Morgunblaðið - 07.10.1978, Blaðsíða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 7. OKTÓBER 1978
Merkilegar
listasögubækur
F'yrir nokkrum árum, þóttist ég
hafa komist reglulega í feitt.
Þannig var mál með vexti, að á
mínar fjörur bárust bækur á
enskri tungu, sem báru heitin The
world of Goya og The world of
Turner. í fyrstu var ég ekki mjög
trúaður á gildi þessara bóka, þar
sem mér fannst prentun þeirra á
litmyndum ekki með því besta,
sem ég þekkti til, og þar að auki
þekkti ég svolítið til sumra
listaverkanna, sem í þessum bók-
um voru. En ég er þeirrar náttúru
að vera sólginn í allt það, sem
skrifað hefur verið um listir, og
hef lagt það í vana minn seinustu
fjörtíu árin að lesa allt, er ég hef
komist yfir, hvort heldur um er að
ræða bækur í minni eigu eða það,
sem ég hef fengið að láni hjá
kunningjum mínum eða á opinber-
um söfnum.
Mikið af þessu lesmáli hefur
bæði verið tyrfið og leiðinlegt, á
stundum óskiljanlegt orðaglamur,
sem frægir menn hafa notað til að
sýna yfirburði sína við almenna
greind og hafið þannig sjálfa sig á
efra plan, eftir eigin kokkabók.
Annað hefur verið ómetanlegt
bæði fyrir þann starfa, sem ég hef
valið mér hér megin grafar, og
einnig sem almenn þekking og
mundi þá helst flokkast undir
sögu. Réttara væri samt að
þrengja þessa yfirlýsingu og segja
listasögu. Samt vil ég taka það
fram, að ég álít mig aðeins
áhugamann um slíkt og langt frá
því að vera sérfræðing í einu eða
Myndllst
eftir VALTÝ
PÉTURSSON
öðru á þessu sviði. Það er algerlega
ofviða starfandi málara eða mynd-
höggvara, líklegast öllum starf-
andi listamönnum. Samt verður
ekki hjá því komist fyrir myndlist-
armann að þekkja nokkuð til sögu
myndlistar á breiðum grundvelli,
og sama gildir fyrir þá, sem áhuga
hafa og ánægju af listum yfirleitt,
en sá hópur fer stækkandi ár frá
ári og á eftir að verða enn
fjölmennari, eftir því sem tækni
og fjölmiðlun þróast á komandi
tímum.
Fyrir mörgum árum var ég
starfandi kennari við Handíða- og
Myndlfetarskólann. Þá voru mikl-
ar sviptingar á lofti og abstrakt-
listin að brjóta sér braut hér á
landi. Hvert tækifæri var notað til
að gera þessa listgrein tortryggi-
lega, og ég man eftir, að eitt sinn
kom skrítla í einu af blöðunum um
það, að ég hefði sagt við einn
nemanda minn, að þetta væri nú
nokkuð gott hjá honum, en það
vantaði í verkið tímann. Þetta
þótti skemmtileg saga og átti að
sýna, hverjir fáráðlingar væru
látnir kenna í opinberum skólum.
Ég rifja þessa sögu hér upp vegna
þess, að einmitt þær bækur, sem
þetta skrif fjallar um, hafa nokkuð
aðra afstöðu en þeir, er bjuggu
þessa skrítlu til í þá tíð. Þær eru
meira eða minna einmitt byggðar
á því að útskýra þann tíma og
þann héim, sem þeir listamenn
iifðu og hrærðust í. List þeirra
tengd umhverfinu og samtíðinni,
skoðunum og þekkingu. Þetta
sjónarmið er nokkuð einstætt í
listabókum, og man ég ekki eftir
að hafa komist í eins greinargóðar
bækur og þessar, einmitt um þetta
atriði. Þessar bækur eru uppruna-
lega gefnar út af fyrirtækinu
Time-Life Books, New York, og
bókaröðin heitir Time Life Libr-
ary of Art. og munu bækurnar
vera orðnar um tuttugu talsins.
Eftir að mér bárust þessar
fyrstu bækur, er ég nefndi hér að
framan og er ég hóf léstur þeirra,
varð mér fljótt ljóst, að hér voru
óvenjulega vandaðar bækur á ferð.
Endir þessa máls varð sá, að ég
hef náð mér í allar þær bækur,
sem út hafa komið í þessum
bókaflokki og af fáu lesmáli haft
jafn mikið gagn og gaman. Texti
hverrar bókar fyrir sig er unninn
af mörgum sérfræðingum undir
stjórn einstaklings, sem síðan er
nefndur höfundur bókarinnar, en
sannast mála eru þeir fleiri en
einn og fleiri en tveir. I þessum
bókum er að finna ótæmandi
fróðleik um listamennina og sam-
tíð þeirra. Ég er ekki í neinum
vafa um, að áhugamenn um listir
og að sjálfsögðu listamenn einnig,
geta fræðst mikið af þessum
textum og notfært sér. Mér,
persónulega, hefur þessi lesning
orðið æði drjúg, og sá tími, sem
farið hefur í lesturinn, hefur ekki
farið til ónýtis.
Ekki datt mér í hug, að þessar
bækur ættu eftir að koma út á
íslensku máli. Til þess liggja
nokkrar ástæður, og skal ég
minnast hér á aðeins þær augljós-
ustu: Fámennið hérlendis, áhugi af
skornum skammti, efnið með
afbrigðum erfitt að þýða og að
lokum, að ekkert viðunandi hugtak
er til í íslensku máli yfir fjölda
hpgtaka, sem koma fyrir í þessum
textum hvað eftir annað. Sem
dæmi má nefna: Stíltegundir í
myndlist. En viti menn, einn
góðan veðurdag rekst ég á eina af
þessum bókum í bókaverslun, og
hefur þá Þorsteinn Thorarensen
snarað lesmálinu, prentun gerð
erlendis og gefið út af Fjölva. Það,
sem meira er, verð ekki hærra en
JÓHANNA Sigríður Boga-
dóttir listmálari sýnir um
þessar mundir verk sín á
Akureyri. Er sýning
hennar i Menntaskólanum
á Akureyri og er hún opin
frá 5—10 virka daga og
3—10 um helgar. Sýningu
Jóhönnu lýkur sunnudags-
kvöldiö 8. okt.
Jóhanna sýnir 25 grafik-
myndir og nokkrar textil-
myndir. Þessar myndir
hefur hún unniö i Stokk-
hólmi þar sem hún starfar
nú.
Jóhanna hefur nýlega
sýnt verk sín í Finnlandi
þar sem Finnska grafik-
félagid baö hana aö koma
meö einkasýningu á lista-
hátíö i Helsingfors. Sýning-
in var i gallerii félagsin og
Jóhanna Sigríður
gekk hún mjög vel og fékk
góöa dóma í finnskum
blööum. Listasafniö í
Tammerfors fær sýnihguna
í nóvember, en um þessar
mundir er sýning Jóhönnu
á Haneholmen í Finnlandi.
„Friðlýsing er grát-
broslegt sjónarspil”
Deilur í stjómarherbúðunum um öryggismál
Hugmyndin um alþjóðlega frið-
lýsingu Norður-Atlantshafsins
hefur komið til nokkurrar umræðu
undanfarna daga. Þannig segir
Tíminn í gær í forystugrein:
„Yfirlýsing Sameinuðu þjóðanna
um friðlýsingu getur aldrei orðið
annað eða meira en fróm ósk.. .
Einhliða yfirlýsing Islands um
friðlýsingu sjálfs sín yrði aðeins
grátbroslegt sjónarspil með mjög
alvarlegum undirtónum. Utlend-
ingar myndu varla einu sinni
yppta öxlum við tíðindum af því
tagi.“
Þessar umræður spunnust af
því, að Gils Guðmundsson alþing-
ismaður reifaði hugmyndina um
friðlýsingu N-Atlantshafsins hjá
herstöðvarandstæðingum sbr.
Tímann 30. sept. sl., en þar segir:
Með friðlýsingu „yrði m.a. hættum
af völdum flotaæfinga afstýrt.
Sem dæmi nefndi hann (Gils), að
kjarnorkuknúðir kafbátar með
kjarnorkuvopn innanborðs gætu
valdið ómældu tjóni með geisla-
virkri eitrun á fiskimiðum okkar,
ef þeir yrðu fyrir skakkaföllum og
sykkju“.
Benedikt Gröndal utanríkisráð-
herra svarar þessu í Tímanum á
fimmtudag, þegar hann segir um
einhliða friðlýsingu íslendinga
innan 200 mílna auðlindalögsög-
unnar: „Ég dreg algjörlega í efa að
við gætum framfylgt því. Ég held
að ef við stæðum að slíkri
friðlýsingu, þá myndu kafbátar
bara fagna því, ef þeir fá svæði til
að 'athafna sig á, þar sem eftirlit
væri algjörlega ófullnægjandi. Við
höfum ekki minnstu von um að
geta sjálfir fylgst með kafbáta-
ferðum."
Jónas Árnason alþingismaður
tekur djúpt, í árinni í Þjóðviljanum
í gær, þegar hann segir um
utanríkisráðherra: „Afstaða Bene-
dikts Gröndals ræðst af þeim klafa
sem hann og flokkur hans er
bundinn á hjá NATÓ og herstöð-
inni“.
Þá telur Jónas afstöðu
utanríkisráðherra „í hæsta máta
vítaverða" og muni „torvelda
starf“ þeirrar nefndar, sem á að
fjalla um öryggismál landsins. En
utanríkisráðherra hefur sagt, að
sú nefnd muni mjög sennilega
fjalla um þetta mál, „en ég held að
hún muni komast að raun um það,
að óvíða á jörðunni er erfiðara að
koma fram friðlýsingu en á
N-Atlantshafi, jafnvel þó að hug-
myndin sé í sjálfu sér mjög
æskileg," segir utanríkisráðherra
og spyr síðan: „Hver vill ekki búa á
friðlýstu svæði, ef það yæri
raunveruleg friðlýsing, sem hægt
væri að treysta á?“
iOWDv/i/m

Verslið í sérverslun 1
með litasjónvörp
Jónas Arnason unt fiillyrðingar utanrlkisriðherra vardandi frWsinnu N AIIanlslufsins
Afstaða Benedikts ræðst
if NATO-kiafanum
I Tlniiiw I girr var baft tftlr Bcncdikt Grítadal alþmgismann. sem mjög hefnr barist fyrir slOtri
•WMterra. aO frMHysing N-Allantshafsins friMýsingu. hvaö hann vildi segia um þessa fuU-
•"iinn spuröl Jteas Arnason yröingu ráöherrans.
:.T/"J*

Wfmi'i'
I;wysiniTltíT^isZik^sS:
ssMyOh&f ^^Otshafc

o6

SfSSCTH ,