Morgunblaðið - 14.09.1978, Blaðsíða 29

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 14. SEPTEMBER 1978
29
Útgjöld munu fara veru-
fram úr
HÉR fer á eftir greinargerð sú, sem fulltrúar meirihlutaflokkanna í borgarráði
Reykjavíkur létu frá sér fara á fundi með fréttamönnum í fyrradag og fjallar hún um
úttekt þá, sem gerð hefur verið á fjárhagsstöðu borgarinnar.
framleitt og 32svar sinnum
meiri úrgangsefnafeikn myndu
hrjá umhverfið, en það eitt
myndi valda óútreiknanlegum
skemmdum og spjöllum, e.t.v.
óbætanlegum. Raunar yrði
meira en nóg komið af svo góðu
löngu fyrir ár 32földunarinnar.
Gizka má á, að ár 8földunarinn-
ar, árið 2022, yrði orðið illbæri-
legra en geðfellt er að hugsa til.
Krafan er: Nú strax!
A því getur naumast leikið
umtalsverður efi, að skortur á
tilhlýðilegri lotningu fyrir víð-
erni og fyrirferð tímans í
náttúruríkinu, eða m.ö.o. að
tjóðurband líðandi stundar hafi
freistað til ríkjandi skammsýni,
þessarar nær óskiljanlegu létt-
úðar, auk þeirra ástæðna, sem
áður eru greindar. Löglega
kjörnir leiðtogar allra landa •
loka báðum augum og hugga
sjálfa sig og kjósendur sína, á
vægast sagt móðgandi hátt, með
því að staðhæfa fullum hálsi,
hinir greindari þó dálítið vand-
ræðalega, en eigi að síður
ótrauðir, að framtíðin brosi við
björt og fögur.
Varðveizlufólk hefir ekki legið
á liði sinu síðan augljóst varð,
hvert vinstrivegir liggja. Það
hefir að sönnu verið fámenn
sveit, en þeim mun valinkunn-
ari, og enn ekki komizt til þeirra
áhrifa, sem byltingu þyrfti að
valda. Þetta fólk hefir æ ofan í
æ vakið athygli á þeirri stað-
reynd, að Vesturlandabúum sé
ekki stætt á þeirri fávísi, að allt
hljóti að fara að óskum, fram-
vegis sem hingað til, sökum þess
eins, að undanfarinn aldarfjórð-
ung hafi eyðslumáttur þeirra
aukizt í sífellu — og verið nýttur
út í æsar — án þess að stórslys
hafi af hlotizt. Það hefir fært
óhrekjanleg rök að líkum, sem
stappa nærri fullri vissu, að til
þeirra hafi verið sáð.
Fyrir því hefir það spurt og
spurt:
Hvernig geta börn og barna-
börn okkar dregið fram lífið á
jörð, sem við höfum spillt og
rúið lífsmöguleikum niður á
klöpp? Hvernig geta þau háð
lífsbaráttu sína undir þjóð-
félagsháttum, maðksmognum
vinstriáhrifum, í þjóðfélagi, sem
þess vegna getur hugsanlega
ekki borið annað en lífsfjand-
samleg viðhorf í brjósti sér? í
þjóðfélagi, sem fyrir löngu hefir
gengið sér til húðar?
Með þessum spurningum hefir
það reynt að hrinda viðfangs-
efninu inn á siðrænan vettvang
í þeirri von, að enn væri einhver
vottur samvizku vakandi.
Svör hafa engin fengizt —
bara gömul, upphituð kosninga-
loforð.
Ein örlagaríkasta ástæða
þessa yfirþyrmandi kæruleysis
liggur í vafstri og iðjusemi
fjölhyggjufólks, sem jafnvel
ekki blygðast sín fyrir að kalla
lífsskoðaleysi sitt stefnu. Af
slíku óreiðuhugarfari leiða síðan
ranghverf tímaviðhorf: nú geng-
ur allt tiltölulega vel, bráð
hætta virðist ekki vera á næsta
leiti. Þess vegna er engin furða
þó að Erich Fromm spyrji í
forundrun:
„Hvernig getur á því staðið,
að hinnar sterkustu allra eðlis-
hvata, sjálfsbjargarhvatarinn-
ar, virðist ekki gæta lengur?"
Mér hefir dottið í hug, og er
reyndar ekki í vafa um, að
framfærsluríkið eigi meginsök,
ef ekki alla sök á limlestingu
sjálfsbjargarhvatarinnar. Enn-
fremur hallast ég eindregöið að
þeirri skoðun, að hún verði varla
vakin til lífs á ný, öðruvísi en að
hugsuninni verði beint út í
framtíðina og heim aftur.
Þá myndi e.t.v. geta skapazt
skilyrði til þess, að við mönnuð-
um okkur upp í að grípa til
þeirra róttæku aðgerða nú strax
og hiklaust, sem annars yrði
ekki hjá komizt innan 20—30
ára —
— en gætu þá hæglega verið
orðnar um seinan.
Á fundi borgarráðs hinn 4. júlí
s.l. var samþykkt „að ráða Olaf
Nilsson, löggiltan endurskoðanda,
til að stjórna úttekt á fjárhags-
stöðu Reykjavíkurborgar og fyrir-
tækja hennar". Ólafur Nilsson
hefur nú skilað greinargerð um
fjárhagsstöðu Reykjavíkurborgar,
er lögð var fyrir borgarráð í dag. I
greinargerðinni er þess getið, að
úttektin hafi fyrst og fremst
beinst að því að gera reikningsskil
fyrir borgarsjóð fyrstu sex mánuði
ársins 1978 með hliðstæðum hætti
og ársreikningur borgarsjóðs hafi
verið gerður á undanförnum árum.
Til þess að draga ekki á langinn
birtingu þeirra upplýsinga, sem
þegar liggja fyrir um rekstur og
fjárhagsstöðu borgarsjóðs, var
horfið að því ráði að halda sjóðum
og fyrirtækjum borgarsjóðs, sem
hafa sjálfstæð reikningsuppgjör,
utan við greinargerðina. Við gerð
reikningsskilanna eru tekjur og
gjöld borgarsjóðs bókfærð fyrstu
sex mánuði ársins, hvort sem þau
voru greidd eða ógreidd. Þannig
kemur fram, að tekjur, sem
álagðar eru einu sinni á ári, en eru
árstekjur, s.s. útsvör og aðstöðu-
gjöld, eru bókfærðar til tekna á
rekstrarreikning að hálfu. Mis-
munur þannig reiknaðrar tekju-
færslu og innborgaðra tekna
fyrstu sex mánuði ársins er síðan
færður til eignar á efnahagsreikn-
ing.
Samkvæmt reikningsskilum
nema því greiddar og ógreiddar
tekjur borgarsjóðs fyrstu sex
mánuði ársins 8.007 millj. kr., en
af þessu innheimtust raunveru-
lega, samkvæmt borgarbókhaldi,
6.252 millj. kr. Auk þess voru til
innheimtu eftirstöðvar fyrri ára,
3.519 millj. kr., og innheimtust af
þeim 1.075 millj. kr. skv. bókhaldi.
Útgjöld borgarsjóðs á fyrri
helming ársins eru gjaldfærð á
rekstrarreikning reikningsskil-
anna, hvort sem þau hafa verið
greidd eða ógreidd í júnílok.
Ogreiddir almennir viðskipta-
reikningar, sem borist höfðu í júní,
eru gjaldfærðir og ennfremur
reikningar, sem öll laun starfs-
manna fyrir júnímánuð gjaldfærð.
Rekstrargjöld námu því sam-
kvæmt reikningsskilunum 5.824
millj. kr. og til eignabreytinga var
varið 1.460 millj. kr.
Samkvæmt efnahagsyfirliti
reikningsskilanna námu veltu-
fjármunir alls 6.992 millj. kr. í lok
júnímánaðar s.l. Þar af nam
handbðrt fé borgarsjóðs þó aðeins
112 millj. kr. Verulegur hluti
veltufjármuna borgarinnar, eða
2.437 millj. kr., liggur fyrst og
fremst í útistandandi kröfum á
ríkissjóð vegna ýmissa sameigin-
legra viðfangsefna ríkis og borgar,
svo og í bókfærðum eftirstöðvum
opinberra gjalda, en sú fjárhæð
nemur 4.199 millj. kr.
Þess er sérstaklega getið í
greinargerðinni, að veltufjármunir
borgarsjóðs séu ofmetnir og á það
einkum við um útistandandi eftir-
stöðvar opinberra gjalda. Þá ber
þess að geta að ríkissjóður hefur
hafnað ýmsum þeim útistandandi
kröfum borgarsjóðs, sem eru
eignfærðar.
Skammtímaskuldir námu sam-
kvæmt efnahagsyfirlitinu 2.341
millj. kr. í júnílok s.l. Undir
skammtímaskuldir falla almennar
viðskiptaskuldir, ógreidd útgjöld
og aðrar skuldir til skamms tíma.
Afborgun langtímaskulda er þó
ekki talin með skammtímaskuld-
um í efnahagsyfirlitinu, fremur en
í efnahagsreikningi borgarsjóðs
1977. Hluti af skammtímaskuldum
eru ógreiddir gjaldfallnir reikn-
ingar, laun og launatengd gjöld, er
námu alls 1.517 millj. kr. sam-
kvæmt yfirlitinu, en voru 640
millj. kr. í byrjun árs og höfðu því
hækkað um 877 millj. kr. á fyrstu
sex mánuðum ársins.
Meirihluti borgarráðs telur, að
við mat á greiðslustöðu borgar-
sjóðs verði að gera sér grein fyrir
því, hver lausafjárstaða borgar-
innar var í júnílok s.l., þ.e. getu
borgarsjóðs til að inna af hendi á
réttum tíma þær greiðslur, sem á
hann falla.
í greinargerð Ólafs Nilssonar
kemur fram, að handbært reiðufé,
eða kvikir veltufjármunir, nam í
lok júnímánaðar alls 112 millj. kr.,
en skammtímaskuldir námu alls
2.341 millj. kr. Handbært fé nam
því í júnílok s.l. aðeins 4.8% af
skammtímaskuldum.
Við mat á lausafjárstöðu
borgarsjóðs þann 30. júní s.l. skal
þess ennfremur getið, að þann 1.
júlí s.l. þurfti borgarsjóður að inna
af hendi fyrirfram greidd laun
vegna júlímánaðar að upphæð 293
millj. kr.
Ljóst er því, að lausafjárstaða
borgarinnar um mánaðamótin
júní/júlí s.l. var vægast sagt mjög
slæm. Af þeim sökum varð að
grípa strax til ráðstafana, s.s.
frestun framkvæmda og öflun
lánsfjár. Þetta var nauðsynlegt til
þess að treysta greiðslústöðu
borgarsjóðs, svo hægt væri að
standa við áður gerðar skuldbind-
ingar fyrrverandi meirihluta. Það
jók þó enn á vandann, að útsvör
eru ekki innheimt af launum í
júlímánuði.
Greiðsluáætlun liggur nú fyrir
eftir nýafstaðna endurskoðun fjár-
hagsáætlunar. Samkvæmt hinni
nýju greiðsluáætlun er reiknað
með að yfirdráttur á hlaupareikn-
ingi í Landsbanka Islands og
önnur fjármagnsútvegun þurfi að
nema frá 917 millj. kr. til 1.402
millj. kr. í lok hvers mánaðar fram
til áramóta. Þannig er staðan
þrátt fyrir nýlega tekið 500 millj.
kr. lán. Tekið skal fram, að
greiðslustaðan er yfirleitt best í
mánaðarlok, en versnar síðan
mjög strax eftir mánaðamót vegna
launagreiðslna í byrjun hvers
mánaðar.
Miðað við hinar miklu sveiflur,
sem verða á greiðslustöðunni er
ljóst, að fjárvöntun borgarsjóðs
mun nema alls um 2.000 millj. kr.
innan hvers mánaðar fram til
áramóta og er þá ekki tekið tillit
til verðbreytinga á þegar geröa
verksamninga og önnur útgjöld
borgarsjóðs og fyrirtækja, né
óhjákvæmilegs rekstrarhalla
S.V.R. og B.Ú.R. Fjárvöntunin að
upphæð um 2.000 millj. kr. miðast
því við að útgjöldum sé haldið
innan ramma fjárhagsáætlunar,
þó ljóst sé að hinar miklu
verðbreytingar á árinu gera það að
verkum, að mun minna magn fæst
Greinargerð
fulltrúa meiri-
hlutaflokka
borgarstjórnar
fyrir sömu krónutölu útgjalda á
síðari helming ársins en á hinum
fyrri.
Við mat á stöðunni verður
ennfremur að taka tillit til samn-
ingsbundinna verkefna, sem fyrr-
verandi meirihluti stóð að. Þannig
var ljóst við endurskoðun fjár-
hagsáætlunar, að til þess að geta
lokið við samningsbundin og áætl-
uð verkefni vegna bbyggingafram-
kvæmda hefði þurft að hækka
fjárhagsáætlun um 250 millj. kr.
og til að halda óbreyttum gatna-
gerðarframkvæmdum um 512
millj. kr. Þá er ennfremur sérstök
ástæða að benda á, að pantaðar og
ógreiddar vörur á vegum Inn-
kaupastofnunar Reykjavíkurborg-
ar námu alls 623 millj. kr., en við
mat á greiðslustöðunni er ekki
tekið tillit til þessara fjárhags-
skuldbindinga.
Lokaorð í skýrslu Ólafs Nilsson-
ar eru á þessa leið: „Ljóst er að
greiðslustaða borgarsjóðs verður
mjög erfið á árinu 1978 og gæti
hún raskast frá því sem áætlað er
m.a. vegna almennra verðbreyt-
inga á árinu og lakari afkomu
fyrirtækja borgarsjóðs en reiknað
hefur verið með, sem leiða kann til
óhjákvæmilegra greiðsluskuld-
bindinga borgarsjóðs þeirra
vegna“. Greinargerð Ólafs er
staðfesting á því, að Reykjavíkur-
borg á við hrikalega greiðsluerfið-
leika að stríða um þessar mundir.
Nauðsynlegt er að brúa þá fjár-
vöntun að upphæð um 2.000 millj.
kr., sem nú blasir við, eftir
viðskilnað fyrrverandi borgar-
stjórnarmeirihluta. Vegna fyrri
fjárskuldbindinga er ljóst, að
útgjöld munu fara verulega fram
úr áætlun. Með ítrasta aðhaldi og
sparnaði í rekstri borgarinnar og
fyrirtækja hennar verður þó stefnt
að því að bæta fjárhagsstöðu
borgarsjóðs eftir því sem tök eru
á.
■ <«57'«®?....

ruaÞa
,r'ffi.m... wWr
. imirr .6 wr Vn þ«r .( -m
■Mins
staildum
Til .C '

i samai' or
• ssar skuldir
> l.andsbanka
l larmaRnsul-
y n mlU) kr

Iram a* Oramðlurrr
kemur u
skuldar borifi'
or edirslbb'
nema (.IW' v«^sur\v« ysyiyrv - Qgr
Síf •'”"» w'5r,„, «•
hrt. >»l •'• kr 'i,n7sn,(r,rm.r «r
-------—, U.-.W'g-SSIV
aa-ilun n*s“ a sU
fcm.ll) ^r m»n aft(?»°r'“',',unborM"^mTum
— hisrar:Mr.r:..»r-ftT.
, 1IMJIIIII iiarvonlunar
- 'iMu*.
n kroíum borgar-
kuldir nímu
lanRtlma
r lil aR

d S
-
’ '** lifsl
K.., '"■* 4 /unJ:r,,í h*»n
ú'rf-rr-.K „
í^töio
>■ iiiruir melriliUi»»n*k""M '
jga tök
' 'ahft
llrti
iW
r 'v irr,-,v,r"",'lr-
* •'•»■ *'•'«

'"kufjár
' ,*u»»Rrvs,,n
iorgarsjMur _
Reykjavíkur
i vanda
i ÍJttekt Ólafi
IMilssonar
endurskoðand
kynnt
opinberlega
ígcer
I Rl°'<' ‘ ,
1 nemur \
I koste.C' ;

sstaö:
F'a;'“SSr',í
^vlkurborflar ,x.l„,l36an '