byggðarlaga á Norðurlandi ef
hafís kynni að leggjast þar að landi
og gera áætlun um hvern veg skuli
bregðast við slíkum vanda.
• Brúargerð yfir
Eyjafjarðará
18. maí 1978 samþykkir Alþingi
þingsályktun frá Lárusi Jónssyni um
athugun á hagkvæmni brúargerðar
yfir Eyjafjarðará nálægt Laugalandi
er tengi byggðina í Hrafnagils- og
Öngulsstaðahreppum.
• Innlend orka
til húshitunar
Jón G. Sólnes og Lárus Jónsson
flytja tillögu til þingsályktunar,
ásamt fleirum, um notkun innlendr-
ar orku til upphitunar húsa í
Norðurlandskjördæmi eystra. Tillag-
an gerði ráð fyrir gerð áætlunar um
notkun og dreifingu innlendrar orku
Framhald á bls. 31